Bài 29-Tiết 1-2
Văn bản: Quan Âm Thị Kính
A-Mục tiêu bài học:
Giúp HS:
- Hiểu đợc 1 số đặc điểm cơ bản của sân khấu chèo truyền thống.
- Tóm tắt đợc nội dung vở chèo Quan Âm Thị Kính, nội dung, ý nghĩa và 1 số đặc điểm nghệ thuật (>< kịch,
ngôn ngữ, hành động nhân vật,...) của trích đoạn Nỗi oan hại chồng.
B-Chuẩn bị:
- Đồ dùng:
- Những điều cần lu ý: Nỗi oan hại chồng là 1 trong 2 nút chính của vở chèo. Thân phận, địa vị ng ời phụ nữ
trong quan hệ gia đình và hôn nhân Phong kiến bộc lộ ở đây.
C-Tiến trình tổ chức dạy - học:
I- ổn định tổ chức:
II-Kiểm tra:
Nêu những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của văn bản Ca Huế trên sông Hơng ?

III-Bài mới:
Nghệ thuật sân khấu dân gian cổ truyền VN rất phong phú và độc đáo: chèo, tuồng, rối... Trong đó vở chèo
cổ Quan Âm Thị Kính lấy sự tích từ chuyện c.tích về đức Quan Thế Âm Bồ tát, là một trong những vở tiêu
biểu nhất, đợc phổ biến khắp cả nớc. Nhng trong điều kiện khó khăn hiện nay, cta mới chỉ có thể bằng lòng
với việc tìm hiểu tính (kịch bản) chèo, mà cũng chỉ một đoạn ngắn mà thôi.
Hoạt động của thầy-trò
Nội dung kiến thức
- Văn bản Quan Âm Thị Kính thuộc thể loại I- Giới thiệu chung:
nào ?
- Chèo: sgk (118).
- Thế nào là chèo ? (Hs đọc chú thích*).
- Hs đọc phần tóm tắt nội dung vở chèo.
II- Đọc- Hiểu văn bản:
- Hớng dẫn đọc đoạn trích: Đọc phân vai theo
các nhân vật.

- Văn bản này gồm có mấy phần ? (2 phần:
phần đầu tóm tắt nội dung vở chèo, phần sau
là trích đoạn Nỗi oan hại chồng).
- Phần nào là chính ? (phần 2- trích đoạn Nỗi
oan hại chồng).
- Tại sao đoạn này lại có tên là Nỗi oan hại
chồng ? (Ngời con dâu không định hại chồng
nhng bị mẹ chồng buộc cho tội hại chồng,
đành chịu nỗi oan này).


- Đoạn trích có mấy nhân vật ? Những nhân
vật nào là nhân vật chính thể hiện xung đột
kịch ?
- Hai nhân vật nàu xung đột theo >< nào ? (mẹ
chồng >< nàng dâu, kẻ thống trị >< kẻ bị trị).
- Nhân vật chính: Thị Kính và Sùng bà.
- Dựa vào phần tóm tắt và chú thích*, em hãy
cho biết về nội dung, vở chèo Quan Âm Thị
Kính mang đặc điểm nào của các tích chèo
cổ ?
- Nhân vật của vở chèo mang những tính chất
chung nào của các nhân vật trong chèo cổ ?
1- Giá trị của vở chèo Quan Âm Thị

Kính:

- Gv: Khi xem vở chèo này trên sân khấu, ta
thấy Thị Kính mặc áo hồng lồng xa đen, t thế
ngay thẳng, để quạt che kín đáo. Sùng bà dán

cao ở thái dơng, đảo mắt nhiều, dáng đi ỡn
ẹo).
- Từ đó, em hiểu gì về g.trị của vở chèo Quan
Âm Thị Kính?

- Trích đoạn xoay quanh trục bĩ cực- thái lai.
Nhân vật Thị Kính đi từ nỗi oan trái đến đợc
giải oan thành phật.
- Thị Kính là ngời phụ nữ mẫu mực về đạo đức
đợc đề cao trong chèo cổ. Đó là vai nữ chính.
- Sùng bà là vai mụ ác, bản chất tàn nhẫn, độc
địa.

- Bức tợng Quan Âm Thị Kính ở chùa Tây Phơng đợc chụp in trong sgk cho em hiểu gì về
chèo Quan Âm Thị Kính?
- Là vở chèo tiêu biểu, mẫu mực cho NT chèo
- Gv: Nỗi oan hại chồng diễn ra trong 3 thời cổ ở nớc ta.
điểm: Trớc khi bị oan (từ đầu-> một mực), - Quan Âm Thị Kính là vở chèo mang tích phật
trong khi bị oan( tiếp->về cùng cha con ơi), (dân gian gọi là tích Quan Âm).
sau khi bị oan (còn lại).

2- Trích đoạn Nỗi oan hại chồng:
- Đoạn mở đầu cho thấy trớc khi mắc oan, tình
cảm của Thị Kính đối với Thiện Sĩ nh thế nào ?
Chi tiết nào nói lên điều đó ?
- Qsát chồng ngủ, Thị Kính đã thấy gì và làm
gì ? Vì sao Thị Kính làm việc này ? (Thị Kính
muốn làm đẹp cho chồng, cho mình: Trớc đẹp
a- Trớc khi bị mắc oan:
mặt chồng, sau đẹp mặt ta).

Cử chỉ đó cho thấy Thị Kính là ngời nh thế


nào ?

- Thị Kính ngồi quạt cho chồng.
-> Thị Kính yêu thơng chồng bằng một tình
- Trớc khi mắc oan Thị Kính là ngời phụ nữ có cảm đằm thắm.
những đức tính gì ?
- Thị Kính cầm dao xén râu cho chồng.

- Kẻ gieo họa cho Thị Kính là ai ? (Sùng bàmẹ chồng Thị Kính). Theo dõi nhân vật Sùng
bà.
- Sự việc cắt râu chồng của Thị Kính đã bị bà
mẹ chồng khép vào tội gì ? Chi tiết nào chứng
tỏ điều đó ?
- Trong bản luận tội Thị Kính, Sùng bà đã căn
cứ vào 3 điểm chính: Cho rằng Thị Kính là loại
đàn bà h đốn, tâm địa xấu xa; cho rằng Thị
Kính là con nhà thấp hèn không xứng đáng với
nhà mình; cho rằng Thị Kính phải bị đuổi đi.
Em hãy tìm những lời buộc tội cụ thể của
Sùng bà ?
- Em có nhận xét gì về cách luận tội của Sùng
bà ?
- Cùng với lời nói, Sùng bà còn có những cử
chỉ nào đối với Thị Kính ?

->Tỉ mỉ, chân thật trong tình yêu.
=> Thị Kính là ngời PN Yêu thơng chồng chân

thật và mong muốn có hạnh phúc lứa đôi tốt
đẹp.

b-Trong khi bị oan:

*Sùng bà:
- Cái con mặt sứa gan lim này ! Mày định giết
con bà à ?
-> Thị Kính bị khép vào tội giết chồng.

- Tuồng bay mèo mả gà đồng lẳng lơ.
- Trứng rồng lại nở ra rồng
- Tất cả những lời nói và cử chỉ đó đã làm Liu điu lại nở ra dòng liu điu.
hiện nguyên hình một ngời đàn bà có tính cách - Mày là con nhà cua ốc.
nh thế nào ?
- Con gái nỏ mồm thì về với cha,
- Sùng bà thuộc loại nhân vật đặc biệt nào - Gọi Mãng tộc, phó về cho rảnh.
trong chèo cổ ? Nhân vật này gây cảm xúc gì
cho ngời xem ?
->Sùng bà tự nghĩ ra tội để gán cho Thị Kính.
- Dúi đầu Thị Kính ngã xuống
- Khi Thị Kính chạy theo van xin, Sùng bà dúi
- Theo dõi nhân vật Thị Kính.
tay ngã khụyu xuống,...
- Khi bị khép vào tội giết chồng, Thị Kính đã =>Sùng bà là ngời đàn bà độc địa, tàn nhẫn,
có những lời nói, cử chỉ nào ?
bất nhân.
->Nhân vật mụ ác, bản chất tàn nhẫn, độc địaGhê sợ về sự tàn nhẫn.



- Em có nhận xét gì về tính chất của những lời
nói, cử chỉ đó ?
- Những lời nói và cử chỉ của Thị Kính đã đợc
nhà chồng đáp lại nh thế nào ? (Chồng im
lặng, mẹ chồng cự tuyệt: Thôi im đi ! ... lại còn
oan à, bố chồng thì a dua với mẹ chồng: Thì ra
con Thị Kính này nó là gái giết chồng thật à).
- Trong cảnh ngộ này, Thị Kính là ngời nh thế
nào ?

*Thị Kính:
- Lạy cha, lạy mẹ ! Con xin trình cha mẹ... Giời
ơi ! Mẹ ơi, oan cho con lắm mẹ ơi ! Oan thiếp
lắm chàng ơi !
- Vật vã khóc, ngửa mặt rũ rợi, chạy theo van
xin.
->Lời nói hiền dịu, cử chỉ yếu đuối, nhẫn nhục.

- Qua đó tính cách nào của Thị Kính đợc bộc
lộ ?

- Thị Kính thuộc loại nhân vật đặc sắc nào
trong chèo cổ ? Cảm xúc của ngời xem đợc
gợi từ nhân vật này là gì ?
->Thị Kính đơn độc giữa mọi sự vô tình, cực kì
đau khổ và bất lực.
=> Thị Kính phải chịu nhẫn nhục, oan ức nhng
- Sau khi bị oan, Thị Kính đã có cử chỉ và lời vẫn thể hiện là ngời chân thực, hiền lành, biết
nói gì ?
giữ phép tác gia đình.

->Nhân vật nữ chính, bản chất đức hạnh,nết
na, gặp nhiều oan trái- Xót thơng, cảm phục.
- Những cử chỉ và lời nói đó phản ánh nỗi đau
nào của Thị Kính ?
- ý định không về với cha, phải sống ở đời mới
mong tỏ rõ ngời đoan chính, đã chứng tỏ
thêm điều gì ở ngời phụ nữ này ? (Không đành
cam chịu oan trái, muốn tự mình tìm cách giải
oan).
- Cái cách giải oan mà Thị Kính nghĩ đến là
gì ?
- Con đờng Thị Kính chọn để giải oan có ý
nghĩa gì ?

- Theo em, có cách nào tốt hơn để giải thoát

c-Sau khi bị oan:
- Quay vào nhà nhìn từ cái kỉ đến sách, thúng
khâu, rồi cầm chiếc áo đang khâu dở, bóp chặt
trong tay.
- Thơng ôi ! bấy lâu... thế tình run rủi.
->Nỗi đau nối tiếc, xót xa cho hạnh phúc lứa
đôi bị tan vỡ.


những ngời nh Thị Kính khỏi đau thơng ? (Loại
bỏ những kẻ nh Sùng bà, loại bỏ qh mẹ
chồng- nàng dâu kiểu PK, loại bỏ XH PK thối
nát).
- Nêu những nét đặc sắc về nội dung, nghệ

thuật của văn bản Quan Âm Thị Kính?
- Thảo luận: Nêu chủ đề của trích đoạn Nỗi
oan hại chồng ?

- Đi tu để cầu phật tổ chứng minh cho sự trong
sạch của mình.
->Phản ánh số phận bế tắc của ngời phụ nữ
trong XH cũ và lên án thực trạng XH vô nhân
đạo đối với những ngời lơng thiện.

*Ghi nhớ: sgk (121).
- Em hiểu thế nào về thành ngữ "Oan Thị *Luyện tập:
Kính" ?
- Chủ đề đoạn trích: Thể hiện sự đối lập giàunghèo trong XH cũ thông qua xung đột gia
đình, hôn nhân và thể hiện những phẩm chất
tốt đẹp của ngời PN nông thôn: hiền lành,
chân thật, biết giữ lễ nghi và cam chịu oan
nghiệt.
- Thành ngữ "Oan Thị Kính" dùng để nói về
những nỗi oan ức quá mức chịu đựng, không
thể giãi bày đợc.