Cấu trúc siêu vi thể của nhiễm sắc thể
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (83.99 KB, 11 trang )
Cấu trúc siêu vi
thể của nhiễm sắc thể.
Nhờ thành tựu của
J.R.Paulson và
U.K.Laemmli, 1977, nhiễm
sắc thể ở kích thước hiển vi
cho thấy, ở kỳ giữa nhiễm
sắc thể người bao gồm một
lõi khung protein không
phải là histon, xung quanh
lõi khung chi chít những
sợi chromatin và vì ở kỳ
giữa nên nhiễm sắc thể ở
dạng kép, có hình chữ X
nên cũng có hình chữ X, ở
trên một nhiễm sắc tử người ta tin rằng chỉ có một sợi
chromatin duy nhất, liên tục mặc
dù trên suốt chiều dài của lõi khung protein thấy vô
số các vòng sợi chromatin dính vào
lõi khung. Các vòng này không riêng rẽ, mỗi vòng
dài từ 10 đến 90 Kilobazơ. Các đầu
mút của vòng (ranh giới của hai vòng) bám vào lõi
khung protein.
Cấu trúc của sợi chromatin: sợi chromatin khi làm
duỗi tối đa ra và quan sát với
kính hiển vi điện tử thấy sợi có dạng một chuỗi hạt,
hạt xếp đều đặn theo chiều dài của
một sợi mảnh. Đường kính của chuỗi hạt bằng
khoảng 10nm. Dạng cuộn xoắn cấp thấp
nhất tạo thành một sợi có đường kính bằng 30 nm.
Sợi chromatin lại xoắn tiếp ở cấp cao
hơn tạo thành các búi sợi hình múi gọi là múi vi thể
chromatin bám xung quanh trục của
nhiễm sắc thể.
Cấu trúc trên đây của nhiễm sắc thể là của nhiễm sắc
thể kỳ giữa và cũng là cấu
trúc của nhiễm sắc thể khi phân bào nói chung. Vấn
đề là ở gian kỳ nhiễm sắc thể tồn tại
như thế nào. Giả thuyết có nhiều nhưng giả thuyết
của Laemmli được quan tâm nhiều
nhất. Laemmli cho rằng lúc gian kỳ sợi chromatin
vẫn bám vào protein của lõi khung
phân tán trong dịch nhân. Sợi chromatin một mặt giữ
mối liên hệ với protein khung, vào
kỳ đầu phân bào, các mối nối với lamina đứt ra, lõi
khung được tái lập và nhiễm sắc thể
trở lại dạng điển hình để đi vào phân bào.
Trong gian kỳ khi nhiễm sắc thể bị giải thể, tuy phân
tán trong nhân nhưng mỗi
nhiễm sắc thể (dạng giải thể) có vị trí nhất định của
mình trong nhân chứ không phải
phân tán ngẫu nhiên.
Thành phần hóa học của sợi chromatin: sợi chromatin
làm bằng ADN, với vai
trò chứa thông tin di truyền, các protein histon liên
kết với ADN, các protein HMG
không liên kết thường xuyên với ADN. Các loại
protein trên chiếm phần đa số, còn một
loại nữa chiếm phần thiểu số là các protein enzym,
protein cấu trúc và có thể có cả
protein điều chỉnh và tương tác với protein. Các loại
này có số lượng phân tử của mỗi
loại không nhiều, vài ba bản sao.
Sau đây là một số chi tiết về thành phần cấu trúc
không gian của các thành viên
trong sợi chromatin.
Như đã biết, sợi chromatin có hình một chuỗi hạt, sợi
là sợi ADN, hạt là hạt
histon xung quanh có cuộn ADN. ADN là sợi kép có
một phần tự do và một phần là liên
kết với histon. Phần ADN liên kết với các histon tạo
thành hạt, hạt ấy được gọi tên là
nucleosom. Phần tự do và phần cuộn của ADN trong
phạm vi một nucleosom là một
chu kỳ, chu kỳ dài khoảng 220 đôi bazơ. Phần cuộn
gồm xấp xỉ hai vòng dài 140 đôi
bazơ. Sợi ADN khi duỗi
70
Sau đây là một số chi tiết về thành phần cấu trúc
không gian của các thành viên
