THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
Khảo sát việc sử dụng ngôn từ trên chuyên mục phóng sự báo Lao Động
MỞ ĐẦU

OBO
OKS
.CO
M

Trong các thể loại báo chí, phóng sự là một trong những thể loại ñặc biệt
thích hợp với việc mô tả sự phát triển năng ñộng của hiện thực, có khả năng gây
ñược những ấn tượng rất sâu sắc ñối với công chúng. Phóng sự là một trong
những thể loại có năng lực phản ánh hiện thực một cách năng ñộng, vừa trực
tiếp, cụ thể, vừa có tầm khái quát nhất ñịnh. Có rất nhiều quan ñIểm khác nhau
về phóng sự, nhưng theo tiến sĩ Đức Dũng thì ông khẳng ñịnh: “Phóng sự là
một thể loại ñứng giữa Văn học và báo chí, có khả năng trình bày, diễn tả
những sự kiện, con người, tình huống ñiển hình trong một quá trình phát
sinh, phát triển, ñồng thời khẳng ñịnh hiện thực ñó thông qua cái tôi trần
thuật, vừa tỉnh táo lí trí, vừa cảm xúc với một bút pháp giàu chất văn học”.
Phóng sự báo chí với khả năng chuyển tải một khối lượng thông tin phong
phú và trình bày hiện thực trong một quá trình phát sinh phát triển, nó mang ñến
cho công chúng một bức tranh xác thực. Những vấn ñề mà phóng sự báo chí ñề
cập là những vấn ñề của ñời sống hiện thực xung quanh chúng ta, ñang cần
chúng ta bày tỏ thái ñộ và những hành ñộng hiện thực. Tức là phóng sự có khả
năng thông tin thời sự, ñảm bảo tính xác thực, tính ñịnh hướng thông qua việc
trình bày, diễn tả những vấn ñề, sự kiện, con người, tình huống ñiểm hình, trong
một quá trình phát sinh, phát triển với vai trò quan trọng của nhân vật trần thuật,

KI L

và ngôn ngữ, bút pháp, giọng ñiệu linh hoạt, giàu chất văn học.
Về năng lực phản ánh hiện thực của phóng sự, các nhà nghiên cứu ở nước
ta hiện nay nhìn chung ñều thống nhất khẳng ñịnh: ñây là thể loại báo chí có khả
năng phản ánh hiện thực duới dạng một bức tranh nóng bỏng, hơi thở của ñời
sông. Bức tranh ấy thể hiện góc nhìn ñầy cá tính của tác giả trước ñời sống, vừa
có sức khái quát, vừa chi tiết sống ñộng với những con người và sự việc xác
thực, ñồng thời rất giàu chất nhân văn và tái hiện bằng ngôn ngữ, giọng ñiệu
sinh ñộng. Trong tác phẩm phóng sự, tính cách của nhân vật thường ñược ñề cập



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
rừ nột v nhng suy ngh ca tỏc gi ủc trỡnh by trc tip. Ngoi ra, phúng s
cng cho phộp kt hp yu t tr tỡnh ủ cú th nõng thờm cht lng phn ỏnh
hin thc. Phúng s va ủỏp ng yờu cu thụng tin thi s, ủng thi cú kh

OBO
OKS
.CO
M

nng tỏc ủng vo ni xỳc xm ca cụng chỳng bng nhng s tht giu tớnh
cht nhõn vn ủc trỡnh by qua ging ủiu sinh ủng v linh hot ca nhõn vt
trn thut.

NI DUNG

I. Nhng ủc ủim ca phúng s bỏo chớ

Phúng s bỏo chớ bao gm cú ủc ủim v ni dung v ủc ủim v hỡnh

thc.

1. c ủim v ni dung

Th nht l phn ỏnh nhng mõu thun v tr li nhng cõu hi.Chớnh do
nhim v ny m cuc sng ủang ủt ra nờn tớnh xung kớch luụn ủc coi l ủc
ủIm ni bt ca phúng s bỏo chớ. Bc vo thi kớ ủi mi trờn ủt nc ta,
cựng cỏc th loi xung kớch khỏc, phúng s bỏo chớ ủó mnh dn lao vo cuc
chin ủu chng cỏi c, bao cp, trỡ tr bo th, khng ủnh cỏi mi v nhng
cong ngi mi. Chớnh trong cuc ủu tranh y, th loi ny ủó tr thnh mt
trong nhng th loi hng ủu, ủó thc s gõy ủc n tng v nim tin ca
cụng chỳng. ủ nay th loi ny vn tip tc phỏt huy sc mnh tim tng ca nú

KI L

ủ cú th phn ỏnh hin thc sụi ủng vi nhiu bin c sõu sc ủó xy ra. L
mt th loi xung kớch, phúng s bỏo chớ luụn nng ủng v thng xuyờn cú s
phỏt trin v bin ủi mt cỏch rt linh hot. iu ủú mi cho thy mun xỏc
ủnh ủc din mo ca th loi ny chỳng ta cn xem xột nhng ủc dim bin
ủi trong bi cnh ca ủi sng hin ủi. Cú nh vy mi cú th xỏc ủnh ủc
nhng ủc ủim ủớch thc ca th loi ny, t ủú cú s ủiu chnh kp thi nhm
lm cho phúng s phỏt trin xng ủỏng vi s tin cy cy ca cụng chỳng.



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Với mục đích rõ ràng và khuynh hướng thiên về chính luận, phóng sự báo
chí có thể trình bày hiện thực như một bức tranh tồn cảnh vừa có tầm khái qt
nhất định, đồng thời có chiều sâu với những chi tiết điển hình, sống động, trong


OBO
OKS
.CO
M

đó những nhân vật xuất hiện một cách sắc sảo rõ nét cả về chiều sâu nội tâm, cá
tính và hành vi.Trong phóng sự báo chí, tác giả đã thẳng thắn bày tỏ quan điểm
của mình với tư cách là một nhân vật trần thuật – là người chịu trách nhịêm về
những chi tiết, những sự việc có thực được thể hiện trong tác phẩm.Các tác giả
phóng sự khơng dừng lại ở việc phản ánh hiện thực một cách khách quan thơng
qua những con số, sự kiện như trong các thể loại báo chí khác mà ln có mong
muốn khái qt thẩm định.Khi phóng sự phát triển và mang đậm màu sắc chính
luận thì ở đó tác giả bày tỏ quan điểm của mình trước sự thật với một nhiệt tình
đấu tranh vì sự tiến bộ xả hơị.

Sức mạnh của tác phẩm báo chí trước hết là khả năng khám phá, phơi bày
những mâu thuẫnvà trả lời những câu hỏi mà cuộc sống đang đặt ra.Điều đó cho
thấy rằng, khi đề cập năng lực phản hiện thực của báo chí, phải dựa vào đặc
trưng đặc điểm của nó và góc nhìn gắn liên với cá tính sáng tạo của chính tác
giả.Có thể nói góc nhìn độc đáo, sáng tạo của nhà báo là nhân tố quyết địng
năng lực phản ánh hiện thực của phóng sự báo chí.

Thứ hai, về các nhân vật trần thuật và các nhân chứng. Trong đăc điểm
này của phóng sự báo chí, chúng ta thấy nổi lên vai trò của nhân vật trần thuật –
tác giả - nhân chứng khách quan của hiện thực.Cái tơi trong phóng sự là cái tơi
trần thuật làm nên linh hồn, bản sắc của tác phẩm đó. Nó đóng vai trò tập hợp
qn.

KI L


sắp xếp các dữ liệucủa sự kiện thơng nhất trong mơt chỉnh thể sống động và nhất
Sự xuất hiện của nhân vật trần thuật là một đặc điểm nổi bật của phóng sự
báo chí nói riêng. Với tư cách là nhân chứng khách quan, là người trực tiếp
chứng kiến và trình bày sự kiện, tác giả phóng sự phải là người trực tiếp thẩm
định tính xác thực của tác phẩm. Cái tơi trần thuật khơng chỉ giúp cho việc phản
ánh sự kiện mơt cách sinh động, nhiều chiều mà còn bộc lộ trực tiếp văn hố của
người viết. Trong các phóng sự báo chí, sự tham gia của các nhân chứng trực



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
tiếp và gián tiếp có thể tạo ra từng bản sắc riêng của từng tác phẩm. So với nhân
chứng trong thể loại báo chí khác, nhân chứng trong báo chí có bản sắc hơn,
sinh ñộng và cụ thể hơn rất nhiều.Vì thế cần phải coi sự xuất hiện của các nhân

OBO
OKS
.CO
M

chứng (trực tiếp hay gián tiếp ) tham gia thông tin cùng với tác giả là một trong
những tiêu chí thể loại của phóng sự báo chí ở nước ta.
2. Đặc ñiểm về hình thức

2.1. Về ngôn ngữ, bút pháp và giọng ñiệu

Về ngôn ngữ, bút pháp và giọng ñiệu thì việc trình bày sự thật với bút
pháp linh hoạt, ngôn ngữ giàu chất văn học và giọng ñiệu của tác giả trước sự
thật là một ñiều hết sức quan trọng, chính nó góp phần tạo nên bản sắc của thể
loại. Lối thông tin khô khan, khách quan hay thông tin ñịnh hướng bằng lí lẽ như

các thể loại báo chí chính luận có những hạn chế riêng. Phóng sự ñã khắc phục
ñược những ñiểm yếu này bằng cách thông tin thời sự qua ngôn từ, ngữ ñiệu
mang hình ảnh sinh ñộng, giàu cảm xúc, có thể tác ñộng không chỉ vào lí trí của
người ñọc mà còn có thể ñến với họ bằng sự ñồng cảm trái tim, ñồng ñiệu về
nhân cách. Phóng sự báo chí có nhiệm vụ là thông tin thời sự về người thật, việc
thật trong một quá trình phát triển ñồng thời trả lời những câu hỏi hiện thực ñề
rañáp ứng yêu cầu chung của tác phẩm báo chí. Tuy nhiên tác giả cũng có thể sử
dụng một lối thể hiện kết hợp giữa thông tin thời sự với bút pháp văn họcñể
nhằm tạo ra giọng ñiệu phong phú linh hoạt.Trong phóng sự báo chí, tác giả
phải thẳng thăn bày tỏ những quan niệm của mình trước sự thật và sử dụng tổ
hợp các yếu tố như miêu tảthuật, bình, ñan xen yếu tố phân tích, nghị luận ở

KI L

mức hợp lý, phóng sự báo chí tạo ñiều kiện cho người trần thuẫt xuất hiện với
giọng ñiệu riêng.

Để viết tác phẩm báo chí có chất lượng, người làm báo không chỉ phải có
kinh nghiệm, sự hiểu biết xã hội ñể tìm kiếm, lựa chọn sự kiện vấn ñề, biết cách
mổ xẻ phơi bày sự thật, phải có khả năng sử dụng các thủ pháp nghệ thuật một
cách hiệu quả thông qua miêu tả, trần thuât, bình luận…Điều này còn tạo ñược
tính cách riêng của tác giả trong phóng sự báo chí.



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
2.2. Cỏc dng phúng s bỏo chớ
Cỏc dng phúng s bỏo chớ thỡ chỳng ta thy rng: phúng s bỏo chớ hin
ủi ca nc ta hin ủang cú s giao thoa, chuyn hoỏ mnh m cựng cỏc th
dng v linh hot.


OBO
OKS
.CO
M

loi bỏo chớ khỏc. Quỏ trỡnh ny ủó to ra mt s dng phúng s bỏo chớ rt ủa
Dng phúng s phn ỏnh vn ủ ca ủi sng. Nh chỳng ta ủó bit,
phúng s bỏo chớ cú nhim v phỏn ỏnh v nhng s tht cha ủng mõu thun
trong ủi sng. Nhng mõu thun ny cú th xut hin t chớnh bn thõn cỏc s
kin ủi sng nhng cng cú th tn ti di dng l nhng vn ủ ni bt, cú
sc thu hỳt s quan tõm ca cụng chỳng.Vy l, phúng s cú nhim v phn ỏnh
v phõn tớch lm sỏng t nhng vn ủ ca ủi sng v trong mt mc ủ no
ủú, phúng s cú s giao thoa vi th loi bỡnh lun chuyờn lun, kớ chớnh lun.
c ủim d nhn thy trong quỏ trỡnh giao thoa ủú l vn ủ tr thnh ni dung
trung tõm ca tỏc phm phúng s. ú nht thit phi l nhng vn ủ tiờu biu,
xỏc thc v ủỏp ng nhu cu thụng tin thi s. Tuy khụng trc tiờp phn ỏnh
nhng s kin ln, nhng tỡnh hung ni bt nhng nhng vn ủ m dng
phúng s ny ủ cp vn cú th cú sc lay ủng ln ủn nhng vn ủ cú phm
vi nh hn trong ủi sng hng ngy. Phúng s phng vn luụn chim mt t l
ln nht trong cỏc dng phúng s trờn bỏo chớ nc ta hin nay. Bi vỡ, khụng
phi ngy no cng co nhng s kin ln xy ra v khụng phi s kin no cng
tr thnh ủ ti cho phúng s, nhng cỏc vn ủ cn phõn tớch, gii ủỏp thỡ luụn
luụn thng trc mi lỳc mi ni trong ủi sng.

KI L

Dng phúng s chõn dung.

õy l dng phúng s giao thoa, kt hp vi th loi kớ chõn dung.Hin

nay, dng phúng s ny ủang chin u th trờn mt s t bỏo cú nh hng v
phm vi phỏt hnh tng ủi ln nh cỏc bỏo Lao ng, H Ni mi, Tin
Phong, Tui Tr, Thanh Niờn.Th loa ny vú nhim v phn ỏnh nhng con
ngi tiờu biu( cho cỏi xu hoc cỏi tt ) trong ủi sng.Con ngi trong dng
phúng s ny cú th l cỏ nhõn nhng cng cú th l mt tp th trong bi cnh



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
ủin hỡnh no ủú ủ t thõn chi tit s kin y bc l tớnh cỏch tiờu biu ca
nhõn vt.
Phúng s chõn dung. L s kt hp u th ca phúng s bỏo chớ v th

OBO
OKS
.CO
M

loi kớ chõn dung.Tớnh kớ chõn dung ủc th hin vic ly con ngi lm ủi
tng ch yu ủ phn ỏnh, cũn nhng ủc ủim ca phúng s cng ủc bc l
rừ nht nhng yu t hỡnh thc v trong cỏch tỏi hin nhng chõn dung ủú.
iu ny ủc th hin cỏc tớt ph, nhng chi tit sng ủng, bi cnh v
nht l nng lc khỏi quỏt v cỏi gúc nhỡn mang ủm cht nhõn vn ca nhõn vt
trn thut Bng cỏch khc ho rừ nột bi cnh cuc sng, chin ủu, lao ủng,
hc tp ca nhõn vt, tỏc phm phúng s chõn dung ủó cho phộp ủc gi nim ró
rt v cuc sng rng ln xung quanh nhõn vt ủang trong th vn ủng v phỏt
trin ca nú. ú l bc tranh sinh ủng va cú tớnh khỏi quỏt va cú tớnh chi
tit, c th.

Ngoi ra, phúng s bỏo chớ cũn cú s giao thoa, kt hp vi nhiu th loi

khỏc bờn trong v bờn ngoi h thng th loi bỏo chớ. Nh nú cú th kt hp
vi nh bỏo ủ to thnh th loi phúng s nh.

Dng phúng s phn ỏnh cỏc s kin thi s.

Trong quỏ trỡnh vn ủng v phỏt trin, cuc sng luụn xy ra hng lot
s vic, s kin vi nhng tớnh cht v tm quan trng khỏc nhau Trong ủú,
mt s s kin cú th tr thnh ủ ti cho phúng s bỏo chớ (vớ d: chỏy nh,
sp hm gõy hu qu nng n, mt v chỏy rng; mt quyt ủnh gõy ra nhng
hu qu nghiờm trng; mtt v ỏn ln, mt v tai nn giao thụng nghiờm trng

KI L

v.v.,). Trong trng hp ny, tỏc phm phúng s cú th giao thoa vi cỏc th
loi cú nng lc phn ỏnh s kin nh tng thut, ghi nhanh hoc bi thụng
tn. Biu hin c th nht ca giao thoa ny l s kin s tr thnh ni dung
trung tõm trong tỏc phm phúng s.
Nhng s kin ủc chn ủ th hin trong mt bi phúng s thng phi
ủỏp ng yờu cu thụng tin thi s; cha ủng mõu thun hoc nhng cõu hi cn
ủc lm sỏng t; gi lờn nhng vn ủ m cụng chỳng quan tõm



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Tỏc phm phúng s s kin phi bỏm sỏt hin thc ủi sng ủ phn ỏnh
s kin trong ton b quỏ trỡnh phỏt sinh, phỏt trin ca nú. Nhim v ch yu
ca mt phúng s s kin l din t mt cỏch sinh ủng quang cnh, hin trng

OBO
OKS

.CO
M

ca s kin trong ton b dỏng v hin thc ca nú. ụi khi tỏc phm phúng s
s kin cũn cú th ủ cp nguyờn nhõn v nờu lờn nhng vn ủ ủt ra sau s
kin ủc phn ỏnh trong tỏc phm. iu ủỏng chỳ ý trong dng phúng s ny
mt s yu t nh: ng ủIu, ngụn t, bỳt phỏp, ủũi hi giu hỡnh nh Cú
phn b hn ch, khụng thc s sinh ủng nh trong cỏc dng phúng s khỏc.
Dng phúng s ủiu tra.

Phúng s ủiu tra l mt dng kt hp gia phúng s bỏo chớ vi th loi
ủiu tra. Nh chỳng ta ủó bit mt trong nhng ủc ủim c bn ca th loi
ủiu tra l phi tr li ủc nhng cõu hi m cuc sng ủang ủt ra. Cỏch tr
li ca ủiu tra l thụng qua mt h thng nhng bng chng xỏc thc v tiờu
biu. S kt hp gia phúng s v ủiu tra thng din ra theo nguyờn tc sau:
tớnh cht phúng s thng ủc th hin nhng yu t thuc v hỡnh thc ca
tỏc phm nh ngụn ng, bỳt phỏp, ging ủiu, s xut hin ca nhõn vt trn
thut Cũn ủc ủim th loi ca ủiu tra thỡ ủc th hin ch yu trong vic
huy ủng nhng chi tit, s liu, d kin nhm xõy dng mt hờ thng cỏc lun
c nhm lm sỏng t cỏi lụgic bờn trong th hin bn cht ca s tht m tỏc
phm ủ cp, tr li ủc cõu hi m cuc sng ủt ra. Trong nhng bi phúng
s ủiu tra, hỡnh thc phúng s cú th giỳp tỏc gi trỡnh by nhng vn ủ gai
gúc, cng thng mt cỏch mm mi v linh hot. Dng bi ny thng ủc s

KI L

dng trong trng hp khi ủng trc nhng s kin, tỡnh hung, hin trng no
ủú, vn ủang cũn nhng cõu hi cha ủc tr li, hoc cú nhiu cỏch tr li
khỏc nhau.


Dng phúng s phn ỏnh nhng hon cnh, hin trng
Trong thc t ca ủi sng bỏo chớ nc ta cũn khỏ ph bin mt dng
phúng s phn ỏnh v nhng hon cnh, hin trng ca ủi sng m khụng nht
thit phi ủ cp cỏc mõu thun hay tr li nhng cõu hi.



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Tt nhiờn, vi t cỏch l nhng tỏc phm thuc th loi phúng s, dng
phúng s ny vn phi cú nhim v khỏm phỏ, phỏt hin v cung cp cho cụng
chỳng nhng thụng tin mi m, thỳ v v b ớch. Nú phi cung cp cho ngi

OBO
OKS
.CO
M

ủc nhng kin thc xỏc thc, c th v sinh ủng v ủi sng xung quanh h.
Hay núi cỏch khỏc nú phi giỳp cho cụng chỳng nhng kin thc cn ủ suy
ngh, nhn thc v hnh ủng. Trong s nhng t bỏo cú chuyờn mc v phúng
s nc ta, Si Gũn gii phúng l t bỏo cú t l cao ca nhng tỏc phm
phúng s thuc dng ny.

II. Kho sỏt vic s dng ngụn t ca chuyờn mc phúng s trờn bỏo Lao
ng s s 184 ngy 10/08/2007, s 276 ngy 27/11/2007, s 285 ngy
07/12/2007
1. Ngụn ng tớt

Tớt bỏo l mt cu trỳc t ng ngn gn gi thiu khỏi quỏt ch ủ ca tỏc
phm v mc ủ no ủú nu cú th thu hỳt s chỳ ý ca cụng chỳng v ủng

nhiờn ủõy l thnh tủng v trớ ủu tiờn trong tỏc phm, l thnh t ủu tiờn
ngi ủc tip xỳc vi bi bỏo.Tớt bỏo phi ngn gn, d hiu v phi hp dn.
Tớt bỏo thng cú 7 loi c bn gm: tớt xỏc nhn, tớt cõu hi, tớt kờu gi, tớt bỡnh
lun, tớt trớch dn, tớt git gõn v tớt biu cm.
Vớ d:

Cú mt Hong thnh ni i bc (Lao ng s 184 ngy 10/08/2007).
õy l mt tớt thuc tớt xỏc nhn, s dng ngụn ng cú tớnh biu cm cao, s
dng t Hỏn Vit gõy s chỳ ý vi ngi ủc.Tit bi tng ủúi ngn gn khụng

KI L

rm r ủó khỏi quỏt ủc mt Hong thnh bng cỏch s dng nhng t ng
mang cht liu vn hc nhng hỡnh nh ca tớt luụngn vi tớnh xc thc ca
vn ủ.Cỏc tớt ph mang tớnh cht thụng bỏo d hiu. (Ni 3 cụng chỳa nh Lý
v lm dõu). Tớt ph mang tớnh cht trỏi ngc v thi gian gia thi gian di
v thi gian ngn (17 nm v 35 ngy tỡm kin). Tớt ph th 3 cú sc biu cm
cao (ỏnh thc 1000 nm lch s).
Sn lõm tc (Lao ủng s 276 ngy 27/11/2007). õy l mt tớt thuc
tớt xỏc nhn. Tớt s dng ngụn ng rt ngn gn ch gm 3 t nhng ngi ủc



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
ủó hiu ủc ni dung bi phúng s vit v nn phỏ rnghin nay. Vỡ bn thõn
tớt nay ủó gii thiu ch ủ ca c tỏc phm.Trong tớt ny cũn s dng du ( )_
sngõy s chỳ ý thu hỳt ngi ủc dự ủõy l mt vn ủ vn hay ủc núi
biờn túm lõm tc)

OBO

OKS
.CO
M

ủn.Cỏc tớt ph khỏ l n tng cú sc biu cm cao( Tan hoang ủi ngn, vt
Ngi ủn b ủp xớchlụ thuờ ( Lao ng s 285 ngy 07/12/2007). ủõy
l mt tớt bỏo xỏc nhn. Tớt ny s dng ngụn ng rt ủn gind hiu nh nú
vn cú khụng cn gt gia trau chut. Ch cn ủc tớt thụi chỳng ta ủó bit bi
phúng s núi v s vt v cc nhc ca ngi ủn b ủp xớchlụ thuờ. Vỡ trong
tớt ủó cho ngi ủc bit nhõn vt chớnh l ai, cụng vic ca h l gỡ. Cỏc tớt ph
cng ủn gin, d hiu.

Nh vy, qua 3 tớt cỳa 3 bi phúng s trờn thỡ ta thy tớt Sn lõm tc d
nh, d hiu. Tớt Cú mt Hong thnh ni i bc cú s biu cm cao.Tớt
Ngi ủn b ủp xớch lụ thuờ ủn gin d hiu nh nú vn cú.
2. Ngụn ng sapụ

Sapụ l mt thut ng bt ủu t ting Phỏp chapean cỏi m.Sapụ ủc
xem l mt tiu vn bn nm di tớt chớnh v phớa trờn phn ni dung ủc
trỡnh by bng c ch ủc bit v cú nhim v lm rừ hn ch ủ tỏc phm.
Sapụ phi thu hỳt s chỳ ý ca ủc gi. Ngụn ng vit sapụ phi cú cm xỳc v
gõy n tng phi nờu ủc ý chớnh ca tỏc phm chng minh ủc tớnh thi s
ca bi bỏo.Cú 9 loi sapụ ủú l : sapụ gi tờn, sapụ túm tt, sapụ nờu s kin
dn ủng,sapụ chõn dung, sapụ t cnh, sapụ nờu lun c, sapụ k chuyn,
Vớ d :

KI L

sapụ nờu cm xỳc v suy t riờng ca tỏc gi, sapụ tip ni tiờu ủ.
* Cú th hi vi vng nu xng tng nhng di tớch kin trỳc ca

vng tụn hong tc va phỏt l ti vựng ủt phờn giu phớa bc Vit Nam kia l
mang tm c ca mt Hong thnh. Nhng cỏc bỏo cỏo khoa hc ban ủu ủu
cho thy: cỏc hng mc c nn c lõu ủihonh trỏng m cỏc nh kho cva
khai qut ủc cú niờn ủi t triu Lý, vi rt nhiu nột tng ủng vi hong
thnh Thng Long ( L s 184 ngy 10/08/2007).



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
õy l sapụ túm tt.u tiờn tỏc gi cung cp nhng thụng tin ct lừi liờn
quan ti ni dung tỏc phm vi t ng chớnh xỏc, d hiu v cỏch s dng du (
) tng thờm tớnh hp dn ca bi phúng s ủ ngi ủc cú mt cỏi nhỡn khỏi

OBO
OKS
.CO
M

quỏt v tỏc phm.
* Ln ủu tiờn trong ủi tụi ủoc ủi sn lõm tc. V, cng l ln ủu
tiờn tụi ủc chng kin cnh rng vng b tn phỏ. Th mi bit mi kớnh
trng bit bao tm gng ủó ngó xung vỡ rng.Ln ủu tiờn, tim tụi nhúi ủau
trc nhng gc cõy tr tri, mỏu cõy qun qui chy Rng Thanh Thu(
Thanh chng - Ngh An)ủó b lõm tc mũ ủn ri.My chc nm cụng lao
gi rng, dõn mỡnh khụng ai vi s th m gic rng bt ủu phỏ. Cõu chuyn
y tụi tỡnh c nghe ủc t mt lónh ủo huyn Thanh Chng. ng chớ ủú
cũn tit l, ti ủõy s phỏt cụng vn ủ ngh lm vic vi huyn Hng
Sn(H Tnh) ủ bn v vic phi hpbo v rng vỡ núng rut quỏV tụi
quyt trớ ủi theo cỏc ủng chớ kim lõm ủ sn lõm tc.


õy l sapụ túm tt ủng thi nờu s kin dn ủng.Bng vic dựng
ngụn ng rt cm xỳc v n tng vi nhng hỡnh nh cht liu vn hc tỏc gi
nh v ra truc mt chỳng ta cnh ủau thng v cỏnh rng Thanh Thu nh
rng vng, tim tụi nhúi ủau trc nhng gc caay tr tri.Tỏc gi cũn dựng
hỡnh nh nhõn hoỏ khi núi v cõy rng b tn phỏ mỏu cõy qun qui chy.
Cỏch dựng t gõy n tng sn mũ.Cỏch gi thi bi bỏo bng nhng thụng
tin, chi tit nh th ny thc s rt lụi cun ngi ủc v th hin ủc tớnh thi
s ca phong s.

KI L

* Gia nhp sng sụi ủng n o, nỏo nhit trờn nhng con ủng H
Ni, mt ngy no ủú, bn tỡnh c trụng thy mt ngi ph n nh bộ ủang on
mỡnh ủp xớchlụ, trờn xe tr vt liu xõy dng.Cú l, ch l ngi duy nht ủt
H thnh chn cho mỡnh cỏi ngh m t lõu dng nh ch dnh cho ủn ụng.
õy l kiu sapụ chõn dung, gii thiu v mt ngi ph n ủp xớch lụ
thuờ vi ngụn ng ht sc gin d m ủy cm xỳc. Bng cỏch s dng ngụn ng
cú tớnh biu ủt cao n o nỏo nhit mt ngi ph n nh bộ ủang on
mỡnh ủp xớchlụ lm cho ngi ủc cú mt s cm thụng chia s. sapụ ny



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
tác giả đã dùng ngơn ngữ khái qt nhất để thảo những nét chân dung về nhân
vật chính.
3. Việc đáp ứng u cầu tính chất ngơn ngữ phóng sự so với tính chất ngơn

OBO
OKS
.CO

M

ngữ báo chí
Qua việc khảo sát 3 phóng sự trên báo LĐ, chúng tơi thấy, ngơn ngữ trên
3 phóng sự này về cơ bản đã đáp ứng được khá đầy đủ những tính chất của ngơn
ngữ báo chí.

- Về tính chính xác và ngắn gọn. Vì văn phong báo chí tính chính xác là
tính chất quan trọng hàng đầu. Nó có nhiệm vụ định hướng dư luận cho nên
ngơn ngữ ở đây khơng hề bị bóp méo, sai sự thật.
Ví dụ :

LĐ số184 ngày 10/08/2007.Trong bài này cách sử dụng từ ngư ngắn gọn,
chính xác giúp người đọc tiếp nhận tác phẩm nhanh và đúng.Như cách chí rã địa
điểm( Đền Cầu Từ, xã Phượng Sơn, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc giang/ Theo chân
anh Hạnh – Phó Giám đốc bảo tàng tỉnh Bắc giang).

LĐ số 276 ngày 27/11/2007.Trong bài này tác giả sử dụng ngơn ngữ
chính xác, xúc tích, ngắn gọn để nêu lên vấn đề nóng bỏng được cả xã hội quan
tâm. Đó là nạn chặt phá rừng rất lơi kéo thu hút người đọc.

LĐ số 285 ngày 07/12/2007.Bài phóng sự này cũng bắt nguồn từ một con
người thật với cơng việc thật. Tác giả sử dụng ngơn ngữ giản đơn khơng sử dụng
câu dài, khơng trau chuốt gọt giũa nhưng lại gây sự đồng cảm chia sẻ vơi người
đọc về một người phụ nữ đạp xích lơ th.

KI L

- Về tính đại chúng và tính cụ thể. Trong 3 bài phóng sự mà chúng tơi tiến
hành khảo sát thì 2 bài “ “Săn” lâm tặc” và “ Người đàn bà đạp xích lơ th” tác

giả sử dụng ngơn ngữ phổ cập dễ hiểu mang tính tồn dân xố nồ danh giới
giữa những người tiếp nhận.Nhưng trong bài “ Có một Hồng thành nơi ải
bắc”việc sử dụng ngơn ngữ nước ngồi( từ Hán – Việt ) hơi nhiều nên đơi khi
còn gây khó khăn cho người đọc.Trong 3 bài phóng sự này tính cụ thể được thể
hiện bằng việc đưa ra những con số chính xác, cách miêu tả tin cậy mà khơng hề
đơn điệu.



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Ví dụ :
LĐ số 184 ngày 10/08/2007
“Vào giữa năm 2007 các nhà khảo cổ đã có 35 ngày đào bới ở khu vực

OBO
OKS
.CO
M

Cầu Từ”.
“Cuộc tìm kiếm đã 17 năm ấy, qua lời kể của Giám đốc bảo tàng bắc
Giang Trần Văn Lạng”

LĐ số 276 ngày 27/11/2007.

“Thế là phải cuốc bộ trong hành trình tuần rừng với khoảng 10km”.
“Phía bên này gọi là rừng Chéch do tổng độĩ TNXP 5 quản lý và bảo vệ.
Rừng Chéch có 13km giáp ranh với xã Sơn Hồng và 5,5km giáp với nước bạn
Lào”.


“Tổng đội trưởng cho hay, rừng Chéch của các anh đã mất 30 cây”.
“Đây là tiểu khu 1007 với 6.000 ha rừng… Vừa đi vừa đếm, lên tới đỉnh
dốc đã có đến 25 cây bị hạ”.

- Về tính bình giải, tính định lượng. tính khn mẫu thì ở 3 bài phóng sự
này thể hiện khá rõ.Bằng ngơn ngữ của mình ,tác giả thể hiện cái tơi rõ nét
nhưng hết sức khách quan và chịu trách nhiệm như một nhân chứng( như bài
“Săn” lâm tặc, Có một “Hồng thành” nơi ải bắc). Hay thể hiện tình cảm một
cách cơng khai( như “ Người đàn bà đạp xích lơ th”).Tính biểu cảm của 3 tác
phẩm phóng sự này sẽ được phân tich rõ hơn ở phần sau.Về dung lượng các bài
phóng sự chúng tơi tiến hành khảo sát có dung lượng phù hợp , có tính khn
mẫu nhưng khơng hề khơ cứng, ngơn ngữ khá biểu cảm vừa chinh phục người

KI L

đọc về ý trí lại vừa cảm hố họ về trái tim.

4. Một số thủ pháp nhằm tăng cường tính biểu cảm trong ngơn ngữ phóng
sự

4.1. Dùng từ hội thoại

Từ hội thoại ở đay được hiểu theo nghĩa rộng, tức là nó bao hàm các từ
thuộc vốn từ vựng của ngơn ngữ văn hố được dùng đặc biệt trong lời nói
miệng, trong sinh hoạt hàng ngày và một số từ thơng tục và từ lóng, vì những từ
trong hai loại sau này chỉ được chun dùng trong khẩu ngữ.



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

Ví dụ :
* LĐ số 184 ngày 10/08/2007.
“ Tiếp đó, khi các nhà nghiên cứu tìm ra một văn bản chữ nho có kiên

OBO
OKS
.CO
M

quan đến một nhân vật lịch sử thi Lý, họ bèn “kéo qn” xuống điều tra”
*LĐ số 276 ngày 27/11/2007.
“ săn” lâm tặc

“ Được thế đã ơn trời”

“Vượt biên tóm lâm tặc”

“Thế là lâm tặc đã “mò” sang rừng mình hơn 100 mét rồi”
“ Đốn cây xong chúng còn “tăm” thêm những cây khác có giá trị rồi khắc
tên làm dấu để khẳng định “ quyền sở hữu” ”
*LĐ số 285 ngày 07/12/2007

“ Anh nhà tơi trước đây cũng đi đẩy hàng giúp nhưng kể từ khi bị thấp
khớp mấy năm nay cũng vì lao động nặng, nên chỉ mình tơi làm, vất vả thật đấy
nhưng từ nhiều năm nay cả nhà chỉ trơng vào cai xích lơ cà tàng”
“ Hơm đó, chị chở những tảng đá nặng trĩu, một thanh niên đi xe
máy,phóng nhanh vượt ẩu đã tơng vào xe của chị”.

“ Thu nhập như bây giờ đã phải chi tiêu dè sẻn lắm rồi”.
4.2. Dùng từ ngữ vay mượn tiếng nước ngồi


Sử dụng từ vay mượn ngơn ngữ Ân - Âu có thể được giữ ngun dangj
hay phiên âm.
Ví dụ:

KI L

LĐ số 285 ngày 07/12/2007.

“Vất vả thật đấy nhưng từ nhiều năm nay cả nhà chỉ trơng vào cái xíchlơ
cà tàng ” .

“ Trong dịp APEC năm ngối hay kì bầu cử Quốc hội mấy tháng trước,
chị gặp nhiều khó khăn khi giao hàng cho khách”.
Còn từ Hán Việt được dùng q phổ cập và trở thành một bộ phận khơng
thể thiếu của tiếng Việt. Song khơng vì thế mà người ta khơng nhìn thấy khả
năng tăng cường tính biểu cảm của chúng.



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Vớ d :
* L s 184 ngy 10/08/2007.
Theo chõn anh Hnh PG bo tng tnh Bc Giang,tụi thnh kớnh,

OBO
OKS
.CO
M


sng li bi nột vng son ca h thng dinh tht m cỏc ủi cụng chỳa, cỏc phũ
mó nh Lý xa xa hin l ngay trờn mt ủt, bờn b sụng Lc Nam th mng.
c bit con ủng lỏt gch hoa chanh tri di vt qua cỏc lũng h
khai qut, ủc xem nh l mt tớn hiu chớnh xỏc ủ khng ủnh ủõy l cụng
trỡnh ca vng tụn, quớ tc cao cp thi Lý.

Cõy th ủó c th t cỏi thi cụng chỳa nh lý vt bn sụng Thng vu
qui v bc i.n Cu T th b cụng chỳa nh Lý l thõn mu ca ụng V
Thnh.

õy l chớnh sỏch nhu vin nhm ủng viờn nhng ngi ủng ủu
cỏc ủa phng, cỏc tự trng( phũ mó )dc sc gi yờn b cừi m nh Lý ủang
thc thi.

Vua Lý cng phi tun du ủi kim tra tỡnh hỡnh liờn tc ch cng phi
xõy thnh quỏch dinh th cho con gỏi, con r.

Vua Lý Thỏnh Tụng mn vic ủi sn lu vc sụng Thng v sụng
Lc Nam ủó ủn Giỏp ụng giao nhim v gi gỡn biờn cng.
*L s276 ngy 27/11/2007.
Sn lõm tc.

Tuy nhiờn, anh cng rt bc xỳc : chỳng tụi cc chng ủó mi vt biờn
sang bờn ny ủ tun rng.

KI L

Vic s dng ting nc ngoi thc s to mt u th ni tri so vi cỏc
t cú cỏch din ủt tng ủng trong ting Vit.Bng cỏc ngụn tuỡ nh th
lm cho tỏc phm phúng s chớch xỏc hn, ủy ủ hn, cú v õm thanh nghe gi

cm hn.Núi chung ting nc ngoi s dng trong ba phúng s ny l gn gi
vi cụng chỳng.Nhng cú mt hn ch nh trong bi phúng s Cú mt Hong
thnh ni i bc. Cú l, do s dng nhiu t Hỏn Vit nờn ủụi khi gõy khú khn
cho ngi ủc. Song v c bn khụng gõy cn tr nhiờu cho quỏ trỡnh nhn thc
ca ngi ủc.



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
4.3. Dựng thut ng
Cỏc t thut ng, xột v t thõn, l nhng t trung tớnh tc l khụng mang
sc thỏi biu cm nhng khi kt hp hi ho vi t khuụn mu chỳng cú kh
Vớ d :

OBO
OKS
.CO
M

nng tng tớnh biu cm ratỏ ủỏng k.
* L s 184 ngy 10/08/2007.

Nhng bỏo cỏo khoa hc cho thy : cỏc hng mc nn c lõu ủi
honh trỏng m cỏc nh kho c va khai qut cú niờn ủi t triu Lý.
Cui cựng h ủó tỡm v khai qut ủc du tớch gch ngúi v cụng trỡnh
thi Lý.

Hin nay, cỏc nh khoa hc ủó tc tc ủ ngh c quan chc nng cú
bin phỏp bo qun hin vt.


*L s276 ngy 27/11/2007.

Trng trn th ủy. n cõy xong chỳng cũn tm thờm nhng cõy khỏc
cú giỏ tr ri khc tờn lm du th hin quyn s hu
Anh Ng ra lnh ỏp sỏt ủi tng
Chỳng tụi bt ủu hi cung

Kim lõm phỏt huy l lc lng nũng ct, ch ủng cht ch kt hp vi
cỏc lc lng: ch rng b ủi biờn phũng v cụng an()

Hụm ủú cng ủi tun tra th ny, cõy cng lỳc nóy ủnh Bo m b
lõm tc ủn h v ủó chuyn ra bói Sn Hng, c ủi lin t chc võy bt
Hin nay, do khoa hc k thut phỏt trin mnh, nhiu lnh vc mi ra ủi

KI L

nờn s lng thut ng ngy cng phat trin nhanh chúng v xut hin vi mt
ủ ngy cng dy trờn cỏc bỏo núi chung v tren th loi phúng s ca bao Lao
ng núi riờng.Nh trờn bỏo L s 276 vic s dng cỏc thut ng thuc
chuyờn ngnh ủiu tra gúp phn tng sc lụi cun ngi ủc v lm cho bi
phúng s th hin doc ht ni dung ý ngha ca nú.
4.4. Dựng t ủa phng



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Cỏc t ủa phng luụn mang ủm du n riờng v li n ting núi ca
mt cng ủng ngi gn lin vi mt vựng ủt. Vỡ th, chỳng lm cho cõu vn
cú sc thỏi mi l, ủụi khi khỏ giau sc gi cm.


OBO
OKS
.CO
M

Vớ d :
* L s 285 ngy 07/12/2007.

Thu nhp nh bõy gi chi tiờu phi dố sn lm ri.Nu cũn m ủau na
thỡ tht l xo xỳi, lỳc ủú phi ủi vay tm hng xúm thụi.
* L s 184 ngy 10/08/2007.

Dn d nghe k, b con trong vựng th cỳng mt th lnh ngi dõn tc
Ty tờn l V Thnh.

Nh vy, t ủa phng trong ba bi bao m chỳng tụi tin hnh kho sỏt
khụng nhiu nhng d nhõn thy trong ngụn ng nhõn vt( L s285 ). c
th hin t nhiờn nh s phn ỏnh chõn thc li n ting núi ca ngi ủn b
ủp xớch lụ thuờ.

4.5. Dựng cht liu vn hc

Cht liu vn hc cú mt rng rói trong hu ht cỏc th loi bỏo chớ theo
nhiốu hỡnh thc khỏc nhau v phúng s cng vy.Cỏch thc thng gp l vay
mn ct chuyn , hay t ng, cỏch din ủt t nhng tỏc phm võn hc.
Trong phn chỳng tụi tin hnh kho sỏt thỡ cht liu vn hc ch yu ủc th
hin qua cỏc t ng cỏch din ủt giu sc gi cm.
Vớ d :

* L s 184 ngy10/08/2007.


KI L

Tụi thnh kớnh sng li bi nột vng son ca h thng dinh tht m cỏc
ủi cụng chỳa, cỏc phũ mó nh Lý xa xa hin l ngay trờn mt ủt, bờn b sụng
Lc Nam th mng.

Con ủng lỏ gch hoa chanh
iu ny cng gúp phn lý gii vỡ sao ni ny cú ủn ủi lng tm nguy
nga, gm nhng nột tng ủng vi Hong thnh Thng Long ủn vy.
* L s 276 ngy 27/11/2007.



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
“ Và cũng ñã nhiều lần ñầu tiên tôi ñược chứng kiến cảnh “rừng vàng” bị
tàn phá. Thế mới biết, kính trọng biết bao tấm gương ñã ngã xuống vì rừng. Lần
ñầu tiên tim tôi nhói ñau trước những gốc cây trơ trọi, máu cây quằn quại”.

OBO
OKS
.CO
M

“ ì ạch mãi chiếc xe hai cầu của Tổng ñội Thanh niên xung phong số 5
không nhích thêm ñược một mét nào nữa”.

“ Từ nhiều năm nay, lâm tặc trắng trợn ñốn hạ(…). Bây giờ, bên kia
hoang tàn rồi”.


“ Có những gốc cây còn tươi rói, nhựa cây ñang quằn quại ứa ra”.
“ Thỉnh thoảng tiếng ñóng móc sắt lại vang lên chát chúa”.
* LĐ số 285 ngày 07/12/2007.

“ Một ngày nào ñó, bạn tình cờ trông thấy một người phụ nữ nhỏ bé ñang
oằn mình ñạp xích lô trên xe chở vật liệu xây dựng”.

“ Thân hình gầy còm, dôi bàn tay chai sạn thô ráp ñủ thấy cuộc ñời chị
luôn là sự lam lũ vất vả chưa có nhiều niềm vui”.

Qua những ví dụ trên, chúng ta thấy chất liệu văn học ñược sử dụng hết
sức rộng rãi và linh hoạt. Chúng co thể ñuéng bất kỳ chỗ nào trong bài viết từ
tiêu ñề cho ñến các câu văn trong ñoạn văn.Cách sử dụng ngôn ngữ như vậy
không chỉ làm tăng thêm sức biểu cảm mà còn giúp tác phẩm dễ ñi vào lòng
người, hiệu quả tiếp nhận thông tin cao hơn.

4.6. Dùng thành ngữ, tục ngữ, danh ngôn…cùng các biến thể của chúng
Các phương tiện ngôn ngữ thường có ý nghĩa rất rõ ràng, rễ hiểu và xuất
hiện với tần số cao trong hoạt ñộng giao tiếp hàng ngày ( nhất là thành ngữ, tụ
Ví dụ :

KI L

ngữ ).Nên việc sử dụng chúng rất thuận lợi ñối với người viét và người ñọc.
* LĐ số 276 ngày 27/11/2007.
“ Tuy nhiên, anh cũng rất bức xúc :chúng tôi cực chẳng ñã mới phải vượt
biên sang này ñể tuần rừg”.

“ Anh tiết lộ bí quyết “4 trong 1” ñể giữ rừng : kiểm lâm phát huy là lược
lượng nòng cốt, chủ ñộng kết hợp chặt chẽ với các lực lượng chủ rừng bộ ñội và




THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
cụng an, tt c phi thc hin trỏch nhiờm vi rng,vi nhõn dõn thỡ khụng lý gỡ
khụng gi ủc rng.
* L s285 ngy 07/12/2007.

OBO
OKS
.CO
M

Cuc sng vi gia ủỡnh ch ngy cng khú khn hn khi cn bóo giỏ
ủang honh hnh.Mi chi tiờu lỳc trc phi ht sc dố sn, gi li cng phi
tht lng buc bng hn na.

Kho sỏt cho thy vic dựng thnh ng, tc ng ủang l th phỏp ủc
dựng tng cng trờn cỏc loi bỏo chớ núi chung v th loi trờn bỏo Lao ng
núi riờng.

4.7. Dựng du cõu

Cỏc du cõu bõy gi cng l phng tin ủc dng trong vic to nờn giỏ
tr biu cm cho ngụn ng phúng s núi riờng. ủõy, chỳng tụi ch bn ủn du
ngoc kộp v du chm lng nh hai loi du cõu ni bt hn c v phng din
ny.

Du ngoc kộp cú giỏ tr biu cm cao khi bỏo hiu rng t ng no ủú
ủc dựng khụng phi vi ý ngha, phong cỏch thụng dng ca chỳng.Nú mang

ủn cho cõu vn sc thai dớ dm, hi hc hoc ma mai, chõm bim.
Vớ d :

* L s 184 ngy 10/08/2007.

C cỏc bc lóo lng ca gii nghiờn cu bõy gi

Tip ủú, khi cỏc nh nghiờn cu tỡm ra mt vn bn ch nho co liờn
quan ủn mt nhõn vt lch s thi Lý, h bốn kộo quõn xung ủiu tra.

KI L

* L s 276 ngy 27/11/2007.

Rng Thanh Thu ủó b bn lõm tc mũ ủn ri
ng chớ cũntit l, ti ủõy s phỏt cụng vn ủ ngh lm vic vi
huyn Hng Sn.

V tụi quyt chớ ủi theo cỏc cỏn b kim lõm ủ sn lõm tc
n cõy xong chỳng cũn tm thờm nhng cõy khỏc cú giỏ tr, khc
tờn lm du ủ khng ủnh quyn s hu .



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
“ Khơng còn gỗ để mà phá hành loạt nên lâm tặc phải “chịu khó” tỉa từng
cây một”.
* LĐ số 285 ngày 07/12/2007.
người “đồng nghiệp”.


OBO
OKS
.CO
M

“ Tuy nhiên, cơng việc của chị đang làm cũng bị cạnh tranh từ nhưng
“ Cuộc sống với chị ngày càng khó khăn hơn khi “cơn bão giá” đang
hồnh hành”.

Dấu chấm lửng tăng cường tính biểu cảm cho ngơn ngữ phóng sự khi nó
thực hiện chức năng làm giãn nhịp câu văn hoặc gợi mở định hướng khác nhau
cho người đọc.
Ví dụ :

* LĐ số 276 ngày 27/11/2007.

“ Tơi đau nhói trước những gốc cây trơ trọi, máu cây quằn quại chảy…”
“ (…) để bàn về việc phối hợp bảo vệ rừng , vì nóng ruột q…Và tơi
quyết trí đi theo các cán bộ (…)”

“ Một cây bị hạ gục, hàng chục cây khac đổ theo tạo nên một khung cảnh
chỏng chơ, hoang tàn…”

“ Mình chở gỗ cho khéo léo thì khơng ai bắt cả…”(?)
4.8. Dùng ẩn dụ, nhân hố

Ẩn dụ, nhân hố trong phóng sự thường mang tính chất văn cảnh. Nó là
sáng tạo riêng của người viết và in đậm dấu ấn cá nhân.
Ví dụ :


KI L

* LĐ số 276 ngày 27/11/2007.

“ Lần đầu tiên, tim tơi nhói đau trước những gốc cây trơ trọi, máu đang
quằn quại chảy…”

“ Có những gốc cây còn tươi rói, nhựa cây đang quằn quại ứa ra”.
“ Những gốc cây ứa máu”

“ Tiếng máy cưa ngang nhiên gầm rú”
* LĐ số 285 ngày 07/12/2007.
“ Chị Hằng cùng chiếc “cần câu cơm” trên một đương phố Hà Nội”



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Nh vy, vic s dng bin phỏp ny ca nh bỏo vi mc ủớch nh mt
phng tin ủi lp vi khuụn mu, mt phng tin nhm ủỏnh lc hng s
chỳ ý ca ủc gi nhng thc s gõy ủc n tng rt ln.

OBO
OKS
.CO
M

4.9. Dựng li núi da, trớch dn
ủõy, tỏc gi ch ra ngun gc, xut x ca nhng cỏch din ủt gi cm
no ủú m tỏc gi vay mn nhm thụng bỏo cho ủc gi bit rng : Anh ta ch
ủng tỡnh vi nhng kiu núi y ch khụng phi chu trỏch nhim v cht lung

ca s gi cm trong chỳng.V chớnh th phỏp ny ủó lm cho cõu vn bt ủi
tớnh ch quan, tr nờn mm mi nh nhng v thụng tin hm cha trong nú cng
cú ủ xỏc thc cao hn.
Vớ d :

* L s 184 ngy 10/08/2007.

Mt nh nh nghiờn cu tõm huyt vi cỏc lp lang vựng H bc ủó vụ
cựng hng khi: õy l mt cõu chuyn cú ý ngha ln cn bn tho, nht l
sp k nim 1.000 nm Thng Long - H Ni. Mt s thc gic ca nhng giỏ
tr nghỡn nm tui vựng phờn giu, nhng giỏ tr m chỳng tụi ủó bao nm tỡm
kim. .

Ths. Trnh Hong Hip cỏn b vin kho c, ngi ph trỏch cụng
vic khai qut khu vc dự rt thn trng cng khng ủnh : Nhng bng
chng v kho c hc cho chỳng ta thy, trc ủõy, ni ny l chn tr s ca
cỏc quan li nh Lý .

*L s 276 ngy 27/11/2007.

KI L

Anh cng cho bit: nu ch riờng lc lng c tng ủi tun rng thỡ ủn
ủõy l phi dng. Mỡnh khụng th ủi sõu vo ủt ca h. Ch hụm no cú cỏn b
kim lõm hoc b ủi biờn phũngủi cựng mi vo sõu nh hụm nay.
Tip tc hi bn chỳng cho bit: Xó cú cm nhng xin thỡ hn cho.
Mỡnh ch g khộo lộo thỡ khụng ai bt c..
* L s285 ngy 07/12/2007.




THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
“ Chị trả lời giản dị: Tôi lao ñộng vất vả quen rồi nên không thấy khó
khăn gì lắm. Nếu có buôn bán hàng gì ñó thì thiếu vốn và thu nhập cũng không
ổn ñịnh. Làm nghề này tuy vất vả nhưng cũng có tiền diều hàng tháng”.

OBO
OKS
.CO
M

“ Họ có lợi thế hơn tôi vì ñi nhanh và trở dựoc nhiều hàng hơn, nên ñôi
khi mình cung bị thiệt”.

5. Ngôn ngữ tác giả và ngôn ngữ nhân vật trong tác phẩm phóng sự
5.1. Ngôn ngữ mang “cái tôi” trần thuật của tác giả

Ở kiểu ngôn ngữ này, tác giả xưng “tôi” khi trình bày hay bàn luận về các
vânñề, sự kiện.. “Cái tôi” này thường là “cái tôi” nhân chứng cho nên nó có tác
dụng làm tăng ñộ xác thực tin cậy cho thông tin.
Ví dụ :

* LĐ số 276 ngày 27/11/2007.

Đây là một bài phóng sự viết theo kiểu phóng sự ñiều tra. Cái tôi ñược thể
hiện rất rõ nhưng là cái tôi khách quan, xác thực.Ngôn ngữ ở ñây mang cái tôi
trần thuật của tác giả cũng rất giàu tính biểu cảm nên sinh ñộng dễ ñi vào lòng
người.

“Lần ñầu tiên trong ñời tôi ñược ñi “săn” lâm tặc và, cũng là lần ñầu tiên

tôi ñược chứng kiến cảnh “rừng vàn” bị tàn phá”.

“Tôi không tin vào lời lâm tặc nhưng tôi hết sức băn khoăn: Gỗ có thể
chặt ñược, nhưng ñể ñưa ñược về ñau phải là chuyện dễ. Hơn nữa, rừng tan
hoang thế này không ai có biện pháp gì sao?”.

“ Hạt trưởng kiểm lâm huyện Thanh Chương – Phan Tuấn Ngũ – nhắc nở

KI L

anh em cho ñạn lên nòng, kiểm tra lần cuối các phương án tác chiến, rồi quay
sang dặn tôi: Anh phải luôn luôn ñi cùng”.
* LĐ số 184 ngày 10/08/2007.
“ Theo chân anh Hạnh – Phó Giám ñốc bảo tàng tỉnh Bắc Giang , tôi
thành kính sững lại bởi nét vàng son của hệ thống dinh thất mà các ñời công
chúa, các phò mã nhà Lý xa xưa hiển lộ ngay trên mạt ñất, bên bờ sông Lục
Nam thơ mộng”.
5.2. Ngôn ngữ không mang “cái tôi” trần thuật của tác giả



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
* L s 285 ngy 07/12/2007.
ủõy, tỏc gi dựng ngụn ng bỡnh giỏ. Tỏc gi khụng xng tụi khi núi
v ngi ph n ủp xớch lụ thuờ y. Chớnh hỡnh thc vụ nhõn xng nh vy ủó

OBO
OKS
.CO
M


lm cho suy ngh cm xỳc ca tỏc gi tr nờn khỏch quan hn. Bi l, khi ủc
bi bỏo ny ta cú cm giỏc rng ch th ca cỏc suy ngh cm xỳc y khụng ch
thuc v ủn l cỏ nhõn no m vn ủ ủú thuc c v mt cng ủng xó hi.V
ủng thi tỏc gi ủan xen c ngụn ng ca nhõn vt vo trong bi phúng s ca
mỡnh. ú l li núi ủc trớch trc tip ca nhõn vt.
Vớ d:

Khon thu nhp theo nh ch k thỡ trung bỡnh mi thỏng khong 2 triu
ủng. Ch ch cú mt cu con trai duy nht, nhng vn cha th giỳp m. Chng
ch trc ủõy cng l cụng nhõn xõy dng, nhng ủó xin ngh sm, ủi lm ph
giỳp v vỡ ủng lng quỏ ớt i. Anh nh tụi trc ủõy cng ủi ủy hng giỳp,
nhng k t khi b thp khp my nm nay cng vỡ lao ủng nng, nờn ch mỡnh
tụi lm. Vt v tht ủy nhng nhiu nm nay c nh ch trụng vo cỏi xớch lụ c
tng ch núi nh ủ cho tụi thy rừ hon cnh ca ch v tỡm kim mt s cm
thụng.

6. Phõn loi cỏc kiu kt thỳc trong phúng s trờn bỏo Lao ng
Theo tỏc gi Hong Anh thỡ thng cú 8 kiu kt thỳc c bn trong phúng
s. ú l kt thỳc ủa ra nhn xột ủỏnh giỏ; kt thỳc nờu nguyn vng, mong
mun; kt thỳc ủ xut kin ngh, gii phỏp; kt thỳc kờu gi; kt thỳc miờu t
k chuyn; kt thỳc cung cp thụng tin b sung; kt thỳc trớch dn; kt thỳc

KI L

cõu hi. Da vo vic phõn loi cỏc kiu kt thỳc phúng s trờn ủõy, bi kho sỏt
ca chỳng tụi thuc cỏc kiu kt thỳc sau:
* Kt thỳc miờu t, k chuyn:
Tỏc gi ủúng vai trũ l ngi k chuyn thun tuý, khụng lun bn ủỏnh
giỏ kờu gi, ch miờu t nhng chi tit, nhng hỡnh nh giu sc gi cú liờn quan

ủn ch ủ ca tỏc phm ủ ngi ủc t suy ngm v cú nhng kt lun cn
thit.



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Ví dụ :

“ Cuộc sống gia đình chị ngày càng khó khăn hơn khi “cơn bão

giá” đang hồnh hành. Mọi chi tiêu lúc trước phải hết sức dè sẻn, giờ lại càng
phải “thắt lưng buộc bụng” hơn nữa. Kết thúc cuộc trò chuyện, chị nói phải đi

OBO
OKS
.CO
M

lấy hàng giao cho khách. Bóng chị khuất dần cùng những dòng người đơng
nườm nượp trên con đường Hà Nội giờ tan tầm” (LĐ số285 ngày 07/12/2007).
* Kết thúc trích dẫn:

Đây là cách tác giả mượn lời người khác để thể hiện suy nghĩ, cảm xúc
của mình. Đối tượng được trích dẫn có thể là nhân vật được đề cập đến trong tác
phẩm hoặc cũng có thể là nhân vật co uy tín cao trong xã hội và câu noi của
người đó co ảnh hưởng trực tiếp đến chủ đề của tác phẩm.

Ví dụ : “Cuối cùng đồng chí hạt trưởng khẳng định : Dù trạm kiểm lâm
địa bàn Thanh Thuỷ chỉ co 6 người, lại phụ trách đến 16 xã nhưng chúng tơi thề
khơng để nạn phá rừng xảy ra, tuyệt đối khơng có điểm nóng. Anh cũng tiết lộ

bí quyết “4 trong 1” để giữ rừng: kiểm lâm phát huy là lực lượng nòng cốt, chủ
động kết hợp với các lực lượng: chủ rừng, bộ đội biên phòng, và cơng an, tất cả
thực sự trách nhiệm với rừng, với nhân dân thì khơng có lý gì khơng giữ được
rừng”.

* Kết thúc nêu nguyện vọng, mong muốn kết hợp với trích dẫn :
Cách kết thúc này là nội dung của những mong muốn, một vấn đề nào đó
đựoc giải quyết, một hồn cảnh nào đó được cải thiện, một né đẹp nào đó được
gìn giữ…kết hợp với trích dẫn lời của nhân vật( đã trình bày ở trên ).
Ví dụ : “ Hiện nay, các nhà khoa họcđang tức tốc đề nghị cơ quan chức

KI L

năng có biện pháp bảo vệ hiện vật, lập nhà mái che trưng bày tại hiện trường.
Các hiện vật q, các bản ảnh,bản vẽ được trưng bày sẽ là bằng chứng thuyết
phục về một hệ thống kiến trúc thời Lý- “ Hồng thành” miền ải bắc. Một nhà
nghiên cứu tâm huyết với các lớp lang văn hố vùng Hà Bắc đã vơ cùng hứng
khởi: “ Đây là một câu chuyện có ý nghĩa cần bàn thảo, nhất là khi sắp kỉ niệm
1000 năm Thăng Long - Hà Nội. Một sự thức giấc của giá trị nghìn năm tuổi ở
vùng phên giậu, những giá trị mà chúng tơi đã bao năm tìm kiếm”.



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
KẾT LUẬN
Báo Lao Động hiện nay là tờ báo hàng ñầu của nước ta trong việc khai

OBO
OKS
.CO

M

thácnhững thế mạnh của phóng sự báo chí hiện ñại.
Phóng sự trên báo Lao Động có ưu ñiểm nổi bật là phong phú về ñề tài,
năng ñộng trong việc tiếp cận hiện thực và có hình thức thể hiện rất linh hoạt.Về
phương diện thể loại, ñây là tờ báo mà hầu hết những bài ñược ghi là “phóng
sự” ñều ñã ñáp ứng ñầy ñủ các tiêu chí của phóng sự hiện ñại. Tác phẩm phóng
sự ñược ví như một bức tranh “ có cảnh, có người, có những ñIều ta chưa biết,
có những số phận sau những góc khuất của cuộc sống ñể mà hiểu biết, căm giận,
cảm thông và yêu thương cuộc sống, yêu thương con người. Bức tranh có thể
rực rỡ màu sắc, rộn rã tiếng ñời, tuỳ thuộc vào bút pháp, văn phong của người
viết phóng sự. Với một quan niệm nghiêm túc, ñúng ñắn về thể loại phóng sự
như vậy, trong những năm qua báo Lao Động là một trong những tờ báo hàng
ñầu ở nước ta gặt háI ñược nhiều thành công trong lĩnh vực phóng sự. Nhiều tác
phẩm in ra trên báo này ñã ñược coi như những tác phẩm tiêu biểu cho thể loại
phóng sự trên báo in, báo ñIện tử. Phóng sự báo Lao ñộng ñã phản ánh trung
thành những nỗ lực của cá nhân, của cộng ñồng và chính quyền các cấp trong
việc giảI quyết những khó khăn trong cuộc sống theo một ñịnh hướng tich cực,
hợp lí hợp tình hợp pháp. Nhiều cây bút ñã khẳng ñịnh ñược tên tuổi của mình
trên chuyên mục phóng sự của báo này. Bên cạnh những cây bút ñàn anh như:
Chinh Đức, Vĩnh Quyền, Huỳnh Dũng Nhân…, trong nhưng năm gần ñây ñã
Đăng…

KI L

xuất hiện những cây bút trẻ có cá tính như: Lê Quang Vinh, Bảo Chân, Trần
Hiện nay, báo Lao Động vẫn là một trong những tờ báo ở nước ta có
nguồn phóng sự dồi dào ñăng tải ñều ñặn hàng ngày. Những tác phẩm này
thường có dung lượng dao ñộng trong khoảng từ 1500 - 1800 chữ. Đó là một cố
gắng lớn của tờ báo này, ñồng thời cho thấy thể loại này ñã trở thành một thế

mạnh, có vai trò quan trọng trong việc tạo ra bản sắc riêng của báo Lao Động.



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
V phng din ni dung, cỏc phúng s bỏo chớ trờn bỏo Lao ng ủó
bỏm sỏt ủi sng vi nhng mõu thun ủa dng mt cỏch rt nng ủng. Ch
riờng nhng ngy ủu thỏng 1/2002 bn ủc ủó cú th ủc bit ủn rt nhiu

OBO
OKS
.CO
M

nhng mõu thun rt ủa dng v ủc ủỏo ủc phn ỏnh liờn tc trong cỏc phúng
s trờn t bỏo ny. ủú l chuyn C phờ n Sn La, chuyn i Tõy xoỏ
nghốo, chuyn i khuõn vỏc, chuyn Nhng cuc ủi b gỏn n Ngi
ủc cũn nghe ủc ủõy Ting than t vựng than chuyn ng sch thỳ
rng, nhng chuyn v Chỏy rng U Minh, ủen xuyờn quc gia v.v..
Trờn bỏo Lao ng dng phúng s chõn dung khụng ch giao thoa vi cỏc
dng phúng s vn ủ, phúng s s kin m cũn giao thoa vi mt s th loi
bỏo chớ khỏc nh th loi kớ chõn dung, kớ chớnh lun hoc th loi phng vn.
Tỏc phm v ủ ti chõn dung ngi lao ủng hu ht l dang phúng s chõn
dung v cú nhiu tỏc phm ủó thc s gõy n tng vi cụng chỳng. Vi tỏc
phm phn ỏnh chõn dung ngi lao ủng v nhng chuyn ủi thng, phúng
s bỏo chớ trờn bỏo lao ủng ủó th hin nng lc phn ỏnh cuc sng cú chiu
sõu trong mt quỏ trỡnh vn ủng v phỏt trin vi mõu thun nhiu mt v sinh
ủng.

V phng din ngụn t, bỳt phỏp, ging ủiu, cú th thy nhỡn chung cỏc

tỏc phm phúng s bỏo chớ trờn bỏo Lao ng ủó khai thỏc ti ủa nng lc biu
hin giu cht vn hc gn lin vi nhng ủc dim th loi ca phúng s bỏo
chớ. Nhiu tỏc phm ủó cho thy sc mnh ca ngụn t ủó ủc khai thỏc mt
phm.

KI L

cỏch hiu qu m vn khụng nh hng ti nng lc thụng tin thi s ca tỏc
Trong cuc thi phúng s nm 2002-2003 ca bỏo Lao ng(ủó tng kt
thỏng 9-2003), cú mt ủiu ủỏng chỳ ý l s lng cỏc tỏc phm vit v chõn
dung con ngi ủot gii cao ủó chim t l ỏp ủo. Ch riờng trong s 20 phúng
s ủc vo chung kho, ủó cú ti 11 tỏc phm phúng s chõn dung v trong s
6 tỏc phm ủó ủot gii thỡ 3 tỏc phm ủot gii cao nht ủu l cỏc phúng s ủ
cp nhng con ngi ca ủi thng. ú l cỏc phúng s: Mờ barie (GiI nht