3/7/2016

CHƯƠNG 6
KINH TẾ HỌC HÀNH VI

Kinh tế học hành vi và lĩnh vực liên quan, tài chính
hành vi, nghiên cứu các ảnh hưởng của xã hội, nhận
thức, và các yếu tố cảm xúc trên các quyết định kinh
tế của các cá nhân, các tổ chức và hậu quả đối với giá
thị trường, hoàn vốn và các phân bổ nguồn lực.
Các lĩnh vực chủ yếu liên quan đến các giới
hạn của tính hợp lý của các tác nhân kinh tế. Các mô
hình hành vi thường tích hợp những hiểu biết từ tâm lý
học với lý thuyết kinh tế tân cổ điển.

1


3/7/2016

Nghiên cứu về kinh tế học hành vi bao gồm cách
thức các quyết định thị trường được thực hiện và
các cơ chế dẫn dắt lựa chọn.

Tài chính hành vi
- Vấn đề trọng tâm trong tài chính hành vi là
giải thích lý do tại sao các bên tham gia thị
trường gây các lỗi hệ thống.
- Các lỗi như vậy ảnh hưởng đến giá cả và hoàn
vốn, tạo ra sự thiếu hiệu quả của thị trường.

2


3/7/2016

- Tài chính hành vi làm nổi bật các không hiệu
quả như kém phản ứng hoặc quá phản ứng đối
với thông tin như nguyên nhân của các xu
hướng thị trường (và cực đoan trong trường
hợp của các bong bóng và các vụ sụp đổ).
- Các phản ứng này đã được quy cho sự chú ý
của nhà đầu tư bị hạn chế, quá tự tin, quá lạc
quan, bắt chước

Các vấn đề chính của tài chính hành vi

ng tranh

c nghiên

t

i ng

n vê

t ly

u về tâm ly


t

c

ng cho TTCK

nh vi

t Nam

Company Logo

3


3/7/2016

Những tranh luận về mặt lý thuyết

Thị
trường
hiệu quả

Nghiệp
vụ kinh
doanh
chênh
lệch giá

Company Logo


Thị trường hiệu quả
Thị trường hiệu quả là nơi mà tại đó ở
bất kỳ thời điểm nào, tất cả các thông
tin mới đều được những người tham
gia thị trường nắm bắt nhanh chóng
và phản ánh vào trong giá cả của thị
trường.

Company Logo

4


3/7/2016

Thị trường hiệu quả
“

m tin”

a lý thuyết TTHQ:

Các nhà đầu tư tiếp
nhận và xử lý thông
tin giống nhau

Không một nhà đầu
tư đơn lẻ nào có thể
giành được lợi nhuận

cao hơn
không một nhà
đầu tư nào có thể
đánh bại được thị
trường
Những thông tin
Tất cả những người
mới về chứng khoán
tham gia thị trường
được công bố trên thị
đều duy lý và không
trường một ngẫu
có mâu thuẫn,
nhiên
Company Logo

Nghiệp vụ kinh doanh chênh lệch giá

Kinh doanh chêch lệch là việc thực hiện
tìm kiếm lợi nhuận từ tình trạng mất cân
bằng giữa hai hoặc nhiều hơn hai thị
trường và lợi nhuận kiếm được đó là lợi
nhuận phi rủi ro.

Company Logo

5


3/7/2016


Giới hạn của LT đầu tư chênh lệch giá

1

• Sự hoài nghi về thị trường hiệu
quả

2

• Các rủi ro khi đầu tư chênh lệch
giá

3

• Những bằng chứng thực
nghiệm
Company Logo

Sự hoài nghi về thị trường hiệu quả


Trong mô hình truyền thống, giả định tất
cả những người tham gia thị trường đều
duy lý và không có mâu thuẫn, giá của
một chứng khoán sẽ bằng với giá trị cơ
bản của nó.




Tài chính hành vi cho rằng trong thực tế
có một sự chênh lệch thường xuyên
giữa giá thị trường và giá cơ bản, và sự
chênh lệch đó là do sự hiện diện của
những nhà đầu tư không hoàn toàn duy
lý.
Company Logo

6


3/7/2016

Các rủi ro khi đầu tư chênh lệch giá
Rủi ro cơ bản

Rủi ro từ NĐT
“không duy lý”

Các chi phí
thực hiện

• Là các chứng
khoán thay
thế hiếm khi
hoàn hảo,
điều này làm
cho các
chứng khoán
thay thế khó

có thể loại trừ
được tất cả rủi
ro cơ bản

• Sự định giá
thấp đang
được tận
dụng bởi
những nhà
kinh doanh
chênh lệch giá
sẽ trở nên
thấp hơn nữa
trong ngắn
hạn

• Đầu tiên là các
chi phí giao dịch,
phí bắt buộc
• Sự tồn tại của
những chi phí
ngắn hạn
• Chi phí nghiên
cứu, tìm kiếm và
xác định việc định
giá thấp, hay còn
gọi là chi phí hao
tổn

Company Logo


Những bằng chứng thực nghiệm
Cổ phiếu sinh đôi - “Twin shares”

Chênh lệch giữa Royal Dutch/Sell
Nguồn: Froot và Dabora (1999)

7


3/7/2016

CÁC NGHIÊN CỨU
TÂM LÝ HỌC HÀNH
VI

Thích sự chắc chắn và sợ sự mất mát

Kinh nghiệm về đầu tư khuyên chúng ta
rằng “khi nhận ra sai lầm hãy sửa chữa nó
ngay lập tức và khi đi đúng hướng hãy cứ
tiếp tục bước đi.
 Tuy nhiên trong tiềm thức tâm lý con
người lại xuất hiện những “lựa chọn” trái
ngược hoàn toàn với lời khuyên nêu trên.


Company Logo

8



3/7/2016

Thích so sánh những gì dễ so sánh

Về mặt lý thuyết, khi thực hiện đầu tư
chúng ta cần phải có những so sánh và
đánh giá thật toàn diện về công ty chúng
ta mong muốn đầu tư để tìm ra giá trị
chính xác nhất của công ty đó.
 Trên thực tế con người rất hay có khuynh
hướng chỉ thực hiện so sánh với những gì
dễ so sánh và né tránh so sánh những thứ
khó so sánh, điều này dẫn đến những đánh
giá không chính xác.


Company Logo

Thích so sánh những gì dễ so sánh

9


3/7/2016

Xu hướng “neo vào” trong suy nghĩ
Lý thuyết kinh tế học truyền thống cho rằng
cung cầu là nguồn gốc để xác định giá của

bất kì một loại hàng hóa nào trên thế giới.
 Thực tế chứng minh con người có xu hướng
khắc sâu những ấn tượng và quyết định đầu
tiên của mình.
 Các quyết định tiếp theo của con người
thường có khuynh hướng “neo vào” những
ấn tượng đầu tiên, điều này dẫn đến sự định
giá không chính xác và không phản ánh đúng
yếu tố cung cầu


Company Logo

Sự “tính toán” trong suy nghĩ
Về lý thuyết, khi có nhiều quyết định cần
được thực hiện, chúng ta cần tính toán kết
hợp các lợi ích và rủi ro của các quyết
định này với nhau để đưa ra các hành
động nhằm tối đa hóa lợi ích.
 Tuy nhiên trong thực tế, chúng ta thường
có xu hướng tách riêng các quyết định này
để nhìn nhận và vì vậy các hành động khi
được đưa ra sẽ không đạt được tiêu chí tối
đa hóa lợi ích


Company Logo

10



3/7/2016

Các quyết định TC của công ty

Quyết định
về việc phát
hành chứng
khoán

Quyết định
tài trợ của
công ty

Quyết định
về vấn đề
cổ tức

Company Logo

Quyết định về việc phát hành CK

Trong hầu hết các mô hình truyền thống:
giá của một công ty sẽ được đánh giá
thông qua chính giá trị nội tại của công ty
đó
nhân tố thời điểm phát hành
không phải là một nhân tố quan trọng có
thể tác động nhiều đến giá cả chứng
khoán của công ty


Company Logo

11


3/7/2016

Quyết định về việc phát hành CK
Thực tế TTCK Việt Nam, 51,8% nhà đầu tư cho
rằng thời điểm phát hành cổ phiếu là rất quan
trọng, ảnh hưởng lên giá cổ phiếu rất nhiều.
Việc lựa chọn thời điểm phát hành có một sức
ảnh hưởng rất quan trọng đến giá cả của chứng
khoán. Hệ quả của việc này: rất nhiều công ty
bất chấp tình hình và nhu cầu về vốn thực tế
của mình vẫn cố gắng hết sức để được phát
hành chứng khoán.

Quyết định tài trợ của công ty
Các công ty sau khi huy động vốn đã sử
dụng lượng tiền này vào các phi vụ đầu tư
bất động sản và đặc biệt là đầu tư tài chính
TTCK Việt Nam trong giai đoạn năm 2006
thật sự đã bị định giá quá cao so với giá trị
thật của nó.
Nguồn vốn dư thừa của doanh nghiệp
Sự hưng phấn quá mức của nhà đầu tư
Company Logo


12


3/7/2016

Quyết định về vấn đề cổ tức
60,7% số nhà đầu tư cho rằng vấn đề chi
trả cổ tức là quan trọng

Sức ép từ những thứ tưởng chừng như
phi lý ảnh hưởng mạnh mẽ như thế nào
đến các quyết định tài chính của công ty.

Company Logo

Kết luận
TCHV

là một lĩnh vực nghiên cứu còn mới mẻ. Các

kết quả thu được luôn gây ra rất nhiều tranh cãi đặc
biệt là trong vấn đề diễn giải tâm lý. Tuy nhiên khó
lòng bác bỏ một thực tế đó là sự hiện diện của những
vấn đề mà cách lý giải theo lối thông thường không
thể giải quyết  TCHV khẳng định vị thế của nó qua
chính những lý giải xác đáng được thừa nhận bởi
thực tế thị trường.

13