SKKN sử dụng phần mềm Geometers Sketchpad trong môn - Hình học 9
I. Đặt vấn đề

Dạy tốt học tốt luôn là một trong những nhiêm vụ chính yếu trong hoạt
động giáo dục của mỗi nhà trờng. Và cái đích để hớng tới của của sự nghiệp giáo
dục là góp phần tạo nên những công dân của đất nớc sống trong một xã hội hiện
đại, hội nhập và toàn cầu hoá. Muốn có những con ngời nh vậy ngay từ đầu năm
học mới 2008 2009, Bộ giáo dục và đào tạo đã đa ra chủ đề năm học ứng
dụng công nghệ thông tin, đổi mới quản lí tài chính, xây dựng trờng học thân
thiện, học sinh tích cực. Để đáp ứng yêu cầu ngày một cao của ngành, mỗi giáo
viên cần phải tự trau dồi về trình độ chuyên môn nghiệp vụ và khả năng tin học
của mình. Là giáo viên đang giảng dạy môn Toán tôi nhận thấy môn Toán chiếm
vị trí hết sức quan trọng. Việc nâng cao chất lợng dạy môn toán là cấp thiết, là
điều mà các giáo viên tâm huyết trăn trở bởi không có phơng pháp tốt không thể
có kết quả cao, biết cách dạy toán và học toán chất lợng sẽ tăng gấp nhiều lần .
Để nâng cao chất lợng môn toán cũng nh nâng cao chất lợng giáo dục toàn diện,
tiến hành đổi mới phơng pháp giáo dục thì: Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong
việc đảm bảo chất lợng giáo dục. Nhà giáo phải không ngừng học tập, rèn luyện,
nêu gơng tốt cho ngời học (Điều 14 - luật giáo dục). Trong giờ dạy giáo viên phải
trở thành ngời tổ chức, điều khiển quá trình dạy học để học sinh tích cực, chủ
động, sáng tạo chiếm lĩnh tri thức với sự hỗ trợ đắc lực của công nghệ thông tin
tôi đã dùng phần mềm Geometers Sketchpad trong việc giảng dạy một số bài
toán tìm tập hợp điểm của hình học 9.
II. Cơ sở khoa học
1. Cơ sở lý luận

Cú th khng nh Toỏn cú vai trũ rt quan trng i vi i sng v i
vi cỏc ngnh khoa hc khỏc. Ngay t th k 13, nh t tng ngi Anh
R.Bacon ó núi rng: Ai khụng hiu bit Toỏn hc thỡ khụng th hiu bit bt
c khoa hc no khỏc v cng khụng phỏt hin ra s dt nỏt ca bn thõn
mỡnh. T s khụng ph nhn ú m trong thc tin cú khụng ớt ngi ngh rng

hc Toỏn l cú kin thc Toỏn hc m dựng trong i sng hng ngy v
hc cỏc mụn khoa hc khỏc. Tht vy, thi i ngy nay nh chỳng ta ó bit,
trong giỏo dc v o to, ngi ta yờu cu cao v vic rốn luyn trớ thụng minh
sỏng to, tớnh nng ng, thớch nghi vi nhng thay i n chúng mt ca kin
thc v s tin b ca mi mt trong xó hi, nờn Toỏn hc - mụn hc c coi l
Th dc trớ nóo, l N hong ca khoa hc, cng phi phỏt huy vai trũ ú.

Ngời viết: Trần Thị Tâm Trờng THCS Cao Minh Vĩnh Bảo Hải Phòng
-1-


SKKN sử dụng phần mềm Geometers Sketchpad trong môn - Hình học 9
Toỏn hc khụng ch rốn trớ thụng minh sỏng to phc v cho cỏc
lnh vc Toỏn hc m Toỏn hc cũn phc v cho cỏc lnh vc Phi toỏn hc,
tc l c nhng lnh vc khụng dựng n bt c khỏi nim, nh lý, cụng thc
Toỏn hc no c.Vỡ Toỏn hc cú th trựm lờn cỏc khoa hc nghiờn cu v cỏc
dng vn ng khỏc nhau nờn rt gn gi vi logic v trit hc.Trong toán học thờng gặp các cặp phạm trù sau đây:
-

Cái chung và cái riêng
Nội dung và hình thức
Bản chất và hiện tợng
Vận động và đứng yên
Ngẫu nhiên và tất nhiên
Suy diễn và quy nạp
Phân tích và tổng hợp
Cụ thể và trừu tợng
Lý luận và thực tiễn..

Các cặp phạm trù này thuộc phạm vi văn hoá toán học vì vậy nó

cũng nằm trong những bài tập từ đơn giản đến phức tạp.
2. Cơ sở thực tiễn

Đặc trng của bộ môn toán là rất khô khan nó chỉ gồm các con số,
những phép toán, những chứng minh suy luận rích rắc, những bài toán cần đến trí
tởng tợng. . Chúng ta đều biết việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy và
học môn toán ở trờng THCS đóng vai trò rất tích cực. Nó giúp học sinh học tập
một cách trực quan rõ ràng và hấp dẫn hơ n bằng các phần mềm hỗ trợ nh Power
Point, Violet, Geometer's Sketchpad, GeoGebra và Circle and Rules
(
C.a.R )rất hấp dẫn song việc sử dụng chúng nh thế nào để có hiệu quả thì
cần phải có tình huống dạy học ứng dụng CNTT&TT :

Ví dụ:
* Trong hình học lớp 7 phần kiến thức vẽ một tam giác biết độ dài 3
cạnh và vẽ tia phân giác của một góc cho trớc bằng thớc và compa

thì Violet là phần mềm có công cụ tơng
mạnh để minh hoạ cho việc này.

Ngời viết: Trần Thị Tâm Trờng THCS Cao Minh Vĩnh Bảo Hải Phòng
-2-

đối


SKKN sử dụng phần mềm Geometers Sketchpad trong môn - Hình học 9

Mặt khác Violet còn có một công cụ rất mạnh trong việc đánh giá bằng hình
thức đa trắc nghiệm


* Để vẽ hình. Đặc biệt là các hình liên quan đến sự thay đổi, chuyển
động của hình thì phần mềm Geometer's Sketchpad là công cụ thích hợp.

Ví dụ. Trong bài : Đờng kính và dây của đờng tròn - Hình học lớp
9. Để thể hiện mối quan hệ giữa đờng kính và dây: " trong các dây của đờng tròn
dây lớn nhất là đờng kính ".

Ngời viết: Trần Thị Tâm Trờng THCS Cao Minh Vĩnh Bảo Hải Phòng
-3-


SKKN sử dụng phần mềm Geometers Sketchpad trong môn - Hình học 9

Chúng ta có thể vẽ một dây CD sau đó dùng phần mềm Geometer's
Sketchpad làm dây CD di động để thành đờng kính AB. Chúng ta còn sử dụng nó
để vẽ một cách nhanh chóng các hình nh tam giác. Đặc biệt khi minh hoạ cho học
sinh bài toán quĩ tích cung chứa góc tính hiệu quả sẽ cao hơn nhiều.
Ngoài các phần mềm trên ra chúng ta còn biết hai phần mềm là
GeoGebra và Circle and Rules ( C.a.R ) là những phần mềm cho phép vẽ và thiết
kế các hình. Chúng không những có khả năng tạo đợc các hình vẽ chính xác tuyệt
đối mà còn có chức năng làm các hình này chuyển động "hình động"

Ngời viết: Trần Thị Tâm Trờng THCS Cao Minh Vĩnh Bảo Hải Phòng
-4-


SKKN sử dụng phần mềm Geometers Sketchpad trong môn - Hình học 9

Trong thực tế giảng dạy tôi luôn suy nghĩ làm thế nào để lôi cuốn

học sinh vào bài giảng và không ngại khi gặp những bài toán Tìm tập hợp điểm
một loai toán khó của phân môn hình học, nó đòi hỏi trí tởng tợng rất nhiều. Để
khắc phụ những khó khăn đó tôi đã sử dụng phần mềm Geometer's Sketchpad để
hỗ trợ khi cho học sinh trong khi dự đoán quĩ tích: Từ những hình ảnh cụ thể qua
Ngời viết: Trần Thị Tâm Trờng THCS Cao Minh Vĩnh Bảo Hải Phòng
-5-


SKKN sử dụng phần mềm Geometers Sketchpad trong môn - Hình học 9
các chuyển động mà học sinh quan xát đợc trên màn hình giúp trí tởng tợng của
các em dễ dàng hơn từ đó các em sẽ tìm đợc lời giải của bài toán.
III. Các ví dụ minh hoạ
Ví dụ 1. Tiết 18 Hình học 9 tập 1 Ôn tập chơng I

Ví dụ 2. Tiết 20 Hình học 9 tập 1 Sự xác định đờng tròn. Tính chất

đối xứng của đờng tròn
* Khi
nhắc
lại về
định

Ngời viết: Trần Thị Tâm Trờng THCS Cao Minh Vĩnh Bảo Hải Phòng
-6-


SKKN sử dụng phần mềm Geometers Sketchpad trong môn - Hình học 9
nghĩa đờng tròn tôi đã cho điểm A chuyển động cách điểm O một khoảng bằng
R>0


* Cách xác một đờng tròn đi qua 3 điểm không thẳng hàng.

* Giải
3/100 (SGK- Hình 9)

* Qua một điểm A cho trớc có vô số đờng tròn

Ngời viết: Trần Thị Tâm Trờng THCS Cao Minh Vĩnh Bảo Hải Phòng
-7-

bài


SKKN sử dụng phần mềm Geometers Sketchpad trong môn - Hình học 9

Ví dụ 3. Tiết 25 - Hình học 9 tập 1 Vị trí tơng đối của đờng thẳng và đ-

ờng tròn
Bài 19/110 (SGK)
Cho tâm của đờng tròn có bán kính 1cm và
tiếp xúc với đờng thẳng xy chuyển động
khi đó học sinh sẽ dự đoán đợc tâm O của
các đờng tròn này nằm ở đâu?

Ví dụ 4. Tiết 28 - Hình học 9 tập 1 Tính chất của hai tiếp tuyến cắt
nhau
Bài 28/116 (SGK)
Cho tâm của đờng tròn tiếp xúc với hai cạnh của góc xAy chuyển động khi
quan sát học sinh sẽ nhận biết đợc tâm của các đờng tròn này nằm ở đâu?


Ngời viết: Trần Thị Tâm Trờng THCS Cao Minh Vĩnh Bảo Hải Phòng
-8-


SKKN sử dụng phần mềm Geometers Sketchpad trong môn - Hình học 9

Ví dụ 5. Tiết 46 - Cung chứa góc Hình học 9 tập 2
?1
a. Vẽ ba điểm N1, N2, N3 sao cho CN1D = CN2D = CN3D = 90o
b. Chứng minh rằng các điểm N1, N2, N3 nằm trên đờng tròn đờng tròn đờng
kính CD.

Với câu b. Cho điểm N chuyển động
để
o
học sinh thấy hình ảnh trực quan: Điểm N thoả mãn: CND = 90 thì rõ ràng N
nằm trên đờng tròn đờng kính CD

?2
Ngời viết: Trần Thị Tâm Trờng THCS Cao Minh Vĩnh Bảo Hải Phòng
-9-


SKKN sử dụng phần mềm Geometers Sketchpad trong môn - Hình học 9

Cũng tơng tự nh ?1 với ?2 khi góc thay đổi sang 75o (120o) : AM1B = AM2B =
.= AM10B = 75o (120o)lại tiếp tục cho điểm M chuyển động:

Bằng thực hành và quan sát sự chuyển động của điểm M trên màn hình học sinh
dễ dàng dự đoán đợc quỹ tích điểm M là hai cung tròn chứa góc dựng trên

đoạn AB.
Bài 44/86 (SGK)
Với bài tập này: BC cố định A thay đổi sao cho ABC vuộng tại A do đó I là giao
điểm ba đờng phân giác trong cũng thay đổi theo, vì vậy tôi đã cho cả điểm A và
đểm I cùng chuyển động để học sinh thấy rõ sự phụ thuộc của điểm I vào điểm A
và cũng từ đó học sinh bằng trực quan của mình để dự đoán quỹ tích của điểm I

Ngời viết: Trần Thị Tâm Trờng THCS Cao Minh Vĩnh Bảo Hải Phòng
- 10 -


SKKN sử dụng phần mềm Geometers Sketchpad trong môn - Hình học 9

Bài 46/86 (SGK)
Dựng một cung chứa góc 55o trên đoạn AB = 3cm.
* Yêu cầu học sinh phân tích bài toán và từ đó nêu các bớc dựng cùng với sự hớng
dẫn của giáo viên.
Bớc 2. Cách dựng
Tôi hớng dẫn học sinh bằng phần mềm Geometers Sketchapd với 6 thao tác:

Thao tác 1

Thao tác 2

Thao tác 3

Thao tác 5

Thao tác 6


Ngời viết: Trần Thị Tâm Trờng THCS Cao Minh Vĩnh Bảo Hải Phòng
- 11 -

Thao tác 4


SKKN sử dụng phần mềm Geometers Sketchpad trong môn - Hình học 9

Iii. Kết Quả

Loại toán Quỹ tích là một trong những loại toán khó của hình học nó
đòi hỏi trí tởng tợng nhiều. Song bằng phần mềm Geometers Sketchpad tôi đã
thiết kế một số chuyển động trực quan qua một số bài tập để giúp học sinh quan
sát bằng các hình ảnh trực quan, nh vậy học sinh đã đi từ cụ thể đến t duy trừu tợng, từ cái riêng sau đó khái quát thành cái chung, từ một hiện tợng mà biết đợc
bản chất của hiện tợng, từ ngẫu nhiên đi đến tất nhiên, giữa vận động và đứng
yên, giữa lý luận và thực tiễn...Nh vậy kết quả mà tôi đạt đợc là 100% học sinh dự
đoán đúng quỹ tích cần tìm. Khi học sinh quan sát hình ảnh tôi nhận thấy rằng
qua việc làm đó còn giúp học sinh về óc thẩm mỹ vì những hình ảnh đó rất sinh
động, các chuyển động rất đẹp mà có thể các em không tởng tợng ra điều đó càng
chứng minh một điều rằng toán học không thể Khô khan. Ai yêu toán học thì sẽ
thấy tìm hiểu và khai thác các ứng dụng của toán học và hiểu về văn hoá toán học.
IV. Khuyến nghị và kết luận
* Khuyến nghị
1. Đối với giáo viên
Việc sử dụng công nghệ thông tin để hỗ trợ dạy học là rất tốt, song đò hỏi mỗi
giáo viên chúng ta cần luôn luôn nâng cao trình độ tin học của mình, nhiệt tình
trong việc nghiên cứu các ứng dụng của nó cho chuyên môn của mình sao cho
phù hợp, tránh lạm dụng khi đó sẽ phản tác dụng.
2. Đối với ban giám hiệu
Ban giám hiệu nên tạo mọi điều kiện cho cán bộ, giáo viên đợc học và nâng

cao trình độ chuyên môn, trình độ tin học.
3. Đối với cấp trên
- Cần tạo điều kiện về cơ sở vật chất để trờng có phòng máy cho giáo
viên và học sinh có điều kiện học tập và giảng dạy.

Ngời viết: Trần Thị Tâm Trờng THCS Cao Minh Vĩnh Bảo Hải Phòng
- 12 -


SKKN sử dụng phần mềm Geometers Sketchpad trong môn - Hình học 9
- Có các lớp học bồi dỡng để nâng cao trình độ tay nghề, trình độ tin
học đợc tiếp cận với các phần mềm hỗ trợ dạy học.
- Có địa chỉ t vấn về chuyên môn nghiệp vụ.
- Thờng xuyên tổ chức các chuyên đề có chất lợng, có sự t vấn của
chuyên viên chỉ đạo đúng chuyên môn, đúng yêu cầu và nhiệm vụ của từng năm
học.
* Kết luận
Hởng ứng chủ đề của năm học 2008 2009, với kiến thức và khả năng có hạn
của bản thân tôi mạnh dạn viết lên những việc mình đã và đang làm và những
mong muốn của mình, chắc không thể tránh khỏi những thiếu xót, rất mong sự
đóng góp ý kiến của ban lãnh đạo và các bạn đọc.
Cao Minh, ngày 20/1/2009
Ngời viết

Trần Thị Tâm
Mục lục
STT
1
2
3


4
5
6
7

Tên mục
Đặt vấn đề
Cơ sở khoa học
Cơ sở lý luận
Cơ sở thực tiễn
Các ví dụ minh hoạ
Ví dụ 1
Ví dụ 2
Ví dụ 3
Ví dụ 4
Ví dụ 5
Kết quả
Kết luận và khuyến nghị
Mục lục
Tài liệu tham khảo

Trang
1
1
1
2
6
6
7

8
8
12
12
13
13

Tài liệu tham khảo
- Sách giáo viên Toán 9.
- Sách giáo khoa Toán 9.
- Đổi mới phơng pháp dạy học môn Toán.
- Tập sáng kiến kinh nghiệm của giáo dục Hải phòng.
Ngời viết: Trần Thị Tâm Trờng THCS Cao Minh Vĩnh Bảo Hải Phòng
- 13 -


SKKN sử dụng phần mềm Geometers Sketchpad trong môn - Hình học 9
- Sách bài tập Toán 9.
- Tạp chí dạy và học ngày nay.
- Tạp chí giáo dục và thời đại.
- Sách giáo dục học.
- Web: http/Violet.vn/main.
-------------------------@-------------------------

Ngời viết: Trần Thị Tâm Trờng THCS Cao Minh Vĩnh Bảo Hải Phòng
- 14 -