Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

Trờng đại học vinh
Khoa Ngữ văn
--------------

Trần Thị Thu Thuý

Kết cấu cốt truyện trong
"Trăm năm cô đơn"

khoá luận tốt nghiệp đại học
ngành cử nhân khoa học ngữ văn

Vinh, 05/ 2007

Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

Trờng đại học vinh
Khoa Ngữ văn
--------------

Trần Thị Thu Thuý

Kết cấu cốt truyện trong
"Trăm năm cô đơn"

khoá luận tốt nghiệp đại học

ngành cử nhân khoa học ngữ văn

Giáo viên hớng dẫn : Nguyễn Đình Ba
Sinh viên thực hiện : Trần Thị Thu Thuý
Lớp
: 44B4 - Văn

Vinh, 05/ 2007
Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

Lời cảm ơn

Sau bao nhiêu vất vả, trăn trở cuối cùng tôi đã hoàn thành bài nghiên
cứu khoa học của mình. Ngoài sự cố gắng nổ lực của bản thân tôi còn nhận đợc
sự giúp đỡ và những lời góp ý chỉ bảo chân tình của thầy cô giáo trong khoa ngữ
văn, nhất là thầy cô giáo trong tổ văn học nớc ngoài cùng sự động viên, kích lệ,
cỗ vũ của bạn bè. Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành sâu sắc tới
thầy giáo Nguyễn Đình Ba- ngời đã hớng dẫn, chỉ bảo tận tình, nghiêm túc và có
phơng pháp trong quá trình tôi hoàn thành bài luận văn này.
Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn!

Vinh, tháng 4 năm 2007
Ngời thực hiện
Trần Thị Thu Thuý

Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn



Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

A - Phần mở đầu
1 - Lý do chọn đề tài
1.1. ở Việt Nam, quá trình giới thiệu, dịch thuật văn học nớc ngoài bằng
tiếng Việt đợc bắt đầu từ những năm 20 của thế kỷ XX. Thiên hớng chung của
thời kỳ này là dịch và giới thiệu một số hiện tợng nổi bật trong các nền văn học
có quan hệ ít nhiều với văn học Việt Nam, mà chủ yếu là văn học Trung Quốc và
văn học Pháp. Cho đến nay, việc dịch và nghiên cứu văn học nớc ngoài ở nớc ta
đã có một lịch sử tồn tại, phát triển trên dới 80 năm. So với nhiều nớc khác trên
thế giới, đây cha phải là một khoảng thời gian dài và trên thực tế việc nghiên cứu
và giới thiệu còn bị phụ thuộc vào những quan hệ chính trị và những liên hệ
truyền thống. Chính vì vậy mà các thành tựu chỉ tập trung vào ba nền văn học là
văn học Trung Quốc, văn học Nga, văn học Pháp. Ngày nay, trong xu thế hội
nhập và phát triển việc dịch thuật, giới thiệu và nghiên cứu văn học nớc ngoài
ngày càng đợc chú ý. Vị thế và tầm quan trọng của nó ngày càng đợc khẳng
định. Một trong những mục đích, ý nghĩa hàng đầu của nó là nhằm mở rộng tầm
nhìn, tiếp thu những tinh hoa của văn hoá, văn học nhân loại. Trên cơ sở đó nó
giúp chúng ta có cái nhìn thoả đáng và chính xác hơn về trình độ và đặc điểm
của nền văn học dân tộc nói chung và các hiện tợng văn học cụ thể nói riêng.
Hơn nữa, việc nghiên cứu văn học nớc ngoài còn góp phần định hớng quá trình
phát triển văn học dân tộc. Ngoài mục đích, ý nghĩa trên việc nghiên cứu ấy còn
nhằm mở rộng giao lu tiếp xúc, đa văn học dân tộc hội nhập vào tiến trình văn
học nhân loại.
1.2. Mỹ La Tinh nói riêng và Châu Mỹ nói chung là khu vực mới đợc
khám phá bởi đoàn thám hiểm của Grittôp Côlômbô vào năm 1492. Việc phát
hiện ra khu vực này là một sự kiện rất quan trọng và theo ngời Tây Ban Nha thì
điều này đã làm cho trái đất đợc tròn hơn trong suy nghĩ và trên thực tế. Mỹ
La Tinh là khu vực đa sắc tộc và đa văn hoá. Sở dĩ có hiện tợng này vì trên mảnh


Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

đất Mỹ La Tinh có sự tồn tại đan xen của cả ngời da đỏ bản địa lẫn ngời da trắng
đến từ Châu Âu và ngời da đen đợc mang đến từ Châu Phi. Đây cũng là khu vực
phải trải qua nhiều biến động sâu sắc. Đầu tiên là sự xâm nhập của ngời da trắng
đã làm đảo lộn cuộc sống của ngời dân da đỏ. Tiếp đó, các nớc Mỹ La Tinh đã
trực tiếp chịu ảnh hởng của chủ nghĩa thực dân cũ lẫn mới. Khu vực này cũng đã
xảy ra nhiều cuộc cách mạng nh cách mạng giải phóng nô lệ, cách mạng giải
phóng dân tộc, cách mạng chế độ độc tài và cả cách mạng xã hội chủ nghĩa.
Ngày nay các nớc Mỹ Latinh đang vơn lên để đuổi kịp các nớc tiên tiến trên thế
giới.
Về văn học,nhìn một cách tổng quát thì văn học Mỹ Latinh có sự phát
triển song song và trởng thành cùng với truyền thống dân tộc. Văn học Mỹ La
Tinh đã đề cập tới những vấn đề lớn của Mỹ La Tinh nh đấu tranh chống phân
biệt chủng tộc, đấu tranh giải phóng nô lệ, giải phóng dân tộc, cách mạng xã hội
chủ nghĩa.Văn học Mỹ La Tinh đã phản ánh đ ợc hiện thực cuộc sống Mỹ
Latinh. Nó thật sự đã đi vào nền văn học hiện đại thế giới nh là một cơn lốc cuốn
phăng đi sự lạc hậu, sự trì trệ và những quan niệm sai lầm. Văn học Mỹ Latinh
có một sức sống mạnh mẽ và ngày càng đạt đợc những thành tựu rực rỡ, ngày
càng khẳng định đợc địa vị của mình trên văn đàn thế giới. Các giải nobel hàng
năm không còn xa lạ với nền văn học này. Tuy vậy, ở Việt Nam hiện văn học
Mỹ Latinh vẫn cha đợc dịch, giới thiệu và nghiên cứu nhiều. Vì vậy để phục vụ
cho việc giảng dạy và học tập văn học Mỹ La Tinh đợc tốt hơn thì vấn đề nghiên
cứu và giới thiệu mảng văn học này ở nớc ta đang là một vấn đề cấp thiết.
1.3.Gabrien Garcia Marquez đợc xem là một trong những nhà văn đang
sống nổi tiếng nhất, đợc đọc nhiều nhất không chỉ ở Châu Mỹ mà cả thế giới, là

ngọn cờ tiêu biểu của chủ nghĩa hiên thực huyền ảo Mỹ Latinh. Cho đến
Trăm năm cô đơn vẫn là cuốn tiểu thuyết lớn nhất của Marquez. Ngay
ra đời (1967), tác phẩm này đã gây d luận xôn xao trên văn đàn

nay,
từ khi

Mỹ Latinh

và lập tức đợc cả thế giới hâm mộ. Năm 1982, Marquez đợc viện hàn lâm Thuỵ

Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

Điển trao tặng giải Nobel cũng do tác phẩm này. Do đó, việc tìm hiểu về
Marquez và cuốn tiểu thuyết Trăm năm cô đơn là một việc làm rất thú vị.
1.4.Trong nghệ thuật tự sự nói chung và thể loại tiểu thuyết nói riêng thì
kết cấu là một vấn đề hết sức quan trọng.Việc đi sâu vào khám phá kết cấu cốt
truyện đã giúp chúng ta khẳng định giá tri t tởng cũng nh nghệ thuật của tác
phẩm và qua đó khẳng định tài năng của nhà văn. Hơn thế nữa, "Trăm năm cô
đơn" là tác phẩm thành công trên rất nhiều phơng diện nhng có thể nói thành
công nhất của tác phẩm này chính là kết cấu, trong đó có kết cấu cốt truyện.
Chính vì thế mà khi nghiên cứu cuốn tiểu thuyết này chúng tôi đã bắt đầu từ
việc tìm hiểu kết cấu cốt truyện của tác phẩm. kết quả nghiên cứu đề tài thiết
thực phục vụ cho việc đọc, học tập và nghiên cứu về cuốn tiểu thuyết Trăm năm
cô đơn nói riêng và tác phẩm của Marquez nói chung. Đó cũng là mong
muốn của ngời chọn đề tài này.
2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu

2.1 Nh trên đề tài đã xác định, mục đích của bài nghiên cứu này là tìm
hiểu kết cấu cốt truyện Trăm năm cô đơn, trên cơ sơ đó thấy đợc những giá trị
đặc sắc về nghệ thuật và tổ chức tác phẩm.
2.2.với mục đích trên đây, đề tài có nhiệm vụ chỉ ra đợc những đặc sắc
trong tổ chức cốt truyện và ý nghĩa của nó trong việc chuyển tải t tởng nghệ
thuật của tác phẩm.
3-Phạm vi và đối tợng nghiên cứu
3.1.Nói đến kết cấu một tác phẩm là nói tới toàn bộ tổ chức sắp xếp bên
trong một tác phẩm. Nh vậy, tác phẩm văn học là một kết cấu, tức là nó

bao

gồm mọi phơng diện tổ chức của tác phẩm. Nhng do điều kiện và trình độ có
hạn, chúng tôi ở đây chỉ giới hạn khảo sát kết cấu cốt truyện Trăm năm cô
đơn, một phơng diện quan trong làm nên sự thành công của tác phẩm trên cơ sở

Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

xem xét toàn tác phẩm và có sự đối chiếu, so sánh với một số tác phẩm văn học
khác trên thế giới.
3.2. Trăm năm cô đơn, cuốn sách mà theo P.Neruda nói có thể đây là
phát hiện vĩ đại nhất bằng tiếng Tây Ban Nha kể từ thời Đônkihôtê đã đợc dịch
ra nhiều thứ tiếng trên thế giới nhng vẵn đợc lu hành chủ yếu qua bản tiếng Tây
Ban Nha.Tại Việt Nam, tác phẩm này đã đợc các dịch giả Nguyễn Trung ĐứcPhạm Đình Lợi-Nguyễn Quốc Dũng dịch, NXB văn học Hà Nội, 2003, từ
nguyên bản tiếng Tây Ban Nha là Cien anos de soledap, NXB Viện sách Cu Ba,
Lahabana, 1968. Chúng tôi khảo sát, nghiên cứu tác phẩm dựa trên bản dịch này.
4. Phơng pháp nghiên cứu

Để thực hiện nhiệm vụ của đề tài đợc xác định trên đây chúng tôi đã sử
dụng những phơng pháp sau:
4.1.Phơng pháp khảo sát, thống kê, phân loại
Tiến hành làm luận văn chúng tôi bắt đầu từ việc khảo sát, thống kê, phân
loại những biểu hiện của kết cấu trong Trăm năm cô đơn nh là một phơng diện
tổ chức tác phẩm.
4.2.Phơng pháp phân tích
Trên cơ sở phân loại những biểu hiện của kết cấu chúng tôi đi vào phân
tích theo đặc trng thể loại, mà ở đây là thể loại tiểu thuyết.
4.3.Phơng pháp so sánh
Đặt kết cấu cốt truỵen Trăm năm cô đơn trong mối liên hệ với kết cấu
côt truyện của một vài tác phẩm văn học khác để thấy đợc nét độc đáo của nó so
với các kết cấu cốt truyện thờng gặp.
4.4.Phơng pháp tổng hợp
Từ những thao tác trên chúng tôi đi đến tổng hợp để có thể thấy đợc một
cách toàn diện những đặc điểm của kết cấu cốt truyện Trăm năm cô đơn và
những nét độc đáo của nó.

Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

5. Lịch sử vấn đề
Marquez là một nhà văn không chỉ rất nổi tiếng của Mỹ latinh mà còn là
một trong những nhà văn lớn của thế giới. Những tác phẩm của ông vẫn đang
làm say mê trái tim hàng triệu độc giả trên khắp hành tinh này. Tại Việt Nam,
những tác phẩm của ông ngày càng đợc biết đến nhiều hơn qua các bản dịch của
các dịch giả nh Nguyễn Trung Đức, Phạm Đình Lợi, Nguyễn Quốc Dũng, Phan
Quang Minh, Lê Xuân Quỳnh, NGuyễn Mạnh Tứ, Đoàn Định Ca, mà công

đầu tiên thuộc về cố dịch giả Nguyễn Trung Đức. Nhng mặc dầu những tác
phẩm của ông đã đợc dịch sang tiếng Việt không phải là ít nh: Ngời từ chối thứ
ba ( truyện vừa ), Ngài đại tá chờ th ( truyện vừa ), Đám tang của bà mẹ vĩ đại
( tiểu thuyết ), Giờ xấu ( tiểu thuyết ), Trăm năm cô đơn ( tiểu thuyết ), Mùa thu
của trởng lão ( tiểu thuyết ), Tớng quân giữa mê hồn trận ( tiểu thuyết ), Mời
hai truyện phiêu dạt ( tập truyện ), Tình yêu thời thổ tả ( tiểu thuyết ), in tức về
một vụ bắt cóc ( tiểu thuyết ), Những ngời hành hơng kì lạ ( tập truyện ngắn ),
Sống để kể lại ( hồi kí ), Ông già và đôi cánh khổng lồ ( tuyênt tập truyện ngắn
Châu mỹ Latinh ), thì Marquez vẵn còn là một hiện t ợn lạ đối với độc giả Việt.
Việc giới thiệu về tác giả này cùng với những tác phẩm của ông đến với độc giả
Việt vẫn cha nhiều nên vấn đề này vẫn đang cần rất nhiều sự quan tâm của các
nhà dịch thuật và nghiên cứu văn học.
" Trăm năm cô đơn" là tác phẩm đã sớm đợc dịch ra tiếng Việt và đã gây
đợc sự chú ý của độc giả Việt. Cuốn tiểu thuyết này cũng đợc đa vào chơng trình
dạy học của các trờng đại học dành cho sinh viên chuyên ngành ngữ văn từ lâu.
Nó rất đợc sinh viên không chỉ chuyên ngành ngữ văn yêu thích mà còn

làm

say mê rất nhiều sinh viên thuộc các chuyên ngành khác. Nhng trên thực tế cho
đến nay vẫn cha có một công trình nghiên cứu lớn nào làm về tác phẩm này,
thậm chí ở trờng đại học Vinh vẫn cha có một khoá luận tốt nghiệp nào liên quan
đến tác phẩm đã từng gây ra một " trận động đất trong văn học "
( P.Neruda ) này. Vì vậy có thể nói dù nó đã có thể gây đợc sự chú ý của độc giả
Việt nhng ngời đọc vẫn cha có thể có đợc sự định hớng khi tìm hiểu về tác phẩm

Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"


để có thể có đợc cái nhìn toàn diện về cuốn tiểu thuyết. Bởi vậy việc chúng tôi
quyết định đi vào tìm hiểu đề tài này là một việc làm cần thiết và mang ý nghĩa
thiết thực. Và chúng tôi có thể khẳng định đay là khoá luận tốt nghiệp đầu tiên
của trờng đại học Vinh làm về cuốn tiểu thuyết Trăm năm cô đơn. Chính vì tính
chất tiên phong của nó nên chắc chắn khoá luận sẽ còn mắc phải nhiều lỗi và có
thể có những kiến giả cha đợc thấu đáo, rất mong đợc sự thông cảm và góp ý của
mọi ngời.
Tuy đến nay vẫn cha có một công trình nghiên cứu lớn, một koá luạn tốt
nghiệp nào của trờng đại học Vinh làm về đề tài này nhng trên đã có một số bài
giới thiệu về tác phẩm dù còn ở mức độ khái quát. Trong đó phải kể đến

bài

giới thiệu về tác phẩm và tác giả Marquez của Nguyễn Trung Đức trong lời nói
đầu của bản dịch cuốn tiểu thuyết hay bài giảng về tác phẩm của

Th.s

Nguyễn Đình Ba trong chơng trình dạy học cho sinh viên khoa ngữ văn thuộc trờng đại học Vinh. Trong lời giới thiệu của mình, cố dịch giả Nguyễn Trung Đức
đã đa ra một số kiến giải về các vấn đề nh cốt truyện và đề tài, kết cấu và thời
gian nghệ thuật, nhân vật và thông điệp. Còn trong bài giảng của mình, Th.s
Nguyễn Đình Ba lại đề cập đến vấn đề cốt truyện của tác phẩm và khẳng địn sự
thành công của Marquez trong việc sử dụng bút pháp hiện thực huyền ảo, một
bút pháp mang đậm chất Mỹ Latinh. Nh vậy, một điều dễ nhận thấy là những bài
giới thiệu này mới chỉ dừng lại ở những nhận xét mang tính giới thiệu về nội
dung và một số phơng diện của hình thức nghệ thuật của tác phẩm. Và cho đến
nay vẫn cha có một công trình nghiên cứu nào đề cập một cách thấu đáo đến các
vấn đề của cuốn tiểu thuyết nói chung và vấn đề kết cấu cốt truyện của tác phẩm
nói riêng. Nhng mặc dù ở những bài giới thiệu này, các vấn đề mà các tác giả đa

ra đang còn ở nức độ khái quát nhng đã dóng vai trò gợi mở, định hớng cho
chúng tôi trong quá trình đi vào tìm hiểu về kết cấu cốt truyện trong cuốn tiểu
thuyết Trăm năm cô đơn.

Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

6. Cấu trúc luận văn.
Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, luận văn gồm ba chơng:
Chơng I. Sự hình thành, phát triển và hoàn thiện cốt truyện "Trăm năm cô
đơn".
Chơng II. Kết cấu và thời gian nghệ thuật trong "Trăm năm cô đơn".
Chơng III. Hai cốt truyện trong một kết cấu: Nét độc đáo của "Trăm năm
cô đơn".

Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

B-Phần nội dung
Chơng I-sự hình thành, phát triển và hoàn thiện cốt
truyện Trăm năm cô đơn

1.1.Giới thuyết khái niệm
Đề tài không đặt ra mục tiêu phải xây dựng một số khái niệm nh cốt
truyện, kết cấu, kết cấu cốt truỵện nhng để đi vào tìm hiểu kết cấu cốt truyện
Trăm năm cô đơnchúng tôi sẽ giới thuyết lại những khái niệm này.Do tầm

quan trong của nó nên các khái niệm trên từ lâu đã nhận đợc sự chú ý quan tâm
đặc biệt của giới nghiên cứu văn học.Tuy nhiên, đến nay vẫn cha có đợc một ý
kiến thống nhất cho các vấn đề này.
1.1.1.Kết cấu
Kết cấu ở đây đợc hiểu nh là toàn bộ các quan hệ bên trong giữa các thành
phần tạo nên một chỉnh thể. Khái niệm kết cấu đợc sử dụng đầu tiên trong lĩnh
vực xây dựng, máy móc: kết cấu hạ tầng, kết cấu máy mócsau đó lan sang
nhiều lĩnh vực khác của đời sống, trong đó có văn học. Do mục đích của đề tài
nên ở đây chúng tôi chỉ đi sâu vào tìm hiểu về kết cấu trong một tác phẩm văn
học. Đã có nhiều định nghĩa, quan niệm khác nhau về vấn đề kết cấu của tác
phẩm văn học nhng ở đây chúng tôi chỉ có thể dẫn ra một số quan niệm.
Theo từ điển bách khoa của Viện hàn lâm khoa học Liên Xô, xuất bản
năm 1987 thì Kết cấu là sự sắp đặt và phân bố các yếu tố, các hình thức tác
phẩm nghệ thuật, nói đúng hơn là sự tổ chức tác phẩm văn học trong một nội
dung và thể loại xác địnhkết cấu cố kết các yếu tố hình thức và chi phối ý
nghĩa của chúng. Các quy tắc kết cấu đó là tổng số những tri thức mỹ học phản
ánh những mối liên hệ bên trong của thực tại. Kết cấu có một nội dung và ý
nghĩa tự thân. Các phơng thức và phơng tiện kết cấu làm cải biến và đào sâu ý
nghĩa của sự mô tả. Kết cấu đa lại cho tác phẩm sự hoàn chỉnh nhất quán và sự
hoàn mỹ trật tự (164,198 ).

Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

Trong 150 Từ điển thuật ngữ văn học của NXB đại học Quốc Gia Hà
Nội do Lại Nguyên Ân biên soạn cũng có bàn đến khái niệm kết cấu. Theo ông
kết cấu là sự sắp xếp, phân bố các thành phần hình thức nghệ thuật tức là sự cấu
tạo tác phẩm tuỳ theo nội dung và đề tài. Kết cấu gồm các yếu tố hình thức và

phối thuộc chúng với t tởng. Định nghĩa này đã nêu lên đợc cách thức kết cấu
tác phẩm văn học và mối quan hệ giữa hình thức với nội dung. Cách thức kết cấu
tác phẩm văn học có thể thể hiện nội dung, t tởng bên trong nó.
Sách Từ điển thuật ngữ văn học do Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn
Khắc Phi chủ biên lại đa ra khái niệm kết cấu là toàn bộ tổ chức phức tạp và
sinh động của tác phẩm. Tổ chức tác phẩm không chỉ giới hạn ở sự tiếp nối bề
mặt, ở những tơng quan bên ngoài giữa các bộ phận chơng đoạn mà còn bao hàm
sự liên kết bên trong, nghệ thuật kiến trúc nội dung cụ thể của tác phẩm. Định
nghĩa này đã đa ra đợc kết cấu chính là tổ chức, sắp xếp tác phẩm cả nội dung
bên trong và hình thức bên ngoài, tức là kiến trúc nội dung cụ thể của tác phẩm.
Tóm lại, dù đa ra nhiều quan điểm khác nhau nhng các định nghĩa trên
hiểu theo cách chung nhất đều thống nhất ở một điểm: Kết cấu tác phẩm văn học
đó là sự tạo thành và liên kết bộ phận trong bố cục tác phẩm. Đó là sự tổ chức,
sắp xếp những chất liệu, những yếu tố tạo thành nội dung tác phẩm trên cơ sở đời
sống khách quan và theo một chiều nhất định.
Khái niệm kết cấu bao gồm một nội dung rộng và phức tạp. Tổ chức tác
phẩm ở đây không chỉ là sự tiếp nối bề mặt, ở sự tơng quan bên ngoài, ở sự sắp
xếp bố trí các chơng đoạn, các bộ phận mà còn bao hàm cả sự liên kết bên trong,
là nghệ thuật tổ chức nội dung cụ thể của tác phẩm. Kết cấu bao gồm: bố cục, tổ
chức thời gian và không gian nghệ thuật, nghệ thuật tổ chức những liên kết cụ
thể các thành phần cốt truyện, bố trí các yếu tố ngoài cốt truyệnSao cho toàn
bộ tác phẩm trở thành một chỉnh thể nghệ thuật. Vì vậy, kết cấu là một phơng
diện cơ bản và tất yếu của khái quát nghệ thuật mà bất kì tác phẩm nào cũng cần
đến. Kết cấu tác phẩm đảm nhiệm nhiều chức năng khác nhau: nó vừa là phơng
tiện để bộc lộ tốt chủ đề và t tởng của tác phẩm vừa triển khai trình bày hấp dẫn

Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"


cốt truyện, tổ chức điểm nhìn nghệ thuật của tác giả, tạo ra cho tác phẩm một sự
thống nhất toàn vẹn. Mỗi một tác phẩm văn học có thể đợc coi là một sinh
mệnh, một cơ thể sống thể hiện nhận thức, tài năng, phong cách của từng nhà
văn.
Từ cách hiểu về khái niệm kết cấu trên có thể thấy đây là một thuật ngữ
rộng bao gồm toàn bộ tổ chức của tác phẩm, nó liên quan đến nhiều phơng diện:
ý đồ sáng tạo của tác giả, điểm nhìn, vai trò của ngời trần thuật, thể loại, phong
cách ngôn ngữ của tác phẩm, cốt truyện. Nhng trong bài nghiên cứu này chúng
tôi chỉ đi khảo sát một phơng diện của kết cấu là kết cấu cốt truyện, một vấn đề
mấu chốt của tác phẩm. Nhng trớc khi đi vào giới thuyết khái niệm kết cấu cốt
truyện chúng tôi đa ra một số cách hiểu về cốt truyện.
1.1.2. Cốt truyện
Cốt truyện cũng là một vấn đề sớm đợc giới nghiên cứu văn học sớm lu
tâm tìm hiểu. Đã có rất nhiều cách lí giải khác nhau về khái niệm này. Theo G.N
Pospelov trong Dẫn luận nghiên cứu văn học (tập 2) và Lại Nguyên Ân trong
150 từ điển thuật ngữ văn học thì cốt truyện có thể hiểu nôm na nh là cái lõi,
cái sờn, bộ xơng, cơ sở của truyện chứ cha phải là truyện (tr.113). Và nó
đợc xem là tiến trình sự kiện hành động trong đời sống nhân vật đã diễn ra
trong không gian và thời gian (tr.35). Theo đó, cốt truyện đợc xem nh là một
phơng diện của lĩnh vực hình thức nghệ thuật, trở thành lớp biến cố của hình
thức tác phẩm. Cả G.N Pospelov và Lại Nguyên Ân đều chia cốt truyện làm hai
loại: cốt truyện biên niên và cốt truyện đồng tâm. Nhập môn văn học do
Hoàng Ngọc Hiến dịch lại không nhằm xây dựng một khái niệm cốt truyện hoàn
chỉnh mà đặt nó trong mối quan hệ với tính cách nhân vật và chủ đề t tởng của
tác phẩm. Giáo trình Dẫn luận thi pháp học của Trần Đình Sử đã chia cốt
truyện thành hai loại là cốt truyện tự nhiên và cốt truyện nghệ thuật. Bên cạnh đó
còn có cách lí giải về cốt truyện của nhóm tác giả Lê Bá Hán-Nguyễn Khắc PhiTrần Đình Sử trong Từ điển thuật ngữ văn học. Theo nhóm tác giả này thì cốt
truỵên là Hệ thống sự kiện cụ thể, đợc tổ chức theo yêu cầu t tởng và nghệ thuật


Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

nhất định, tạo thành bộ phận cơ bản, quan trọng nhất trong hình thức động của
tác phẩm văn học thuộc các loại tự sự và kịch [ 99;7 ] .Nh vậy, cốt truyện không
phải là yếu tố tất yếu của mọi tác phẩm văn học(tr.100) mà chỉ có

trong thể

loại t sự và kịch.Trong cốt truyện có hai phơng diện gắn bó hữu cơ. Một mặt, cốt
truyện là phơng diện bộc lộ tính cách nhân vật, nhờ cốt truyện mà nhà văn có thể
thể hiện sự tác đông qua lại giữa các tính cách, mặt khác cốt truyện còn là cơ sở
để các nhà văn tái hiện các xung đột xã hội.Nó vừa góp phần bộc lộ hiệu quả đặc
điểm mỗi tính cách vừa trình bày một hệ thống sự kiện phản ánh xung đột xã
hội.
Cốt truyện là một hiện tợng phức tạp. Nó vừa kết tinh truyền thống văn
học mỗi dân tộc vừa phản ánh những thành tựu văn học của mỗi thời kì lịch sử,
đồng thời thể hiện phong cách nghệ thuật của mỗi nhà văn. Cũng vì thế mà trên
thực tế cốt truyện của tác phẩm văn học hết sức đa dang, phong phú.
Nếu ở phơng diện kết cấu và qui mô chúng ta có thể chia cốt truyện thành
hai loại: Cốt truyện đơn tuyến và cốt truyện đa tuyến. Trong cốt truyện đơn
tuyến hệ thống sự kiện đợc tác giả kể lại một cách gọn gàng và thờng đơn giản
về số lợng, tập trung thể hiện quá trình phát triển tính cách của một vài nhân vật
chính, có khi chỉ là một giai đoạn trong cuộc đời nhân vật chính. Còn cốt truyện
đa tuyến là cốt truyện trình bày một hệ thống sự kiện phức tạp nhằm tái hiện
nhiều bình diện của cuộc sống ở một thời kì lịch sử, tái hiện những con đờng
diễn biến đa dạng, phức tạp của nhân vật. Hệ thống sự kiện trong cốt truyện đa
tuyến đợc chia thành nhiều dòng, nhiều tuyến gắn liền với số phận các nhân vật

chính của tác phẩm. Suy cho cùng, cơ sở chung của mọi cốt truyện là những
xung đột xã hội đợc khúc xạ qua các xung đột nhân cách nhng sẽ là sai lầm nếu
đông nhất xung đột xã hội với cốt truyện văn học. Xung đột xã hội làm cơ sở
khách quan, là đối tợng nhận thức, phản ánh, trong khi đó cốt truyện lại là sản
phẩm sáng tạo độc đáo của chủ quan nhà văn..
Dù đa dạng cốt truyện đều trải qua một tiến trình vận động có hình thành,
phát triển và kết thúc. Tuy nhiên không phải bất kì cốt truyện nào cũng bao hàm

Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

đầy đủ các thành phần nh vậy. Vì vậy, vấn đề ở đây không phải là xác định hình
thức mỗi thành phần mà là thâm nhập sâu vào nội dung cụ thể của tác phẩm,
khảo sát các chặng đờng phát triển có ý nghĩa quyết định đối với số phận nhân
vật, đặc biệt là nhân vật chính. Cấu trúc cốt truyện phụ thuộc vào quan hệ thẩm
mĩ của tác giả với hiện thực.
Tóm lại, cốt truyện có vai trò vô cùng quan trọng trong tác phẩm tự sự và
kịch. Nó là một nhân tố tạo nên sức lôi cuốn và hấp dẫn ngời đọc.
1.1.3.Kết cấu cốt truyện
Từ việc xác định các khái niệm kết cấu, cốt truyện tác phẩm văn học
làm cơ sở, chung tôi sẽ giới thuyết lại khái niệm kết cấu cốt truyện. Khái niệm
này tuy không đợc xác định đầy đủ với t cách là một khái niệm đứng độc lập
trong từ điển nhng nó đã đợc bàn đến với vai trò là một bộ phận của kết cấu tác
phẩm. Trong 150 Từ điển thuật ngữ văn học đã nói đến kết cấu cốt truyện nh
là một bộ phận cấu thành làm nên toàn bộ hệ thống kết cấu tác phẩm. Còn trong
Dẫn luận nghiên cứu văn họcdo P.N.Pôspêlôv chủ biên đã đa ra khái niệm kết
cấu cốt truyện (mục 9, chơng IX), khái niệm đợc giải thích nh sau: ngoài các
mối liên hệ bên ngoài có tính chất thời gian và nhân quả giữa các sự kiện miêu tả

lại có các mối liên hệ bên trong mang ý nghĩa cảm xúc. Về cơ bản, các mối liên
hệ này tạo thành phạm vi kết cấu cốt truyện Kết cấu cốt truyện cũng bao hàm
nh một trật tự thông báo nhất định dối với ngời đọc về sự kiện sảy ra ( tr.253254).
Kết cấu cốt truyện là một vấn đề khá phức tạp, nó không đơn thuần chỉ là
hình thức tác phẩm. Ngoài mối liên hệ bên ngoài có tính chất thời gian nhân quả
thì sự kiện miêu tả lại có mối liên hệ bên trong mang ý nghĩa và cảm xúc. Về cơ
bản các liên hệ này đã tạo thành phạm vi kết cấu cốt truyện. Chính vì vậy mà
T.Man đã khuyên mọi ngời hãy đọc tác phẩm : Ngọn núi kì diệu của ông hai
lần. Lần đầu tiên để hiểu rõ các mối quan hệ qua lại của các nhân vật, tức cốt
truyện, lần hai hãy xâm nhập vào mạch lôgic nội tại của việc liên kết các chơng
tức hiểu rõ ý nghĩa của kết cấu cốt truyện. Kết cấu cốt truyện là vấn đề trung tâm

Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

cơ bản và quan trọng, nó chi phối hệ thống nhân vật, sự vận động và biến đổi của
cốt truyện, phản ánh sự vận động và biến đổi của tính cách nhân vật. Kết cấu cốt
truyện còn là phơng tiện để bộc lộ chủ đề của tác phẩm, ngợc lại chủ đề quyết
định việc lựa chọn chi tiết cho tác phẩm. Tóm lại kết cấu cốt truyện là sự tổ
chức, sắp xếp các sự kiện, hành động nhân vật theo một trật tự, một quy tắc nhất
định nhằm bộc lộ chủ đề, t tởng, nội dung của tác phẩm.
Thực tế cho thấy không có một khuân mẫu kết cấu cốt truyện cho mọi
tác phẩm mà tuỳ thuộc vào việc tác giả muốn chuyển tải nội dung gì về t tởng,
tình cảm, chủ đề và tuỳ vào sở trờng cũng nh tài năng mà tác giả sẽ chọn cho tác
phẩm của mình một kiểu kết cấu hợp lí. Kết cấu cốt truyện có thể đợc tổ chức
theo ba kiểu: kết cấu cốt truyện tuyến tính, kết cấu cốt truyện đảo ngợc, kết cấu
cốt truyện lồng ghép.
Kết cấu cốt truyện tuyến tính là sự sắp xếp, tổ chức các sự kiện, các thành

phần cốt truyện theo đúng trật tự trớc sau và theo sự vận động đi lên của thời
gian nghệ thuật. Đây là kiểu kết cấu truyền thống, nó có nhiều u điểm nh rõ
ràng, khách quan và có khả năng truyền tải những nội dung chìm sâu vào mạch
ngầm văn bản nhng dễ gây nhàm chán.
Kết cấu cốt truyện đảo ngợc là sự xáo trộn, đảo lộn vị trí các sự kiện, các
thành phần cốt truyện trong quá trình tổ chức sắp xếp. Nói cách khác, nó đa ra
kết quả trớc rồi mới lần tìm nguyên nhân. Xây dựng, tổ chức cốt truyện theo
hình thức này thờng tạo ra sự hứng thú cho ngời đọc và giúp độc giả có cái nhìn
toàn diện, bản chất nhất với hiện thực đợc phản ánh trong tác phẩm.
Kết cấu cốt truyện lồng ghép là trong quá trình tổ chức, sắp xếp cốt truyện
tác giả thờng sử dụng thủ thuật lồng ghép các cốt truyện khác nhau về dung lợng, vai trò, vị trí trong một truyện có kết cấu bền vững. Loại kết cấu này có u
điểm là nội dung, t tởng, ý đồ nghệ thuật của nhà văn đợc nhân vật phát hiện
ngay trong tác phẩm và từ đó tác giả thực hiện có hiệu quả mục đích giáo huấn,
giáo dục của mình. Tác phẩm Trăm năm cô đơn của Marquez cũng đợc kết
cấu theo lối này.

Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

Việc tìm hiểu, xác định lại những khái niệm kết cấu, cốt truyện, kết
cấu cốt truyện cũng nh những tính chất cùng đặc điểm, vai trò của chúng trong
tác phẩm văn học sẽ là những tiền đề lí luận để tìm hiểu kết cấu cốt truyện
Trăm năm cô đơn của Marquez và hiệu quả nghệ thuật của nó đối với tác
phẩm. Việc tìm hiểu kết cấu cốt truyện Trăm năm cô đơn cũng la một cách
tiếp cận tác phẩm từ con đờng thi pháp học.
1.1.4. Đề tài và chủ đề
Đề tài và chủ đề là những khái niệm chủ yếu thể hiện phơng diện khách
quan của nội dung tác phẩm văn học. Đọc bất kì tác phẩm nào chúng ta cũng bắt

gặp những ngời, những cảnh và những tâm tình cụ thể sinh động, đó là phạm vi
miêu tả trực tiếp của tác phẩm hay còn gọi là đề tài. Theo Từ điển thuật ngữ văn
học của nhóm tác giả Lê Bá Hán- Trần Đình Sử- Nguyễn Khắc Phi thì đề tài là :
Khái niệm chỉ loại các hiện tợng đời sống đợc miêu tả, phản ánh trực tiếp trong
sáng tác văn học. Đề tài là phơng diện khách quan của nội dung tác phẩm
[110;7 ].
Nếu khái niệm đề tài giúp chúng ta xác định tác phẩm viết cái gì thì khái
niệm chủ đề lại giải đáp câu hỏi : vấn đề cơ bản của tác phẩm là gì? Chủ đề và t
tởng là hạt nhân cơ bản của nội dung tác phẩm văn học. Từ điển thuật ngữ văn
học đã đa ra định nghĩa : chủ đề là vấn đề cơ bản, vấn đề trung tâm đợc tác giả
nêu lên, đặt ra qua nội dung cụ thể của tác phẩm văn học [ 61;7 ]. Chủ đề bao
giờ cũng đợc thể hiện trên cơ sở đề tài. Tuy nhiên trên thực tế văn học lại tồn tại
một tình trạng phổ biến là : nhiều tác phẩm văn học cùng hớng về một đề tài nhng những chủ đề của chúng lại khác nhau. Nhng có nhiều trờng hợp chủ đề, đề
tài hoà quện vào nhau không tách rời đợc nh một số tác phẩm ngụ ngôn, truyện
đồng thoại, một số bài thơ trữ tình, Trong những tr ờng hợp này ngời tiếp nhận
có thể đi thẳng từ đề tài bên ngoài vào chủ đề, t tởng của tác phẩm.
Tóm lại, đề tài là cơ sở để nhà văn khái quát những chủ đề và xây dựng
những hình tợng, những tính cách điển hình, còn chủ đề lại là vấn đề cơ bản của
tác phẩm, là phơng diện chính yếu của đề tài.

Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

1.2.Sự hình thành, phát triển và hoàn thiện cốt truyện " Trăm năm
cô đơn"
1.2.1. Sự hình thành cốt truyện
Marquez đã khởi công viết cuốn sách Trăm năm cô đơn từ năm 1950,
khi ấy ông mới mời bảy tuổi,làm một nhà báo tập sự từng có ít truyện ngắn đăng

trên các báo địa phơng. Sống trên gác xép của một toà nhà bốn tầng, nhiều bữa
phải ăn cơm của các cô gái điếm nghèo cùng trọ trong ngôi nhà ấy, Garcia
Marquez viết cuốn tiểu thuyết nhan đề Ngôi nhà. Tác phẩm bao gồm những
chuyện về ngôi nhà có ma, ngôi nhà của chính ông bà ngoại mình. Đó chính là
câu chuyện ông biết qua miệng của ngời bà ngoại có biệt tài kể chuyện. Và đây
là câu chuyện về cuộc nội chiến giữa phái Bảo hoàng và phái Tự do qua miệng
ngơig ông ngoại, một cựu chiến binh của phái Tự do. Những chuyện này gắn bó
với tuổi thơ của nhà văn. Nhng rồi ông phải bỏ dở cuốn sách có lẽ vì còn quá trẻ.
Sau đó, Marquez lần lợt cho ra mắt bạn đọc những tác phẩm nh : Đôi mắt chó
săn ( tập truyện, 1955 ), Lá rụng ( tiểu thuyết, 1955 ), Ngài đại tá chờ th
( truyện, 1957 ), Giờ xấu ( tiểu thuyết, 1962 ) và Đám cới của bà mẹ vĩ đại
( tập truyện, 1962 ). Chúng ta thấy nhiều nhân vật xuất hiện trở đi trở lại trong
các tác phẩm này và có liên quan đến nhau vì cùng ở làng Macônđô hoặc có dịp
đi qua đây. Hơn thế nữa, chúng ta còn thấy nhiều nhân vật đó lại có mặt trong
Trăm năm cô đơn. Nh vậy có thể nói rằng qua những tác phẩm này Marquez đã
rèn luyện, thử thách ngòi bút của mình, đã tìm ra cái giọng riêng độc đáo của
mình trớc khi đi vào viết cuốn sách mà ông đã từng ấp ủ nhiều năm là Trăm
năm cô đơn.
Marquez đã thuộc lòng câu chuyện trong Trăm năm cô đơn đến nỗi có
thể kể xuôi rồi kể ngợc cho các bạn mình nghe. Vào một ngày tốt lành năm 1965
nhà văn bảo Mecxeđet Baccha, vợ ông rằng : từ nay em lo việc nhà cửađể anh
chuyên viết sách. Ông dành mời tám tháng, ngày nào cũng nh ngày nào, sáng
bắt đầu từ tám giờ, chiều kết thúc lúc ba giờ, cặm cụi viết. Khi đợc hai trăm

Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

trang, ông đọc tiểu thuyết Thế kỉ ánh sáng của nhà văn Alêhô Capentiê và

nhận thấy hơi văn của cuốn sách mình đang viết na ná giống cuốn sách này thì
đã dứt khoát xé bỏ bản thảo, bắt đàu viết lại từ đầu. Khi Trăm năm cô đơn đợc
xuất bản vào năm 1967, nó đã gây d luận sôi nổi trên văn đàn Mỹ Latinh. Thành
công ấy hoàn toàn không bất ngờ đối với Marquez vì khi rời ghế nhà trờng ông
đã mang theo hai niềm tin lớn : chủ nghĩa xã hội và những cuốn sách hay. Vì
trách nhiệm của ngời cầm bút mà phải viết thật hay. Trăm năm cô đơnlà một
trong những cuốn tiểu thuyết ông mơ ớc và đã phấn đấu có đợc.
1.2.2. Sự phát triển và hoàn thiện cốt truyện từ sự triển khai đề tài và
chủ đề
Trăm năm cô đơn cho đến nay vẫn là cuốn tiểu thuyết xuất sắc nhất của
Garcia Marquez, nhà văn đoạt giải thởng Nobel văn chơng 1982, ngời Côlômbia.
Tác phẩm này đợc viết dựa trên đề tài loạn luân, xoay quanh chủ đề về nỗi cô
đơn.
Nỗi cô đơn đã trở thành vấn đề chung của châu Mỹ Latinh và nó chính là
cái hiện thực ngoại cỡ của mảnh đất này. Đó là một hiện thực không ở trên
giấy mà rất sống động nuôi dỡng tâm hồn sáng tạo của ngời nghệ sĩ. Theo
Marquez thì nỗi cô đơn của châu Mỹ Latinh mới là vấn đề mà viện Hàn lâm văn
học Thuỵ Điển cần quan tâm. Ông cũng đã từng tuyên bố trong một bài diễn văn
đọc ngày 18/12/1980 là : Là thi nhân và hành khất, nhạc công và nhà tiên tri,
chiến binh và kẻ vô lại- là tất cả những sinh vật của cái hiện thực ngoài vòng cơng toả ấy- chúng tôi chẳng cầu viện gì nhiều đến óc tợng; trái lại, vấn

đề

then chốt của chúng tôi chính là thiếu phơng tiện quy ớc để diễn đạt cái hiện
thực ấy sao cho ngời ta tin đợc. Điều này, tha quí vị, chính là điều khó khăn nhất
trong nỗi cô đơn của chúng tôi Sự diễn dịch mà chúng tôi sống bằng những
mô hình không phải là của chúng tôi trở nên xa lạ hơn, kém tự do tự tại hơn, và
cô đơn hơn bao giờ hết. Chính vì vậy mà Marquez không có ý trở thành hiện
thân cho những ảo tởng của Tonia Kroger trong thiên truyện ngắn nổi tiếng của


Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

Thomas Man với những ớc mơ kết hợp một phơng Bắc đạo hạnh với một phơng
Nam đam mê đã đợc nhà văn này tán dơng. Marquez muốn sáng tạo ra một thiên
truyện độc đáo dựa trên một hiện thực Mỹ Latinh và bằng một phơng pháp riêng
của Mỹ Latinh, đó là phơng pháp hiện thực huyền ảo. Ông muốn viết về nỗi cô
đơn của mảnh đất, của con ngời Mỹ Latinh bằng cách riêng của Mỹ Latinh. Và
trên thực tế với Trăm năm cô đơn ông đã làm đợc điều này. Tác phẩm chính là
một trận động đất trong văn học ( P.Neruda).
Trăm năm cô đơn là câu chuyện về dòng họ Buyênđia tồn tại bảy thế hệ,
ngời đầu tiên bị trói vào gốc cây và ngời cuối cùng đang bị kiến ăn, một dòng họ
tự lu đày vào cõi cô đơn để chạy trốn tội loạn luân. Cái tội loạn luân này khởi sự
từ việc tên cớp biển Phranxit Đrăc tấn công Riôcha khiến các cụ tổ của Ucsula
Igoaran phải chuyển đến lập nghiệp ở một làng hẻo lánh. Tại đây các cụ tổ của
Hôsê Accađiô Buyênđia đã lập nghiệp bằng nghề trồng thuốc lá. Qua ba thế kỉ,
hai dòng họ đã có quan hệ thâm gia, cháu chắt họ lấy lẫn nhau dẫn tới thảm hoạ
đẻ ra đứa con có đuôi lợn. Chính cái gơng tày liếp này khiến cha mẹ Hôsê
Accađiô Buyênđia và Ucsula Igoaran tìm mọi cách ngăn cản nhng họ vẫn cứ lấy
nhau. Khi đã là vợ chồng rồi và dẫu rằng Hôsê Accađiô Buyênđia tuyên bố Dù
có đẻ ra kì đà anh cũng cóc cần, Usula Igoaran vẫn sợ đẻ ra đứa con có đuôi
lợn. Vì vậy nên khi ngủ bao giờ cô cũng mặc chiếc quần trinh tiết do mẹ cô may
cho. Sự việc kéo dài hơn một năm khiến cho dân làng ngạc nhiên và đồn là anh
chồng là kẻ bất lực. Một hôm, bị thua Hôsê Acađiô Buyênđia trong cuộc chọi
gà , Pruđênxiô Aghila không kìm đợc lòng đã lỡm bạn : Tao mừng cho mày để
xem con gà này có làm phúc cho vợ mày không.. Vì lời nói lỡm ấy mà anh ta
đã phải trả bằng cả mạng sống của mình. Nhng cũng không vì thế mà ngời chiến
thắng đợc sống thanh thản, trái lại lúc nào cũng bị lơng tâm dằn vặt đến nỗi phải

bỏ cả làng ra đi tìm một vùng đất không đợc hứa trớc để lập ra làng Macônđô, để
tự lu đày trong cõi cô đơn trăm năm. Để rồi trong cõi cô đơn đó, những Hôsê
Accađiô và những Aurêlianô và những Rêmêđiôt, Amaranta ra đời, sống cuộc
đời với số phận bi đát dờng nh đã đợc định trớc : lay lắt trong nỗi cô đơn và hoài

Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

nhớ và thấp thỏm lo phạm tội loạn luân nhng cũng chẳng tránh đợc. Lúc đang
thời sinh nở, sau mỗi lần sinh đẻ, Ucsula Igoaran đều cặn kẽ xem con mình có
mang bộ phận nào của con vật hay không, về già cụ luôn luôn nhắc nhở đám con
cháu hãy mở to mắt để nhận mặt họ hàng đừng để chung đụng xác thịt mà sinh
ra con có đuôi lợn. Nhng cụ cũng không thể sống mãi để khuyên giải Amaranta
Ucsula và Aurêlianô Babilônia. Vì không biết rõ gốc gác, không nắm đợc quan
hệ ruột thịt mà họ đã yêu nhau mãnh liệt, ăn nằm với nhau và lấy nhau với hi
vọng tình yêu sẽ cải tạo giống nòi. Nhng rốt cục họ lại đẻ ra đứa con quái thai có
đuôi lợn và con vật huyền thoại ấy đã là điểm kết thúc của dòng họ Buyênđia tồn
tại bảy thế hệ. Rõ ràng trong thế giới cô đơn và hoài nhớ ấy, những ngời trong
dòng họ Buyênđia đã phạm tội loạn luân cho dù họ có cố ý chạy trốn cái tội tày
đình này. Nh vậy trong Trăm năn cô đơn loạn luân trở thành một đề tài đã mở
ra và đóng lại một thiên truyện. Loạn luân đã đa đến một sự tuyệt diệt của cả
một dòng họ sau đúng một trăm năm sống cô đơn, biệt lập.
Tuy nhiên sự ra đời và tồn tại của dòng họ Buyênđya lại gắn liền với số
phận của làng Macônđô. Lúc đầu Macônđô là một làng quê hiền hoà.Tại đây cha
có một ai ngoài ba mơi tuổi. Macônđô cha có nghĩa địa, dân trí cha đợc khai
sáng. Đứng đầu làng là Hôsê Accađiô Buênđya, một tộc trởng. Ông chăm dắt
dân Macônđô theo lề thói của công xã nông thôn. Dân Macônđô sống hiền lành,
không phạm tội nên không cần quan cai trị ( phần đời ) và cha cố


( phần hồn

). Mặc dù sống biệt lập với thế giới bên ngoài, dân Macônđô đã biết làm cho
làng mình trở thành một làng quê trù mật và yên vui. Ngời Digan, theo tiếng
chim hót và tiếng nhạc đồng quê, tìm đợc đờng đến với Macônđô. Họ mang đến
đây nghề thủ công và nghề buôn bán. Họ lập ra phố Thổ Nhĩ Kỳ. Macônđô từ
một làng quê trở thành một thị trấn. Chính phủ trung ơng phải cử tới làng một
quan thanh tra. Đó là Đông Apôlina Môscôtê. Sự có mặt của quan thanh tra đã
làm đã làm cho cuộc sống vốn thanh bình của Macônđô bỗng trở nên bị xáo
trộn. Cuộc nội chiến triền miên và khốc liệt giữa hai phái Bảo hoàng và Tự do đã
nhiều phen tàn phá Macônđô, làm cho dân chúng điêu đứng. Tơng ứng với thời

Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

kỳ này của Macônđô là sự trởng thành của thế hệ thứ hai của dòng họ Buyênđya
mà ngời tiêu biểu là đại tá Aurêlianô Buyênđia, Ngài đã phát động ba mơi hai
cuộc chiến và phải chịu thất bại hoàn toàn, buộc phải kí hiệp đinh đình chiến
Neclanđia mà thực chất của nó là sự đầu hàng của lực lợng Tự do trớc lực lợng
Bảo hoàng. Nhờ có đờng xe lửa, Macônđô thực sự giao lu với thế giới bên ngoài.
Phim ảnh, máy phát điện, máy hát, gái điếm, khách du lịch đã tràn ngập
Macônđô. Công ty chuối (thực chất là công ty hoa quả Mỹ) cũng đến đây và lập
đồn điền chuối. Dân tứ xứ đổ về Macônđô. Cuộc sống Macônđô sầm uất lên.
Giai đoạn này của Macônđô tơng ứng với thế hệ thứ t dòng họ Buyênđia mà ngời
tiêu biểu là anh em sinh đôi Aurêlianô Sêgunđô và Hôsê Accađiô Sêgunđô.
Aurêlianô Sêgunđô to khoẻ đầy sinh lực, Hôsê Accađiô Sêgunđô vóc ngời mảnh
khảnh nhng rất thông minh, đã tham gia lãnh đạo cuộc đấu tranh của công nhân

chuối đòi cải thiện sinh hoạt và tăng lơng. Ngời Mỹ, ở đây là ngài Brao, rất xảo
quyệt và tráo trở tìm mọi cách thoái thác những yêu cầu chính đáng của công
nhân. Khi cuộc đấu tranh lên đến cao trào, ngời Mỹ đã thẳng tay tắm máu công
nhân bằng một vụ thảm sát tất cả những ai có mặt ở sân ga và sau đó dùng đoàn
tàu dài hơn hai trăn toa chở xác chết ném xuống biển nh công ty chuối vẫn đổ
chuối thối. Công ty chuối rút khỏi Macônđô. Bằng phép màu, công ty này đã
dìm chết Macônđô trong một trận ma lụt kéo dài bốn năm mời một tháng hai
ngày và sau đó lại rang khô nó trong nạn hạn hán kéo dài mời một năm.
Macônđô tiêu điều xơ xác. Cỏ dại, sâu bệnh, côn trùng sinh sôi nảy nở nhanh
chóng và hung hãn tiến công con ngời ngày một quyết liệt hơn. Để rồi đến một
ngày kia một trận cuồng phong nổi lên xoá Macônđô khỏi mặt đất này. Macônđô
bị huỷ diệt sau đúng một trăm năm tồn tại.
Chủ đề của tác phẩm là sự cô đơn. Sự cô đơn của dòng họ Buyênđya gắn
liền với sự cô lập, khép kín, tách biệt của làng Macônđô với thế bên ngoài. Cô
đơn chinh là nguyên nhân dẫn tới sự tuyệt diệt của dòng họ Buyênđya và sự huỷ
diệt của làng Macônđô. Chính vì cô đơn mà cháu chắt của hai dòng họ Buyênđia
và Igoaran đã lấy lẫn nhau để phạm phải tội loạn luân. Vì để chạy trốn tội loạn

Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

luân mà họ đã tới một vùng đất không đợc hứa trớc để càng rơi vào nỗi cô đơn và
hoài nhớ. Sống lay lắt trong tâm trạng ấy và dù lo thấp thỏm lo phạm tội loạn
luân, cuối cùng họ vẫn phạm phải cái tội tày đình này. Loạn luân đã trở thành đề
tài mở ra và đóng lại cuốn tiểu thuyết. Cách mở và đóng này khiến cho một trăm
năm tồn tại của dòng họ Buyênđia chuyển động theo một đờng tròn khép kín.
Cái vòng tròn dòng họ Buyênđia chạy trốn tội loạn luân- đi lập làng mới-phạm
tội loạn luân và bị tuyệt diệt đợc huyền thoại hoá qua hình ảnh cái đuôi lợn ở đầu

và cuôí tác phẩm. Nh vậy Marquez đã xây dựng đợc một kết cấu đặc biệt trong
tác phẩm. Điểm đặc biệt, độc đáo của lối kết cấu này không phải là ở chỗ đã tạo
ra đợc một vòng tròn khép kín mà ở chỗ: nếu ngời đàn ông có đuôi lợn- nỗi
khiếp đảm của một tấm gơng tày liếp là điểm khởi đầu của một dòng họ, một
ngôi làng thì cậu bé có đuôi lợn- niềm hi vọng về một tình yêu sẽ cải tạo nòi
giống- lại là điểm kết thúc của chính dòng họ và ngôi làng đó. Đó là một triết lí
mang tính nghịch lí đợc thể hiện trong một chuỗi logic hợp lí của cả câu chuyện.
Nhng đó mới chỉ là lớp nghĩa bên trên của nghịch lí diễn ra trong tác phẩm còn
ẩn đằng sau nó lại là một nghịch lí mang tính triết lí nữa. Thật ra điểm mở đầu
chính là điểm kết thúccủa câu chuyện còn điểm kết thúc lại là khởi đầu cho một
câu chuyện mới. Chính sự loạn luân đã đẩy dòng họ Buênđia vào cô đơn để rồi
cuối cùng đã rơi vào loạn luân và sự tuyệt diệt là một điều tất yếu không thể
tránh khỏi, còn sự tuyệt diệt của này lại là một bài học để ngời ta có thể nhìn vào
và sống khác đi và rồi xây dựng một huyền thoại khác hẳn: Một huyền thoại
mới nơi những dòng họ bị kết án trăm năm cô đơn cuối cùng và mãi mãi có
vận may lần thứ hai để tái sinh trên mảnh đất này. [10;11]. Đó cũng là ý nghĩa
chủ đề- t tởng của tác phẩm.
Trong cái vòng tròn lớn về dòng họ Buyênđia là các vòng tròn nhỏ, những
mảnh vụn thời gian, trong đó có bảy thế hệ dòng họ này tồn tại. Mỗi vòng tròn là
một cuộc đời nhân vật. Tiêu biểu cho những vòng tròn ấy là vòng tròn- cuộc đời
cuộc đời đại tá Aurêlianô Buyênđia : khi còn trẻ sản xuất những con cá vàng- đi
chiến trận- về già lại sản xuất những con cá vàng; là vòng tròn- cuộc đời hai anh

Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn


Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

em sinh đôi Aurêlianô Sêgunđô và Hôsê Accađiô Sêgunđô: lúc thiếu thời giống
nhau nh hình với bóng- lớn lên một ngời béo phì, sôi nổi dấn thân vào cuộc đời

thế tục, ngời kia gầy cao, trầm t và lánh đời- đến khi chết lại giống nhau nh đúc.
Những vòng tròn nhỏ này, những mảnh vụn thời gian này đánh dấu những cố
gắng của các thế hệ trong dòng họ Buyênđia muốn thoát khỏi cái cô đơn nhng
những cố gắng của họ tất thảy đều vô ích.
Những nhân vật trong dòng họ Buyênđia ngày càng tách mình ra khỏi
cộng đồng xã hội trong quá trình hiện hữu họ cũng ngày càng sống trái tính trái
nết và chính điều này lại ngày càng đào sâu hố ngăn cách họ với cộng đồng xã
hội. Bản thân việc bỏ làng cũ đi lập làng mới của Hôsê Accađiô Buyênđia là bớc
đầu tiên dòng họ này tự tách mình khỏi cộng đồng xã hội, khỏi lịch sử và truyền
thống văn hoá. Rồi ở Macônđô vì thèm khát những tiến bộ khoa học ở bên ngoài
mà ông say sa và bồng bột lao vào tìm kiếm những khoa học. Ông tự giam mình
trong phòng thí nghiệm và công việc tìm kiếm khoa học và vô tình công việc này
đã ngày càng đa ông tới bờ vực của sự thất bại. Ông trở thành một kẻ điên dại và
bị trói vào gốc cây dẻ. Đến ngời chắt Hôsê Accađiô Sêgunđô, cái chân lí duy
nhất mà anh ta muốn chứng minh cho mọi ngời biết là vụ thảm sát rùng rợn
những ngời lao động ở sân ga thành phố là có thật đã không thể đến với quần
chúng. Nguyên nhân của điều này là do anh ta đã quá hoảng sợ nên chạy trốn
vào phòng của cụ Menkyađêt, tự giam mình trong đó, không chịu tiếp xúc,
không chịu đối thoại với bất kì ai ngoại trừ ngời anh em sinh đôi và thằng cháu
họ của mình.
Tự tách mình ra khỏi cộng đồng xã hội, sống cuộc sống dị thờng còn là
nguy cơ dẫn đến cuộc sống độc đoán chuyên quyền. Khi cá nhân đã có quyền
hành trong tay sẽ trở thành tên độc tài, tên bạo chúa khát máu hơn cả bạo chúa
thời trung cổ. Từ khi nhỏ tới khi ra trận rồi bị bắt làm tù binh, bị án tử hình,
Aurêlianô Buyênđia là một nhân vật đáng yêu. Đó là khi anh ta còn gắn bó với
cuộc đời, còn biết xuất phát từ thực tiễn mà suy nghĩ và hành động. Nhng từ khi
trở thành một tổng t lệnh các lực lợng vùng duyên hải, anh đã tự tách cá nhân

Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn



Kết cấu cốt truyện trong "Trăm năm cô đơn"

mình ra khỏi đồng đội, khỏi cộng đồng xã hội, thậm chí còn đối lập với gia đình,
với đồng đội và xóm làng. Anh ta chiến đấu không vì một lí tởng nào , ngay cả
đảng Tự do của mình mà chỉ đơn giản là cho bản thân, cho niềm kiêu hãnh của
bản thân mình. Cái vòng phấn trắng mà anh ta ngồi vào chính giữa chính là biểu
hiện cao nhất của tính ích kỉ và cũng là biểu hiện của sự cô đơn. Và chính nó đã
dẫn Aurêlianô Buyênđia tới sự thất bại hoàn toàn dù đã dợc tổng thống nớc cộng
hoà trao huân chơng Công huân. Cuối cùng nhân vật này đã về đoàn tụ với gia
đình, sống trong tình thơng của Usula Igoaran. Anh ta lại tiếp tục sản xuất những
con cá vàng không nhằm mục đích kiếm lợi mà chỉ để đợc yên thân. Nghĩa là
bằng cách sống này anh ta vẵn sống chỉ để cho bản thân mình mà thôi. Đó là bi
kịch cuộc đời đại tá Aurêlianô Buyênđia.
Ngời duy nhất hiểu đợc t chất ích kỉ của đại tá là cụ Ucsula Igoaran, ngời
mẹ của ngài. Với trí minh mẫn của cụ già sống ngoài trăm tuổi, cụ đã nhận ra
tiếng khóc của đại tá từ khi trong bụng mẹ không phải là dấu hiệu của ngời có tài
nói giọng bụng hay có tài tiên tri mà chỉ đơn thuần là dấu hiệu không thể nhầm
lẫn đợc của sự bất lực trớc tình yêu. Nó là dấu hiệu của cái cô đơn. Cũng nhờ
sống lâu, nhờ trí minh mẫn, cụ diểm duyệt lại cháu con mình và nhận ra tất cả
bọn họ đều sống trái tính trái nết, đều không thể hoà đồng với gia đình, với xóm
làng và xã hội. Cụ nhận ra lối sống ích kỉ, cái lối sống trái tính trái nết ấy cũng
đáng ghê tởm nh cái đuôi con lợn đã từng ám ảnh suốt cuộc đời cụ. Và cái đuôi
con lợn cuối cùng của dòng họ Buyênđia là một sự vật chất hoá,
bản thể hoá của tác giả về lối sống ích kỉ của loại ngời đã đánh

là một sự
mất bản

chất ngời, tổng hoà các mối quan hệ xã hội, của loại ngời- thú vật. Bà cụ nhận

thấy những ngời trong dòng họ không thiếu sức mạnh cơ bắp và trí tuệ, không
thiếu lòng dũng cảm và ý chí kiên cờng. Cái thiếu duy nhất của những Hôsê
Accađiô và những Aurêlianô là tình yêu, là trái tim yêu thơng sôi nổi và mãnh
liệt của Rêbêca, ngời không hề bú dòng sữa của bà. Tình yêu là cái cần cho dòng
họ mình. Bởi chỉ có tình yêu thật sự và chân thành mới là động lực chính khiến
cho cá nhân hoà đồng với gia đình, cộng đồng và xã hội. Tình yêu với là cái cần

Trần Thị Thu Thúy. Lớp 44B4 - Ngữ văn