Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh
toµn cÇu vµ gi¶i ph¸p phßng
chèng cña chÝnh phñ c¸c níc
dù b¸o ¶nh hëng §Õn ViÖt Nam
PGS.,TS. NguyÔn §¾c Hng
Hµ Néi


Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu







Kết quả nghiên cứu cá nhân; bao gồm 5 phần:
Phn 1: Nhng mc chớnh trong cuc khng hong
v nguyờn nhõn
Phần 2: Cuộc khủng hoảng hình thành nh thế nào!
Phần 3: Các biện pháp giải cứu sự sụp đổ của các
định chế tài chính và thị trờng tài chính trên toàn
cầu
Phần 4: Dự báo xu hớng diễn biến của nền Kinh tế
Mỹ
Phần 5: Dự báo ảnh hởng đến nền kinh tế Việt Nam


Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu

Từ đầu tháng 10-2008 đến nay, hầu khắp các thị trờng
chứng khoán trên toàn thế giới đợc đánh giá là sụt giảm
mạnh nhất trong hàng chục năm qua bởi cuộc khủng
hoảng tài chính.
Chỉ số Dow Jones chủ chốt của Mỹ từ mức 14.000 điểm
trong tháng 7-2006 sau khi giảm xuống dới 9.000 điểm
trong tháng 9-2008, đến tháng 10 và tháng 11-2008 chỉ
xoay quanh mức 8.000 điểm. Các chỉ số Nasdaq và S&P
cũng lần lợt giảm 35 40%.


Cuộc khủng hoảng tài chính
toàn cầu
Tại châu Âu, trong tháng 10-2008 hàng loạt chỉ số chứng khoán
chủ chốt đã có mức rớt giá lớn nhất trong 1 ngày trong nhiều năm
qua. Cụ thể chỉ số DAX của Đức giảm 9,36%, FTSE100 giảm
10,2%, CAC-40 của Pháp giảm 8,49%, SMI của Thuỵ Sỹ giảm
8,04%; của Italia và Tây BanNha giảm gần 7%. Sàn giao dịch
chứng khoán Viên của áo phải đóng cửa tạm ngừng giao dịch sau
khi lao dốc 10%. Hai sàn giao dịch chứng khoán của Nga cũng
lại ngừng giao dịch. Chính phủ Iceland cũng đóng cửa ngừng giao
giao dịch thị trờng chứng khoán và quốc hữu hoá ngân hàng ngân
hàng lớn của nớc này. Thị trờng chứng khoán Rumania cũng phải
tạm thời đóng cửa ngừng giao dịch.


Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu
Cũng trong thời gian này, hàng loạt cuộc họp của Chính phủ và giới chức tài
chính các nền kinh tế hàng thế giới đợc tổ chức và hàng loạt biện pháp tài

chính khẩn cấp đã đợc đa ra để hỗ trợ cho các ngân hàng và tổ chức tài chính.
Tại Mỹ chỉ trong tháng 10-2008, đã xuất hiện nhiều làn sóng bán tháo cổ
phiếu đã lan ra khắp các sàn chứng khoán trên toàn thế giới. Tính riêng trong
tháng 10-2008, ớc tính có khoảng 10.000 tỷ USD các khoản đầu t vào chứng
khoán đã bị bốc hơi; đồng thời một loạt thị trờng chứng khoán trên thế giới đã
bị đóng cửa tạm thời ngừng giao dịch. Giá dầu thô giảm mạnh từ mức kỷ lục
147 USD/thùng vào ngày 11-7-2008, đến ngày 12-11-2008 còn dới 60 USD,
giảm trên 60% chỉ trong có 3 tháng và đến ngày 20-11-2008 giảm xuống dới
50 USD/thùng, thấp nhất trong 3,5 năm qua, hiện nay dao động quanh mức 52
53 USD/thùng.



Thơng mại toàn cầu trong 2 tháng gần đây giảm tới 8-10%, mức giảm lớn
nhất trong 20 năm qua.


Những mốc chính trong cuộc khủng
hoảng
 Cuộc khủng hoảng bắt nguồn từ tình trạng bong bóng của thị
trườ ng nhà đấ t ở Mỹ (tình trạng này diễn ra khoảng năm
2005 - 2006) với những khoản vay dướ i chuẩn có nguy cơ rủi
ro cao và các khoản thế chấp có lãi suất điều chỉnh. Từ vài
năm trướ c đó, giá nhà tăng cao cùng với việc đượ c phép vay
với điều kiện rất đơ n giản, nhiều khách hàng đã tranh thủ
tiền của các ngân hàng đầ u tư để đầ u cơ vào bất độ ng sản
với hy vọng kiếm đượ c nhiều tiền từ các khoản mua bán
chênh lệch.



Những mốc chính trong cuộc khủng
hoảng
Cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 tại Mỹ lần này thực
chất là biểu hiện rõ nét nhất của một quá trình “khủng hoảng” rất
lâu trướ c đó. Điểm lại những mốc sự kiện chính trong chuỗi này
để thấy khủng hoảng đã diễn ra như thế nào:
 •    Năm 2002-2004: Giá cả nhµ ®Êt ở các bang
Arizona,California, Florida, Hawaii, và Nevada tăng trên 25% một
năm. Sự bùng nổ nhà đấ t ở Mỹ bắt đầ u.
 •    Năm 2005: “Bong bóng” thị trườ ng nhà đấ t ở Mỹ vỡ tung
vào tháng 08/2005. Thị trườ ng bất độ ng sản tạm gián đoạn ở một
vài bang của Mỹ vào cuối mùa Hè năm 2005 khi tỷ lệ lãi suất tăng
từ 1% lên đế n 5,35% do có nhiều nhà kinh doanh bất độ ng sản đã
đánh giá thấp thị trường.
 •    


Những mốc chính trong cuộc khủng
hoảng
 Năm 2006: Thị trườ ng bất độ ng sản tiếp tục suy giảm. Giá nhà giảm,
hoạt độ ng kinh doanh bất độ ng sản trầm lắng dẫn đế n một lượ ng nhà dư
thừa đáng kể. Chỉ số Xây dựng Nhà ở tại Mỹ hồi giữa tháng 8 giảm hơn
40% so với một năm trướ c đó.
 •    Năm 2007: Kinh doanh bất độ ng sản tiếp tục thất bại. Số lượ ng nhà
tồn ướ c tính cao nhất từ năm 1989. Ngành kinh doanh bất độ ng sản suy
giảm với hơn 25 tổ chức cho vay dướ i chuẩn tuyên bố phá sản. Gần 1,3
triệu bất độ ng sản nhà ở bị tịch thu để thế chấp nợ, tăng 79% từ năm
2006.



Những mốc chính trong cuộc khủng
hoảng






   Năm 2008 với những mốc đáng nhớ sau:
     -    Ngày 16/3: Bear Stearns bán lại cho JP Morgan Chase v ới giá 2
USD một cổ phiếu để tránh phá sản. FED phải cung cấp 30 tỷ USD để trợ
giúp các khoản lỗ của Bear Stearn.
- Ngày 17/7: Các ngân hàng lớn và các tổ chức tài chính trên thế giới đã
báo cáo thua lỗ lên đế n 435 tỷ USD.
-    Ngày 07/9: FED dành quyền kiểm soát hai tập đoàn Fannie Mae v à
Freddie Mac.
-    Ngày 14/9: Merrill Lynch đượ c bán cho Bank of America v ới giá 50 tỷ
USD.
-    Ngày 15/9: Lehman Brothers tuyên bố phá sản. Ngay sau đó, 3 loại chỉ
số chứng khoán chủ chốt ở Mỹ gồm Dow Jones, NASDAQ và S&P 500 sụt
giảm mạnh nhất kể từ sau sự kiện 11/9/2001.


Nhng mc chớnh trong cuc khng
hong
- Ngy 17/9: FED cho AIG vay 85 t USD giỳp cụng ty ny trỏnh phỏ
sn.
- Ngy 26/9: Ngõn hng Washington Mutual ngõn hng tit kim ln
nht M c Chớnh ph tip qun v sau ú c bỏn li cho JP Morgan
Chase& Co vi giỏ 1,9 t USD.

Ngy 30/9: Ngõn hng khng l Wachovia ca M, ng thi l ngõn
hng cho vay d i chun ln nht M ng ý bỏn li b phn ngõn hng
bỏn l cho i th Citigroup.
- Ngy 3/10: K hoch gii cu ti chớnh tr giỏ 700 t USD c H
vin thụng qua sau mt tunbt n trờn th tr ng ti chớnh v n tớn
dng.
- Ngày 25-11-2008 Cục dự trữ liên bang Mỹ công bố kế hoặch bớm 800 tỷ
USD vào hệ thống tài chính; trong đó 100 tỷ USD để mua giấy tờ ghi nợ của
các DN đợc Chính phủ bảo trợ liên quan đến tín dụng thứ cấp, bao gồm cả 2
Tập đoàn Fnannia Mea và Freddie Mac; 500 tỷ USD mua các giấy ghi nợ
khác;


Nhng mc chớnh trong cuc khng
hong
- Ngày 20-11-2008 tập đoàn Citi Group,có màng lới dịch vụ tài
chính lớn nhất thế giới cũng lâm nguy, Chính phủ Mỹ đang phải
bàn biện pháp để cứu trợ khẩn cấp sau khi cổ phiếu giảm giá tới
trên 60% chỉ trong có 1 tuần. Tập đoàn này đã phải cắt giảm
23.000 chỗ làm việc và tuyên bố tiếp tục cắt giảm 52.000 nhân
viên, nhằm tiết kiệm tới 50 tỷ USD chi phí. Chính phủ Mỹ dự
kiến bỏ ra 20 tỷ USD để cứu tập đoàn này thôgn qua mua lại cổ
phiếu u đãi của Citi Group.
Tính chung trong 10 tháng đầu năm 2008 đã có 22 ngân hàng của
Mỹ bị sụp đổ, bằng với con số tơng ứng là 10 NH bị đóng cửa tại
Mỹ trong 5 năm 2003 2007, nhng các NH bị đống cửa đầu
năm 2008 có quy mô và tầm ảnh hớng gấp bội lần.


Những mốc chính trong cuộc khủng

hoảng
  Lehman Brothers
 Tổng tài sản: 639 tỷ USD
Tổng vốn góp cổ phần: 22,490 tỷ USD
Số lượ ng nhân viên: 26.200 ngườ i
Là một trong 4 ngân hàng đầ u tư lớn nhất của Mỹ
 Nợ ngân hàng: 613 tỷ USD
Nợ trái phiếu: 155 tỷ USD
Cổ phiếu mất giá trên 90% vào ngày 15/9/2008
 15/9/2008: nộp đơ n phá sản theo chươ ng 1 Luật Phá
sản Mỹ Là vụ phá sản lớn nhất trong lịch sử Mỹ


Những mốc chính trong cuộc khủng
hoảng
Merrill Lynch
 Tổng tài sản: 1,02 nghìn tỷ USD
Số lượ ng nhân viên: 60.000 ngườ i
Xếp thứ 32 trong danh sách Global 2000 (các công ty lớn nhất thế giới)
 Thua lỗ quý IV/2007: 9,83 tỷ USD
Thua lỗ ròng quý I/2008: 1,97 tỷ USD
Mất giá tài sản (2007): 16,7 tỷ USD
 Bán cho ngân hàng Mỹ (BoA) với giá 50 tỷ USD


Những mốc chính trong cuộc khủng
hoảng
AIG
 Tổng tài sản: 1,05 nghìn tỷ USD
Tổng vốn góp cổ phần 78,09 tỷ USD

Số lượ ng nhân viên: 116.000 ngườ i
Xếp thứ 6 trong danh sách Global 2000 (các công ty lớn nhất
thế giới)
 Cổ phiếu mất giá 60% vào ngày 16/9/2008
Thua lỗ 6 tháng đầ u năm 2008: 13,2 tỷ USD16/9/2008: FED
cấp tín dụng 80 tỷ USD, tươ ng đươ ng 79,9 % cổ phần
 16/9/2008: FED cấp tín dụng 80 tỷ USD, tươ ng đươ ng 79,9 %
cổ phần


Những mốc chính trong cuộc khủng
hoảng
Freddie Mac
 Tổng tài sản: 794,4 tỷ USD
Tổng vốn góp cổ phần: 26,7 tỷ USD
Số lượ ng nhân viên: 5.281 ngườ i
Là công ty công lớn thứ 20 trên thế giới, đồ ng thời
là công ty tài chính lớn thứ 2 về thế chấp tại Mỹ
 Thua lỗ (2007): 4,6 tỷ USD
Thua lỗ quý II/2008: 821 triệu USD
 07/9/2008: FED ký hợp đồ ng bỏ ra 1 tỷ USD hỗ trợ cho Freddie
Mac, đổ i lại giành quyền kiểm soát các cổ phiếu ưu đãi đặ c
biệt của công ty này.


Những mốc chính trong cuộc khủng
hoảng
Fannie Mae
 Tổng tài sản: 882,5 tỷ USD
Tổng vốn góp cổ phần: 44 tỷ USD

Là tổ chức hàng đầ u trong thị trườ ng thế chấp dướ i chuẩn
của Mỹ
 Thua lỗ (2007): 2  tỷ USD.
Thua lỗ quý II/2008: 2,3 tỷ USD
 07/9/2008: cùng với Freddie Mac bị FED tiếp quản


Những mốc chính trong cuộc khủng
hoảng
Washington Mututal Inc
 Tổng tài sản: 307 tỷ USD
Là ngân hàng tiết kiệm lớn nhất MỹThua lỗ 53 tỷ USD kể từ
tháng 6 và 17 tỷ USD trong 2 tuần gần đây26/9/2008: Chính
phủ tiếp quản và sau đó bán lại cho JP Morgan Chase & Co với
giá 1,9 tỷ USD
 Thua lỗ 53 tỷ USD kể từ tháng 6 và 17 tỷ USD trong 2 tuần
gần đây
 26/9/2008: Chính phủ tiếp quản và sau đó bán lại cho JP
Morgan Chase & Co với giá 1,9 tỷ USD


Những mốc chính trong cuộc khủng
hoảng
Wachovia
 Là ngân hàng lớn thứ 6 ở Mỹ
Tổng tài sản: 327,9 tỷ USD
 Giá cổ phiếu của Wachovia đã sụt giảm tới 81,6%, còn 1,84 USD/ cổ
phiếu.
Thua lỗ 9,7 tỷ USD trong nửa đầ u năm nay
 30/9/2008: bị bán lại cho Citi Group với giá 2,16 tỷ USD



Diễn biến Cuộc khủng hoảng
tài chính toàn cầu
Lan sang hệ thống ngân hàng tại châu âu
Các Ngân hàng ở Anh cũng chịu ảnh hởng lớn nhất từ cuộc khủng hoảng tín
dụng thứ cấp cho vay nhà ở tại Mỹ và nay là cuộc khủng hoảng tài chính tại
Mỹ. Điển hình trong số đó là Ngân hàng Northern Rock Bank bị khoản nợ xấu
đến hết tháng 7-2008 lên tới 191,6 tỷ USD. Trong tháng 9-2008, tại thời điểm
mới xẩy ra cuộc khủng hoảng tín dụng nhà ở tại Mỹ đợc hơn 2 tháng, Ngân
hàng TW Anh BOE đã phải bơm 27 tỷ Bảng để cứu Northern Rock Bank
khỏi bị sụp đổ, sau đó ngân hàng này đã trả đợc 9,4 tỷ Bảng nợ cho BOE. Song
mới đây, trong tháng 9 và đầu tháng 10-2008, Bộ tài chính Anh phải bơm thêm
3 tỷ Bảng, khoảng 5,86 tỷ USD để cứu Northern Rock Bank trong tình trạng
tổn thất tín dụng ngày càng gia tăng.


Diễn biến Cuộc khủng hoảng
tài chính toàn cầu
Ngày 29-9-2008, Bộ Tài chính Anh cũng đã chính thức tuyên bố
quốc hữu hoá Tập đoàn cho vay kinh doanh bất động sản lớn nhất
nớc này là Bradford & Bingley Plc nhằm bảo vệ khách hàng của
tập đoàn này do thua lỗ lớn liên quan đến cuộc khủng hoảng tín
dụng thứ cấp tại Mỹ và không có khả năng trụ vững. Tổng giá trị
sổ sách các khoản thế chấp và vay là 50 tỷ Bảng Anh, tơng đơng
91 tỷ USD. Đây là ngân hàng lớn thứ ba tại Anh.

Ngày 13-10-2008, ba ngân hàng lớn nhất nớc Anh là Royal
Bank of Scotland, Lloyds TSB và HBOS công bố tiếp nhận khoản
hỗ trợ tài chính từ Chính phủ trị giá 37 tỷ Bảng, tơng đơng 63 tỷ

USD để đảm bảo thanh khoản.


Diễn biến Cuộc khủng hoảng
tài chính toàn cầu
Tiếp theo ngân hàng nói trên của Anh, cuối tháng 9-2008 có
thêm một số ngân hàng lớn khác tại châu Âu, nh: Fortis của Bỉ và
Luxemburg, Dexia của Bỉ và Pháp; đầu tháng 10-2008 có thêm
ngân hàng Hypo Real Estate của Đức cũng lâm vào khủng hoảng
đợc Chính phủ các nớc đó cứu trợ bằng các biện pháp tài chính
cần thiết. Ngày 20-10-2008, Chính phủ Hà Lan cũng phải bơm
trên 13,4 tỷ USD vào Tập đoàn Ngân hàng ING Bank.


Diễn biến Cuộc khủng hoảng
tài chính toàn cầu
Hệ thống ngân hàng, thị trờng chứng khoán và thị trờng tài chính của Nga
cũng bị ảnh hởng nghiêm trọng. Đợt sụt giảm trên thị trờng chứng khoán Nga
diễn ra trong tháng 9-2008 đã làm bốc hơi tới 800 tỷ USD giá trị cổ phiếu
trên thị trờng. Chính quyền Liên bang Nga cũng đã phải bơm hàng chục tỷ
USD để cứu vãn thị trờng tài chính và hệ thống ngân hàng của nớc này. Cho
đến ngày 7-10-2008, thị trờng chứng khoán Nga đã 2 lần phải tạm thời đóng
cửa, chỉ số chứng khoán giảm mạnh. Chỉ trong quý II và quý III 2008, các
nhà đầu t nớc ngoài đã rút khoảng gần 50 tỷ USD từ Nga; trong đó tính riêng
tháng 8-2008 số vốn các nhà đầu t nớc ngoài đã rút khoảng 5 tỷ USD và tháng
9-2008 rút khoảng 30 tỷ USD. Chỉ trong một thời gian ngắn khoảng 3 tuần
cuối tháng 9 và đầu tháng 10-2008, NHTW Nga đã phải tung tra thị trờng 170
tỷ USD để cứu các ngân hàng và công ty tài chính.



Diễn biến Cuộc khủng hoảng
tài chính toàn cầu
Đến ngày 10-10-2008, có 3 ngân hàng lớn nhất
Iceland đã tuyên bố phá sản phải chuyển giao cho chính
phủ quản lý.


Diễn biến Cuộc khủng hoảng
tài chính toàn cầu
Tại châu á, cuộc khủng hoảng tài chính chính thức bị
tác động bởi Tập đoàn Bảo hiểm lớn: Yamato Life
Insuarance Co của Nhật Bản bị phá sản và chỉ số chứng
khoán Nikkei giảm mạnh. Chỉ số chủ chốt trên các thị tr
ờng chứng khoán lớn tại Singapore, ấn Độ, Hongkong,
Thailand, Phlippines, Thợng Hải, Hàn Quốc cũng tiếp
tục giảm rất lớn. Sàn giao dịch chứng khoán Indonesia
tiếp tục đóng cửa kể từ ngày 8-10-2008. Thị trờng
chứng khoán Thailand cũng phải tạm thời đóng cửa
ngừng giao dịch.


Diễn biến Cuộc khủng hoảng
tài chính toàn cầu
Ngày 10-10-2008, Tập đoàn Bảo hiểm có lịch sử 98 năm hoạt động tại Nhật
Bản là Yamato Life Insurance Co đã chính thức đệ đơn xin đợc bảo hộ phá sản
do các khoản nợ đã vợt quá số tài sản hiện có là 11,5 tỷ Yên, tơng đơng 116
triệu USD. Đây là trờng hợp phá sản đầu tiên trong lĩnh vực bảo hiểm trong 7
năm qua Tại Nhật Bản và là vụ đổ vớ thứ 8 của ngành Bảo hiểm tại Nhật Bản
kể từ sau Đại chiến thế giới lần thứ 2 cho đến nay. Nguyên nhân khiến Yamato
Life Insurance Co thua lõ và đệ đơn xin bảo hộ phá sản là do số chứng khoán

họ đang nắm giữ bịmất giá trầm trọng, làm cho số nợ tổng cộng lên tới 269,5
tỷ Yên. Đợc biết từ cuối tháng 9-2008, Tập đoàn bảo hiểm này đã sử dụng
khoảng 30% tài sản của mình để đầu t vào các kênh tài sản hấp dẫn khác để hy
vọng sinh lời, nhng do thị trờng chứng koán sụt giảm mạnh nên dẫn tới thua lỗ
lớn. Cổ đông lớn nhất của Yamato Life Insurance Co là Shinsei Bank đã hết
sức lo lắng, cổ phiếu đã bị giảm tới 13%, làm cho giới tài chính tại Nhật Bản
hết sức lo lắng tới tình hình chung của thị trờng tài chính nớc này khi mà thị tr
ờng chứng khoán Tokyo liên tục tụt dốc.