Giáo án: Sinh học lớp 7

Năm học: 2015-2016

Tuần:
Tiết:

Ngày soạn:25/02/2016
Ngày dạy:

BÀI 49: SỰ ĐA DẠNG CỦA THÚ (Tiếp)
BỘ DƠI – BỘ CÁ VOI
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
- Nêu được những đặc điểm cấu tạo ngoài và tập tính của dơi thích nghi với đời sống bay.
- Nêu được những đặc điểm cấu tạo ngoài và tập tính cá voi thích nghi với đời sống bơi
lặn trong nước.
2. Kĩ năng
- Rèn kĩ năng quan sát, so sánh.
- Kĩ năng hoạt động nhóm.
3. Thái độ
- Giáo dục ý thức yêu thích môn học.
II.Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
1.Chuẩn bị của giáo viên: tranh về dơi và cá voi
2.Chuẩn bị của học sinh: Sưu tầm tranh ảnh về dơi và cá voi
III. TIẾN TRÌNH BÀI GIẢNG
1. Ổn định tổ chức (1 phút)
2. Kiểm tra bài cũ: (5 phút)
Hãy trình bày đặc điểm cấu tạo và tập tính của thú mỏ vịt và Kanguru thích nghi với đời
sống của chúng ?
Trả lời:

* Thú mỏ vịt sống vừa ở nước ngọt, vừa ở cạn ( Châu Đại Dương)
-Đặc điểm: + Mỏ dẹp, bộ lông dày, mịn và không thấm nước.
+ Chân có màng bơi
+ Đẻ trứng, thú cái có tuyến sữa nhưng chưa có núm vú, nuôi con bằng sữa

1

GV: TÔN THỊ LỆ HIỀN


Giáo án: Sinh học lớp 7

Năm học: 2015-2016

* Kanguru sống chạy nhảy trên đồng cỏ Châu Đại Dương
-Đặc điểm : + Chi sau lớn, khoẻ, đuôi to dài
+ Đẻ con, con sơ sinh rất nhỏ, được nuôi trong túi da ở bụng thú mẹ, bú mẹ thụ
động, thú mẹ có núm vú.
3. Bài mới: (33 phút)
VB: Nghiên cứu bộ thú có điều kiện sống đặc biệt đó là bay lượn và ở dưới nước.
Hoạt động 1: Tìm hiểu đặc điểm cấu tạo ngoài và tập tính của dơi thích nghi với đời
sống bay.(16 phút)
Mục tiêu: Nêu được đặc điểm cấu tạo ngoài và tập tính của dơi thích nghi với đời
sống bay
Hoạt động của giáo viên
- HS đọc thông tin SGK và tìm hiểu

Hoạt động của học sinh
HS trả lời câu hỏi:


thực tế hãy cho biết:

Nội dung
Đại diện:
dơi ăn sâu

-Dơi sống ở đâu?

-Trong hang động, hốc đá, nhà

bọ, dơi quả

-Yêu cầu HS quan sát hình 49.1A, đọc

kho, trên cây..

- Đặc điểm

thông tin SGK trang 154 trả lời các câu -HS thực hiện theo yêu cầu của

của Bộ Dơi:

hỏi sau:

GV

Thích nghi

-HS lên bảng chỉ ra cấu tạo ngoài của


-Chi trước biến đổi thành cánh

với đời sống

dơi?

da.

bay lượn,

-Chi trước của dơi có sự biến đổi như

+Cánh da là một màng da rộng

chi trước

thế nào? Cánh da là gì? Sự biến đổi này

phủ lông mao thưa, mềm mại

biến đổi

cho thấy dơi thích nghi với đời sống gì? nối liền cánh tay, ống tay, các

thành cánh

xương bản và các xương ngón

da. Cánh da


với mình, chi sau và đuôi.

là một màng

+Thích nghi với đời sống bay

da rộng phủ

lượn.

lông mao

-Yêu cầu HS quan sát hình 49.1B, đọc

thưa, mềm

thông tin SGK trang 154 trả lời các câu

mại nối liền

hỏi sau:

chi trước
2

GV: TÔN THỊ LỆ HIỀN


Giáo án: Sinh học lớp 7


Năm học: 2015-2016

-Cách di chuyển của dơi?

-Dơi có màng cánh rộng, thân

với mình,

ngắn nên có cách bay thoăn

chi sau và

thoắt, thay hướng đổi chiều một đuôi.
cách linh hoạt.

- Di chuyển:

-Dơi có kiểu bay như thế nào? Vì sao

-Khi bắt đầu bay dơi chỉ cần rời Chân yếu có

dơi có kiểu bay đó?

khỏi vật bám. Vì chân sau yếu,

tư thế bám

thân nhỏ.

vào cành


-Tại sao Dơi biết bay như chim nhưng

-Dơi được xếp vào lớp thú vì

cây treo

lại được xếp vào lớp thú?

dơi đẻ con và nuôi con bằng

ngược cơ

sữa. Thân dơi có lông mao

thể. Khi bắt

thưa.

đầu bay dơi

-Yêu cầu HS quan sát hình 49.1C, đọc

chỉ cần rời

thông tin SGK trang 154 trả lời các câu

vật bám, tự

hỏi sau:


buôn mình

-Thức ăn của dơi là gì? Dơi kiếm ăn

-Dơi ăn sâu bọ (dơi ăn sâu bọ)

từ cao.

vào thời gian nào trong ngày?

dơi ăn quả (dơi quả). Một số

- Răng

dơi hút máu động vật, người

nhọn, sắc

(dơi mặt quỷ)

thích nghi

+Dơi kiếm ăn vào ban đêm

với thức ăn

hoặc sẫm tối.

là sâu bọ.


-Vậy bộ răng của dơi có đặc điểm gì?

-Bộ răng nhọn dễ dàng phá vỏ

-Dơi có những lợi ích , tác hại gì đối

kitin của sâu bọ.

với con người?

-Lợi ích: Dơi ăn sâu bọ, muỗi,
phân dơi làm phân bón, làm
thuốc súng, và là nguồn diêm
trắng
-Tác hại: Dơi ăn quả làm giảm

*GV cho HS xem tranh và cung cấp

năng suất cây trồng, dơi hút

thông tin: Dơi xứ lạnh hàng năm bay

máu làm hại sức khỏe con

về phương Nam tránh rét, rồi mùa hè người, động vật , truyền bệnh.
3

GV: TÔN THỊ LỆ HIỀN



Giáo án: Sinh học lớp 7

Năm học: 2015-2016

lại quay về quê cũ. Dơi có hiện tượng
ngủ đông trong các hang động, gác

-HS tiếp nhận thông tin.

chuông nhà thờ,… khi nhiệt độ môi
trường xuống thấp. Lúc này hoạt
động của cơ thể Dơi giảm xuống để
tiết kiệm năng lượng và Dơi có thể
không cần ăn vẫn có thể sống trong
thời gian này.
Hoạt động 2: Tìm hiểu đặc điểm cấu tạo ngoài và tập tính của Cá Voi thích nghi với đời
sống bay.(17 phút)
Mục tiêu: Nêu được những đặc điểm cấu tạo ngoài và tập tính của cá voi thích nghi với
đời sống bơi lặn dưới nước
Hoạt đông của giáo viên
- GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK

Hoạt động của học sinh
- Cá nhân tự đọc thông tin và

Nội dung
Đại diện:cá

trang 159, 160 kết hợp với quan sát


quan sát hình, trả lời câu hỏi:

voi xanh, cá

hình 49.2, trả lời các câu hỏi sau:
- Cá voi sống ở đâu?

heo
-Cá voi sống chủ yếu ở biển ôn

- Bộ Cá voi

đới và biển lạnh.

thích nghi

- Cơ thể cá Voi có những biến đổi như

-Cơ thể hình thoi, chi trước

với đời sống

thế nào để thích nghi với đời sống ở

biến thành vây, chi sau tiêu

hoàn toàn ở

nước?


giảm, phía sau mình có vây

nước : Cơ

đuôi nằm ngang(rất khỏe) bơi

thể có hình

bằng cách uốn mình theo chiều

thoi,cổ

dọc.

ngăn, lớp

- Tại sao cá voi có cơ thể nặng nề, vây

-Cá voi có thể di chuyển dễ

mỡ dưới da

ngực nhỏ nhưng nó vẫn di chuyển dễ

dàng trong nước vì nó có cấu

dày, chi

dàng trong nước?


tạo của xương vây giống chi

trước biến

trước (có xương cánh tay,

đổi thành

xương ống tay, xương bàn và

chi bơi có

các xương ngón). Cơ thể hình

dạng bơi

Quan sát h49.2B và trả lời câu hỏi

4

GV: TÔN THỊ LỆ HIỀN


Giáo án: Sinh học lớp 7

Năm học: 2015-2016
thoi. Có lớp mỡ dưới da dầy.

chèo, vây


-Lớp mỡ dưới da dày có ý nghĩa gì với

-Giúp cách nhiệt và giữ ấm cơ

đuôi nằm

đời sống của cá?

thể.

ngang, bơi

-Dựa vào hình 49.2C và thông tin

-Cá voi ăn tôm, cá, động vật

bằng cách

SGK/160 hãy cho biết Thức ăn của cá

nhỏ,…

uốn mình

voi là gì? cá Voi có răng không?

-Cá voi không có răng, trên

theo chiều


hàm có nhiều tấm sừng rũ

dọc

xuống như cái sàng lọc nước.

- Đẻ con và
nuôi con

-Dựa vào SGK mô tả cách lấy thức ăn

-Khi cá voi há miệng, nước

bằng sữa.

của cá voi?

mang tôm, cá và những động

- Hô hấp

vật nhỏ vào miệng cá voi

bằng phổi

-Khi cá voi ngậm miệng, thức
ăn được giữ trong miệng, còn
nước đi qua khe các tấm sừng
ra ngoài

+ Hãy nêu đặc điểm sinh sản và hô hấp - Cá voi sinh sản trong nước, đẻ
của cá voi ?

con và nuôi con bằng sữa.
+Hô hấp bằng phổi

-Cá voi có hình dạng giống cá, thích

Vì cá voi có: - Xương chi

nghi với đời sống bơi lội, tại sao không

-Lông mao

xếp cá voi vào lớp Cá mà vào lớp Thú?

-Hô hấp bằng
phổi

Một số đại diện của bộ cá voi:

- Cá voi đẻ con

Cá voi xanh , cá nhà tắng, cá heo

và nuôi con bằng sữa.

GV cung cấp thông tin:

HS quan sát hình và tiếp nhận


-Cá voi sống theo đàn, đẻ mỗi lứa 1

thông tin.

con dài tới 7m, sau 2-3 năm mới lại
đẻ, cá voi con bú mẹ khoảng 7 tháng,
sau 3 năm mới trưởng thành.
5

GV: TÔN THỊ LỆ HIỀN


Giáo án: Sinh học lớp 7

Năm học: 2015-2016

*Cá heo là một loài khá thông minh,
chúng thường được huấn luyện để
làm xiếc, ngày nay người ta còn huấn
luyện cá heo trong lĩnh vực cứu hộ.
-Hiện nay cá voi đang gặp phải những

-Ô nhiễm môi trường, nạn săn

trở ngại gì tong đời sống?

bắn cá voi.

-Chúng ta phải làm gì để bảo vệ cá


-Bảo vệ môi trường biển, cấm

voi?

săn bắt cá voi trái phép.
-Tuyên truyền mọi người cùng
bảo vệ môi trường và các loài
cá voi.

- GV lưu ý nếu ý kiến của các nhóm
chưa thống nhất, cho HS thảo luận tiếp
để tìm hiểu một số phương án.

4.Củng cố: (5 phút)
BT1: Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu trả lời đúng
a) Cách cất cánh của dơi là:
a- Nhúng mình lấy đà tự mặt đất
b- Chạy lấy đà rồi vỗ cánh
c- Chân rời vật bám buông mình từ trên cao
d- Dựa vào sự nâng đỡ của không khí, hướng thay đổi của các luồng gió.
b) Những đặc điểm của cá voi thích nghi với đời sống ở nước:
a- Cơ thể hình thoi, cổ không phân biệt
b- Vây lưng to giữ thăng bằng
c- Chi trước có màng căng nối các ngón
d- Chi trước dạng bơi chèo
e- Da có vảy mỏng tiết chất nhày
g- Có lớp mỡ dưới da dày
5. Hướng dẫn học bài ở nhà (1 phút)
- Học bài và trả lời câu hỏi SGK

- Đọc mục “Em có biết”
- Chẩn bị bài 50” Đa dạng của lớp thú (tt) Bộ ăn sâu bọ, Bộ gặm nhấm, Bộ ăn thịt”
- Kẻ bảng trang 164 SGK vào vở bài tập

6

GV: TÔN THỊ LỆ HIỀN


Giáo án: Sinh học lớp 7

Năm học: 2015-2016

V.Rút kinh nghiệm:
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................

7

GV: TÔN THỊ LỆ HIỀN