Đại học Quốc gia Hà Nội
Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
Khoa: Lịch sử
ĐỀ CƢƠNG MÔN HỌC
Lịch sử các vấn đề về tôn giáo ở Việt Nam
History of Religious Issues in Vietnam
1. Thông tin về giảng viên
- Họ và tên: Đỗ Quang Hưng
- Chức danh, học hàm, học vị: GS. TS
- Thời gian, địa điểm làm việc: Sáng thứ 2, thứ 5: từ 9h đến 12h, Viện Nghiên cứu Tôn
giáo.
- Địa chỉ liên hệ: Viện Nghiên cứu Tôn giáo, 27 Trần Xuân Soạn, Hà Nội
- Điện thoại: 0913275486
- Email:
- Các hướng nghiên cứu chính:
- Lý luận khoa học về các tôn giáo và các khuynh hướng tôn giáo đương đại
- Kitô giáo và Kitô giáo ở Việt Nam
- Văn hoá tôn giáo và văn hoá Việt Nam
- Lịch sử Việt Nam cận hiện đại
- Trợ giảng:
- TS Nguyễn Xuân Hùng
2. Thông tin chung về môn học
- Tên môn học Lịch sử các vấn đề về tôn giáo ở Việt Nam
- Mã môn học : HIS 6004
- Số tín chỉ
: 02
- Môn học
: Bắt buộc
- Địa chỉ khoa/bộ môn phụ trách môn học: Bộ môn Lịch sử Việt Nam cận - hiện đại, Khoa
Lịch sử, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn.
3. Mục tiêu của môn học

- Mục tiêu kiến thức:
- Học viên có được một cái nhìn tổng quát về lịch sử các tôn giáo: Phật giáo, Công
giáo, Tin Lành, Hồi giáo, Cao Đài và Phật giáo Hoà Hảo và những vấn đề cấp bách
của các tôn giáo này trong bối cảnh đất nước hiện nay. Học viên cũng nắm được
quá trình đổi mới đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước ta hiện nay về tôn
giáo tín ngưỡng cũng như tác động của tôn giáo thế giới. Từ đó hiểu được những

1


vấn đề cơ bản của đời sống tôn giáo Việt Nam đương đại trong quan hệ với chính
trị, xã hội và văn hoá.
- Mục tiêu kỹ năng:
Hiểu và áp dụng được các phương pháp nghiên cứu của Tôn giáo học, đặc biệt lịch
sử tôn giáo trong việc nhìn nhận đánh giá mặt tích cực cũng như mặt hạn chế của
yếu tố tôn giáo trong đời sống chính trị, xã hội, văn hoá nước ta hiện nay
4. Tóm tắt nội dung môn học:
-

Môn học trang bị những kiến thức cơ bản về phương pháp nghiên cứu của tôn giáo
học, vận dụng cụ thể vào việc nghiên cứu những nét lớn của lịch sử 6 tôn giáo chính ở Việt
Nam thời cận - hiện đại. Nghiên cứu ảnh hưởng của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh trong việc hình thành những tư tưởng, chính sách đổi mới về tôn giáo của Đảng
và Nhà nước ta trước và sau năm 1990. Đồng thời nghiên cứu những vấn đề cơ bản của đời
sống tôn giáo ở Việt Nam nói chung, nói riêng từng tôn giáo. Từ đó rút ra một số vấn đề cơ
bản có tính phương pháp luận.
5. Nội dung môn học, hình thức tổ chức dạy và học
Hình thức tổ chức dạy và học
Lên lớp: 20
Nội dung


Chƣơng 1: Tình hình nghiên
cứu tôn giáo ở Việt Nam
1.1 Vấn đề tôn giáo trong các
môn khoa học xã hội ở nước ta

Lý
thuyết
16

Bài
tập

Thảo
luận
4

Thực
hành,
điền
dã

Tự học, tự
nghiên
cứu
10

Tổng
30


2

0

2

4

6

1

2

9

trước 1975
1.2 Nghiên cứu tôn giáo mácxít
trước 1990
1.3 Tình hình nghiên cứu tôn
giáo ở nước ta hiện nay
Chƣơng 2: Hệ thống tôn giáo ở
Việt Nam
2.1 Ba bộ phận truyền thống: tôn
giáo bản địa, tôn giáo nhập nội
và tôn giáo mới nảy sinh đầu thế
kỷ XX.
2.2 “Đạo lạ” (new religion) và

2



sự đa dạng hoá (Pluralism) tôn
giáo ở Việt Nam hiện nay
2.3 Vài nhận xét
Chƣơng 3: Lƣợc sử 6 tôn giáo
chính ở Việt Nam thời cận hiện đại
3.1 Phật giáo

2

1

2

5

4

2

2

8

2

0

2


4

3.2 Công giáo
3.3 Tin Lành
3.4 Hồi giáo
3.5 Cao Đài
3.6 Phật giáo Hoà Hảo
Chƣơng 4: Quá trình đổi mới
đƣờng lối chính sách tôn giáo ở
Việt Nam và tác động của nó
đến đời sống tôn giáo
4.1 Những đặc điểm, ưu điểm,
hạn chế của việc tiếp thu chủ
nghĩa Mác-Lênin về tôn giáo ở
nước ta trước 1990.
4.2 Tư tưởng Hồ Chí Minh về tôn
giáo và ảnh hưởng của nó
4.3 Những luận điểm cơ bản của
sự đổi mới đường lối tôn giáo
của Đảng ta từ 1990 đến nay.
4.4 Sự đổi mới về chính sách và
tác động của nó
Chƣơng 5: Mấy vấn đề cơ bản
của đời sống tôn giáo Việt nam
đƣơng đại
5.1 “Tính vấn đề” của 6 tôn giáo
chính ở Việt Nam hiện nay
5.2 Tôn giáo và chính trị (Giáo
hội và Nhà nước, tôn giáo và dân

tộc)
5.3 Tôn giáo và xã hội: tác động
của xu hướng thế tục hoá, giải
thế tục và hiện đại hoá

3


5.4 Tôn giáo và văn hoá: những
biểu hiện đa dạng của xu hướng
hội nhập văn hoá
5.5 Vài nhận định
.6. Học liệu
6.1 Giáo trình môn học
6.2 Danh mục tài liệu tham khảo
6.2.1 Danh mục các tài liệu tham khảo bắt buộc:
Tài liệu tham khảo tiếng Việt
1. Đỗ Quang Hưng, Vấn đề tôn giáo trong cách mạng Việt Nam lý luận và thực tiễn,
NXB Chính trị Quốc gia, 2005
2. Đỗ Quang Hưng, Toàn cầu hoá tôn giáo, T/c Nghiên cứu Tôn giáo, số 7/2006.
3. Đỗ Quang Hưng, Xây dựng mô hình nhà nước thế tục trong môi trường đa dạng
hoá tôn giáo: cái bất biến và cái khả biến - trường hợp Việt Nam, T/c Khoa học Xã
hội, Viện Khoa học Xã hội vùng Nam bộ, số 11+12/2007
4. Đỗ Quang Hưng (chủ biên), Nhà nước và Giáo hội, NXB Tôn giáo, 2004.
5. Viện Nghiên cứu Tôn giáo, Tôn giáo và đời sống tôn giáo ở Việt Nam hiện nay,
NXB Khoa học Xã hội, 1998
6. Đặng Nghiêm Vạn, Lý luận về tôn giáo và tình hình tôn giáo ở Việt Nam, NXB
Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2001
7. Viện Thông tin Khoa học Xã hội, Tôn giáo và đời sống hiện đại, Hà Nội, tập 1, tập
2, 1997; tập 3, 1998; tập 4, 2001

8. Viện Nghiên cứu Tôn giáo, Hồ Chí Minh về vấn đề tôn giáo tín ngưỡng, NXB
Khoa học Xã hội, Hà Nội, 1996
9. F. Houtart và G. Lemeciner, Xã hội học về một xã hội ở Việt Nam, NXB Khoa học
Xã hội, Hà Nội, 2001 (Bản dịch của Hồ Hải Thuỵ)
10. Nguyễn Đức Sự, C. Mác, Ph. Ăngghen, Lênin bàn về tôn giáo, NXB Tôn giáo, Hà
Nội, 2001
11. Sách trắng về tôn giáo ở Việt Nam, Bộ Ngoại giao, Hà Nội, 2006
6.2.2. Danh mục tài liệu tham khảo thêm
Tài liệu tham khảo tiếng nƣớc ngoài
12. J. Delumeau, Le fait religieux, Fayard, Paris, 1993
13. J. Nguyễn Huy Lai, La tradition religieuse spirituelle et sociale au Vietnam sa
confrontation avec le christianisme, Paris, 1981
14. M. Bertrand, Le statut de la religion chez Marx et Engel, E. Social, Paris, 1979
15. Lê Thành Khôi, Le Vietnam – Histoire et civilisation, Paris 1955
16. R. Remond, Religion et societe en Europe, E. du Seuil, Paris, 1998
17. L. Woodhead, P. Pletcher, Religions in the Modern World, New York, 2002

4


18. Max Weber, The religion of China, E. The free Press, London, 1964
19. I. Reader, Religion in Contemporary Japan, E. Macmillan Press, London, 1991
Ghi chú: Các tài liệu trong danh mục tài liệu tham khảo bắt buộc học viên có thể tìm thấy
trong thư viện Khoa Lịch sử, thư viện Đại học Quốc gia Hà Nội và thư viện Viện Nghiên
cứu Tôn giáo, Viện Khoa học Xã hội Việt Nam. Các tài liệu tham khảo sẽ được chỉ dẫn
đọc từng phần hay toàn bộ phục vụ cho các chương khác nhau và nội dung thảo luận.
Tài liệu tham khảo trên mạng:
www.dunglac.net
www.vietcatholic.net
www.thanhlinh.net

www.christianitism.com
www.tuvienquangduc.com
7. Phƣơng pháp, hình thức kiểm tra - đánh giá kết quả học tập môn học
7.1. Kiểm tra - đánh giá thường xuyên
* Hình thức: tham gia lớp học, làm bài tự học
* Tỷ trọng: 10%
7.2. Kiểm tra – đánh giá định kì
- Kiểm tra giữa kì:
* Hình thức: Viết
* Điểm và tỷ trọng:
- Thi hết môn học/chuyên đề:
* Hình thức: Tiểu luận
* Điểm và tỷ trọng:
Phê duyệt của Trƣờng

30%

60%
Chủ nhiệm khoa

Ngƣời biên soạn

PGS.TSKH Nguyễn Hải Kế

GS.TS Đỗ Quang Hưng

5