4. Quy phạm Luật hành
chính và quan hệ pháp luật
hành chính

www.themegallery.com


4.1. Quy phạm pháp luật hành chính:

4.1.1. Khái niệm
4.1.2. Nội dung của QPPL hành chính
4.1.3. Đặc trưng của QPPL hành chính
4.1.4. Cơ cấu QPPL hành chính
4.2. Quan hệ pháp luật hành chính:
4.2.1. Khái niệm
4.2.2. Đặc điểm của QHPL hành chính
4.2.3. Phân loại QHPL hành chính.

TS. Nguyễn Lệ Nhung


4.1.1. Khái niệm
 Luật hành chính không phải là tập hợp máy móc,
giản đơn các quy phạm, mà là một hệ thống, một
chỉnh thể thống nhất các nhóm quy phạm có
quan hệ hữu cơ với nhau. Các quy phạm Hành
chính gồm: các quy phạm vật chất và các quy
phạm thủ tục.
 Các quy phạm vật chất Luật hành chính tạo thành
bộ phận luật vật chất Luật hành chính (Luật hành
chính theo nghĩa truyền thống).

 Các quy phạm thủ tục Luật hành chính tạo thành
ngành luật được gọi là Luật thủ tục hành chính.

TS. Nguyễn Lệ Nhung


 4.1.2. Nội dung của quy phạm pháp luật hành
chính gồm: phần chung và phần riêng:
Phần chung bao gồm các quy phạm điều chỉnh các
quan hệ có tính chất chung, phát sinh trong mọi
lĩnh vực, phạm vi QLHCNN:
- Tổ chức và hoạt động của CQ HCNN, chế độ công
vụ và quy chế CB, CCNN;
- Sự tham gia của cá nhân, tổ chức vào tổ chức và
hoạt động QLHCNN;
- Hình thức, ph/pháp hoạt động của CQ, CB, CCNN
trong thực hiện quyền hành pháp;
- Các phương thức kiểm tra, giám sát đối với hệ
thống HCNN để bảo đảm pháp chế, kỷ luật.

TS. Nguyễn Lệ Nhung


Phần riêng bao gồm:
 các nhóm QP điều chỉnh hoạt động
QLHCNN đối với các l/vực QL liên ngành
 các nhóm QP điều chỉnh hoạt động QL đối
với các ngành KTQD
 các nhóm QP điều chỉnh h/động QL văn
hoá - xã hội

 các nhóm QP điều chỉnh h/động QL trong
các l/vực nội vụ, quốc phòng, tư pháp...

TS. Nguyễn Lệ Nhung


Các quy phạm thủ tục hành chính quy định
về các loại thủ tục hành chính khác nhau,
có nghĩa là quy định trình tự thực hiện các
quy phạm vật chất Luật hành chính, tạo
thành ngành luật thủ tục (tố tụng) hành
chính.

TS. Nguyễn Lệ Nhung


4.1.3. Đặc trưng của QPPL HC
điều chỉnh các QHXH phát sinh trong l/vực QLHC
NN bằng p/pháp mệnh lệnh, quyền lực phục tùng
 - Có loại QP bắt buộc trực tiếp phải hành động
hoặc cấm hành động, theo một cách thức nhất
định trong một đk nhất định.
 - Có loại QP cho phép ta lựa chọn một trong
những phương án hành vi nhất định do QP đã quy
định trước.
 - Có loại QP trao khả năng hành động theo xét
đoán của mình, tức là thực hiện hoặc không thực
hiện các hành động do QP đó xác định

TS. Nguyễn Lệ Nhung



4.1.4. Cơ cấu QPPL hành chính
bao gồm hai bộ phận: giả định và hệ quả
(hệ quả có thể là quy định hoặc chế tài).

Giả định là phần của quy phạm nêu rõ
những điều kiện thực tế mà nếu có chúng
thì mới có thể thi hành hoặc áp dụng những
quy phạm đó. Nó trả lời những câu hỏi: Ai?
Khi nào? Trong những hoàn cảnh, điều kiện
nào?

TS. Nguyễn Lệ Nhung


Hệ quả (quy định hoặc chế tài)

 Quy định là phần của quy phạm đặt ra
quy tắc hành vi, tức là nội dung quyền và
nghĩa vụ, trình tự thực hiện các quyền và
nghĩa vụ. Nó trả lời câu hỏi: Phải làm gì?
Được làm gì? Làm như thế nào?
 Chế tài là phần quy phạm chỉ rõ các biện
pháp tác động của Nhà nước đối với chủ
thể vi phạm phần quy định của quy phạm,
nó trả lời câu hỏi: hậu quả gì nếu không
làm đúng những quy định của Nhà nước?

TS. Nguyễn Lệ Nhung



4.2. Quan hệ pháp luật hành chính:
4.2.1. Khái niệm
 Quan điểm 1 cho rằng: quan hệ pháp luật là
QHXH được QPPL điều chỉnh, do đó quan hệ pháp
luật hành chính là QHXH được QPPL hành chính
điều chỉnh.
 Quan điểm 2 cho rằng: quan hệ pháp luật là hình
thức pháp lý của các QHXH được điều chỉnh bởi
QPPL, là áo khoác pháp lý của các QHXH.

TS. Nguyễn Lệ Nhung


 “Quan hệ pháp luật hành chính là QHXH…”
 Các bên tham gia (chủ thể) quan hệ pháp luật
HC có thể là các cq, cán bộ, công chức NN,
các XN và tổ chức cơ sở NN, tổ chức xã hội,
công dân Việt Nam, người nước ngoài và
người không quốc tịch
 Quan hệ pháp luật HC không xuất hiện một
cách tự nhiên, đồng thời với QPPL hành chính
 Cần phân biệt chủ thể Luật hành chính với chủ
thể quan hệ pháp luật hành chính.

TS. Nguyễn Lệ Nhung


4.2.2. Đặc điểm của QHPL HC

Quan hệ pháp luật hành chính xuất hiện
trong những lĩnh vực hoạt động chấp hành
và điều hành, là hoạt động mang tính chất
tổ chức - quyền lực, là loại hoạt động mà
trên cơ sở của nó QHPL hành chính phát
sinh, thay đổi, chấm dứt.  Đây là đặc
điểm đầu tiên, đặc điểm cơ bản của
QHPLHC. Có nghĩa hoạt động HC là giới
hạn của QHPLHC

TS. Nguyễn Lệ Nhung


 để quan hệ pháp luật HC xuất hiện, phải có sự
tham gia của bên bắt buộc là CQ, TC, cá nhân có
thẩm quyền mà trong đó chủ yếu là CQ HCNN, là
bên được giao những quyền hạn mang tính pháp
lý, nhân danh NN, vì lợi ích của NN tham gia quan
hệ.
 quan hệ pháp luật HC có thể xuất hiện theo sáng
kiến của bất kỳ bên nào - CQ, TC, người có thẩm
quyền, công dân, v.v...

TS. Nguyễn Lệ Nhung


 tranh chấp giữa các bên tham gia quan hệ pháp
luật HC, được giải quyết chủ yếu theo trình tự
hành chính. Ví dụ:
 nếu bất kỳ bên nào vi phạm yêu cầu của quy

phạm luật HC thì người đó phải chịu trách nhiệm
trước NN, trước CQ hoặc người có thẩm quyền đại
diện cho NN

TS. Nguyễn Lệ Nhung


4.2.3. Phân loại quan hệ pháp luật HC
 Quan hệ dọc là quan hệ trong đó một bên phải
phục tùng bên kia do giữa hai bên có quan hệ
trực thuộc nhau về tổ chức, hoặc một bên đại
diện cho quyền lực NN
 Quan hệ ngang là quan hệ giữa các bên không
những không trực thuộc nhau về tổ chức, mà
trong quan hệ đó ý chí của các bên được biểu
hiện theo phương pháp thoả thuận

TS. Nguyễn Lệ Nhung


- Căn cứ vào mục đích, ý nghĩa của quan hệ pháp
luật hành chính: các quan hệ phát sinh trong quá
trình tổ chức, thực hiện các nhiệm vụ của
QLHCNN (gọi là quan hệ tích cực) và các quan hệ
có liên quan tới hoạt động bảo vệ pháp luật,
chống vi phạm trong QLHCNN (quan hệ bảo vệ
pháp luật).
- Căn cứ nội dung cụ thể của các quan hệ ta có các
quan hệ vật chất và phi vật chất
- Theo vị trí, vai trò của các chủ thể ta có quan hệ

giữa các CQNN và quan hệ có sự tham gia của
công dân và tổ chức xã hội.

TS. Nguyễn Lệ Nhung


 Theo phương thức bảo vệ ta có các quan hệ
được bảo vệ theo trình tự thủ tục HC và theo
trình tự thủ tục tư pháp.
 Căn cứ tính chất các quan hệ ta có các quan
hệ vật chất và quan hệ thủ tục

TS. Nguyễn Lệ Nhung


Việc phân loại quy phạm luật HC

1. Dưới góc độ nội dung và hình thức thủ
tục: Quy phạm luật hành chính được chia
thành quy phạm vật chất và quy phạm thủ
tục.
 Quy phạm vật chất là quy phạm trả lời câu
hỏi cần phải làm gì, cần tuân thủ quy tắc
hành vi nào. Còn quy phạm thủ tục trả lời
câu hỏi phải làm như thế nào, các quy tắc
đó được thực hiện theo trình tự nào.
  Luật hành chính chia thành hai bộ
phận: các quy phạm vật chất và các quy
phạm thủ tục luật hành chính.
TS. Nguyễn Lệ Nhung



a) Các quy phạm vật chất Luật HC
gồm các chế định sau:
 Về nguyên tắc quản lý HCNN;
 Về địa vị pháp lý HC của các cơ quan HCNN;
 Về địa vị pháp lý HC của các đối tượng bị quản lý các đơn vị cơ sở XN, công ty, CQ, TC sự nghiệp...
 Về địa vị pháp lý HC của các TCXH, TCQChúng;
 Về công vụ, công chức nhà nước;
 Về địa vị pháp lý HC của công dân;
 Về hình thức và phương pháp quản lý HCNN;
 Về quyết định HCNN;
 Về cưỡng chế HC và trách nhiệm HC;
 Về kiểm soát đối với hoạt động HC;
 Về giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân.
TS. Nguyễn Lệ Nhung


b) Các quy phạm thủ tục Luật HC

Quy phạm thủ tục Luật hành chính là một bộ
phận quan trọng của Luật hành chính. Quy
phạm thủ tục là phương tiện để đưa các
quy phạm nội dung của Luật hành chính
và một số ngành luật khác vào cuộc sống.

TS. Nguyễn Lệ Nhung


-


căn cứ vào nội dung có thể phân ra
thành các nhóm
Quy định các nguyên tắc thủ tục hành chính và
thẩm quyền của các cơ quan tiến hành thủ tục;
Quy định quyền của các bên tham gia thủ tục;
Quy định trình tự tiến hành thủ tục và nội dung,
hình thức giấy tờ, công văn thích ứng;
Quy định thủ tục thông qua quyết định phù hợp
với từng loại thủ tục hành chính, truyền đạt đến
người thi hành, việc thực hiện và trình tự khiếu
nại, giải quyết khiếu nại các quy định đã ban
hành.

TS. Nguyễn Lệ Nhung


Căn cứ vào mục đích của các quy phạm
thủ tục, có thể phân thành:

- Các quy định trình tự tiến hành giải quyết
các công việc liên quan tới quyền chủ thể
của các tổ chức và công dân.
 - Các quy định trình tự tiến hành các hoạt
động thuộc quan hệ nội bộ của các cơ
quan HCNN và các cơ quan NN khác.

TS. Nguyễn Lệ Nhung



 Các quy phạm thủ tục hành chính là bảo
đảm pháp lý cho việc thực hiện các quy
phạm nội dung. Thiếu các quy phạm thủ
tục thì quy phạm nội dung được áp dụng
thiếu thống nhất, dễ dẫn đến tình trạng
mất trật tự quản lý.  phương hướng
hoàn thiện pháp luật hành chính Việt Nam
phải chú ý tới hoàn thiện hệ thống quy
phạm thủ tục hành chính.

TS. Nguyễn Lệ Nhung


 Có ba nhóm thủ tục hành chính: thủ tục nội
bộ, thủ tục liên hệ và thủ tục văn thư.
 * Thủ tục hành chính nội bộ, gồm:
 - Thủ tục ban hành quyết định chủ đạo;
 - Thủ tục ban hành quyết định quy phạm;
 - Thủ tục ban hành quyết định cá biệt cụ thể
có tính chất nội bộ như:
 + Thủ tục khen thưởng, kỷ luật;
 + Thủ tục lập các tổ chức và thi tuyển, bổ
nhiệm cán bộ, công chức nhà nước.

TS. Nguyễn Lệ Nhung


 * Thủ tục hành chính liên hệ là thủ tục
tiến hành giải quyết các công việc liên
quan đến: tự do, quyền và lợi ích hợp

pháp, phòng ngừa, ngăn chặn, xử phạt các
hành vi vi phạm HC, trưng thu, trưng mua
các động sản và bất động sản của công
dân và tổ chức của công dân.
 đặc điểm cơ bản là CQHC và CB, CCNN có
thẩm quyền thực hiện quyền lực NN bằng
hoạt động áp dụng QPPL để giải quyết các
công việc, tình huống cụ thể, làm xuất
hiện các quyền chủ thể và nghĩa vụ pháp
lý của công dân và tổ chức.
TS. Nguyễn Lệ Nhung