Loâgic hình thöùc

Dec 30, 2015

Logic hinh thuc

1


Lôgíc hình thức
1.

Chương 1 : Mở đầu

2.

Chương 2: Quy luật tư duy hình thức

3.

Chưởng 3 : Khái niệm

4.

Chương 4 : Phán đoán

5.

Chương 5 : Suy luận

6.

Chương 6 : Chứng minh ,Bác bỏ

Dec 30, 2015

Logic hinh thuc

2


Chương 1 : Mở đầu
1)Khái niệm lôgic
2) Quá trình nhận thức và hình thức của tư duy .
3) Khái niệm về hình thức lôgic,Các quy luật lôgic.Tính chân
thực của tư tưởng và tính đúng đắn của lập luân
4) Lôgic và ngôn ngữ
5) Hình thành và phát triển của lôgic
6) Phương pháp nghiên cứu

Dec 30, 2015

Logic hinh thuc

3


1)Khái niệm lôgic ( với tư cách là khoa học)
 Lôgic học là khoa học nghiên cứu về các quy luật và hình
thức tư duy hướng vào nhận thức đúng hiện thực khách
quan .

 Nhiệm vụ :
 Xác đònh điều kiện nhằm hướng tới tri thức chân thực ;
 Kết cấu của tư tưởng ;
 Vạch ra các thao tác và phương pháp lập luận đúng đắn .
(Như vậy lôgic học được xem là khoa học về nhận thức ; đối
tượng là hình thức tư tưởng của con người)

Dec 30, 2015

Logic hinh thuc

4


2) Quá trình nhận thức và hình thức của tư duy

 Nhận thức được thực hiện dưới hai hình thức
;nhận thức cảm tính và nhận thức lý tính ( tư duy
trừu tượng)
 Nhận thức cảm tính có các hình thức cơ bản:
 Cảm giác :Sự phản ánh các thuộc tính rời rạc
của đối tượng
 Tri giác : Sự phản ánh hoàn chỉnh về hình ảnh
bên ngoài của đối tượng
 Biểu tượng : Hình ảnh đối tượng được giữ lại
trong nhận thức ( ký ức)
Dec 30, 2015

Logic hinh thuc


5




Tư duy trừu tượng có các đặc điểm :



Phản ánh hiện thực một cách khái quát ;



Phản ánh hiện thực một cách gián tiếp;



Gắn liền với ngôn ngữ ;



Tham gia tích cực trong quá trình cải biến hiện thực .



Tư duy trừu tượng có các hình thức cơ bản là: Khái niệm ; Phán đoán
và Suy luận .

Dec 30, 2015


Logic hinh thuc

6


3) Khái niệm về hình thức lôgic;Các quy luật lôgic;Tính chân thực
của tư tưởng và tính đúng đắn của lập luân

3.1) Khái niệm về hình thức lôgic
3.2) Các quy luật lôgic.
3.3)Tính chân thực của tư tưởng và tính đúng đắn

Dec 30, 2015

Logic hinh thuc

7


3.1)Khái niệm về hình thức lôgic của tư duy :
Hình thức lôgic của tư duy là cấu trúc của tư tưởng ; phản
ánh mối liên kết của các thành phần của tư tưởng đó .
 Ví dụ : Quê hương là chùm khế ngọt ; cho con trèo hái mỗi
ngày .
(1) Quê hương ;(2)chùm khế ngọt;(3)cho con trèo hái mỗi
ngày . Các thành tố (1) ; (2) ; (3) liên kết với nhau theo một
cấu trúc nhất đònh ; nếu cấu trúc thay đổi thì tư tưởng thay
đổi …



Dec 30, 2015

Logic hinh thuc

8


3.2)Quy luật lôgic của tư tưởng



Quy luật lôgic của tư duy là mối liên hệ bản chất, tất yếu của các tư tưởng
trong lập luận ; các quy luật cơ bản gồm: Quy luật đồng nhất ; Quy luật
mâu thuẫn ; Quy luật bài trung ; Lý do đầy đủ.



Ví dụ : Vì hôm nay trời nhiều mây(1) nên mát dòu hơn . (1) “mây” là một
tư tưởng cùng với “trời” lên kết làm tiền đề nhằm khẳng đònh “ dòu
mát”; giả sử “mây” không phải mây trời mà là “cây mây”chẳng hạn,lập
luận trở nên mất tính lôgic….

Dec 30, 2015

Logic hinh thuc

9


3.3)Tính chân thực của tư tưởng và tính đúng

đắn của lập luận
Để có kết luận đúng của lập luận cần phải thoả mãn :
a) Các tiền đề phải chân thực;
b) Quy luật tư duy đúng đắn .

Dec 30, 2015

Logic hinh thuc

10


Ví dụ :

Kim loại
là dẫn
điện

Sắt là
kim
loại

•
•
•

Mèo ăn thòt chuột
Người ăn thòt chuột
Vậy người là mèo


•

Vật chất là vận động
Cái bàn là vật chất
Cái bàn là vận động

•
•

Sắt
dẫn điện

Dec 30, 2015

Logic hinh thuc

11


4) Lôgic và ngôn ngữ
Ngôn ngữ là phương tiện hình thành và lưu giữ thông tin ; công cụ truyền tin và
giao tiếp ; nó là phương tiện của lôgic.
 Ngôn ngữ biểu đạt hình thức lôgic của tư tưởng ; là công cụ không thể thiếu trong
lôgic vò từ ; lôgic toán.
Ví dụ :
Nếu (tam giác ABC đều) thì (AB=AC=BC );
Hình thức : p  q


Dec 30, 2015


Logic hinh thuc

12


5) Hình thành và phát triển của lôgic


Lôgic truyền thống của Aristốt( 388-323)



Lôgic học thuộc về các nhà triết học duy vật từ thề kỷ XVI đến đầu thế kỷ
XX



Lôgic toán thế kỷ XVII…

Dec 30, 2015

Logic hinh thuc

13


6) Phương pháp nghiên cứu
 Tìm hiểu về lôgic chuyển hoá thành công cụ để nhận thức;
có hai trình độ cơ bản :

- Lôgic kinh nghiệm ; được hình thành qua đúc rút kinh nghiệm
của con người; hạn chế của lôgic kinh nghiệm là không giải
quyết được các vấn đề chính xác , chặt chẽ .
- Phương pháp lôgic khoa học ( Phương pháp lôgic truyền thống
và phương pháp lôgic hiện đại )

Dec 30, 2015

Logic hinh thuc

14


 Yêu cầu của bộ môn
Nắm chắc các khái niệm : Đối tượng của lôgic; nhiệm vụ
của bộ môn ; hình thức lôgic; luật lôgic; khái niệm ; phán
đoán ; suy luận. Thực hành tốt các thao tác cơ bản trong tư
duy khái niệm ; phán đoán ; suy luận . Vận đụng để giải
quyết các vấn đề về tư duy lôgic trong các lónh vực khái
niệm ; phán đoán ; suy luận ; biết vận dụng để chứng
minh . Phát triển và củng cố khả năng tư duy trừu tượng ,
biết vận dụng trong khi học tập các bộ môn khác.
 Tài liệu :
1. Giáo trình Lôgic học ( Sách dùng cho đào tạo giáo viên
THCS)
2. Lôgic hình thức – Vương tất Đạt _ ĐHSP Hà nộ- XB 1992
3. Lô gíc học – Tô Duy Hợp – Nhà XB Đồng Nai XB 1997
4. Tìm hiểu Lôgíc – Lê Tử Thành _ Nhà XB trẻ TB 1996
5. Lôgic phổ thông – Hoàng Chúng –Nhà XB Giáo dục 1997
Dec 30, 2015


Logic hinh thuc

15


Dec 30, 2015

Logic hinh thuc

16


Chương 2: CÁC QUY LUẬT CƠ BẢN CỦA TƯ DUY HÌNH
THỨC
1.

Đặc trưng của những quy luật tư duy hình thức .

2.

Quy luật đồng nhất

3.

Quy luật không mâu thuẫn ( quy lậut mâu thuẫn )

4.

Quy luật bài trung


5.

Quy luật lý do đầy đủ

Dec 30, 2015

Logic hinh thuc

17


1-Đặc trưng của những quy luật tư duy hình thức
♦ Quy luật lôgic chính là sự phản ánh khách quan
trong nhận thức chủ quan của con người.
- Các quy luật của tư duy hình thức được con người
phát hiện ra .
- Quy luật phản ánh tính khách quan , không lệ
thuộc con người.
- Phán ảnh mối quan hệ giữa các tư tưởng , các đơn
vò cấu thành nó mà bản thân chúng phản ánh
mặt ổn đònh về sự vật và hiện tượng .
Dec 30, 2015

Logic hinh thuc

18


2-Quy luật đồng nhất

A ≡ AhayA → A
♦ Quy luật đồng nhất được diễn đạt “ A là A” hay
♦ Quy luật đồng nhất được hiểu trên một số phương diện :
1- Mỗi sự vật hiện tượng đều phản ánh khác biệt với sự vật khác
2- Một sự vật hiện tượng đều nằm trong một thế giới vận động không
ngừng , chúng có thể tồn tại dưới nhiều hình thái khác nhau .
Ví dụ : Hôm qua trời mưa nên đường ướt, hôm nay trời không mưa
đường không ướt ; không có lý do gì vì hôm qua mưa hôm nay đường
phải ướt .
3- Ở một phương diện hay một mặt của một sự vật hiện tượng khi đề
cập trong thời gian không gian nhất đònh thì mặït , hay phương diện
đó là nhất quán
♦ Vi phạm quy luật đồng nhất dẫn tới : “Đánh tráo khái niệm”; “
Đánh tráo luận đề”; “ Đánh tráo đối tượng”
Dec 30, 2015

Logic hinh thuc

19


3-Quy luật không mâu thuẫn
♦ Quy luật không mâu thuẫn được phát biểu : Không thể A và
không A
Ví dụ :
1- An học giỏi và không có An học giỏi ;
2- Anh học giỏi và Anh không học giỏi.
Chú ý : Không mâu thuẫn là quy tắc của lôgi hình thức.

Dec 30, 2015


Logic hinh thuc

20


4- Quy luật bài trung

♦ Quy luật bài trung phát biểu : A hoặc không A ;
nghóa là A và không A không thể cùng đúng
hoặc cùng sai .
♦ Cũng có thể hiểu : Chỉ có A hoặc không A chú không còn cái thứ
3 khác cả A và không A .

♦

Dùng quy luật bài trung trong chứng minh phản chứng : Muốn chứng minh
A đúng thì phải chứng minh được không A là sai .

Dec 30, 2015

Logic hinh thuc

21


5- Quy luật lý do đầy đủ
Quy luật lý do đầy đủ : Mọi tư tưởng được thừa nhận và sử dụng là chân thực nếu có
lý do đầy đủ .
Chú ý :

1-Khi nêu các dấu hiệu ; phán đoán về sự vật hiện tượng hay suy luận cần đảm bảo tính
chân thực .
2-Tập hợp các dữ kiện , cơ sở , tiền đề không được bỏ sót .
♦

Dec 30, 2015

Logic hinh thuc

22


Dec 30, 2015

Logic hinh thuc

23


Chương 3: KHÁI NIỆM
1.

Đặc trưng chung của khái niệm .

2.

Hình thức ngôn ngữ biểu thò khái niệm .

3.


Các phương pháp cơ bản thành khái niệm .

4.

Kết cấu lôgic của khái niệm.

5.

Các loại khái niệm

6.

Quan hệ giữa các khái niệm

7.

Các thao tác lôgic trên khái niệm.

Dec 30, 2015

Logic hinh thuc

24


1) Đặc trưng chung của khái niệm .
1.

Khái niệm là hình thức tư duy trừu tượng trong đó phản ánh các dấu hiệu cơ
bản , khác biệt của một sự vật đơn nhất hay một lớp các sự vật đồng nhất .


2.


Ví dụ:
Thận là cơ quan bài tiết có hình bầu dục như hạt đậu .(1)



Hình vuông là hình thoi có một góc vuông(2)

Dec 30, 2015

Logic hinh thuc

25