NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................

...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................


NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN
.......................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................

...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................

...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................
...............................................................................................................


MỤC LỤC
Trang
LỜI NÓI ĐẦU ....................................................................................

1

1. Lý do chọn đề tài. ..............................................................................
2. Mục tiêu và phạm vi nghiên cứu .......................................................
3. Phương pháp nghiên cứu .. ..................................................................

1
2
2

4. Bố cục Luận văn .................................................................................

2

CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC
VIỆT NAM ...........................................................................................
4
1.1 Giới thiệu sơ lược các mô hình ngân hàng trung ương hiện nay .........


4

1.2. Khái niệm, đặc điểm của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ................
1.3 Chức năng của ngân hàng Nhà nước Việt Nam. .................................

6
8

1.3.1 Các nhiệm vụ, quyền hạn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong việc
thực hiện chức năng quản lý nhà nước về tiền tệ và hoạt động ngân hàng...
8
1.3.2 Các nhiệm vụ, quyền hạn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam khi thực
hiện chức năng là ngân hàng Trung ương ...................................................
11

1.4.Giới thiệu khái quát về cơ cấu tổ chức, bộ máy lãnh đạo điều hành
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. ........................................................
1.4.1 Giới thiệu khái quát cơ cấu tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt
Nam...................................................................................................
1.4.2 Giới thiệu khái quát bộ máy lãnh đạo, điều hành Ngân hàng Nhà
nước Việt Nam ..................................................................................

14
14
18

CHƯƠNG 2: QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ CƠ CẤU TỔ
CHỨC; LÃNH ĐẠO ĐIỀU HÀNH NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC
VIỆT NAM ..........................................................................................


20

2.1 Cơ cấu tổ chức ngân hàng Nhà nước Việt Nam..................................

20

2.1.1 Quy định của pháp luật về một số Vụ trực thuộc Ngân hàng Nhà nước
Việt Nam. ............................................................................................
20
2.1.1.1 Vụ chính sách tiền tệ ...........................................................
20
2.1.1.2 Vụ Quản lý ngoại hối..................................................................
2.1.1.3 Vụ tài chính kế toán....................................................................

24
30

2.1.2 Quy định của pháp luật về một số cơ quan ngang Vụ trực thuộc ngân
hàng Nhà nước Việt Nam ..................................................................

34


2.1.2.1 Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng ...............................

34

2.1.2.2 Cục Công nghệ tin học................................................................

39


2.1.3 Quy định của pháp luật về tổ chức sự nghiệp và Văn phòng đại diện
trực thuộc ngân hàng Nhà nước Việt Nam. .. .....................................

41

2.1.3.1 Viện chiến lược Ngân hàng .................................................
2.1.3.2 Văn phòng đại diện tại TP HCM..........................................
2.2 Bộ máy lãnh đạo, điều hành Ngân hàng Nhà nước Việt Nam..... ......

41
44
46

46
2.2.1 Thống đốc, phó Thống đốc. ......................................................
2.2.1.1 Thẩm quyền của Thống đốc trong việc đảm bảo chức năng quản
lý nhà nước về tiền tệ và hoạt động ngân hàng của ngân hàng Nhà nước
Việt Nam ......................................................................................
47
2.2.1.2 Thẩm quyền của Thống đốc trong việc đảm bảo chức năng là
ngân hàng trung ương của ngân hàng Nhà nước Việt Nam...........
2.2.2 Thủ trưởng các đơn vị trực thuộc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

50
53

CHƯƠNG 3: NHẬN XÉT VỀ CƠ CẤU TỔ CHỨC; LÃNH ĐẠO,
ĐIỀU HÀNH NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM VÀ ĐỊNH
HƯỚNG HOÀN THIỆN ...................................................................


56

3.1 Nhận xét về cơ cấu tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và một
số định hướng hoàn thiện.. .....................................................................
56
3.1.1 Thành tựu trong quá trình hoàn thiện pháp luật về cơ cấu tổ chức của
ngân hàng Nhà nước Việt Nam................................................................
56
3.1.2 Những hạn chế của quy định pháp luật về cơ cấu tổ chức của ngân hàng
57
Nhà nước Việt Nam và định hướng hoàn thiện .......................................
3.2 Nhận xét về lãnh đạo, điều hành Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và
định hướng hoàn thiện. . ..........................................................................
68
3.2.1 Thành tựu trong quá trình hoàn thiện pháp luật về lãnh đạo điều hành
của ngân hàng Nhà nước Việt Nam .........................................................
68
3.2.2 Hạn chế của quy định pháp luật về lãnh đạo điều hành của ngân hàng
Nhà nước Việt Nam và định hướng hoàn thiện ........................................

68

KẾT LUẬN ..........................................................................................
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

73


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ

KHOA LUẬT
BỘ MÔN LUẬT THƯƠNG MẠI

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
KHÓA 32 (NĂM 2006-2010)

ĐỀ TÀI:

MÔ HÌNH TỔ CHỨC CỦA NGÂN HÀNG
NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

Giáo viên hướng dẫn:
Th.s Lê Huỳnh Phương Chinh
Bộ Môn: Luật Thương mại

Sinh viên thực hiện:
Lê Thị Hồng Hà
MSSV: 5062393
Lớp: Luật Thương mại 1-K32

Cần Thơ, 5/2010


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Văn bản pháp luật.
1.Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam năm 1997 (đã được sửa đổi, bổ sung năm
2003).
2. Luật các Tổ chức tín dụng năm 1997 (đã được sửa đổi, bổ sung năm 2004).
3. Luật các công cụ chuyển nhượng 2005.
4. Pháp lệnh Ngân hàng Nhà nước Việt Nam năm 1990.

5. Pháp lệnh Ngân hàng, Hợp tác xã-Tín dụng và công ty tài chính năm 1990.
6. Nghị định 52/2003/NĐ-CP ngày 19.5.2003 Quy định về chức năng, nhiệm vụ,
quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
7. Nghị định 96/2008/NĐ-CP ngày 26.8.2008 Quy định về chức năng, nhiệm vụ,
quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
8. Nghị định 63/1998/NĐ-CP ngày 17.8.1998 của Chính phủ về Quản lý ngoại
hối.
9. Nghị định 86/1999/NĐ-CP ngày 30.8.1999 của Chính phủ về Quản lý dự trữ
ngoại hối Nhà nước.
10. Quyết định 83/2009/QĐ-TTg quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ
cấu tổ chức của Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng trực thuộc Ngân hàng Nhà
nước Việt Nam.
11. Quyết định 30/2005/QĐ-NHNN ngày 12.1.2005 ban hành quy chế làm việc
của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
12. Quyết định 31/2008/QĐ-NHNN ngày 26.8.2008 ban hành quy chế làm việc
của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
13. Quyết định 898/2003/QĐ-NHNN ngày 12.8.2003 quy định về chiết khấu, tái
chiết khấu của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
14. Quyết định 1131/2004/QĐ-NHNN ngày 9.9.2004 ban hành Quy chế tổ chức
và hoạt động của Vụ Chính sách tiền tệ.
15. Quyết định 2201/2008/QĐ-NHNN ngày 6.10.2008 của Thống đốc Ngân hàng
Nhà nước quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Vụ Chính
sách tiền tệ.
16. Quyết định 1676/2004/QĐ-NHNN ngày 23.12.2004 ban hành Quy chế tổ
chức và hoạt động của Vụ Tài chính kế toán.
17. Quyết định 2236/2008/QĐ-NHNN ngày 7.10.2008 của Thống đốc Ngân hàng
Nhà nước quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Vụ Tài
chính kế toán.



18. Quyết định 1132/2004/QĐ-NHNN ngày 9.9.2004 ban hành Quy chế tổ chức
và hoạt động của Vụ Quản lý ngoại hối.
19. Quyết định 2232/2008/QĐ-NHNN ngày 6.10.2008 của Thống đốc Ngân hàng
Nhà nước quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Vụ Quản lý
ngoại hối.
20. Quyết định 2871/2008/QĐ-NHNN ngày 25.11.2008 của Thống đốc Ngân
hàng Nhà nước quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Cục
Quản trị.
21. Quyết định 2852/2008/QĐ-NHNN ngày 25.11.2008 của Thống đốc Ngân
hàng Nhà nước quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Viện
chiến lược ngân hàng.
22. Quyết định 2214/2008/QĐ-NHNN ngày 6.10.2008 của Thống đốc Ngân hàng
Nhà nước quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Cục Công
nghệ tin học.
23. Quyết định 1050/2004/QĐ-NHNN ngày 23.8.2004 ban hành Quy chế tổ chức
và hoạt động của Văn phòng đại diện tại Thành phố Hồ Chí Minh
24. Quyết định 2221/2008/QĐ-NHNN ngày 6.10.2008 của Thống đốc Ngân hàng
Nhà nước quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Văn phong
đại diện tại thành phố Hồ Chí Minh.
25. Quyết định 1440/2004/QĐ-NHNN ngày 8.11.2004 của Thống đốc Ngân hàng
Nhà nước về việc ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của Ngân hàng Nhà nước
Chi nhánh tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.
Sách báo, tạp chí.
1. Giáo trình Luật Ngân hàng, trường Đại học Luật Hà Nội, NXB Công an nhân
dân.
2. Giáo trình Luật Ngân hàng, khoa Luật, trường Đại học Cần Thơ, biên soạn
Thạc sỷ Lê Huỳnh Phương Chinh, 2009.
3. Ngô hướng, Cơ chế quản lý ngoại hối trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế
(xây dựng cơ chế quản lý ngoại hối phù hợp tiến trình hội nhập kinh tế thế giới, NXB
Thống kê, 2003).

4. Trần Thanh Hải, Quản lý dự trữ ngoại hối Nhà nước-thực trạng và giải pháp.
5. Ngô Quốc Kỳ, Hoàn thiện pháp luật về hoạt động của Ngân hàng thương mại
trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam, NXB Tư pháp.
6. Tạp chí Ngân hàng số 19 năm 2006.
7. Tạp chí Ngân hàng số 21 năm 2007.


Trang Web.
1. www.sbv.gov.vn.
2. www.luatvietnam.com.vn.
3. www.thuvienphapluat.com.vn.
4. www.tuoitre.com.vn.
5. www.google.com.vn.


LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.
Ngân hàng quốc gia-thể chế tài chính đặc biệt không thể thiếu của một Quốc gia.
Vì vậy ngày nay tất cả các nước trên thế giới dù lớn hay nhỏ đều tổ chức cho mình
một Ngân hàng quốc gia. Ngân hàng quốc gia có các chức năng đặc biệt như: phát
hành tiền, làm chủ ngân hàng cho Chính phủ và là ngân hàng của các tổ chức tín
dụng. Các hoạt động của Ngân hàng quốc gia đều ảnh hưởng và tác động mạnh mẽ
đến sự phát triển của nền kinh tế.
Ở Việt Nam ngân hàng trung ương được thành lập vào năm 1951 với tên gọi là
Ngân hàng Quốc gia Việt Nam, đến năm 1960 thì được đổi tên thành Ngân hàng Nhà
nước Việt Nam. Ngân hàng có địa vị pháp lý là cơ quan của Chính phủ và là ngân
hàng trung ương của cả nước. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có hai chức năng chính
là quản lý Nhà nước về tiền tệ, hoạt động ngân hàng và chức năng là ngân hàng trung
ương.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có vai trò và tầm quan trọng đặc biệt đối với nền

kinh tế đất nước. Tầm quan trọng đó thể hiện qua việc Ngân hàng Nhà nước là cơ quan
duy nhất có quyền phát hành tiền trên phạm vi cả nước, Ngân hàng còn là cố vấn và
đại lý cung ứng các dịch vụ tiền tệ cho Chính phủ, là ngân hàng của tất cả các ngân
hàng trung gian. Với tư cách là cơ quan quản lý Nhà nước trong lĩnh vực tiền tệ, Ngân
hàng tham gia điều tiết vĩ mô nền kinh tế thông qua hoạt động xây dựng và điều hành
chính sách tiền tệ quốc gia.
Có thể nói, các hoạt động của Ngân hàng Nhà nước đều ảnh hưởng mạnh mẽ đến
sự phát triển của nền kinh tế đất nước. Do vậy để có được một nền kinh tế phát triển
tốt và bền vững, trước hết Ngân hàng Nhà nước phải hoạt động tốt. Để Ngân hàng Nhà
nước hoạt động tốt, bản thân Ngân hàng Nhà nước phải có cơ cấu tổ chức hợp lý, cơ
chế lãnh đạo điều hành hiện đại và hiệu quả. Có như vậy Ngân hàng Nhà nước mới
không bị tụt hậu so với sự phát triển của nền kinh tế, đồng thời giữ được vai trò là
ngân hàng trung ương của cả nước trong thời kỳ hội nhập.
Trên thực tế, sau 59 năm thành lập và đi vào hoạt động cơ cấu tổ chức cũng như
lãnh đạo điều hành Ngân hàng Nhà nước Việt Nam vẫn chưa thật sự đáp ứng được các
mục tiêu nói trên. Mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt nam đã và đang bọc
lộ nhiều điểm hạn chế, bất cập. Chính điều này đã ảnh hưởng đến hoạt động của Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam.


Vì vậy người viết nhận thấy cần tìm hiểu, nghiên cứu những quy định của pháp
luật về vấn đề này, đây cũng là lý do người viết chọn đề tài nghiên cứu:
“Mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam”.
2. Mục tiêu và phạm vi nghiên cứu:
Mục tiêu nghiên cứu của Luận văn là làm sáng tỏ các vấn đề về cơ cấu tổ chức và
cơ chế lãnh đạo điều hành của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Phát hiện thực trạng,
những mặt còn hạn chế trong cơ cấu tổ chức, lãnh đạo điều hành Ngân hàng. Từ đó mà
đề xuất ý kiến nhằm hoàn thiện mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam được cấu thành bởi nhiều Vụ,
cơ quan ngang Vụ, hệ thống chi nhánh, văn phòng đại diện và các tổ chức sự nghiệp

trực thuộc. Tuy nhiên do giới hạn của Luận văn nên đề tài chỉ đi sâu phân tích nhiệm
vụ, quyền hạn của các cơ quan có tính chất điển hình trong cơ cấu tổ chức của Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam gồm: Vụ Chính sách tiền tệ, Vụ Quản lý ngoại hối, vụ Tài
chính-kế toán, cục Công nghệ tin học, Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng, Viện
chiến lược ngân hàng và văn phòng đại diện tại Thành phố Hồ Chí Minh. Đối với phần
lãnh đạo điều hành Ngân hàng Nhà nước, đề tài sẽ tập trung phân tích nhiệm vụ, quyền
hạn của Thống đốc, phó Thống đốc, thủ trưởng các đơn vị. Từ việc phân tích này đề
tài sẽ nêu những hạn chế của cơ cấu tổ chức và lãnh đạo điều hành Ngân hàng hiện
nay, sau đó đề xuất các biện pháp hoàn thiện.
3. Phương pháp nghiên cứu:
Trong quá trình thực hiện đề tài tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:
Phương pháp tổng hợp nhằm nhìn nhận vấn đề một cách toàn diện.
Phương pháp phân tích luật viết để làm sáng tỏ các quy định của pháp luật hiện
hành về cơ cấu tổ chức và lãnh đạo điều hành Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Phương pháp so sánh giữa lý luận và thực tiển về cơ cấu tổ chức và lãnh đạo điều
hành Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
4. Bố cục Luận văn:
Đề tài có kết cấu gồm ba chương.
Chương 1: Khái quát chung về Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Chương 2: Quy định của Pháp luật về cơ cấu tổ chức, lãnh đạo điều hành Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam.
Chương 3: Nhận xét về cơ cấu tổ chức, lãnh đạo điều hành Ngân hàng Nhà nước
Việt Nam và định hướng hoàn thiện.
Mặc dù tác giả đã có nhiều cố gắng trong việc nghiên cứu, tiếp cận các tài liệu về
mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, nhưng do vẫn còn hạn chế về
khả năng cũng như thời gian nên chắc chắn đề tài không thể tránh khỏi những sơ suất.


Người viết mong nhận được ý kiến đóng góp của quý thầy, cô và bạn đọc để đề tài
được hoàn thiện hơn.

Nhân đây em xin chân thành cảm ơn cô Lê Huỳnh Phương Chinh đã tận tình
hướng dẫn, giúp đỡ để Luận văn được hoàn thành đúng kế hoạch đề ra.
Cần thơ, 5/2010


Sơ đồ cơ cấu tổ chức Ngân hàng Nhà nước Việt Nam1:

1

Tham khảo từ trang web: http//www.sbv.gov.vn giới thiệu Ngân hàng Nhà nước Việt Nam/ mô hình
tổ chức.


Mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.
Ngân hàng trung ương của Việt Nam được thành lập vào năm 1951 với tên
gọi là Ngân hàng Quốc gia Việt Nam đến năm 1960 thì được đổi tên thành Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có địa vị pháp lý là cơ quan của Chính phủ và
là ngân hàng trung ương của cả nước. Ngân hàng có hai chức năng chính là quản lý
Nhà nước về tiền tệ, hoạt động ngân hàng và chức năng là ngân hàng trung ương.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có vai trò và tầm quan trọng đặc biệt đối với
nền kinh tế đất nước. Tầm quan trọng đó thể hiện qua việc Ngân hàng Nhà nước là
cơ quan duy nhất có quyền phát hành tiền trên phạm vi cả nước, Ngân hàng còn là
cố vấn và đại lý cung ứng các dịch vụ tiền tệ cho Chính phủ, là ngân hàng của tất cả
các ngân hàng trung gian. Với tư cách là cơ quan quản lý Nhà nước trong lĩnh vực
tiền tệ Ngân hàng tham gia điều tiết vĩ mô nền kinh tế thông qua hoạt động xây
dựng và điều hành chính sách tiền tệ quốc gia.

Có thể nói, các hoạt động của Ngân hàng Nhà nước đều ảnh hưởng mạnh mẽ
đến sự phát triển của nền kinh tế đất nước. Do vậy để có được một nền kinh tế phát
triển tốt và bền vững, trước hết Ngân hàng Nhà nước phải hoạt động tốt. Để Ngân
hàng Nhà nước hoạt động tốt, bản thân Ngân hàng Nhà nước phải có cơ cấu tổ chức
hợp lý, cơ chế lãnh đạo điều hành hiện đại và hiệu quả. Có như vậy Ngân hàng Nhà
nước mới không bị tụt hậu so với sự phát triển của nền kinh tế, đồng thời giữ được
vai trò là ngân hàng trung ương của cả nước trong thời kỳ hội nhập.
Trên thực tế, sau 59 năm thành lập và đi vào hoạt động cơ cấu tổ chức cũng
như lãnh đạo điều hành Ngân hàng Nhà nước Việt Nam vẫn chưa thật sự đáp ứng
được các mục tiêu nói trên. Mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt nam đã
và đang bọc lộ nhiều điểm hạn chế, bất cập. Chính điều này đã ảnh hưởng đến hoạt
động của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Vì vậy người viết nhận thấy cần tìm hiểu, nghiên cứu những quy định của
pháp luật về vấn đề này, đây cũng là lý do người viết chọn đề tài nghiên cứu:
“Mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam”.
Đề tài sẽ đi sâu phân tích những ưu điểm, hạn chế của mô hình tổ chức của
Ngân hàng Nhà nước, từ đó xây dựng và đề xuất các giải pháp nhằm góp phần hoàn
thiện mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

CBHD: Lê Huỳnh Phương Chinh

1

SVTH: Lê Thị Hồng Hà


Mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
2. Mục tiêu và phạm vi nghiên cứu:
Mục tiêu nghiên cứu của Luận văn là làm sáng tỏ các vấn đề về cơ cấu tổ chức
và cơ chế lãnh đạo điều hành của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Phát hiện thực

trạng, những mặt còn hạn chế trong cơ cấu tổ chức, lãnh đạo điều hành Ngân hàng.
Từ đó mà đề xuất ý kiến nhằm hoàn thiện mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà
nước Việt Nam.
Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam được cấu thành bởi nhiều
Vụ, cơ quan ngang Vụ, hệ thống chi nhánh, văn phòng đại diện và các tổ chức sự
nghiệp trực thuộc. Tuy nhiên do giới hạn của Luận văn nên đề tài chỉ đi sâu phân
tích cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan có tính chất điển hình
trong cơ cấu tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam gồm: Vụ Chính sách tiền
tệ, Vụ Quản lý ngoại hối, vụ Tài chính-kế toán, cục Công nghệ tin học, Cơ quan
Thanh tra, giám sát ngân hàng, Viện chiến lược ngân hàng và văn phòng đại diện tại
Thành phố Hồ Chí Minh. Đối với phần lãnh đạo điều hành Ngân hàng Nhà nước, đề
tài sẽ tập trung phân tích nhiệm vụ, quyền hạn của Thống đốc, phó Thống đốc, thủ
trưởng các đơn vị. Từ việc phân tích này đề tài sẽ nêu những hạn chế của cơ cấu tổ
chức và lãnh đạo điều hành Ngân hàng hiện nay, sau đó đề xuất các biện pháp hoàn
thiện.
3. Phương pháp nghiên cứu:
Trong quá trình thực hiện đề tài tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu
sau:
Phương pháp tổng hợp nhằm nhìn nhận vấn đề một cách toàn diện.
Phương pháp phân tích luật viết để làm sáng tỏ các quy định của pháp luật hiện
hành về cơ cấu tổ chức và lãnh đạo điều hành Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Phương pháp so sánh giữa lý luận và thực tiển về cơ cấu tổ chức và lãnh đạo
điều hành Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
4. Bố cục Luận văn:
Đề tài có kết cấu gồm ba chương.
Chương 1: Khái quát chung về Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Chương 2: Quy định của Pháp luật về cơ cấu tổ chức, lãnh đạo điều hành Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam.
Chương 3: Nhận xét về cơ cấu tổ chức, lãnh đạo điều hành Ngân hàng Nhà
nước Việt Nam và định hướng hoàn thiện.

Mặc dù tác giả đã có nhiều cố gắng trong việc nghiên cứu, tiếp cận các tài liệu
về mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, nhưng do vẫn còn hạn chế
về khả năng cũng như thời gian nên chắc chắn đề tài không thể tránh khỏi những sơ
CBHD: Lê Huỳnh Phương Chinh

2

SVTH: Lê Thị Hồng Hà


Mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
suất. Người viết mong nhận được ý kiến đóng góp của quý thầy, cô và bạn đọc để
đề tài được hoàn thiện hơn.
Nhân đây em xin chân thành cảm ơn cô Lê Huỳnh Phương Chinh đã tận tình
hướng dẫn, giúp đỡ để Luận văn được hoàn thành đúng kế hoạch đề ra.
Cần thơ, 5/2010

CBHD: Lê Huỳnh Phương Chinh

3

SVTH: Lê Thị Hồng Hà


Mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

CHƯƠNG 1
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
Ở chương này, đề tài sẽ tập trung nghiên cứu về khái niệm, đặc điểm, chức
năng và giới thiệu mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Do đề tài nghiên cứu về mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
nên trước khi đi vào phân tích những nội dung trên, đề tài sẽ giới thiệu sơ lược các
mô hình Ngân hàng quốc gia hiện nay để thuận tiện cho việc so sánh với mô hình tổ
chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
1.1 Giới thiệu sơ lược các mô hình ngân hàng trung ương hiện nay1.
Ngân hàng quốc gia (có khi gọi là ngân hàng dự trữ, ngân hàng trung ương
hoặc cơ quan hữu trách về tiền tệ) là cơ quan đặc trách quản lý hệ thống tiền tệ của
quốc gia, nhóm quốc gia hoặc vùng lãnh thổ và chịu trách nhiệm thi hành chính
sách tiền tệ. Mục đích hoạt động của Ngân hàng quốc gia là ổn định giá trị của tiền
tệ, ổn định cung tiền, kiểm soát lãi suất, cứu các ngân hàng thương mại có nguy cơ
đổ vỡ. Hầu hết các Ngân hàng quốc gia đều thuộc sở hữu của Nhà nước.
Ngân hàng quốc gia ra đời chính thức đầu tiên ở Châu Âu, vào thế kỷ XVII là
ngân hàng Thụy Điển (Bank of Sweden) được thành lập năm 1668 . Ngân hàng Anh
(Bank of England) ra đời tiếp sau đó vào năm 1694; Cục Dự trữ Liên bang của Mỹ
được thành lập năm 1913. Ngày nay tất cả các quốc gia trên thế giới dù lớn hay nhỏ
đều có một Ngân hàng quốc gia. Ở mỗi nước khác nhau thì Ngân hàng quốc gia lại
có tên gọi khác nhau xuất phát từ các yếu tố như lịch sử hình thành, hình thức sở
hữu, hay thể chế chính trị. Chẳng hạn như, theo hình thức sở hữu Ngân hàng quốc
gia có tên gọi là Ngân hàng Nhà nước (Việt Nam), Ngân hàng Quốc gia (Mônđôva,
Iran, Hunggari). Theo tính chất, chức năng ngân hàng quốc gia có thể được gọi tên
là Ngân hàng trung ương (Liên bang Nga), ngân hàng dự trữ (Nam Phi), hệ thống
dự trữ liên bang (Mỹ). Theo lịch sử hình thành Ngân hàng quốc gia có thể được gọi
là ngân hàng Anh, ngân hàng Pháp, ngân hàng Nhật Bản…Và tùy thuộc vào nguồn
gốc hình thành, cơ chế thực hiện quyền lực nhà nước mà Ngân hàng quốc gia sẽ có
những đặc điểm riêng, nhưng căn cứ vào mối quan hệ với Chính phủ, Ngân hàng
quốc gia thường tồn tại dưới hai dạng chính như sau: Ngân hàng quốc gia độc lập
với Chính phủ và Ngân hàng quốc gia trực thuộc Chính phủ.

1


Tham khảo từ trang web: http/www.google.com.vn.vi.wikipedia.org/ngân hàng trung ương

CBHD: Lê Huỳnh Phương Chinh

4

SVTH: Lê Thị Hồng Hà


Mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
Mô hình Ngân hàng quốc gia độc lập với Chính phủ:
Theo mô hình này Chính phủ không có quyền can thiệp vào hoạt động của
Ngân hàng quốc gia, đặc biệt là trong việc xây dựng và thực thi chính sách tiền tệ.
Mô hình này được xây dựng trên quan điểm cho rằng nếu để Ngân hàng quốc gia
trực thuộc Chính phủ, sẽ bị Chính phủ lợi dụng công cụ phát hành để bù đắp bội chi
ngân sách nhà nước, từ đó dễ gây ra tình trạng lạm phát.
Các quốc gia áp dụng mô hình này bao gồm: Hệ thống Dự trữ liên bang Hoa
Kỳ, Ngân hàng Quốc gia Thụy Sỹ, Ngân hàng trung ương Đức.
Mô hình Ngân hàng quốc gia trực thuộc Chính phủ:
Theo mô hình này Chính phủ có ảnh hưởng rất lớn đối với Ngân hàng quốc
gia. Thông qua việc bổ nhiệm các thành viên của bộ máy quản trị và điều hành
Ngân hàng quốc gia, Chính phủ can thiệp trực tiếp vào việc xây dựng và thực thi
chính sách tiền tệ. Mô hình này dựa trên quan điểm cho rằng Chính phủ là cơ quan
hành pháp, thực hiện chức năng quản lý kinh tế vĩ mô. Do đó Chính phủ phải nắm
trong tay các công cụ kinh tế vĩ mô để sử dụng và phối hợp một cách đồng bộ, hiệu
quả các công cụ đó.
Mô hình này áp dụng ở nhiều nước, tiêu biểu cho mô hình này là: Ngân hàng
Nhà nước Việt Nam, Ngân hàng Anh Quốc, Ngân hàng Nhật Bản.
Ngân hàng quốc gia dù tên gọi có khác nhau, dù được tổ chức khác nhau
nhưng nhìn chung các Ngân hàng quốc gia đều có các chức năng chính sau:

Chức năng phát hành tiền tệ:
Ở phần lớn các nước, Ngân hàng quốc gia là cơ quan duy nhất có quyền phát
hành tiền tệ. Phát hành tiền là hoạt động sản xuất ra tiền, bao gồm các khâu như:
thiết kế mệnh giá, trọng lượng, hoa văn, phát hành, in đúc, bảo quản, vận chuyển và
cung tiền vào nền kinh tế. Phát hành tiền là chức năng đặc biệt của Ngân hàng quốc
gia. Chức năng này thể hiện được tầm quan trọng của Ngân hàng quốc gia đối với
toàn bộ nền kinh tế và đối với xã hội.
Chức năng xây dựng và điều hành chính sách tiền tệ quốc gia:
Ở hầu hết các nước, ngân hàng quốc gia thường có chức năng xây dựng và
điều hành chính sách tiền tệ.
Đối với mô hình ngân hàng quốc gia độc lập với Chính phủ, ngân hàng quốc
gia sẽ hoàn toàn độc lập trong việc xây dựng và thực hiện chính sách tiền tệ quốc
gia.
Đối với mô hình ngân hàng quốc gia trực thuộc Chính phủ, ngân hàng quốc
gia xây dựng và điều hành chính sách tiền tệ theo sự chỉ đạo của Chính phủ.

CBHD: Lê Huỳnh Phương Chinh

5

SVTH: Lê Thị Hồng Hà


Mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
Chức năng là ngân hàng của các tổ chức tín dụng:
Ngân hàng quốc gia thực hiện công việc tái chiết khấu các hối phiếu đối với
các tổ chức tín dụng, cấp vốn thông qua cho vay đối với các tổ chức này. Ngân hàng
quốc gia có quyền yêu cầu các ngân hàng thương mại mở tài khoản tại chỗ mình và
các ngân hàng phải gửi vào tài khoản của họ một lượng tiền nhất định để thực hiện
yêu cầu của chính sách tiền tệ quốc gia. Thông thường lượng tiền này được quy

định tương đương với một tỷ lệ nào đó tiền gửi vào ngân hàng thương mại, gọi là tỷ
lệ dự trữ bắt buộc.
Trong trường hợp có tổ chức tín dụng gặp nguy cơ đổ vỡ làm ảnh hưởng đến
cả hệ thống tài chính của Quốc gia, Ngân hàng quốc gia sẽ tái cấp vốn để cứu các tổ
chức tín dụng này. Vì thế, Ngân hàng quốc gia được gọi là người cho vay cuối cùng
(hay người cho vay cứu cánh).
Chức năng là ngân hàng của Chính phủ:
Ở nhiều nước, Ngân hàng quốc gia là người quản lý tiền cho Chính phủ. Chính
phủ sẽ mở tài khoản giao dịch không lãi suất tại Ngân hàng quốc gia. Ngoài ra Ngân
hàng quốc gia còn làm đại diện cho Chính phủ khi can thiệp vào thị trường ngoại
hối.
1.2. Khái niệm, đặc điểm của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Theo pháp luật Việt Nam hiện hành, khái niệm Ngân hàng Nhà nước Việt
Nam được hiểu như sau:
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là cơ quan của Chính phủ và là Ngân hàng
trung ương của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Ngân hàng Nhà nước
Việt Nam thực hiện chức năng quản lý nhà nước về tiền tệ và hoạt động ngân hàng.
Đồng thời đây còn là ngân hàng phát hành tiền, ngân hàng của các tổ chức tín dụng
và ngân hàng làm dịch vụ tiền tệ cho Chính phủ. Hoạt động Ngân hàng Nhà nước
nhằm ổn định giá trị đồng tiền, góp phần đảm bảo an toàn cho hoạt động ngân hàng
và hệ thống các tổ chức tín dụng, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội theo định hướng
XHCN. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có tư cách pháp nhân và vốn pháp định
thuộc sở hữu nhà nước và có trụ sở chính tại Thủ đô Hà Nội.2
Từ khái niệm trên có thể nhận thấy:
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là cơ quan thuộc Chính phủ:
Theo quy định tại Luật tổ chức Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là
cơ quan ngang bộ, trực thuộc Chính phủ. Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt
Nam mang hàm Bộ trưởng. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam được tổ chức và hoạt
động theo quy định tại các văn bản pháp luật có liên quan đến tổ chức và hoạt động
2


Điều 1 Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam 1997, sửa đổi, bổ sung 2003

CBHD: Lê Huỳnh Phương Chinh

6

SVTH: Lê Thị Hồng Hà


Mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
của Chính phủ. Qui trình bổ nhiệm, miễn nhiệm Thống đốc theo quy định pháp luật
hiện hành trong luật tổ chức Quốc hội và luật tổ chức Chính phủ.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quản lý nhà nước trong lĩnh vực tiền tệ
và hoạt động ngân hàng:
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam không tham gia quản lý ở tất cả các lĩnh vực
mà Ngân hàng chỉ tham gia quản lý nhà nước trong lĩnh vực tiền tệ và hoạt động
ngân hàng.Với tư cách là cơ quan quản lý Nhà nước, Ngân hàng Nhà nước Việt
Nam có nhiệm vụ thực hiện một số chức năng như: tham gia xây dựng chiến lược,
kế hoạch phát triển kinh tế xã hội; xây dựng chính sách tiền tệ Quốc gia; ban hành
các văn bản theo thẩm quyền để quản lý các hoạt động ngân hàng trong toàn bộ hệ
thống ngân hàng….
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là Ngân hàng Trung ương của nước
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam:
Đây là điểm khác biệt giữa Ngân hàng Nhà nước với các cơ quan khác của
Chính phủ. Với chức năng là Ngân hàng trung ương, Ngân hàng Nhà nước Việt
Nam được độc quyền thực hiện một số hoạt động nhất định mà các cơ quan, các tổ
chức khác không được thực hiện như Ngân hàng Nhà nước được độc quyền phát
hành tiền; cung ứng các dịch vụ tài chính, tiền tệ cho Chính phủ và các tổ chức tín
dụng; kiểm soát dự trữ quốc tế và quỹ dự trữ ngoại hối Nhà nước….

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có tư cách pháp nhân:
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là một pháp nhân theo quy định của pháp luật
Việt Nam. Tư cách pháp nhân của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam được thể hiện ở
các mặt sau3:
Thứ nhất, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam được thành lập hợp pháp và thuộc
sở hữu Nhà nước, do Nhà nước thành lập theo văn bản quy phạm pháp luật được
thừa nhận chính thức.
Thứ hai, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có cơ cấu tổ chức chặt chẽ. Từ khi
thành lập đến nay, cơ cấu tổ chức của Ngân hàng có sự thay đổi qua các thời kỳ sau:
Từ năm 1951 đến năm 1987: Ngân hàng Nhà nước được tổ chức theo mô hình
một cấp. Cả hệ thống Ngân hàng là một pháp nhân duy nhất.
Từ năm 1987 đến năm 1990: Đây là giai đoạn thí điểm cải cách hệ thống ngân
hàng từ mô hình một cấp sang hệ thống ngân hàng hai cấp trong phạm vi cả nước.

3

Đại học luật Hà Nội, giáo trình luật Ngân hàng, NXB công an nhân dân, 2005, Tr31.

CBHD: Lê Huỳnh Phương Chinh

7

SVTH: Lê Thị Hồng Hà


Mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
Từ năm 1990 đến nay: Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng Nhà nước chính thức
được tổ chức theo mô hình ngân hàng hai cấp. Ngân hàng Nhà nước được tổ chức
thành một hệ thống tập trung, thống nhất và có cơ cấu tổ chức chặt chẽ.
Thứ ba, Ngân hàng Nhà nước có tài sản độc lập với cá nhân, tổ chức khác, tự

chịu trách nhiệm bằng tài sản của chính mình. Theo đó, Ngân hàng Nhà nước có
vốn pháp định thuộc sở hữu Nhà nước, được Nhà nước giao vốn và các tài sản khác
để hoạt động. Theo quy định tại điều 43 Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thì
vốn pháp định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam do ngân sách cấp. Mức vốn pháp
định của Ngân hàng do Thủ tướng Chính phủ quyết định.
Thứ tư, Ngân hàng Nhà nước nhân danh chính mình khi tham gia vào các quan
hệ pháp luật một cách độc lập.
1.3 Chức năng của ngân hàng Nhà nước Việt nam.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có hai chức năng cơ bản gồm: chức năng quản
lý Nhà nước về tiền tệ và hoạt động ngân hàng và chức năng là ngân hàng trung
ương của cả nước. Các chức năng cơ bản của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam được
cụ thể hóa thành những nhiệm vụ, quyền hạn sau:
1.3.1 Các nhiệm vụ, quyền hạn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong
việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước về tiền tệ và hoạt động ngân hàng4.
Ngân hàng Nhà nước Việt nam tham gia xây dựng chiến lược và kế hoạch
phát triển kinh tế xã hội của nhà nước.
Các hoạt động của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đều có tác động mạnh mẽ
đối với sự phát triển nền kinh tế và đời sống xã hội. Do đó, sự tham gia của Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam vào việc xây dựng chiến lược và kế hoạch phát triển kinh
tế xã hội là việc làm hết sức cần thiết.
Theo đó, Bộ Kế hoạch đầu tư là cơ quan chủ quản có nhiệm vụ hoạch định kế
hoạch phát triển kinh tế xã hội hàng năm. Bộ Kế hoạch đầu tư kết hợp với Bộ Tài
chính xác định các khoản chi tiêu cụ thể cho từng kế hoạch, từng mục tiêu. Để đạt
được mục tiêu đề ra Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch đầu tư cần có sự phối hợp của
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Điều này xuất phát từ việc ngân hàng Nhà nước là
chủ thể có chức năng phát hành tiền, quyết định và kiểm soát lượng tiền tệ lưu
thông của cả nước. Nếu có sự phối hợp của Ngân hàng Nhà nước kế hoạch phát
triển kinh tế xã hội mới có thể vận hành hiệu quả, trên cơ sở đó yêu cầu ổn định
kinh tế xã hội của đất nước được đảm bảo.


4

Khoản 1, điều 5 Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam 1997, sữa đổi, bổ sung 2003.

CBHD: Lê Huỳnh Phương Chinh

8

SVTH: Lê Thị Hồng Hà


Mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xây dựng chính sách tiền tệ quốc gia.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành có
nhiệm vụ xây dựng dự án chính sách tiền tệ quốc gia, mức lạm phát dự kiến hàng
năm để Chính phủ xem xét, trình Quốc hội quyết định. Sau khi Chính sách tiền tệ
được thông qua, Ngân hàng Nhà nước là cơ quan chủ trì tổ chức thực hiện chính
sách này.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sử dụng các công cụ sau để thực hiện chính
sách tiền tệ Quốc gia: Công cụ lãi suất, dự trữ bắt buộc, tỷ giá hối đoái, tái cấp vốn
và nghiệp vụ thị trường mở.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đại diện cho nước Cộng hòa xã hội Chủ
nghĩa Việt Nam tại các tổ chức tiền tệ quốc tế.
Khi thực hiện chức năng quản lý nhà nước, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
còn đại diện nước Cộng hòa xã hội Chủ nghĩa Việt Nam tại các tổ chức tiền tệ và
ngân hàng quốc tế trong trường hợp Chủ tịch nước, Quốc Hội ủy quyền. Cụ thể
như: Ngân hàng thực hiện chức năng thành viên tại Qũy tiền tệ quốc tế (IMF), Ngân
hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), Ngân hàng Đầu tư quốc
tế (International Investment Bank – IBEC); Ngoài ra Ngân hàng Nhà nước còn làm
đầu mối phối hợp với các Bộ, Ngành có liên quan trong việc thực hiện các chính

sách của IMF, WB, ADB, IIB, IBEC và các chương trình kinh tế vĩ mô do IMF,
WB, ADB thực hiện tại Việt Nam.
Ngân hàng còn đại diện cho nhà nước ký kết, tham gia vào các Điều ước quốc
tế về hoạt động ngân hàng và tiền tệ. Bằng cách phối hợp với các cơ quan chuẩn bị
nội dung, tiến hành đàm phán, ký kết hoặc gia nhập các Điều ước quốc tế theo ủy
quyền của Chính phủ về ODA với Ngân hàng Thế giới (Worlt Bank-WB), Ngân
hàng phát triển Châu Á (Asian Develoment Bank-ADB), Quỹ tiền tệ quốc tế
(International Monetary Fund-IMF).
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xây dựng các dự án Luật, Pháp lệnh, Nghị
định và các dự án khác về tiền tệ và hoạt động ngân hàng.
Ngân hàng Nhà nước có thẩm quyền tham gia xây dựng các dự án Luật, Pháp
lệnh, Nghị định và các dự án khác về tiền tệ và hoạt động ngân hàng. Ngoài ra Ngân
hàng Nhà nước còn được phép ban hành theo thẩm quyền các văn bản quy phạm
pháp luật về tiền tệ và hoạt động ngân hàng.
Trong các dự án luật có sự tham gia của Ngân hàng Nhà nước điển hành nhất
là pháp lệnh Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và pháp lệnh Hợp tác xã và công ty tài
chính 1990. Cũng với sự đóng góp của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam mà sau đó
hai văn bản này được nâng lên thành Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Luật
CBHD: Lê Huỳnh Phương Chinh

9

SVTH: Lê Thị Hồng Hà


Mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
Hợp tác xã. Hiện nay Ngân hàng Nhà nước Việt Nam còn là cơ quan có nhiều đóng
góp trong việc xây dựng dự thảo luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và luật các tổ
chức tín dụng.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cấp, thu hồi giấy phép thành lập, hoạt động

cho các tổ chức tín dụng và các tổ chức khác có hoạt động ngân hàng.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có thẩm quyền cấp, thu hồi giấy phép thành
lập cho các tổ chức tín dụng trừ trường hợp do Thủ tướng Chính phủ quyết định;
cấp, thu hồi giấy phép hoạt động ngân hàng của các tổ chức khác. Quyết định giải
thể, chia tách, hợp nhất các tổ chức tín dụng theo quy định của pháp luật.
Không chỉ có thẩm quyền cấp, thu hồi giấy phép thành lập và hoạt động cho
các tổ chức tín dụng, mà các tổ chức tín dụng và các tổ chức khác có hoạt động
ngân hàng còn phải chị sự kiểm tra, thanh tra của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Các nội dung thanh tra bao gồm: thanh tra việc chấp hành pháp luật về tiền tệ và
hoạt động ngân hàng, thanh tra việc thực hiện các quy định trong giấy phép hoạt
động ngân hàng của các tổ chức này. Hoạt động thanh tra của Ngân hàng Nhà nước
Việt Nam là hoạt động có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo đảm an toàn cho cả hệ
thống ngân hàng bằng việc phát hiện, ngăn chặn và xử lý các trường hợp vi phạm.
Đồng thời hoạt động thanh tra của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng góp phần
không nhỏ trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người gửi tiền, góp phần thực
hiện chính sách tiền tệ quốc gia.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có nhiệm vụ quản lý hoạt động ngoại hối và
kinh doanh vàng trong cả nước.
Theo đó, ngoại hối bao gồm: ngoại tệ, các phương tiện thanh toán như ngoại
tệ: sec, thẻ thanh toán, các giấy tờ có giá bằng ngoại tệ như cổ phiếu, trái phiếu, các
loại giấy tờ có giá khác; vàng theo tiêu chuẩn quốc tế. Kinh doanh vàng là hoạt
động sản xuất, gia công các sản phẩm bằng vàng; mua, bán, xuất nhập khẩu vàng.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thực hiện công việc quản lý của mình đối với
hai hoạt động này thông qua việc cấp, thu hồi giấy phép hoạt động ngoại hối và
kinh doanh vàng của các tổ chức tín dụng. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tổ chức
và điều hành thị trường tiền tệ liên ngân hàng, kiểm soát hoạt động kinh doanh
ngoại hối trong cả nước. Tổ chức kiểm tra, thanh tra việc thực hiện các quy định của
pháp luật về quản lý ngoại hối, kinh doanh vàng; kiểm soát việc xuất nhập khẩu
ngoại hối.


CBHD: Lê Huỳnh Phương Chinh

10

SVTH: Lê Thị Hồng Hà


Mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chủ trì lập và theo dõi kết quả thực hiện
cán cân thanh toán quốc tế.
Theo đó, cán cân thanh toán quốc tế là bản kết toán tổng hợp giá trị bằng tiền
của tất cả các giao dịch quốc tế của cả nước bao gồm: giá trị xuất, nhập khẩu hàng
hóa, thu nhập từ các dịch vụ và đầu tư. Ngân hàng Nhà nước có nhiệm vụ thu thập,
tổng hợp, lập, theo dõi bản kết toán này. Ngân hàng còn làm đầu mối cung cấp số
liệu cán cân thanh toán quốc tế cho các tổ chức tín dụng trong và ngoài nước. Đồng
thời định kỳ báo cáo tình hình thực hiện cán cân thanh toán quốc tế cho Chính phủ.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quản lý hoạt động vay, trả nợ nước ngoài
của các doanh nghiệp.
Ngân hàng Nhà nước thực hiện quản lý nhà nước đối với việc vay, trả nợ nước
ngoài của các doanh nghiệp, các tổ chức khác thuộc khu vực công. Bằng cách phối
hợp với Bộ tài chính xây dựng hạn mức vay nợ nước ngoài hàng năm, hướng dẫn và
tổ chức việc đăng ký các khoản vay nước ngoài các tổ chức ở khu vực này.
Bên cạnh việc quản lý nhà nước đối với việc vay, trả nợ nước ngoài của các tổ
chức của khu vực công Ngân hàng Nhà nước còn giám sát, theo dõi việc vay, trả nợ
nước ngoài của khu vực tư nhân. Hướng dẫn và kiểm tra việc bảo lãnh vay nước
ngoài của các tổ chức ở khu vực này quy định của Thủ tướng chính phủ.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có trách nhiệm giám sát các luồn tiền tệ liên
quan đến hoạt động vay, trả nợ nước ngoài nhằm phục vụ cho việc tổng hợp cán cân
thanh toán quốc tế và điều hành chính sách tiền tệ quốc gia. Ngoài ra Ngân hàng
Nhà nước còn định kỳ tổng hợp tình hành vay, trả nợ nước ngoài hàng năm của các

doanh nghiệp thuộc cả hai khu vực công và tư để báo cáo với Chính phủ.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ ngân
hàng, tổ chức nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ ngân hàng.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thông qua các đơn vị sự nghiệp như các Học
viện Ngân hàng (Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Phú Yên, Bắc Giang), trường Đại học
Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh, trường bồi dưỡng cán bộ ngân hàng. Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam đã tổ chức đào tạo, bồi dưỡng có hiệu quả lực lượng cán
bộ cho hệ thống ngân hàng. Bên cạnh việc đào tạo cán bộ thì Ngân hàng Nhà nước
còn tổ chức nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ vào hoạt động ngân hàng.
1.3.2 Các nhiệm vụ, quyền hạn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam khi
thực hiện chức năng là ngân hàng Trung ương5.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có nhiệm vụ phát hành tiền.

5

Khoản 2, điều 5 Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam 1997, sữa đổi, bổ sung 2003.

CBHD: Lê Huỳnh Phương Chinh

11

SVTH: Lê Thị Hồng Hà


Mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
Chức năng là ngân hàng Trung ương thể hiện rõ nhất thông qua hoạt động phát
hành tiền. Ngân hàng là cơ quan duy nhất có quyền tổ chức in, đúc, bảo quản, vận
chuyển tiền; thực hiện nghiệp vụ phát hành, thu hồi, thay thế và tiêu hủy tiền.
Điều 23,24,25,26 Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam 1997 quy định: Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam có nhiệm vụ cung ứng đủ số lượng và cơ cấu tiền mặt cho

nền kinh tế, thiết kế mệnh giá, kích thước, hoa văn, hình vẽ và các đặc điểm của tiền
để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tổ chức
việc in, đúc, bảo quản, vận chuyển, xử lý tiền rách và thu hồi tiền.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam điều hành thị trường tiền tệ; thực hiện
nghiệp vụ thị trường mở.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thực hiện nghiệp vụ thị trường mở thông qua
việc mua bán ngắn hạn tín phiếu kho bạc, chứng chỉ tiền gửi, tín phiếu Ngân hàng
Nhà nước và các loại giấy tờ có giá khác trên thị trường tiền tệ để thực hiện chính
sách tiền tệ Quốc gia. Bên cạnh đó, Ngân hàng còn là chủ thể trực tiếp điều hành thị
trường tiền tệ thông qua các công cụ của mình để bơm hoặc rút tiền ra khỏi nền
kinh tế trong từng thời kỳ nhất định để phù hợp với sự thay đổi của nền kinh tế.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có nhiệm vụ kiểm soát quỹ dự trữ quốc tế và
quản lý dự trữ ngoại hối Nhà nước.
Dự trữ ngoại hối Nhà nước là lượng ngoại tệ mà ngân hàng Trung ương hoặc
cơ quan quản lý tiền tệ của một quốc gia nắm giữ. Đây là một loại tài sản của Nhà
nước được cất giữ dưới dạng ngoại tệ nhằm mục đích thanh toán quốc tế hoặc hổ trợ
gía trị đồng tiền quốc gia.6
Dự trữ ngoại hối nhà nước bao gồm: ngoại tệ tiền mặt, số dư ngoại tệ trên tài
khoản tiền gửi ở nước ngoài, hối phiếu các loại giấy nhận nợ của nước ngoài bằng
ngoại tệ, chứng khoán nợ do Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước phát hành hoặc bảo
lãnh; vàng và các loại ngoại hối khác.
Dự trữ ngoại hối nhà nước chỉ là một bộ phận của dự trữ quốc tế. Theo đó, dự
trữ ngoại hối nhà nước là tài sản thuộc sở hữu của Nhà nước, Ngân hàng Nhà nước
cùng với Bộ Tài chính là hai chủ thể có chức năng quản lý nguồn dự trữ này. Việc
quy định Ngân hàng Nhà nước có nhiệm vụ quản lý dự trữ ngoại hối nhằm giúp
Ngân hàng thực hiện tốt chính sách tiền tệ Quốc gia, đảm bảo khả năng thanh toán
quốc tế cũng như sự an toàn cho quỹ dự trữ ngoại hối nhà nước. Tuy nhiên, đối với
quỹ dự trữ quốc tế Ngân hàng Nhà nước chỉ có chức năng kiểm soát mà không có
chức năng quản lý. Bởi vì, ở khối dự trữ này có cả nguồn dự trữ ngoại hối của các
6


Ngô Hướng, xây dựng cơ chế quản lý ngoại hối phù hợp với tiến trình hội nhập quốc tế thế giới,
NXB Thống kê, 2003, Tr 26.

CBHD: Lê Huỳnh Phương Chinh

12

SVTH: Lê Thị Hồng Hà


Mô hình tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
tổ chức tín dụng, cho nên Ngân hàng không có chức năng quản lý mà chỉ có nhiệm
vụ kiểm soát.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam làm đại lý và thực hiện các dịch vụ ngân
hàng cho Chính phủ và Kho bạc Nhà nước.
Với vai trò là đại lý của Chính phủ và kho bạc, Ngân hàng Nhà nước sẽ thay
mặt Chính phủ và kho bạc tổ chức thu thuế thông qua hệ thống ngân hàng của mình
tại những địa phương chưa tổ chức hệ thống kho bạc Nhà nước. Thay mặt Chính
phủ trong các thỏa thuận tài chính, viện trợ, vay mượn, chuyển nhượng và thanh
toán với nước ngoài. Ngoài ra với tư cách này ngân hàng Nhà nước có thể phát hành
trái phiếu, cổ phiếu cho Chính phủ và kho bạc kể cả trong và ngoài nước. Bên cạnh
đó Ngân hàng Nhà nước còn cung cấp các dịch vụ ngân hàng khác như mở tài
khoản và cung cấp các phương tiện thanh toán cho hai chủ thể trên.
Ngoài chức năng mở tài khoản và thực hiện các dịch vụ ngân hàng cho Chính
phủ và Kho bạc nhà nước. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam còn có nhiệm vụ tổ chức
hệ thống thanh toán qua ngân hàng, thực hiện các dịch vụ thanh toán và quản lý
việc cung ứng các phương tiện thanh toán cho các tổ chức tín dụng. Ngân hàng Nhà
nước không trực tiếp mở tài khoản trực tiếp cung ứng các dịch vụ thanh toán cho
các cá nhân và tổ chức khác ngoài các tổ chức tín dụng. Việc tổ chức thanh toán liên

ngân hàng và việc thực hiện cung ứng các dịch vụ thanh toán nhằm mục đích thực
hiện chức năng ngân hàng Trung ương của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thực hiện tái cấp vốn nhằm cung ứng tín
dụng ngắn hạn và phương tiện thanh toán cho nền kinh tế.
Tái cấp vốn là hình thức cấp tín dụng có bảo đảm của Ngân hàng Nhà nước
Việt Nam, nhằm cung ứng vốn ngắn hạn và phương tiện thanh toán cho các ngân
hàng. Hoạt động tái cấp vốn của Ngân hàng Nhà nước thực chất là biện pháp hỗ trợ
tạm thời sự thiếu hụt về nguồn vốn trong hoạt động kinh doanh của các ngân hàng.
Là những khoản vay ngắn hạn, do đó các khoản vay theo hình thức này thường
được hoàn trả ngay trong năm tài chính. Ngân hàng Nhà nước thực hiện tái cấp vốn
cho các Ngân hàng thông qua các hình thức: cho vay lại theo hồ sơ tín dụng, chiết
khấu, tái chiết khấu thương phiếu và các lọai giấy tờ có giá khác, cho vay có bảo
đảm bằng cầm cố thương phiếu và các loại giấy tờ có giá.
Ngân hàng nhà nước còn tổ chức hệ thống thông tin và làm các dịch vụ
thông tin ngân hàng.
Bằng cách thu, nhận, phân tích và dự báo thông tin trong và ngoài nước về
kinh tế, tài chính, tiền tệ, các hoạt động ngân hàng nhằm phục vụ việc xây dựng và
điều hành chính sách tiền tệ quốc gia. Ngân hàng còn trao đổi và làm dịch vụ thông
CBHD: Lê Huỳnh Phương Chinh

13

SVTH: Lê Thị Hồng Hà