BÀI LUẬN GIỮA KỲ

MÔN KINH TẾ NÔNG NGHIỆP & PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

Yêu cầu:
Câu 2: Theo các lý thuyết, Nhà nước có vai trò không thể thiếu được đối với phát
triển nông thôn, thể hiện qua các chính sách (can thiệp) ở các lĩnh vực khác nhau.
Theo bạn, chính sách (can thiệp) nào có tác động quan trọng nhất đối với phát triển
nông thôn Việt Nam trong bối cảnh kinh tế - xã hội hiện nay? Giải thích.
---

Cải thiện cơ sở hạ tầng tiếp thị sẽ thúc đẩy sự phát triển
Ngành nông nghiệp Việt Nam.
Sinh viên thực hiện:

Giới thiệu

TRẦN ĐÌNH HỢP
MSHV: 7701240557A
Lớp Cao học K24 . KTPT

nghiên cứu và các nhà quản lý và hơn
nữa lại tùy thuộc vào quan điểm của
mỗi người. Trong số các chính sách
can thiệp của nhà nước để hỗ trợ phát
triển ngành nông nghiệp thì chủ đề nhà
nước cần tập trung vào chính sách cải
thiện "Cơ sở hạ tầng tiếp thị"1 để thúc
đẩy sự phát triển Ngành nông nghiệp
Việt Nam là chính sách quan trọng
nhất.

Các nghiên cứu về nông nghiệp ở bất
kỳ quốc gia nào đều có chung quan
điểm rằng vai trò nhà nước là rất quan
trọng đối với phát triển nông nghiệp và
nông thôn. Kinh nghiệm thế giới chỉ ra
rằng các Nhà nước đã can thiệp mạnh
mẽ và tích cực vào quá trình này theo
những chiến lược riêng, tùy theo đặc
thù về lịch sử, văn hóa, xã hội, chính
trị và kinh tế của từng quốc gia (Trần
Tiến Khai, 2012).

Vì sao như vậy? Trước hết bài viết lý
giải vì sao chính sách phát triển cơ sở
hạ tầng tiếp thị nông thôn lại có ảnh
hưởng quan trọng đến sự phát triển của
nông thôn Việt Nam. Sau đó, bài viết

Việc lựa chọn chính sách nào có tác
động quan trọng nhất đối với phát triển
nông thôn Việt Nam hiện nay là một
vấn đề rộng mang tầm mức quốc gia,
chưa có sự thống nhất giữa các nhà

1 Thuật ngữ tiếng Anh là Marketing
Infrastruture

1



sẽ đề cập đến
thay đổi chính
phát triển của
trong bối cảnh
nay.

vấn đề nhà nước cần
sách vĩ mô để hỗ trợ
nông thôn Việt Nam
kinh tế - xã hội hiện

trường tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp
trong nước ổn định và bạn hàng quốc
tế lớn. Theo (Tổng cục Thống kê,
2014) tỉ trọng của nông nghiệp trong
GDP là khoảng 20%. Nông nghiệp
nước ta đáp ứng cơ bản nhu cầu lương
thực và thực phẩm trong nước, đảm
bảo an ninh lương thực, lượng nông
sản xuất khẩu tăng (tỷ lệ gạo xuất khẩu
đạt 20% sản lượng, cà phê 92%, cao su
80%, chè 60%). Một số mặt hàng nông
sản đã khẳng định được vị trí trên thị
trường thế giới như hồ tiêu (đứng thứ
1), gạo (đứng thứ 2 thế giới), cà phê
(thứ 3 thế giới)…kim ngạch xuất khẩu
nông sản, thuỷ sản đạt 17,8 tỉ USD,
chiếm khoảng 11,9% kim ngạch xuất
khẩu.


Cơ sở hạ tầng tiếp thị2 bao gồm đường
giao thông (đường bộ, đường sắt,
đường thủy); mạng lưới thông tin liên
lạc (internet, viễn thông); cung cấp
điện nước cho sản xuất chế biến và
phân phối; xây dựng các chợ đầu mối
và chợ bán sỉ hàng hóa, các cơ sở chế
biến nông sản thực phẩm, các kho lưu
trữ và thông tin thị trường (giá cả,
lượng cung cầu, thiết lập các tiêu
chuẩn hàng hóa nông sản cho giao
dịch).
Lý giải vì sao?

Hàng hóa dồi dào nhưng giá trị hàng
hóa nông nghiệp của Việt Nam thấp do
nhiều vấn đề về giống, quy trình sản
xuất, áp dụng tiến bộ kỹ thuật nhưng
trong đó một phần do cơ sở hạ tầng
tiếp thị của Việt Nam còn yếu chưa
đáp ứng được thị hàng hóa. Đường
giao thông khó khăn làm cản trở vận
chuyển hàng hóa từ nơi sản xuất đến
thị trường tiêu thụ, thông tin liên lạc và
trình độ của nông dân thấp làm hạn chế
ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản
xuất, các cơ sở chế biến, bảo quản đa
phần đều sử dụng kỹ thuật thủ công và
năng lực yếu làm giảm giá trị sản

phẩm nông nghiệp, thông tịn thị trường
ít, chiến lược tiếp thị yếu làm hàng hóa
nông nghiệp chưa tiếp cận được đến
các thị trường tiềm năng v.v... Thế
nhưng “một ngành đóng góp tới gần
20% GDP của cả nước, nhưng lại

Vì sao cơ sở hạ tầng tiếp thị trong
nông nghiệp lại quan trọng đến như
vậy đưa chúng ta đến những câu trả lời
sau:
Thứ nhất: Kết nối cung cầu là yếu tố
quan trọng trong bất kỳ thị trường
hàng hóa nào. Việt Nam là một trong
số các quốc gia sản xuất nhiều chủng
loại hàng hóa nông nghiệp. Để đưa
hàng hóa đến với thị trường thuận lợi
và mang lại cho cả người sản xuất và
người tiêu dùng phúc lợi xã hội cao
nhất cần đến cơ sở hạ tầng tiếp thị.
Hàng hóa nông nghiệp của Việt Nam
khá lớn và đa dạng, chúng ta có thị
2 Trong bài viết này thuật ngữ "tiếp thị" tương
đương với ý nghĩa của "Marketing"

2


chiếm chưa đầy 1% số doanh nghiệp
hoạt động trong lĩnh vực này. Kinh

doanh trong lĩnh vực nông nghiệp chủ
yếu vẫn là kinh doanh hộ gia đình”
(Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch VCCI).

đài truyền thanh và truyền hình, mạng
kết nối internet. Thông tin giúp kết nối
cung cầu, cập nhật tin tức về giá cả,
sản lượng, đại điểm, khoa học, công
nghệ ...

Hình 1: Giá cả thị trường ngô ở Ghana
qua các khâu trung gian (World Bank,
2008)

Thứ hai: Do tính chất đặc thù của sản
phẩm nông nghiệp, gía trị sản phẩm
này có tính thay đổi nhanh theo thời
gian, vì vậy thiếu cơ sở hạ tầng tiếp thị
làm giảm giá trị hàng hóa nông nghiệp
đáng kể và làm mất thị trường tiêu thụ
sản phẩm nông nghiệp.
Sản phẩm của ngành nông nghiệp phần
lớn là những sản phẩm đáp ứng nhu
cầu cơ bản của con người, trong đó chủ
yếu là sản phẩm lương thực, thực
phẩm trên thị trường tiêu dùng cuối
cùng. Đường cầu đối với loại hàng hóa
này là ít co giãn theo giá cả và yêu cầu
quan trọng là chúng phải được cung
cấp đúng thời điểm mà người tiêu dùng

cần. Một phần sản phẩm nông nghiệp
được sử dụng làm tư liệu sản xuất
trong ngành khác. Vì vậy, để giữ được
giá trị hàng hóa từ khi thu hoạch đến
khi được sử dụng đòi hỏi một chuỗi
dịch vụ cung ứng và vì vậy vai trò của
cơ sở hạ tầng tiếp thụ trở nên quan
trọng.

Vai trò của các yếu tố chính trong cơ
sở hạ tầng tiếp thị là: Giao thông là
một trong những hạ tầng kinh tế kỹ
thuật quan trọng nhất để đưa hàng hoá
tiếp cận thị trường và tạo tiền đề vật
chất cho sự phát triển kinh tế nông
nghiệp-nông thôn; Trung tâm giao dịch
thương mại là yếu tố chính để thúc đẩy
cung cầu hàng hóa, chúng giữ vai trò
quan trọng trong kết nối giữa người
sản xuất với người chế biến, vận
chuyển, tiêu thụ sản phẩm nông
nghiệp. Hệ thống kho lạnh, xe lạnh,
cầu cảng phục vụ tập kết và trung
chuyển hàng hóa nông sản làm sản
phẩm giữ được giá trị khi đưa ra thị
trường tiêu thụ. Thông tin là một yếu
tố cần thiết cho sản xuất và đời sống
nhất là ở các quốc gia trong quá trình
đa dạng hoá, hiện đại hoá nền kinh tế
như Việt Nam. Trong thời đại công

nghệ thông tin ngày nay các phương
tiện thông tin phong phú bao gồm:
dịch vụ bưu điện, điện thoại, báo chí,

Hình 2: Vận chuyển, giao nhận, đóng
gói là chi phí cơ bản cho đầu Cove Pháp
xuất khẩu ở Bangladesh (World Bank,
2008)

3


không thể chỉ bằng ý muốn. Để tiếp thị
nông nghiệp hiệu quả cần có cơ sở hạ
tầng tiếp thị để hỗ trợ việc thực thi các
chiến lược tiếp thị.
Vấn đề cơ bản của tiếp thị trong nông
nghiệp là nông sản được sản xuất, thu
hoạch, vận chuyển và được bán cho
người tiêu dùng tại thời điểm mà họ
cần với giá chấp nhận được, đảm bảo
lợi ích của người sản xuất, người thu
mua và người tiêu dùng. Giữa “một
rừng” các sản phẩm nông nghiệp (gạo,
thực phẩm, trái cây ...), người tiêu
dùng sẽ chọn sản phẩm nào? Làm thế
nào để người tiêu dùng biết, sử dụng,
yêu thích và trung thành với sản phẩm
của Việt Nam? Làm thế nào để chiếm
lĩnh thị phần, gia tăng doanh thu,

doanh số, tăng lợi nhuận cho ngành
nông nghiệp? Câu trả lời chỉ có thể là
chú trọng vào tiếp thị.

Sản phẩm của ngành nông nghiệp là
các sản phẩm hữu cơ nên trong quá
trình thu hoạch và chế biến chúng rất
dễ bị hư hỏng, vì vậy cần phải đầu tư
về công nghệ trong khâu thu hoạch và
chế biến đề tăng gía trị sản phẩm, quan
trọng hơn cần có quy hoạch khoa học
để gắn kết sản xuất nông sản thô với
chế biến, xây dựng hệ thống thu mua,
kho dự trữ bảo quản, chợ đầu mối, chợ
bán sỉ lẻ.

Việt Nam là một nước có thế mạnh về
nông nghiệp, đi liền với đó là các
doanh nghiệp đã và đang đầu tư mạnh
vào tiếp thị sản phẩm nông nghiệp.
Tuy nhiên so với các lĩnh vực khác thì
tiếp thị trong lĩnh vực nông nghiệp vẫn
chưa được quan tâm và chưa khai thác
một cách có hiệu quả yếu tố này để
phát triển bền vững. Vì thế, tiếp thị
nông nghiệp ở Việt chưa hỗ trợ tìm
kiếm thị trường và nâng được giá trị
cho những sản phẩm nông nghiệp.
Muốn tiếp thị tốt thì điều đầu tiên cần
có cơ sở hạ tầng tiếp thị nông nghiệp

hiệu quả. Chỉ có làm điều này tốt mới
hỗ trợ phát triển ngành nông nghiệp
Việt Nam.

Sản phẩm nông nghiệp có đặc tính
được sản xuất và cung cấp theo thời vụ
, vì vậy chúng đòi hỏi phải có kế hoạch
hợp lý từ khâu thu mua, dự trữ, bảo
quản để đáp ứng nhu cầu lúc trái vụ
cho cả hoạt động chế biến lẫn thương
mại. Muốn đạt được yêu cầu này cũng
cần đến sự cung ứng các dịch vụ của
cơ sở hạ tầng tiếp thị.
Thứ ba: tiếp thị là vấn đề cực kỳ quan
trọng trong kinh tế thị trường, tiếp thị
không phải tự nhiên mà có và càng
4


đó ưu tiên hàng đầu là quy hoạch và
xây dựng hệ thống các chợ đầu mối ở
những vùng sản xuất tập trung, các kho
hàng, kho bảo quản gắn với các cơ sở
sản xuất, chế biến.... phục vụ cho tiêu
thụ hàng hóa nông nghiệp. Phát triển
hệ thống bảo quản, chế biến nông sản
với công nghệ tiên tiến gắn với phát
triển các vùng sản xuất qui mô lớn. Ưu
tiên tiếp theo là quy hoạch và xây dựng
một số tuyến đường giao thông kết nối

các vùng sản xuất với thị trường tiêu
thụ ở các đô thị lớn, cảng biển, sân
bay, cửa khẩu. Tiếp đó là phát triển hệ
thống thông tin liên lạc (internet và
viễn thông) và điện nước giúp cho
nông dân tiếp cận tốt với thông tin
hàng hóa, giá cả, thông tin khoa học,
đâu tư máy móc có công nghệ phù hợp
giúp phát triển nông nghiệp. Cuối cùng
là xây dựng các chiến lược về giá cả,
sản lượng, tiêu chuẩn hàng hóa cho các
khu vực tiêu thụ dự báo thị trường
nông sản trong nước và quốc tế đáp
ứng tốt các yêu cầu thị trường tiêu
dùng và thị trường nguyên liệu hàng
hóa nông nghiệp.

Cần làm gì?
Vì tầm quan trọng của chính sách phát
triển cơ sở hạ tầng tiếp thị đối với phát
triển nông nghiệp Việt Nam, bài viết
này xin đề xuất một số biện pháp như
sau:
Nông nghiệp Việt Nam cũng giống
như nền nông nghiệp ở nhiều quốc gia
đang phát triển khác có cơ sở hạ tầng
tiếp thị nói chung là không hiệu quả.
Phát triển và mở rộng cơ sở hạ tầng
tiếp thị luôn gặp phải những khó khăn
do những hạn chế về vốn, đất đai, tài

nguyên, trình độ kỹ thuật sản xuất chế
biến, trình độ khoa học công nghệ,
trình độ quản lý v.v... Có một cách
khác để nâng cao hiệu quả và hiệu quả
của cơ sở hạ tầng tiếp thị hiện có là
thông qua quản lý tốt hơn.
Cần một số điều chỉnh trong chính
sách vĩ mô được hỗ trợ bằng những
thay đổi thể chế, điều chỉnh chiến lược
nhận viện trợ hay định hướng dòng
FDI cho khu vực nông thôn, hỗ trợ bởi
các chương trình đào tạo phù hợp để
khuyến khích phát triển cơ sở hạ tầng
tiếp thị thông qua cung cấp một số ưu
đãi cho các doanh nghiệp và chính
quyền địa phương để thúc đẩy phát
triển cơ sở hạ tầng tiếp thị nông
nghiệp.

Phát triển thị trường sản xuất và tiêu
thụ theo cách tiếp cận các chuỗi giá trị
gắn kết nhiều khâu, nhiều thành phần
với nhau trong một chỉnh thể thống
nhất. Đầu tư, thúc đẩy công tác nghiên
cứu đặc biệt là công nghệ thu hoạch,
bảo quản, chế biến mới có khả năng
đem lại giá trị gia tăng cao hơn cho các
sản phẩm nông nghiệp.

Tăng cường đầu tư xây dựng cơ sở hạ

tầng tiếp thị trong nông nghiệp, trong

5


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Trần Tiến Khai (2012), Vai trò của Nhà nước đối với phát triển nông nghiệp. Ghi chú
Bài giảng 16, Chương trình giảng dạy kinh tế Fullbright.

2.

Tổng cục Thống kê (2014), Niên giám thống kê 2014. Nhà xuất bản Thống kê.

3.

Stefanie Kirse (2013), Market infrastructure for agricultural products, Rural
Development and Agriculture, GIZ.

4.

World Bank (2008), Bringing agriculture to the market. World Development Report.