CHUONG VII
SINH V T Ð CH H I VÀ BI N PHÁP PHÒNG TR
1 SINH V T BÁM
Sinh v t bám là nh ng sinh v t bám bên ngoà i v c a d ng v t thân m m làm nh
hu ng d n ch t lu ng s n ph m, sinh v t bám cung làm gi m sinh tru ng c a và
c nh tra nh v t bám v i sinh v t nuôi. Các nhóm sinh v t bám g m: h i miê n, ru t
khoang, th y t c, giun, giáp xác, d ng v t thân m m...
1.1 H i miên (Cliona)
Nhóm sinh v t này d c l trên v c a sinh v t nuôi, t o ra nh ng ng d ng hình t
ong. Có loà i an âu vào l p xà c , làm h u ph i s d ng h t nang lu ng d s n sinh
l p v ngoà i d b o v ch b t n thuong.
1.2 Ru t khoang (Anemone)
Anemone là sinh v t gi ng nhu s a hay san hô, co th m m bám r t ch c trên sinh
v t nuôi (du ng kính 1-15cm), co th m m ít ch u d ng ánh sáng m t tr i.
1.3 Th y t c (Hydroid)
Th y t c cung thu c ngành ru t khoang nhung có chu k phát tri n 2 gia i do n
(g iai do n sinh s n là s a sinh ra u trùng phù du, giai do n bám có d ng gi ng
nhu san hô) dây là nhóm sinh v t bám di n hình (Obelia), ch t khi pho i ánh sáng
m t tr i.
1.4 Ð ng v t hình rêu (Bryozoa)
Ðây là nhóm sinh v t nh có kích thu c nh hon 1mm t n t i d ng kh m ho c
cành th ng d ng, nhung m t t p doàn có th bao ph toàn b v c a h u. Chúng
thu ng không gây h i cho h u tru ng thành nhung gây h i ( có th che kín) h u u
th (3-4 cm)
1.5 Giun ng (Polydora)
Giun ng là nh ng sinh v t nh có kích thu c nh ho n 1 mm thu c ngành giun
nhi u to (Polychaeta) s ng t p doàn. M t t p doàn có th bao ph toàn b v c a
h u. Chúng thu ng không gây h i cho h u tru ng thành nhung gây h i h u u th .
1.6 Sun (Balanus)
Sun thu c nhóm giáp xác, kích thu c t i da kho ng 1 cm. Nhóm này thu ng c nh
tranh v t bám v i các loài d ng v t thân m m s ng bám (Crassostrea (h u),
Mytilus (v m). Sun thu ng sinh s n cùng th i gian v i các loài d ng v t thân m m
42
s ng bám nên c n xác d nh c hính xác th i d i m sinh s n c a chúng d có th tránh
s c nh tranh v t bám x y ra
1.7 V m (Mytilus)
V m là sinh v t bám c nh tranh m nh v i H u (c nh tranh v t bám, th c an và
oxy...), v m phát tri n nhanh nh t là vùng ôn d i.
1.8 H i tiêu (tunicate)
H i tiêu s ng don d c hay t p doàn, kích thu c kho ng 0,5-12 cm, co th m m.
H i tiêu s ng t p doà n thu ng c ó kích thu c nh nhung có v dà y có th bao l y
d ng v t thân m m.
1.9 T o và vi khu n
Vi khu n và t o khuê t o m t l p ch t nh n trên v t bám ngan c n quá trình bám
c a u trùng. Các loài t o l n (Ulva, Entermorpha, Laminaria...) phát tri n làm các
chu i v t bám n ng hon (c n thêm phao). Ulva và Entermorpha thu ng m c nhi u
dáy che ph d ng v t thân m m, khi ch t xác c a t o phân h y gây ch t sinh v t
nuôi
Hình 7.1. H i miên Hình 7.2.
Anemone
Hình 7.3. Th y t c Hình 7.4. Ð ng v t hình
rêu
Hình 7.5. Giun ng Hình 7.6. Hà (Corn
Balanus)
43
Hình 7.7. H i tiêu Hình 7.8. Sun ( Goose
Balanus)
1.10 Phuon g ph áp kh ng ch si nh v t bám
1.10.
1
Phuo ng pháp v t
lý
Phuo ng pháp này dùng d di t sinh v t bám trên các chu i v t bám hay trên c c
g . Phuong pháp di t sinh v t bám t t nh t là ho trên ng n l a nhung chú ý ho v a
d ch t sinh v t bá m nhung không làm ch t v t nuôi. M t phuong pháp khác là s
d ng vòi nu c áp l c d r a trôi sinh v t bá m, nhung cách này không gi t c h t
sinh v t bám. Phuo ng pháp thu ng du c s d ng và hi u qu nh t là pho i du i
ánh n ng m t tr i. Th i gian pho i p h thu c vào nhi t d , d m, gió, kích thu c
c a sinh v t bám và c a v t nuôi. M t s lo i sinh v t bám khác nhu v m, th y t c
du c lo i b b ng tay.
Hình 7.9. Lo i b sinh v t bám b ng l
a
1.10.
2
Phuo ng pháp hóa h
c
M t s hóa ch t c ó th di t sinh v t bám nhu CuSO 1-2% nhung d t ti n. Có th
4
s d ng nu c ng t ho c nu c có d m n cao trong 1-2 gi d di t sinh v t bá m, s
44
d ng nu c nóng, d t ti n. Phuong phá p hóa h c thu ng có hi u qu th p và c hi phí
cao.
1.10.
3
Phuong pháp sinh h
c
Ð s d ng bi n pháp sinh h c dòi h i p h i h i u du c v vò n g d i, d c tính sinh
thái c a sinh v t bá m d c bi t là mùa s inh s n, phân b theo d sâu... Cách này
thu ng d h n ch Balanus, th v t báo sau khi u trùng Balanus dã qua giai do n
bám.
2 KÝ SINH TRÙNG VÀ B NH
2.1 Ngu yên sinh d ng v t (Protozoa)
Mastigophora: loài thu ng g p là Hexamita inflata thu c nhóm trùng roi, thu ng
không gây ch t v t nuôi nhung làm suy y u (còi)
Sarcodina (amip): thu ng tìm th y H u nhung không gây h i n gh iêm tr ng
2.2 Sporozoa (bào t trùng)
Telasporea: thu ng g p là Nematopsis, nhóm này gây t n thuong co nhung ít khi
gây ch t sinh v t nuôi.
2.3 Halosporea
Thu ng g p 2 loài Minchinia
nelsoni
và M. costalis gây ch t H u t l cao.
2.4 Vi khu n
Nhóm vi khu n du c tìm th y trên H u M , Nh t b n là Vibrio.
2.5 Virus
Lo i viru s gây b nh l da trên H u gây ra do m t lo i virus tìm th y trong máu và
mang.
2.6 N m
Lo i m m s i Perki
nsus
du c tìm th y h u h t các loài h u
2.7 Platyminthes
Các gi ng Stylochus,
Pseudostylochus
hút máu sinh v t nuôi và t n công c u th
2.8 Trematoda
Hai gi ng thu ng g p là Bucephalu
s
và Gymnophalu
s
gây nh hu ng d n sinh s n
và trao d i ch t c a ký ch
2.9 Cestoida
G m 2 gi ng Echeneibothriu
m
và Tylocephalu
m
có kích thu c kho ng 1,5 cm ký
sinh trên Ngao.
45
2.10 Nemertinea
Malacobdell
a
ký sinh trong xoa ng màng áo c a d ng v t thân m m và gi ng
Ce
rebratulus
là loà i a n th t (d )
2.11 Nematoda
Echinocephalu
s
ký sinh chân bào ngu và E.
sinensis
ký sinh trong ng sinh d c
c a H u
2.12 Mollusca
Odostomi
a
ký sinh trong mang ho c mô chân hay trong xoang màng áo. Gây s
bi n d ng c a v .
2.13 Crustacea
Nhóm Cope
poda
ký sinh nhu My tilicola, Ostrincola, Myicola ký sinh trong ru t,
tr c tràng và xoang màng áo c a d ng v t thân m m.
3 SINH V T Ð CH H I
3.1 G astropoda
M t s loài c an th t nhu Natica, Murex, Thais ... có th tân công d ng v t thân
m m. Chúng bám lên v và t i t ra d nh làm th ng v d ng v t thân m m và hút l y
ph n th t
3.2 Cua bi n
Các loài cua bi n thíc h an d ng v t thân m m nh t là gia i do n còn nh . Cua dùng
càng làm v v d ng v t thâ n m m và a n th t
3.3 Sao bi n
là loà i d ng v t a n th t chúng thu ng s ng và tân công con m i t ng dáy nên
phuo ng pháp nuôi dáy thu ng g p tr ng i v i lo ài sin h v t d ch h i này.
46