TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THỊ THÚY HẰNG

PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG XUẤT KHẨU
GẠO TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DOCIMEXCO

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Ngành Kinh Doanh Quốc Tế
Mã số ngành: 52340120

12- 2014

i


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THỊ THÚY HẰNG
MSSV/HV: 4118651

PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG XUẤT KHẨU
GẠO TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DOCIMEXCO
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
NGÀNH KINH DOANH QUỐC TẾ
Mã số ngành: 52340120

CÁN BỘ HƯỚNG DẪN
Ths. BÙI THỊ KIM THANH

12- 2014

ii


LỜI CẢM TẠ
Trong quá trình học tập và rèn luyện trên ghế giảng đường trường Đại học
Cần Thơ, em đã học hỏi và tiếp thu được những kiến thức vô cùng quý báu và bổ
ích từ quý thầy cô truyền đạt, để em có thể hoàn thành tốt đề tài luận văn này. Em
xin kính gửi lời chúc sức khỏe và lời cảm ơn chân thành đến quý thầy cô khoa
Kinh tế - quản trị kinh doanh và các thầy cô khoa Phát triển Nông Thôn cùng tất
cả các thầy cô trường Đại học Cần Thơ. Đặc biệt, em chân thành cảm ơn cô Bùi
Thị Kim Thanh đã tận tình hướng dẫn, sữa chữa những sai sót, khuyết điểm cho
em trong suốt thời gian nghiên cứu, thực hiện đề tài.
Em xin cảm ơn ban lãnh đạo, tập thể nhân viên công ty cổ phần Docimexco,
đặc biệt các cô chú anh chị phòng Kinh doanh và Marketing và phòng nhân sự
hành chính đã nhiệt tình giúp đỡ em trong việc tìm hiểu thực tế, thu thập số liệu
làm cơ sở hoàn thành đề tài luận văn tốt nghiệp này.
Em xin gửi lời cảm ơn đến gia đình và bạn bè, những người thân yêu đã
luôn giúp đỡ ủng hộ tinh thần giúp em vượt qua những khó khăn trong quá trình
thực hiện đề tài để có thể hoàn thành tốt luận văn tốt nghiệp.
Do hạn chế về kiến thức và kinh nghiệm nên không thể tránh khỏi những sai
sót. Em rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của quý thầy cô, Ban lãnh
đạo và tập thể nhân viên công ty cổ phần Docimexco.
Cuối lời, em kính chúc quý thầy cô, ban lãnh đạo và tập thể nhân viên công
ty cổ phần Docimexco dồi dào sức khỏe, công tác tốt và luôn thành đạt trong
công việc cũng như trong cuộc sống.

Cần Thơ, Ngày……tháng…….năm 2014

Sinh viên thực hiện

Nguyễn Thị Thúy Hằng

iii


TRANG CAM KẾT
Tôi xin cam kết luận văn này được hoàn thành dựa trên các kết quả nghiên
cứu của tôi và các kết quả nghiên cứu này chưa được dùng cho bất cứ luận văn
cùng cấp nào khác.

Cần Thơ, ngày ….. tháng ….. năm 2014
Sinh viên thực hiện

Nguyễn Thị Thúy Hằng

iv


NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................

...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................

Đồng Tháp, ngày......tháng.......năm 2014
Thủ trưởng đơn vị
(ký tên và đóng dấu)

v


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
..........................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................

...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày…… tháng….. năm 2014
Giáo viên hướng dẫn
(ký và ghi rõ họ tên)

BÙI THỊ KIM THANH

vi


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
..........................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................

...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày…….tháng……năm 2014
Giáo viên phản biện
(ký và ghi rõ họ tên)

vii


MỤC LỤC
CHƯƠNG 1 : GIỚI THIỆU ............................................................................... 1
1.1 ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ........................................................................ 1
1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ............................................................................. 2
1.2.1 Mục tiêu chung .............................................................................................. 2
1.2.2 Mục tiêu cụ thể .............................................................................................. 2
1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU................................................................................ 2
1.3.1 Phạm vi về không gian .................................................................................. 2
1.3.2 Phạm vi về thời gian ...................................................................................... 2
1.3.3 Đối tượng nghiên cứu .................................................................................... 3
1.4 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU ................................................................................. 3
CHƯƠNG 2 : PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU........................................................................................................................ 4
2.1 PHƯƠNG PHÁP LUẬN .................................................................................. 4
2.1.1 Khái quát về hoạt động xuất khẩu ................................................................. 4
2.1.2 Vai trò của hoạt động xuất khẩu đối với nền kinh tế ..................................... 4
2.1.3 Vai trò của hoạt động xuất khẩu đối với doanh nghiệp ................................. 5
2.1.4 Nội dung của hoạt động xuất khẩu ................................................................ 5
2.1.5 Mục tiêu của xuất khẩu ................................................................................ 10

2.1.6 Nhiệm vụ của xuất khẩu .............................................................................. 10
2.1.7 Các hình thức xuất khẩu chủ yếu ................................................................. 10
2.1.8 Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu ........................................ 13
2.1.9 Các vấn đề liên quan đến xuất khẩu gạo...................................................... 18
2.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................................. 20
2.2.1 Phương pháp thu thập số liệu....................................................................... 20
2.2.2 Phương pháp xử lý số liệu ........................................................................... 20

viii


CHƯƠNG 3 : GIỚI THIỆU SƠ LƯỢC VỀ CÔNG TY CỔ PHẦN
DOCIMEXCO..................................................................................................... 23
3.1 SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN
DOCIMEXCO ...................................................................................................... 23
3.1.1 Lịch sử hình thành ....................................................................................... 23
3.1.2 Tổ chức hoạt động của công ty cổ phần Docimexco ................................... 24
3.1.3 Cơ cấu nhân sự của công ty cổ phần Docimexco ........................................ 28
3.1.4 Cơ cấu nguồn vốn của công ty cổ phần Docimexco ................................... 29
3.1.5 Thành tựu trong kinh doanh của công ty cổ phần Docimexco .................... 30
3.1.6 Lĩnh vực sản xuất và kinh doanh chính của công ty.................................... 30
3.2 HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT - KINH DOANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN
DOCIMEXCO TRONG GIAI ĐOẠN 2011 – 6T2014 ........................................ 31
3.2.1 Thị trường hoạt động chính của công ty ...................................................... 31
3.2.2 Kết quả hoạt động kinh doanh của công ty.................................................. 32
CHƯƠNG 4 : PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH XUẤT KHẨU GẠO Ở CÔNG TY
CỔ PHẦN DOCIMEXCO GIAI ĐOẠN 2011 – 6T2014 ................................ 37
4.1 NGHIỆP VỤ XUẤT KHẨU GẠO CỦA CÔNG TY .................................... 37
4.2 KẾT QUẢ XUẤT KHẨU GẠO Ở CÔNG TY CỔ PHẦN DOCIMEXCO .. 40
4.2.1 Phân tích sản lượng và kim ngạch xuất khẩu gạo của công ty giai đoạn

2011- 6T2014 ........................................................................................................ 40
4.2.2 Phân tích các hình thức xuất khẩu gạo của công ty Docimexco ................. 42
4.2.3 Phân tích cơ cấu các loại gạo xuất khẩu của công ty giai đoạn 2011 6T2014 .................................................................................................................. 46
4.2.4 Phân tích tình hình xuất khẩu gạo theo thị trường xuất khẩu của công ty giai
đoạn 2011 - 6T2014 .............................................................................................. 54
4.2.5 Phân tích sự biến động giá của các loại gạo xuất khẩu của công ty cổ phần
Docimexco giai đoạn 2011- 6T2014 .................................................................... 61
4.2.6 Phân tích sự biến động giá gạo ở các thị trường xuất khẩu của công ty cổ
phần Docimexco giai đoạn 2011- 6T2014............................................................ 64
ix


4.3 PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG XUẤT
KHẨU GẠO CỦA CÔNG TY ............................................................................. 66
4.3.1 Phân tích các yếu tố môi trường bên trong .................................................. 66
4.3.2 Phân tích các yếu tố môi trường bên ngoài ................................................. 67
CHƯƠNG 5 : MỘT SỐ BIỆN PHÁP THÚC ĐẨY XUẤT KHẨU GẠO Ở
CÔNG TY CỔ PHẦN DOCIMEXCO .............................................................. 77
5.1 PHÂN TÍCH ĐIỂM MẠNH, ĐIỂM YẾU, CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC
CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN DOCIMEXCO GIAI ĐOẠN 2011 – 6T2014 ........ 77
5.1.1 Điểm mạnh ................................................................................................... 77
5.1.2 Điểm yếu ...................................................................................................... 78
5.1.3 Cơ hội........................................................................................................... 78
5.1.4 Thách thức ................................................................................................... 79
5.2 PHÂN TÍCH CÁC CHIẾN LƯỢC ĐÃ ĐỀ XUẤT ....................................... 81
5.2.1 Chiến lược SO.............................................................................................. 81
5.2.2 Chiến lược ST .............................................................................................. 81
5.2.3 Chiến lược WO ............................................................................................ 82
5.2.4 Chiến lược WT ............................................................................................ 82
5.3 DỰ BÁO HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU GẠO Ở VIỆT NAM ..................... 83

5.3.1 Tiềm năng sản xuất lúa gạo ở Việt Nam ..................................................... 83
5.3.2 Phương hướng phát triển hoạt động xuất khẩu gạo của công ty ................. 84
5.4 MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐẨY MẠNH XUẤT KHẨU GẠO Ở CÔNG TY
TRONG THỜI GIAN TỚI ................................................................................... 85
5.4.1 Tăng cường nghiên cứu, mở rộng thị trường xuất khẩu .............................. 85
5.4.2 Xây dựng vùng nguyên liệu ......................................................................... 86
5.4.3 Giải pháp về marketing ................................................................................ 86
CHƯƠNG 6 : KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................. 89
6.1 KẾT LUẬN..................................................................................................... 89
6.2 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ VỚI NHÀ NƯỚC ..................................................... 89
x


6.3 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ĐỐI VỚI CÔNG TY ............................................... 900
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................................... 91

xi


DANH SÁCH HÌNH
Hình 3.1 Cơ cấu tổ chức Công ty Cổ phần Docimexco năm 2014 ...................... 25
Hình 3.2 Tỷ lệ trình độ nhân sự của công ty cổ phần Docimexco năm 2013 ...... 28
Hình 3.3 Địa bàn hoạt động của công ty cổ phần Docimexco ............................. 32
Hình 3.4 Cơ cấu doanh thu của công ty cổ phần Docimexco năm 2013.............. 33
Hình 4.1 Qui trình nghiệp vụ xuất khẩu của công ty cổ phần Docimexco, 2014. 37
Hình 4.2 Sản lượng và kim ngạch gạo xuất khẩu của công ty cổ phần Docimexco
giai đoạn 2011- 6T2014 ........................................................................................ 41
Hình 4.3 Tỉ trọng sản lượng và kim ngạch xuất khẩu gạo theo hình thức xuất khẩu
của công ty cổ phần Docimexco giai đoạn 2011- 6T2014 ................................... 45
Hình 4.4 Tỉ trọng sản lượng các loại gạo xuất khẩu của Công ty giai đoạn 20112013 ...................................................................................................................... 49

Hình 4.5 Tỉ trọng kim ngạch các loại gạo xuất khẩu của Công ty giai đoạn 20112013 ...................................................................................................................... 49
Hình 4.6 Tỉ trọng sản lượng các loại gạo xuất khẩu của Công ty, 6T2013 và
6T2014 .................................................................................................................. 50
Hình 4.7 Tỉ trọng kim ngạch các loại gạo xuất khẩu của Công ty, 6T2013 và
6T2014 .................................................................................................................. 50
Hình 4.8 Tỉ trọng sản lượng gạo xuất khẩu ở các thị trường của Công ty giai đoạn
2011-6T2014 ......................................................................................................... 57
Hình 4.9 Tỉ trọng kim ngạch xuất khẩu gạo ở các thị trường của công ty giai đoạn
2011-6T2014 ......................................................................................................... 57
Hình 4.10 Giá trung bình các loại gạo xuất khẩu của Công ty giai đoạn 20116T2014 .................................................................................................................. 62
Hình 4.11 Giá gạo xuất khẩu ở các thị trường của Công ty giai đoạn 20116T2014 .................................................................................................................. 64

xii


DANH SÁCH BẢNG
Bảng 2.1 Ma trận SWOT ...................................................................................... 22
Bảng 3.1: Danh sách các công ty con của công ty cổ phần Docimexco năm 2014
............................................................................................................................... 27
Bảng 3.2: Danh sách công ty liên kết của công ty cổ phần Docimexco năm 2014
............................................................................................................................... 28
Bảng 3.3: Cơ cấu cổ đông góp vốn của công ty cổ phần Docimexco năm 2013 . 29
Bảng 3.4: Kết quả kinh doanh của công ty cổ phần Docimexco giai đoạn 20116T2014 .................................................................................................................. 34
Bảng 4.1: Sản lượng gạo xuất khẩu của công ty theo hình thức xuất khẩu giai
đoạn 2011 - 6T2014 .............................................................................................. 43
Bảng 4.2: Kim ngạch xuất khẩu gạo của công ty theo hình thức xuất khẩu giai
đoạn 2011 - 6T2014 .............................................................................................. 44
Bảng 4.3: Sản lượng các loại gạo xuất khẩu của công ty cổ phần Docimexco giai
đoạn 2011 – 6T2014 ............................................................................................. 47
Bảng 4.4: Kim ngạch xuất khẩu các loại gạo của công ty cổ phần Docimexco giai

đoạn 2011 – 6T2014 ............................................................................................. 48
Bảng 4.5: Sản lượng gạo xuất khẩu theo cơ cấu thị trường của công ty cổ phần
Docimexco giai đoạn 2011-6T2014 ..................................................................... 55
Bảng 4.6: Kim ngạch gạo xuất khẩu theo cơ cấu thị trường của công ty cổ phần
Docimexco giai đoạn 2011- 6T2014 .................................................................... 56
Bảng 5.1 Ma trận SWOT của công ty cổ phần Docimexco năm 2014................. 80

xiii


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Tiếng Việt
ĐBSCL
XHCN
BVTV
HHLTVN
NĐ-CP
BCT-XNK
QĐ-BNN-CB
TT-BTC
TB-VPCP
HĐQT
TP.HCM
KCN
UBND
NHNN
VND
TNHH
TPCT
Tiếng Anh

WTO
EU
L/C
USD
INCOTERM
VFA

:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:

Đồng bằng sông Cửu Long
Xã hội chủ nghĩa
Bảo vệ thực vật
Hiệp Hội Lương thực Việt Nam
Nghị định chính phủ

Bộ Công Thương –Xuất nhập khẩu
Quyết định - Bộ Nông Nghiệp - Công bố
Thông Tư- Bộ công Thương
Thông báo- Văn phòng chính phủ
Hội Đồng quản trị
Thành phố Hồ Chí Minh
Khu công nghiệp
Ủy ban nhân dân
Ngân hàng Nông Nghiệp
Việt Nam Đồng
Trách nhiệm hữu hạn
Thành Phố Cần Thơ

:
:
:
:
:
:

ISO

:

VASEP

:

HACPP


:

HALAL
BRC

:
:

CIF
phí)
FOB

:

World Trade Organization (Tổ chức thương mại thế giới)
European Union (Liên minh Châu Âu)
Letter of Credit (Thư tín dụng)
United States dollar
International Commerce Terms
VietNam Food Assosiasion (Hiệp Hội Lương thực Việt
Nam)
The International Organization for Standardization (Tổ
chức Quốc tế về tiêu chuẩn hóa)
The Vietnam Association of Seafood Exporters and
Producers (Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt
Nam)
Hazard Analysis and Critical Control Point (Hệ thống phân
tích mối nguy hiểm và kiểm soát điểm tới hạn)
Halal Việt Nam
BRC Global Standard for Food Safety (Tiêu chuẩn kiểm

soát chất lượng và an toàn thực phẩm của British Retailer
Consortium)
Cost, Insurance and Freight (Tiền hàng, bảo hiểm và cước

:

Free on Board (Giao trên tàu)

xiv


ICT

:

B/L
TT
GDP
ASEAN

:
:
:
:

APEC

:

FAO


:

GAP
VCD

:
:

Information and Communications Technology (Công nghệ
thông tin và truyền thông)
Bill of Land (Vận đơn)
Telegraphic Transfer (Chuyển tiền bằng điện)
Gross Domestic Product (Tổng sản phẩm nội địa)
Association of South East Asian Nation (Hiệp Hội các nước
Đông Nam Á)
Asia-Pacific Economic Cooperation (Diễn đàn hợp tác
Châu Á - Thái Bình Dương)
Food and Agriculture Organization (Tổ chức lương thực
Liên Hợp Quốc)
Good Agriculture Production (Thực hành Nông nghiệp tốt)
video Compact Disc (Đĩa chứa video)

xv


CHƯƠNG 1
GIỚI THIỆU
1.1 ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) là vùng sản xuất lúa gạo trọng điểm

của cả nước và giữ vai trò chính trong việc đảm bảo an ninh lương thực và xuất
khẩu gạo của Việt Nam. Vùng ĐBSCL sản xuất hàng năm trên 51% sản lượng lúa
gạo của cả nước và đóng góp trên 90% sản lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam.
Mỗi năm, việc xuất khẩu gạo mang lại cho ĐBSCL một nguồn ngoại tệ đáng kể,
đóng góp quan trọng vào kim ngạch xuất khẩu của vùng này và góp phần thúc
đẩy tăng trưởng kinh tế. Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, 6 tháng đầu năm
2014, Việt Nam đã xuất khẩu gạo trên 3,2 triệu tấn, đạt giá trị kim ngạch hơn 1,47
tỉ USD. Điều này phù hợp với mục tiêu phát triển của cả nước, phát triển ĐBSCL
thành vùng trọng điểm về phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa
lớn có chất lượng và khả năng cạnh tranh cao; sản phẩm xuất khẩu chính của cả
nước với hai mặt hàng chiến lược là lúa gạo và thủy sản; hình thành các khu,
vùng chuyên canh sản xuất lớn ứng dụng công nghệ cao, gắn với việc phát triển
nông thôn mới; tiếp tục chuyển đổi cơ cấu sản xuất nông nghiệp theo định hướng
của thị trường. Trong đó xác định cây lúa là cây trồng chủ lực, tiếp tục đầu tư
khoa học, kỹ thuật và công nghệ vào sản xuất để nâng cao năng suất, chất lượng
sản phẩm, đảm bảo cho tiêu dùng trong nước và xuất khẩu; khuyến khích phát
triển các vùng cây ăn quả theo hướng tập trung chuyên canh (mô hình cánh đồng
mẫu lớn), nhất là các địa phương có thế mạnh về sản xuất lúa gạo như An Giang,
Kiên Giang, Đồng Tháp.
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, Việt Nam đã trở thành thành viên
chính thức của tổ chức thương mại thế giới (WTO) từ cuối năm 2006, bên cạnh
những cơ hội tiếp cận thị trường mới, tiếp thu những khoa học kỹ thuật tiên tiến
thì cũng có không ít những khó khăn mà các doanh nghiệp xuất khẩu gạo phải đối
mặt. Theo HHLTVN, hiện nay có 150 doanh nghiệp được cấp giấy chứng nhận
đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo trong đó trên địa bàn Đồng Tháp có 29
doanh nghiệp (14 doanh nghiệp của tỉnh Đồng Tháp trong đó có công ty cổ phần
Docimexco và 15 doanh nghiệp ngoài tỉnh có chi nhánh đóng trên địa bàn). Tuy
nhiên, xuất khẩu gạo ở Việt Nam chỉ tập chung về số lượng chứ chưa thật sự chú
ý đến chất lượng vì thế gạo Việt Nam khó xuất khẩu vào các thị trường khó tính
như: EU, Mỹ... Bên cạnh đó, giá gạo xuất khẩu giảm liên tục làm cho người trồng

1


lúa gặp nhiều khó khăn. Điều đó làm cho hiệu quả của xuất khẩu gạo thiếu bền
vững, thị trường xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam vẫn là Trung Quốc,
Philippines, Indonesia, Malaysia,… Đứng trước tình hình này các doanh nghiệp
phải tự thân vận động để có thể tồn tại, phát triển ổn định và bền vững.
Công ty cổ phần Docimexco có trụ sở chính đặt tại tỉnh Đồng Tháp và đã có
nỗ lực rất lớn góp phần đưa Đồng Tháp trở thành một trong các tỉnh đứng đầu về
sản lượng gạo xuất khẩu ở vùng ĐBSCL. Công ty chuyên xuất nhập khẩu các mặt
hàng nông sản, phân bón, thuốc BVTV,... Trong đó, gạo là mặt hàng xuất khẩu
chủ lực mang lại nguồn ngoại tệ lớn cho Công ty. Do đó việc tìm hiểu thực trạng
xuất khẩu gạo ở công ty cổ phần Docimexco là cần thiết. Chính vì vậy đề tài
“Phân tích thực trạng xuất khẩu gạo tại công ty cổ phần Docimexco” được thực
hiện nhằm tìm ra những thuận lợi, những khó khăn của Công ty và đề xuất các
giải pháp giúp Công ty có thể khắc phục những khó khăn, nâng cao hiệu quả hoạt
động kinh doanh nói chung và đẩy mạnh xuất khẩu gạo nói riêng.
1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1 Mục tiêu chung
Mục tiêu nghiên cứu chủ yếu của đề tài là dựa trên cơ sở phân tích tình
hình xuất khẩu gạo nói riêng và tình hình xuất khẩu của công ty cổ phần
Docimexco nói chung, để đưa ra kiến nghị và đề xuất một số giải pháp cho
Công ty để có thể thực hiện tốt hơn hoạt động xuất khẩu trong thời gian tới.
1.2.2 Mục tiêu cụ thể
• Phân tích thực trạng hoạt động xuất khẩu của công ty nói chung và xuất
khẩu gạo nói riêng trong khoảng thời gian từ 2011 đến 6 tháng đầu năm 2014.
• Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu gạo của công
ty.
• Đề xuất ra các giải pháp thúc đẩy hoạt động xuất khẩu nói chung và
xuất khẩu gạo của Công ty nói riêng trong thời gian tới.

1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.3.1 Phạm vi về không gian
Đề tài được thực hiện tại công ty cổ phần Docimexco.
1.3.2 Phạm vi về thời gian
Số liệu thực hiện được thu thập trong giai đoạn 2011- 6/2014.
2


Đề tài được thực hiện từ tháng 8/2014 đến tháng 11/2014.
1.3.3 Đối tượng nghiên cứu
Do lĩnh vực hoạt động của công ty cổ phần Docimexco tương đối rộng nên
đề tài chỉ tập trung phân tích hoạt động xuất khẩu gạo của Công ty.
1.4 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU
Hoàng Thị Doan (2009) “Phân tích tình hình hoạt động kinh doanh gạo của
công ty cổ phần Docimexco”, trường Đại học Đồng Tháp. Đề tài đã nghiên cứu
cơ bản về tình hình kinh doanh mặt hàng gạo của công ty cổ phần Docimexco,
đồng thời đưa ra một số giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu cho Công ty. Trên cơ sở
tham khảo đề tài trên, điểm giống của đề tài “Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt
động kinh doanh gạo của công ty cổ phần Docimexco” với đề tài trên là cùng
phân tích tình hình xuất khẩu của công ty rồi đưa ra giải pháp. Điểm khác nhau
giữa đề tài này với đề tài trên là đề tài này đi phân tích sâu, cụ thể về tình hình
xuất khẩu gạo trong quá trình phân tích. Chẳng hạn trong quá trình phân tích tình
hình xuất khẩu gạo, đề tài phát triển và phân tích thêm giá gạo trung bình theo cơ
cấu các loại gạo và giá gạo thay đổi theo từng thị trường, đề tài này còn cập nhật
thêm số liệu của Công ty trong 6 tháng đầu năm 2014, thời điểm gần nhất hiện
nay.

3



CHƯƠNG 2
PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1 PHƯƠNG PHÁP LUẬN
2.1.1 Khái quát về hoạt động xuất khẩu
Trong lý luận thương mại quốc tế, hoạt động xuất khẩu (xuất cảng) là việc
bán hàng hóa và dịch vụ cho quốc gia khác trên cơ sở dùng tiền tệ làm phương
tiện thanh toán. Tiền tệ ở đây có thể là ngoại tệ đối với một quốc gia hay cả hai
quốc gia. Hoạt động xuất khẩu là hình thức cơ bản của hoạt động ngoại thương đã
xuất hiện từ rất lâu và ngày càng phát triển. Nó diễn ra trên mọi lĩnh vực và mọi
điều kiện kinh tế: từ xuất khẩu hàng tiêu dùng cho đến hàng hóa tư liệu sản xuất
và từ máy móc thiết bị cho đến công nghệ kỹ thuật cao. Tất cả hoạt động đó đều
nhằm mục tiêu đem lại lợi nhuận cho các quốc gia.
Cơ sở hoạt động xuất khẩu hàng hóa là hoạt động mua bán trao đổi hàng hóa
trong nước. Lực lượng sản xuất ngày càng phát triển, phạm vi chuyên môn ngày
càng cao nên số sản phẩm, dịch vụ đáp ứng nhu cầu của con người ngày một dồi
dào, đồng thời sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các nước cũng tăng lên. Nói cách khác,
chuyên môn hóa thúc đẩy nhu cầu mậu dịch và ngược lại, một quốc gia không thể
chuyên môn hóa sản xuất nếu không có hoạt động mua bán trao đổi với các nước
khác. Chính chuyên môn hóa quốc tế là biểu hiện sinh động của quy luật lợi thế
so sánh. Quy luật này nhấn mạnh sự khác nhau về chi phí sản xuất và được coi
như là chìa khóa của phương thức thương mại. Đối với Việt Nam, một quốc gia
đang chuyển dịch sang nền kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước thì hoạt
động xuất khẩu được đặt ra cấp thiết và có ý nghĩa quan trọng trong việc thúc đẩy
phát triển toàn bộ nền kinh tế xã hội. Việt Nam là nước nhiệt đới gió mùa, đông
dân, lao động dồi dào, đất đai màu mỡ... Bởi vậy, nếu Việt Nam tận dụng tốt các
lợi thế này để sản xuất hàng xuất khẩu là hướng đi đúng đắn, phù hợp với quy
luật thương mại quốc tế.
2.1.2 Vai trò của hoạt động xuất khẩu đối với nền kinh tế
Như chúng ta đã biết, xuất khẩu hàng hoá xuất hiện từ rất sớm, với mục tiêu
là tiêu thụ sản phẩm của một doanh nghiệp nói riêng cả quốc gia nói chung.

Theo Nguyễn Quang Hạnh (2013), một quốc gia chỉ sản xuất các loại hàng
hoá, mà việc sản xuất này sử dụng tốt nhất, hiệu quả nhất các tài nguyên sẵn có
4


của quốc gia đó. Đây là một trong những giải thích đơn giản về lợi ích của thương
mại quốc tế nói chung và xuất khẩu nói riêng. Nhưng trên thực tế việc tiến hành
trao đổi phải dựa trên nguyên tắc đôi bên cùng có lợi. Nếu trong trường hợp một
quốc gia có lợi và một quốc gia khác bị thiệt hại họ sẽ từ chối tham gia vào hợp
đồng trao đổi này.
Theo Quan Minh Nhựt và cộng sự (2013), hoạt động xuất khẩu luôn là cơ
hội để các quốc gia ổn định và cải thiện cán cân thanh toán quốc tế, ổn định thị
trường tài chính và tỷ giá hối đoái. Ngoài ra, luồng ngoại tệ thặng dư từ xuất siêu
còn là điều kiện và là nguồn lực đáng kể và quan trọng đóng góp vào quỹ dự trữ
ngoại tệ quốc gia – là nguồn ngoại tệ giúp các quốc gia sử dụng trong việc chi trả
nợ công mà quốc gia đang hiện hữu. Hơn thế nữa, nền kinh tế thặng dư về giá trị
xuất khẩu khẳng định sức mạnh, năng lực cạnh tranh và tiến bộ công nghệ của
quốc gia trên thương trường quốc tế. Điều này đóng góp đáng kể vào sự trang
trưởng thu nhập quốc nội và tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế.
2.1.3 Vai trò của hoạt động xuất khẩu đối với doanh nghiệp
Ngày nay xu hướng vươn ra thị trường nước ngoài là một xu hướng chung
của tất cả các quốc gia và các doanh nghiệp. Theo Quan Minh Nhựt và cộng sự
(2013) đối với cộng đồng doanh nghiệp, xuất nhập khẩu luôn là cơ hội để doanh
nghiệp mở rộng thị trường, tăng trưởng thị phần, quy mô kinh doanh và lợi nhuận
của doanh nghiệp. Đồng thời, xuất nhập khẩu còn là động lực quan trọng để
doanh nghiệp không ngừng cải tiến, đổi mới công nghệ và quy trình quản lý trong
sản xuất kinh doanh, là động lực thúc đẩy doanh nghiệp luôn luôn hướng mục
tiêu, kế hoạch và chiến lược kinh doanh vào nhu cầu, sở thích và lợi ích khách
hàng theo cơ chế thị trường.
2.1.4 Nội dung của hoạt động xuất khẩu

Xuất khẩu là hoạt động kinh doanh buôn bán trên phạm vi quốc tế. Nó
không phải là hành vi mua bán riêng lẻ mà là cả một hệ thống quan hệ mua bán
phức tạp, có tổ chức cả bên trong và bên ngoài nhằm mục tiêu lợi nhuận, thúc đẩy
hàng hóa phát triển, chuyển đổi cơ cấu kinh tế, ổn định và từng bước nâng cao
mức sống của nhân dân. Ta có thể hiểu thị trường theo hai cách. Thị trường là
tổng thể các quan hệ lưu thông hàng hóa – tiền tệ. Theo cách khác, thị trường là
tổng khối lượng cung có thể đáp ứng theo mỗi mức giá nhất định. Hoạt động xuất
khẩu được tổ chức, thực hiện với nhiều nghiệp vụ, nhiều khâu tạo nên những
vòng quay kinh doanh. Mỗi khâu, mỗi nghiệp vụ phải được nghiên cứu đầy đủ,
5


kỹ lưỡng, đặt chúng trong mối quan hệ lẫn nhau, tranh thủ nắm bắt những lợi thế
nhằm đảm bảo hiệu quả cao nhất, phục vụ đầy đủ, kịp thời cho sản xuất, tiêu
dùng trong nước và xuất khẩu. Trong hệ thống thương mại thế giới năm 2011,
xuất khẩu bao gồm các hoạt động sau:
2.1.4.1 Nghiên cứu thị trường xuất khẩu
Để nắm vững các yếu tố của thị trường, hiểu biết các quy luật vận động của
thị trường nhằm ứng xử kịp thời mỗi nhà kinh doanh điều đầu tiên các doanh
nghiệp phải tiến hành các hoạt động nghiên cứu thị trường. Nghiên cứu thị trường
theo nghĩa rộng là quá trình điều tra để tìm ra triển vọng bán hàng cho một sản
phẩm cụ thể hay một nhóm sản phẩm, kể cả phương pháp thực hiện mục tiêu đó.
Quá trình nghiên cứu thị trường là quá trình thu thập thông tin, số liệu về thị
trường, phân tích những số liệu đó, so sánh và rút ra kết luận. Những kết luận này
sẽ giúp cho nhà quản lý đưa ra quyết định đúng đắn để lập kế hoạch marketing.
Công tác nghiên cứu thị trường phải góp phần chủ yếu trong việc thực hiện
phương châm hành động “Chỉ bán cái thị trường cần chứ không bán cái có sẵn”
theo quan điểm marketing của Laura Mazur and Lovella Miles (2009).
Nghiên cứu thị trường thế giới tốt nhất là nghiên cứu toàn bộ quá trình tái
sản xuất của một ngành sản xuất hàng hóa, tức là việc nghiên cứu không chỉ giới

hạn ở lĩnh vực lưu thông mà còn cả lĩnh vực sản xuất, phân phối hàng hóa.
Đối với các doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu nghiên cứu thị trường phải
trả lời các câu hỏi: Doanh nghiệp nên xuất khẩu cái gì? Dung lượng thị trường đó
ra sao? Sự biến động của hàng hóa trên thị trường như thế nào? Thương nhân
giao dịch là ai? Phương thức giao dịch nào? Chiến thuật kinh doanh cho từng giai
đoạn cụ thể để đạt được mục tiêu đề ra?
2.1.4.2 Nhận biết mặt hàng xuất khẩu
Việc nhận biết hàng xuất khẩu, trước tiên phải dựa vào nhu cầu của sản xuất
và tiêu dùng về quy cách, chủng loại, kích cỡ, giá cả, thời vụ và thị hiếu cũng như
tập quán tiêu dùng của từng vùng, từng nước, từng lĩnh vực sản xuất. Từ đó xem
xét các khía cạnh của hàng hóa thị trường thế giới. Về khía cạnh thương phẩm,
phải hiểu rõ giá trị công dụng, các đặc tính, quy cách phẩm chất, mẫu mã. Nắm
bắt đầy đủ các mức giá cho từng điều kiện mua bán và phẩm chất hàng hóa, khả
năng sản xuất và nguồn cung cấp chủ yếu của các công ty cạnh tranh, các hoạt
động dịch vụ cho hàng hóa như bảo hành, sửa chữa, cung cấp thiết bị. Để lựa
chọn được mặt hàng kinh doanh, một nhân tố quan trọng là phải tính toán được tỷ
6


suất ngoại tệ hàng xuất khẩu. Đó là số lượng bản tệ phải chi ra để có thể thu về
một đồng ngoại tệ. Nếu tỷ suất này thấp hơn tỷ giá hối đoái thì việc xuất khẩu có
hiệu quả.
2.1.4.3 Nghiên cứu dung lượng thị trường và các nhân tố ảnh hưởng
Dung lượng thị trường là khối lượng hàng hóa được giao dịch trên một
phạm vi thị trường nhất định trong một thời gian nhất định (thường là một năm).
Nghiên cứu dung lượng thị trường cần xác định nhu cầu của khách hàng, kể cả
lượng dự trữ, xu hướng biến động của nhu cầu trong từng thời điểm, các vùng,
các khu vực có nhu cầu lớn và đặc điểm nhu cầu từng khu vực, từng lĩnh vực sản
xuất, tiêu dùng. Cùng với việc xác định, nắm bắt nhu cầu là việc nắm bắt khả
năng cung cấp của thị trường bao gồm việc xem xét đặc điểm, tính chất, khả năng

sản xuất hàng thay thế, khả năng lựa chọn mua bán.
Một vấn đề cũng cần được quan tâm là tính chất thời vụ của sản xuất và tiêu
dùng hàng hóa đó trên thị trường thế giới để có các biện pháp thích hợp cho từng
giai đoạn đảm bảo cho việc xuất khẩu có hiêu quả.
Dung lượng thị trường là không cố định, có thay đổi tùy theo diễn biến của
thị trường, do tác động của nhiều nhân tố trong những giai đoạn nhất định. Các
nhân tố làm dung lượng thị trường thay đổi có thể chia làm 3 loại, căn cứ vào thời
gian chúng ảnh hưởng tới thị trường.
Loại nhân tố thứ nhất, đó là sự vận động của tình hình kinh tế tư bản chủ
nghĩa và tính chất thời vụ trong sản xuất, lưu thông và tiêu dùng, là các nhân tố
làm cho dung lượng thị trường biến đổi có tính chất chu kỳ. Sự vận động của tình
hình kinh tế tư bản chủ nghĩa là nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến tất cả các thị
trường hàng hóa thế giới. Sự ảnh hưởng này có thể trên phạm vi toàn thế giới,
khu vực và phải phân tích sự biến động đó trong các nước giữ vai trò chủ đạo trên
thị trường. Khi nền kinh tế tư bản chủ nghĩa rơi vào khủng hoảng, tiêu điều thì
dung lượng thị trường thế giới bị co hẹp và ngược lại. Nhân tố thời vụ ảnh hưởng
tới thi trường hàng hóa trong khâu sản xuất phân phối và tiêu dùng. Do đặc điểm
sản xuất, lưu thông các loại hàng hóa này nên sự tác động của các nhân tố này rất
đa dạng và ở mức độ khác nhau.
Loại nhân tố thứ hai, là nhân tố ảnh hưởng lâu dài đến sự biến động của thị
trường bao gồm những tiến bộ khoa học công nghệ, các chính sách của Nhà nước
và các tập đoàn tư bản lủng đoạn, thị hiếu, tập quán tiêu dùng, ảnh hưởng của khả
năng sản xuất hàng thay thế.
7


Loại nhân tố thứ ba, là các nhân tố ảnh hưởng tạm thời đối với dung lượng
thị trường như hiện tượng đầu cơ, tích trữ gây ra các đột biến về cung cầu, các
yếu tố tự nhiên như thiên tai, hạn hán, động đất..., các yếu tố về chính trị xã hội.
Nắm vững dung lượng thị trường và các nhân tố ảnh hưởng trong từng thời

kỳ có ý nghĩa rất quan trọng trong hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu nói
chung và trong hoạt động xuất khẩu nói riêng. Nó giúp cho các nhà kinh doanh
cân nhắc các đề nghị, ra quyết định kịp thời, nhanh chóng chớp thời cơ, đạt hiệu
quả kinh doanh cao nhất. Cùng với nghiên cứu dung lượng thị trường người kinh
doanh phải nắm bắt được tình hình kinh doanh mặt hàng đó trên thị trường, các
đối thủ cạnh tranh và đặc biệt là các điều kiện về chính trị, thương mại pháp luật,
tập quán buôn bán quốc tế, khu vực để có thể hòa nhập với thị trường, tránh được
những sơ suất trong giao dịch.
2.1.4.4 Nghiên cứu về giá cả hàng hóa
Nghiên cứu về giá cả hàng hóa trên thị trường thế giới là vấn đề quan trọng
đối với bất cứ đơn vị kinh doanh xuất khẩu nào, đặc biệt là đối với những doanh
nghiệp bắt đầu tham gia vào kinh doanh chưa đủ mạng lưới nghiên cứu và cung
cấp thông tin. Xu hướng biến động giá cả trên thị trường quốc tế rất phức tạp và
chịu sự chi phối của các nhân tố sau:
+ Nhân tố chu kì: là sự vận động có tính chất quy luật của nền kinh tế, đặc
biệt là sự biến động thăng trầm của nền kinh tế các nước lớn.
+ Nhân tố lũng đoạn của các công ty siêu quốc gia: là nhân tố quan trọng
ảnh hưởng đến sự hình thành và giá cả của các loại hàng hóa trên thị trường quốc
tế.
+ Nhân tố cạnh tranh bao gồm: cạnh tranh giữa người bán với người bán,
người mua với người mua, người bán và người mua. Trong thực tế cạnh tranh
thường làm cho giá rẻ hơn.
+ Nhân tố cung – cầu: là nhân tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến lượng
cung hoặc khối lượng hàng hóa tiêu thụ trên thị trường, do vậy có ảnh hưởng rất
lớn đến sự biến động của giá cả hàng hóa.
+ Nhân tố lạm phát: giá cả của hàng hóa không những phụ thuộc vào giá trị
của nó mà còn phụ thuộc vào giá trị của tiền tệ. Do vậy sự xuất hiện của lạm phát
sẽ ảnh hưởng đến giá cả hàng hóa của một quốc gia trong trao đổi thương mại
quốc tế.
8



+ Nhân tố thời vụ: là những nhân tố tác động đến giá cả theo tính chất thời
vụ của sản xuất và lưu thông.
Ngoài những nhân tố chủ yếu trên, giá cả quốc tế của hàng hóa còn chịu tác
động của các nhân tố khác như: chính sách của chính phủ, tình hình an ninh,
chính trị của các quốc gia...
Việc nghiên cứu và tính toán một cách chính xác giá cả là một công việc
khó khăn đòi hỏi phải được xem xét trên nhiều khía cạnh nhưng đó lại là một
nhân tố quan trọng quyết định đến hiệu quả thực hiện hợp đồng xuất khẩu.
2.1.4.5 Nghiên cứu về cạnh tranh
Thị trường nước ngoài hiếm khi là một không gian tinh khiết cho mọi sự
hiện diện thương mại. Bởi vì thương trường có thể được ví như là chiến trường,
trong kinh doanh các doanh nghiệp luôn luôn gặp phải sự cạnh tranh gay gắt với
các đối thủ có thể là đối thủ hiện tại và cả đối thủ tiềm ẩn: Ai có thể là đối thủ
cạnh tranh? Cơ cấu cạnh tranh như thế nào? Cạnh tranh như thế nào?. Vì vậy,
nghiên cứu về cạnh tranh là rất tốt cho mỗi doanh nghiệp, nó có thể giúp doanh
nghiệp dự phòng trước và có những chiến lược để có thể cạnh tranh, đứng vững
và tồn tại trên thị trường.
2.1.4.6 Lựa chọn bạn hàng giao dịch
Trong thương mại quốc tế, bạn hàng hay khách hàng nói chung là những
người hoặc tổ chức có quan hệ giao dịch với ta nhằm thực hiện các hợp đồng hợp
tác kinh tế hay hợp tác kỹ thuật liên quan tới việc cung cấp hàng hóa. Việc lựa
chọn các đối tác giao dịch có căn cứ khoa học là điều kiện cần thiết để thực hiện
thắng lợi các hợp đồng xuất khẩu, song nó phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm của
người làm công tác giao dịch, có thể dựa trên cơ sở nghiên cứu các vấn đề sau:
+ Tình hình sản xuất kinh doanh, lĩnh vực và phạm vi kinh doanh, khả năng
cung cấp hàng hóa.
+ Khả năng về vốn, cở sở vật chất, kỹ thuật.
+ Thái độ và quan điểm kinh doanh là chiếm lĩnh thị trường hay cố gắng

giành lấy độc quyền về hàng hóa.
+ Uy tín, quan hệ của bạn hàng
+ Thái độ chính trị

9


Trong việc lựa chọn thương nhân giao dịch tốt nhất là nên lựa chọn đối tác
trực tiếp tránh những đối tác trung gian, trừ trường hợp doanh nghiệp muốn thâm
nhập vào thị trường mới mà mình chưa có kinh nghiệm.
2.1.5 Mục tiêu của xuất khẩu
Mục tiêu quan trọng nhất của hoạt động xuất khẩu nói chung đối với nền
kinh tế quốc dân là tạo ra nguồn vốn để nhập khẩu đáp ứng nhu cầu của nền kinh
tế. Còn một mục tiêu quan trọng khác là doanh nghiệp thực hiện hoạt động xuất
khẩu là để thu ngoại tệ và hưởng lợi nhuận nhờ lợi thế trao đổi giữa các quốc gia
trên thế giới.
2.1.6 Nhiệm vụ của xuất khẩu
Nhiệm vụ của xuất khẩu là phải ra sức khai thác có hiệu quả mọi nguồn lực,
nâng cao năng lực sản xuất hàng xuất khẩu để tăng nhanh khối lượng và kim
ngạch xuất khẩu. Bên cạnh đó, xuất khẩu còn có nhiệm vụ tạo ra những mặt hàng
(nhóm hàng) xuất khẩu chủ lực đáp ứng những đòi hỏi của thị trường thế giới và
của khách hàng về chất lượng và số lượng, có sức hấp dẫn và khả năng cạnh tranh
cao.
2.1.7 Các hình thức xuất khẩu chủ yếu
Với mục tiêu là đa dạng hóa các hình thức kinh doanh xuất khẩu nhằm phân
tán và chia sẻ rủi ro, các doanh nghiệp ngoại thương có thể lựa chọn nhiều hình
thức xuất khẩu khác nhau. Theo Quan Minh Nhựt và cộng sự (2013) có trình bày
một số hình thức xuất khẩu thường được các doanh nghiệp lựa chọn như:
2.1.7.1 Xuất khẩu trực tiếp
Xuất khẩu trực tiếp là xuất khẩu các hàng hóa và dịch vụ do chính doanh

nghiệp sản xuất ra hoặc mua từ các đơn vị sản xuất trong nước, sau đó xuất khẩu
ra nước ngoài với danh nghĩa là hàng của mình.
Hình thức này có ưu điểm là lợi nhuận mà kinh đơn vị kinh doanh xuất
khẩu thường cao hơn các hình thức khác do không phải chia sẻ lợi nhuận qua
khâu trung gian. Với vai trò là người bán trực tiếp, đơn vị ngoại thương có thể
nâng cao uy tín của mình. Tuy vậy, nó đòi hỏi đơn vị phải ứng trước một lượng
vốn khá lớn để sản xuất hoặc thu mua hàng và có thể gặp nhiều rủi ro.

10