TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ

BÀN THỊ NGOAN

SỰ VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM CỦA
HỒ CHÍ MINH VỀ CHIẾN LƯỢC TRỒNG
NGƯỜI VÀO CÔNG TÁC GIÁO DỤC VÀ
ĐÀO TẠO Ở TỈNH BẮC KẠN HIỆN NAY

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Tư tưởng Hồ Chí Minh

HÀ NỘI, 2013


TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ

BÀN THỊ NGOAN

SỰ VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM CỦA
HỒ CHÍ MINH VỀ CHIẾN LƯỢC TRỒNG
NGƯỜI VÀO CÔNG TÁC GIÁO DỤC VÀ
ĐÀO TẠO Ở TỈNH BẮC KẠN HIỆN NAY
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Tư tưởng Hồ Chí Minh

Người hướng dẫn khoa học
GV. VI THỊ LẠI

HÀ NỘI, 2013


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình triển khai thực hiện khóa luận, người viết đã thường
xuyên nhận được sự giúp đỡ, chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo trong khoa
Giáo dục chính trị và các thầy cô bộ môn Tư tưởng Hồ Chí Minh, đặc biệt là
Giảng viên. Vi Thị Lại - người trực tiếp hướng dẫn.
Tác giả khóa luận xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các thầy cô
giáo và các bạn sinh viên đã giúp đỡ, chỉ bảo tận tình cũng như tạo mọi điều
kiện để người viết hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này.

Hà Nội, tháng 05 năm 2013
Người thực hiện

Bàn Thị Ngoan


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan những nội dung mà tôi trình bày trong khóa luận này
là kết quả nghiên cứu của bản thân tôi dưới sự hướng dẫn của Giảng viên. Vi
Thị Lại. Kết quả thu được là hoàn toàn trung thực và không trùng với kết quả
nghiên cứu của những tác giả khác.

Hà Nội, tháng 05 năm 2013
Người thực hiện

Bàn Thị Ngoan



DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt
Nxb

Chú thích
Nhà xuất bản

TCCN

Trung cấp chuyên nghiệp

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

XHCN

Xã hội chủ nghĩa


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
Chương 1: QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ CHIẾN LƯỢC “TRỒNG
NGƯỜI” ........................................................................................................ 6
1.1. Chiến lược “trồng người” trong tư tưởng Hồ Chí Minh ........................... 6
1.1.1. Vai trò và nhiệm vụ của chiến lược “trồng người” ....................... 6

1.1.2. Đối tượng của chiến lược “trồng người”.................................... 11
1.1.3. Nội dung chiến lược “trồng người” ............................................ 19
1.2. Vị trí, vai trò của giáo dục và đào tạo trong chiến lược “trồng người” ... 30
1.3. Ý nghĩa lí luận và thực tiễn của việc nghiên cứu quan điểm Hồ Chí Minh
về chiến lược “trồng người” ......................................................................... 34
Chương 2: VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ CHIẾN
LƯỢC “TRỒNG NGƯỜI” VÀO CÔNG TÁC GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO Ở
TỈNH BẮC KẠN HIỆN NAY ...................................................................... 37
2.1. Thực trạng của công tác giáo dục và đào tạo ở tỉnh Bắc Kạn hiện nay... 37
2.1.1. Những thành tựu ......................................................................... 37
2.1.2. Hạn chế ...................................................................................... 40
2.1.3. Nguyên nhân ............................................................................... 41
2.2 Nội dung vận dụng chiến lược “trồng người” của Hồ Chí Minh trong công
tác giáo dục và đào tạo ở tỉnh Bắc Kạn hiện nay .......................................... 43
2.3. Phương hướng, giải pháp cơ bản nâng cao hiệu quả công tác giáo dục và
đào tạo ở tỉnh Bắc Kạn hiện nay trên cơ sở vận dụng chiến lược “trồng người”
của Hồ Chí Minh .......................................................................................... 50
2.3.1. Một số phương hướng cơ bản ..................................................... 50
2.3.2. Một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo
dục và đào tạo ở tỉnh Bắc Kạn hiện nay trên cơ sở vận dụng chiến lược
“trồng người” của Hồ Chí Minh .................................................................. 55
KẾT LUẬN.................................................................................................. 65
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................... 67


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Sinh thời chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm tới con người và sự nghiệp
“trồng người”, bởi Người cho rằng, con người là vốn quý nhất, con người
được giác ngộ, được tổ chức, được giáo dục sẽ tạo ra tất cả. Vì vậy phải đào

tạo, bồi dưỡng nhân tố con người. Người nói: “Vì lợi ích mười năm thì phải
trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người” và khẳng định đây là sự
nghiệp “nặng nề” nhưng rất “vẻ vang”. Chính vì vậy mà Người luôn quan tâm
đặc biệt đến xây dựng và phát triển sự nghiệp giáo dục của đất nước nhằm
đào tạo ra những con người mới phát triển toàn diện. Trong các bài nói, bài
viết của Người thể hiện rõ nét chiến lược “trồng người” có ý nghĩa định
hướng để xây dựng một nền giáo dục tiến bộ ở Việt Nam.
Quan điểm Hồ Chí Minh về chiến lược “trồng người” là nền tảng quan
trọng để Đảng và Nhà nước ta hoạch định chiến lược giáo dục Việt Nam trong
những năm qua và thời gian tới. Hiện nay giáo dục và đào tạo đã và đang
được coi là vấn đề sôi động, cấp bách và được coi là nhân tố quyết định tương
lai của đất nước, giáo dục nhằm đáp ứng nhu cầu cấp thiết của xã hội là nâng
cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Nhận thức rõ vấn đề này,
Bắc Kạn tuy là tỉnh vùng núi cao, có địa hình phức tạp và kinh tế chưa phát
triển, nhưng tỉnh cũng đã quan tâm đến lĩnh vực giáo dục, đến việc “trồng
người” phát triển các thế hệ con người toàn diện trên cơ sở vận dụng quan
điểm “trồng người” của Hồ Chí Minh.
Việc “trồng người” là sự nghiệp chung của cả nước. Tuy nhiên, tỉnh Bắc
Kạn cần có chiến lược “trồng người” phù hợp với những đặc điểm riêng của
địa phương, lấy quan điểm của Hồ Chí Minh về chiến lược “trồng người” làm
chuẩn mực. Để góp phần làm rõ chiến lược phát triển giáo dục của tỉnh Bắc
Kạn trong thời gian tới trên cơ sở vận dụng quan điểm “trồng người” của Hồ

1


Chí Minh tôi đã chọn vấn đề “Sự vận dụng quan điểm của Hồ Chí Minh về
chiến lược trồng người vào công tác giáo dục và đào tạo ở tỉnh Bắc Kạn hiện
nay”, làm đề tài khóa luận tốt nghiệp của mình.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Cho đến nay, quan điểm Hồ Chí Minh về chiến lược “trồng người” đã có
khá nhiều công trình nghiên cứu, trước hết là những công trình sưu tập có tính
chuyên đề như: Hồ Chí Minh bàn về giáo dục, Nxb Giáo dục, Hà Nội, 1962;
Hồ Chí Minh - Nhiệm vụ của cô giáo, thầy giáo rất quan trọng và vẻ vang,
Nxb Giáo dục, Hà Nội, 1969; Hồ Chí Minh - Bàn về giáo dục, Nxb Sự thật,
Hà Nội, 1975; Hồ Chí Minh - Về giáo dục thanh niên, Nxb Thanh niên, Hà
Nội, 1980; Hồ Chí Minh nhà giáo dục vĩ đại, Nguyễn Lân, Nxb Khoa học xã
hội, Hà Nội, 1990; Giáo dục Việt Nam trước ngưỡng cửa thế kỉ XXI, Phạm
Minh Hạc, Nxb giáo dục, Hà Nội, 1999; Thành Duy, Tư tưởng Hồ Chí Minh
với sự nghiệp xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện, Nxb Chính trị
quốc gia, Hà Nội, 2002; Đặng Xuân Kỳ, Tư tưởng Hồ Chí Minh về phát triển
văn hóa và con người, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005; Thạc sĩ. Võ Hà,
Tìm hiểu chiến lược trồng người của Hồ Chí Minh, Nxb Lao động, (2007);
Trần Xuân Trường, Tư tưởng Hồ Chí Minh về con người xã hội chủ nghĩa Việt
Nam, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2008; PGS. TS Phạm Ngọc Anh - TS.
Nguyễn Thị Dung, Tư tưởng Hồ Chí Minh về Giáo dục và đào tạo, Nxb Lao
động xã hội, 2011.
Ngoài ra còn có những công trình của nhiều nhà nghiên cứu khác có nội
dung liên quan đến khóa luận đã được đăng trên các báo, tạp chí khác như:
Vũ Thị Kim Dung, Tư tưởng Hồ Chí Minh về con người, Tạp chí Khoa học
chính trị, số 2, 1998; Hoàng Đình Tỉnh, Giáo dục bồi dưỡng thế hệ trẻ Việt
Nam hiện nay theo di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Tạp chí Lí luận chính
trị, số 7, 2009; Lê Sỹ Thắng, Mấy vấn đề trồng người trong tư tưởng Hồ Chí
Minh, Tạp chí Triết học, Số 2, 1995.

2


Các công trình trên đã đề cập đến quan điểm của Hồ Chí Minh về chiến
lược “trồng người” dưới nhiều góc độ khác nhau. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều

vấn đề chưa được giải quyết cần phải tiếp tục nghiên cứu:
Thứ nhất, quan điểm của Hồ Chí Minh về chiến lược “trồng người”
thường được Hồ Chí Minh nhắc tới nhưng chủ yếu là lồng ghép trong những
công trình, bài viết về giáo dục vì vậy cần có một công trình viết riêng về vấn
đề này.
Thứ hai, cũng có nhiều tác giả, nhiều bài viết vận dụng quan điểm của Hồ
Chí Minh về chiến lược “trồng người” nhưng chủ yếu là vận dụng để xây
dựng con người mới trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hoặc
trong công tác giáo dục đào tạo nhưng vẫn còn chung chung, là nền giáo dục
của Việt Nam
Thứ ba, những số liệu về thực trạng công tác giáo dục và đào tạo ở tỉnh
Bắc Kạn trong mỗi giai đoạn là khác nhau. Nội dung vận dụng chiến lược
“trồng người” của Hồ Chí Minh, phương hướng, giải pháp nâng cao hiệu quả
công tác giáo dục và đào tạo ở tỉnh Bắc Kạn cũng phải thay đổi để phù hợp
với thực tiễn.
Thứ tư, vấn đề nhìn nhận đúng đắn những giá trị lí luận và giá trị thực tiễn
quan điểm của Hồ Chí Minh về chiến lược “trồng người” vẫn còn hạn hẹp.
Mặt khác, chưa có công trình nào đi sâu vào nghiên cứu quan điểm của
Hồ Chí Minh về chiến lược “trồng người” và sự vận dụng quan điểm này vào
công tác giáo dục và đào tạo ở tỉnh Bắc Kạn hiện nay.
Vì vậy, với đề tài này người viết góp phần làm rõ quan điểm Hồ Chí
Minh về chiến lược “trồng người”, nêu ra ý nghĩa lí luận và thực tiễn của việc
nghiên cứu. Đồng thời, vận dụng quan điểm của Người vào công tác giáo dục
và đào tạo ở tỉnh Bắc Kạn, đề xuất những phương hướng, giải pháp nâng cao
hiệu quả công tác Giáo dục và đào tạo phù hợp với điều kiện của địa phương.

3


3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của khóa luận

3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của đề tài là làm rõ nội dung quan điểm Hồ Chí Minh về chiến
lược “trồng người”. Từ đó vận dụng quan điểm này vào công tác giáo dục và
đào tạo ở tỉnh Bắc Kạn hiện nay nhằm đưa ra một số phương hướng, giải
pháp nâng cao hiệu quả công tác giáo dục và đào tạo của tỉnh.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Một là: Tìm hiểu nội dung quan điểm của Hồ Chí Minh về chiến lược “trồng
người”, từ đó rút ra ý nghĩa lí luận và thực tiễn của việc nghiên cứu quan điểm này.
Hai là: Chỉ rõ thực trạng công tác giáo dục và đào tạo ở tỉnh Bắc Kạn
hiện nay.
Ba là: Đề ra phương hướng và giải pháp nhằm góp phần nâng cao hiệu
quả công tác giáo dục và đào tạo ở tỉnh Bắc Kạn hiện nay trên cơ sở vận dụng
quan điểm của Hồ Chí Minh về chiến lược “trồng người”.
4. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng mà đề tài cần làm rõ là quan điểm của Hồ Chí Minh về chiến
lược “trồng người” và sự vận dụng quan điểm này trong công tác giáo dục và
đào tạo ở tỉnh Bắc Kạn hiện nay.
5. Cơ sở phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở phương pháp luận
Khóa luận được nghiên cứu trên cơ sở các tác phẩm của Hồ Chí Minh,
khai thác những bài nói, bài viết, các công trình của Hồ Chí Minh, các chỉ thị,
nghị quyết của Đảng, các bài viết của các lãnh tụ và nhà nước ta là nguồn tài
liệu chính. Ngoài ra khóa luận còn tham khảo một số tài liệu của các nhà
nghiên cứu.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Ngoài ra khóa luận còn sử dụng phương

4



pháp lịch sử và phương pháp lôgic; kết hợp việc nghiên cứu lí luận, khảo sát
thực tiễn, phân tích, tổng hợp, so sánh, diễn dịch, quy nạp khái quát làm rõ
mục đích đề tài đề ra.
6. Đóng góp của khóa luận
Kết quả nghiên cứu khóa luận sẽ góp phần hoàn thiện quan điểm của Hồ
Chí Minh về chiến lược “trồng người” nói chung và sự vận dụng quan điểm
của Người vào công tác giáo dục và đào tạo ở tỉnh Bắc Kạn hiện nay nói
riêng.
Kết quả nghiên cứu khóa luận có thể làm tài liệu tham khảo cho các công
trình nghiên cứu khoa học, công tác nghiên cứu, giảng dạy, tổng kết thực tiễn,
khái quát lí luận, là tài liệu tham khảo cho các cấp ngành giáo dục và đào tạo
ở tỉnh Bắc Kạn trong việc hoạch định chương trình, chính sách phát triển giáo
dục và đào tạo của tỉnh.
7. Kết cấu của khóa luận
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo khóa luận còn
bao gồm 2 chương, 6 tiết.

5


Chương 1
QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH
VỀ CHIẾN LƯỢC “TRỒNG NGƯỜI”
1.1. Chiến lược “trồng người” trong tư tưởng Hồ Chí Minh
Trong hệ thống quan điểm Hồ Chí Minh, quan điểm về chiến lược “trồng
người” có vị trí nổi bật, bao trùm và xuyên suốt toàn bộ quá trình hoạt động
cách mạng của người. Quan điểm Hồ Chí Minh về chiến lược “trồng người”
được hình thành và phát triển từ sự kế thừa truyền thống giáo dục trong lịch
sử dân tộc, tiếp thu những giá trị tinh hoa của nhân loại về giáo dục, bằng
thực tiễn hoạt động cách mạng phong phú, Hồ Chí Minh đã đưa ra những

quan điểm hết sức sâu sắc, thiết thực, sinh động về chiến lược “trồng người”
nhằm đào tạo, rèn luyện con người đạt hiệu quả tốt nhất.
Quan điểm Hồ Chí Minh về “trồng người” là một sự nghiệp có tính chất
chiến lược. Người mong muốn biến khát vọng và chủ trương của các thế hệ
cha anh về “khai dân trí” thành hiện thực. Do đó từ khi có chính quyền, Hồ
Chí Minh đã thực hiện một sự nghiệp “khai dân trí” rộng lớn chưa từng có
trong lịch sử nước ta và thu được những thành công hết sức to lớn, mặc dù sự
nghiệp ấy được tiến hành trong điều kiện chiến tranh khốc liệt. Bởi lẽ, Hồ Chí
Minh đã nhận thấy rõ vai trò cũng như nhiệm vụ của chiến lược “trồng người”
là hết sức quan trọng và cần thiết.
1.1.1. Vai trò và nhiệm vụ của chiến lược “trồng người”
Trong quan điểm Hồ Chí Minh, vấn đề con người là một bộ phận quan
trọng, có ý nghĩa vô cùng lớn lao. Ở Hồ Chí Minh, chúng ta luôn thấy một
tấm lòng yêu thương con người, yêu thương nhân dân vô hạn, Hồ Chí Minh
luôn mong muốn đem lại hạnh phúc cho nhân dân, mong muốn tạo mọi điều
kiện thuận lợi cho con người phát triển, luôn mong muốn con người phát triển

6


toàn diện. Nhưng để làm được những điều này Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh
đến việc “trồng người”, xây dựng con người, vì thế “trồng người” là một
chiến lược có vai trò và nhiệm vụ rất quan trọng.
Nhận thấy rõ vai trò của con người, Hồ Chí Minh thấy được con người là
vốn quý nhất, nhân tố quyết định thành công của sự nghiệp cách mạng, vì vậy
Hồ Chí Minh đã thực hiện chiến lược “trồng người”, Người cho rằng “trồng
người” là yêu cầu khách quan, vừa lâu dài vừa cấp bách của cách mạng. Hồ
Chí Minh khẳng định, con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của cách
mạng; bản chất con người mang tính xã hội. Chính vì vậy, Người luôn coi
việc “trồng người”, “bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau” là công việc vô

cùng quan trọng và cần thiết. Hồ Chí Minh nói đến “lợi ích trăm năm” và mục
tiêu xây dựng chủ nghĩa xã hội là những quan điểm mang tầm vóc chiến lược,
cơ bản lâu dài nhưng cũng rất cấp bách. Nó liên quan đến nhiệm vụ “trước hết
cần phải có những con người xã hội chủ nghĩa” và “trồng người”. Tất cả
những điều này phản ánh tư tưởng lớn về tầm quan trọng có tính quyết định
của nhân tố con người trong sự nghiệp cách mạng; tất cả vì con người, do con
người, Hồ Chí Minh từng nói:
“Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây
Vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người” [17, tr.222].
Đây là một triết lý vô cùng độc đáo và sâu sắc, đồng thời có ý nghĩa lớn
lao trong sự nghiệp xây dựng con người mới, đáp ứng yêu cầu khách quan của
cách mạng.
Chiến lược “trồng người” trong quan điểm Hồ Chí Minh thể hiện rất rõ
trong sự nghiệp xây dựng con người mới - con người xã hội chủ nghĩa. Hồ
Chí Minh chỉ rõ: “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết cần có những
con người xã hội chủ nghĩa” [15, tr.310]. Theo Hồ Chí Minh, chủ nghĩa xã
hội sẽ tạo ra những con người xã hội chủ nghĩa, nhưng những con người xã

7


hội chủ nghĩa lại là chủ thể của toàn bộ sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Chúng ta không phải chờ cho nền kinh tế, văn hóa phát triển cao rồi mới xây
dựng con người xã hội chủ nghĩa. Việc xây dựng những con người xã hội chủ
nghĩa phải được đặt ra ngay từ đầu.
“Trước hết cần có những con người xã hội chủ nghĩa”, không có nghĩa là
tất cả phải và có thể trở thành con người xã hội chủ nghĩa thật đầy đủ, hoàn
chỉnh. Mà trước tiên, cần phải có những con người tiên tiến, có được những
nét tiêu biểu của xã hội chủ nghĩa, có thể làm gương cho người khác để từ đó
lôi cuốn toàn bộ xã hội đẩy mạnh xây dựng những con người mới - con người

xã hội chủ nghĩa.
Công việc “trồng người” phải được tiến hành thường xuyên trong suốt
tiến trình đi lên chủ nghĩa xã hội và đồng thời phải đạt được những kết quả cụ
thể qua từng bước đi lên của đất nước. Phải khẳng định những cái tốt và phát
huy nó lên, đồng thời phải thấy được những điều chưa tốt, chưa được để khắc
phục và làm tốt hơn. “Mỗi bước xây dựng con người như vậy là một nấc
thang xây dựng chủ nghĩa xã hội” [2, tr.282]. Đây chính là biện chứng giữa
chủ nghĩa xã hội và con người xã hội chủ nghĩa. “Trồng người”, xây dựng con
người mới xã hội chủ nghĩa là công việc phải được đặt ra trong suốt cuộc đời
mỗi con người. Đây vừa là quyền lợi, vừa là nghĩa vụ, trách nhiệm của mỗi
người đối với sự nghiệp cách mạng. Đó là quá trình trưởng thành không
ngừng của mỗi người.
Vậy, muốn có những con người xã hội chủ nghĩa thì cần phải làm gì? Hồ
Chí Minh cho rằng, Muốn có những con người đủ đức, đủ tài để đảm đương
nhiệm vụ trọng đại của dân tộc thì phải tiến hành “trồng người” đó là lợi ích
trăm năm, là kế sách lớn cho sự phát triển.
Trong bản Di chúc lịch sử Người để để lại cho toàn Đảng và toàn dân ta,
Hồ Chí Minh yêu cầu công việc đầu tiên mà Đảng phải làm sau khi đã “chỉnh

8


đốn” lại đó là “công việc đối với con người”, trong đó Hồ Chí Minh đã căn
dặn “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc làm rất quan trọng
và rất cần thiết”. Để làm được điều đó thì Người cho rằng “Đảng cần phải
chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người
thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng”, vừa “chuyên”.
Quan điểm Hồ Chí Minh về chiến lược “trồng người” rất toàn diện và
sâu sắc. Tùy từng thời kỳ và nhiệm vụ cách mạng khác nhau, Hồ Chí Minh lại
đặt ra những yêu cầu, nhiệm vụ khác nhau về công tác trồng người. Nhưng

tựu chung lại có thể khái quát thành những nhiêm vụ lớn sau đây:
Thứ nhất, chiến lược “trồng người” phải làm sao đào tạo được những con
người có đạo đức cách mạng, đó là lòng trung thành với Tổ quốc và nhân dân,
không ngừng bồi dưỡng, trau dồi những phẩm chất đạo đức cách mạng: cần,
kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, những tác phong đẹp đẽ của đạo đức như
khiêm tốn, giản dị, siêng năng, gan dạ, sáng tạo và những đức tính tốt đẹp như
trung thành, thật thà, chính trực, có lòng yêu thương con người và tinh thần
quốc tế vô sản, có ý thức và tinh thần làm chủ tập thể “mình vì mọi người, mọi
người vì mình”. Đồng thời Hồ Chí Minh cũng yêu cầu phải đấu tranh chống
lại những căn bệnh do chủ nghĩa cá nhân sinh ra như tham ô, lãng phí, quan
liêu. Theo Hồ Chí Minh, đó chính là một thứ giặc nguy hiểm, giặc nội xâm,
giặc ở trong lòng, nó phá hoại sự nghiệp của chúng ta từ bên trong, nó là “kẻ
địch nguy hiểm của chủ nghĩa xã hội” vì vậy phải kiên quyết “quét sạch”.
Thứ hai, chiến lược “trồng người” là phải tạo nên những con người có ý
chí học hỏi, cầu tiến bộ, không ngừng vươn lên làm chủ những thành tựu văn
hóa, khoa học kỹ thuật, những hiểu biết mới của thời đại. Trong “Thư gửi các
học sinh” nhân ngày khai trường năm 1945, Người đã chỉ ra nhiệm vụ cho thế
hệ trẻ đó là “phải xây dựng lại cơ đồ mà tổ tiên đã để lại cho chúng ta”, để
“cho chúng ta theo kịp các nước khác trên toàn cầu”, đó là một trách nhiệm
rất “nặng nề” song cũng vô cùng “vẻ vang”.

9


Theo Hồ Chí Minh, sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội chưa phải là ở lý
tưởng cao xa, ở mức sống vật chất dồi dào, ở tư tưởng được tự do giải phóng,
mà trước hết là ở những giá trị đạo đức cao đẹp, ở phẩm chất của những
người cộng sản luôn sống và chiến đấu cho lý tưởng đó của loài người thành
hiện thực. Trong bài nói chuyện tại buổi lễ khai mạc Đại học Nhân dân Việt
Nam ngày 19/1/1955, Người đã chỉ ra nhiệm vụ của thế hệ trẻ trong thời kỳ

kiến thiết nước nhà xây dựng chế độ mới đó là “Nhiệm vụ của thanh niên
không phải là hỏi nước nhà đã cho mình những gì, mà phải tự hỏi mình đã
làm gì cho nước nhà? Mình phải làm thế nào cho ích lợi nước nhà nhiều
hơn? Mình đã vì lợi ích nước nhà mà hy sinh phấn đấu chừng nào?” [10,
tr.498]. Vì vậy, thế hệ trẻ phải có trách nhiệm với sự tồn vong, hưng thịnh của
dân tộc.
Thứ ba, chiến lược “trồng người” phải tạo nên những con người có tinh
thần tìm tòi, nghiên cứu, sáng tạo. Đó là những con người phải nhạy bén với
cái mới, biết vận dụng nó vào thực tế công tác để nâng cao năng suất, chất
lượng, hiệu quả. Đồng thời, đó phải là những con người “có chí tự động, tự
cường, tự lập, phải có khí khái ham làm việc, chứ không ham địa vị”. Hồ Chí
Minh cũng yêu cầu thế hệ trẻ phải hết sức tránh xa ba sự ham muốn đó là ham
muốn về tiền tài, danh vọng và quyền lực, Người còn cho rằng: “Thanh niên
cần phải chống tâm lý tự tư, tự lợi, chỉ lo lợi ích riêng và sinh hoạt riêng của
mình. Chống tâm lý ham sung sướng và tránh khó nhọc. Chống thói xem
khinh lao động, nhất là lao động chân tay. Chống lười biếng, xa xỉ. Chống
cách sinh hoạt uỷ mị. Chống kiêu ngạo, giả dối, khoe khoang” [15, tr.455], có
làm được như thế thì “mới xứng đáng thanh niên là chủ nhân tương lai của
nước nhà”. Hồ Chí Minh đã đặt trọn niềm tin và sự kỳ vọng vào thế hệ trẻ.
Người khẳng định: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà”, “nước
nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên”. Với Hồ

10


Chí Minh, tiền đồ và tương lai của dân tộc Việt Nam gắn bó chặt chẽ với tiền
đồ và tương lai của đội ngũ thanh niên.
Như vậy, trong sự nghiệp “trồng người”, giáo dục luôn chiếm giữ vị trí
hàng đầu, có vai trò và nhiệm vụ quan trọng. “Trồng người” không phải công
việc có thể làm một lúc là xong, không thể nóng vội, mà đó là công việc

“trăm năm”. Công việc này có thành công hay không thì nhân tố quyết định
hàng đầu chính là giáo dục. Nhận thức và giải quyết được vấn đề này có ý
nghĩa thường trực, bền bỉ trong suốt cuộc đời mỗi con người, trong suốt thời
kỳ quá độ. Mỗi con người trong suốt cuộc đời của mình phải luôn luôn giáo
dục và tự giáo dục để không ngừng hoàn thiện bản thân, phát triển hết năng
lực sẵn có của bản thân, xứng đáng để làm chủ nước nhà.
1.1.2. Đối tượng của chiến lược “trồng người”
Là một người suốt đời cống hiến cho sự nghiệp cách mạng giải phóng
dân tộc, giải phóng con người, Hồ Chí Minh rất quan tâm đến những quyền
con người xứng đáng được hưởng, những quyền “bất khả xâm phạm” đó là
“quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”, sự quan tâm
của Người đã trở thành khát vọng giải phóng triệt để con người, là ham muốn
tột bậc của Hồ Chí Minh trong suốt cuộc đời của mình, “Tôi chỉ có một ham
muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta hoàn toàn tự do, đồng bào
ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành” [12, tr.161].
Người coi “con người” là vốn quý nhất, là yếu tố quyết định của sự
nghiệp cách mạng. Người luôn mong muốn “ai cũng được học hành”, vì thế
đối với Hồ Chí Minh đối tượng của chiến lược “trồng người” là rất rộng, là
“đại chúng”.
* Đối với thiếu niên, nhi đồng
Có thể nói rằng, hiếm có một nhà lãnh đạo nào trên thế giới lại quan tâm
đến trẻ em một cách đặc biệt, sâu sắc và cụ thể như Hồ Chí Minh. Đây là đối

11


tượng được người quan tâm nhất với một tình cảm rất đặc biệt, ngay từ rất
sớm khi còn hoạt động ở nước ngoài, Hồ Chí Minh đã rất quan tâm tới giáo
dục thiếu nhi, Bác Hồ đã dành cho trẻ em những tình cảm thương yêu vô bờ
bến, Người nói: “Trẻ em như búp trên cành, biết ăn biết ngủ học hành là

ngoan”. Bên cạnh việc coi trẻ em là những chủ thể còn non nớt về thể chất và
trí tuệ, cần phải có sự quan tâm, chăm sóc và bảo vệ đặc biệt, Người đã đặt
niềm tin yêu mạnh mẽ vào trí tuệ và phẩm chất của thế hệ trẻ. Trong bức thư
gửi các cháu học sinh nhân ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam độc
lập, Bác Hồ khẳng định “Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không,
dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc
Năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các
em” [12, tr.32-33], câu nói đã trở thành một lời nhắn gửi và động viên tuổi trẻ
Việt Nam phấn đấu trên tất cả các lĩnh vực, đặc biệt là trong học tập trong
suốt những năm chiến tranh và giải phóng và vẫn còn giá trị thời sự quý báu
trong thời điểm hiện nay, Hồ Chí Minh cũng viết: “Ngày nay chúng ta phải
xây dựng lại cơ đồ mà tổ tiên ta đã để lại cho chúng ta, làm sao cho chúng ta
theo kịp các nước khác trên toàn cầu. Trong cuộc kiến thiết đó, nước nhà
trông mong, chờ đợi ở các em rất nhiều” [12, tr.33].
Trong những ngày gian khổ trên chiến khu Việt Bắc, dù bận trăm công
nghìn việc để lãnh đạo kháng chiến, Người vẫn không quên việc học hành của
con trẻ, Người luôn ân cần chỉ bảo các cháu yêu quý của mình.
Từ rất sớm Người đã khẳng định việc giáo dục cho thế hệ trẻ, kế tục sự
nghiệp cách mạng của cha ông ta là việc vô cùng quan trọng. Người căn dặn
giáo dục thiếu nhi là một khoa học. Người quan tâm nhất là giáo dục đạo đức,
theo Người cần dạy cho các cháu biết yêu tổ quốc, biết thương đồng bào,
chuộng lao động, giữ kỉ luật, biết vệ sinh, học văn hóa nhưng đồng thời phải
giữ toàn vẹn cái tính vui vẻ, hoạt bát, tự nhiên, tự động, trẻ trung của các

12


cháu, không được làm các cháu thành những “ông già bé”. Chính phủ, các
đoàn thể và tất cả đồng bào có trách nhiệm giúp sức vào việc giáo dục thiếu
nhi. Nội dung giáo dục đạo đức được Bác khái quát thành 5 điều sau:

“Yêu tổ quốc, yêu đồng bào
Học tập tốt, lao động tốt
Đoàn kết tốt, kỉ luật tốt
Giữ gìn vệ sinh thật tốt
Khiêm tốn, thật thà, dũng cảm” [4, tr.3].
Để thực hiện tốt công tác “trồng người”, Hồ Chí Minh đã chỉ rõ phải
dùng sức mạnh tổng hợp. Nhân dịp ngày Quốc tế thiếu nhi, Người nói rõ:
“Thiếu nhi, nhi đồng là người chủ tương lai của đất nước, vì vậy chăm sóc
và giáo dục tốt cho các cháu là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân. Công
tác đó phải làm kiên trì và bền bỉ” [7, tr.107].
Quan điểm của người còn thể hiện tính xã hội hóa đúng đắn trong
phương pháp giáo dục, phương pháp “trồng người”, “giáo dục là sự nghiệp
của tập thể, giáo dục phải đảm bảo tính dân chủ”. Người còn đòi hỏi phải
có phương pháp thích hợp với từng đối tượng mới đạt được hiệu quả cao,
Người căn dặn các cán bộ phụ trách thiếu nhi: “Cách dạy trẻ là phải nhẹ
nhàng, vui vẻ, chớ gò ép thiếu nhi vào khuôn khổ người lớn. Trong lúc học
cần cho các cháu vui vẻ, trong lúc vui cần cho các cháu học, ở trong nhà,
ở trong trường, ở xã hội các cháu đều vui vẻ, đều học” [7, tr.28].
Theo chủ tịch Hồ Chí Minh, đối với đối tượng là thiếu niên, nhi đồng thì
phương pháp giáo dục bằng tấm gương sống của người lớn là một phương
pháp giáo dục hiệu qủa. Người nói “trẻ em như tấm gương, cái tốt dễ tiếp thu,
cái xấu cũng dễ tiếp thu” [17, tr.333], cho nên ông bà, bố mẹ, thầy giáo, các
cô chú phụ trách, anh chị, em đều phải gương mẫu từ lời nói đến việc làm.
Bởi lẽ người lớn “nhất cử, nhất động” đều ảnh hưởng trực tiếp tới người học.
Hồ Chí Minh còn viết: “óc những người tuổi trẻ trong sạch như tấm lụa
13


trắng. Nhuộm xanh thì nó sẽ xanh. Nhuộm đỏ thì nó sẽ đỏ” [13, tr102]. Vì
vậy “trồng người” đối với đối tượng là thiếu niên nhi đồng là khoa học, phải

tinh tế, có phương pháp đúng, làm sao cho tất cả thiếu niên, nhi đồng đều
được học hỏi những điều hay, lẽ phải để sau này các em là những mầm xanh
tương lai của đất nước, có ích cho Tổ quốc, phụng sự cho Tổ quốc.
* Đối với thanh niên
Lúc sinh thời, Hồ Chí Minh luôn coi thanh niên là lực lượng rường cột
của đất nước, tương lai của dân tộc. Người có niềm tin lớn lao vào các thế hệ
thanh niên và thấy được khả năng sáng tạo to lớn của họ đối với sự nghiệp
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Hồ Chí Minh cho rằng: “Một năm khởi đầu từ
mùa xuân, một đời khởi đầu từ tuổi trẻ, tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội” [12,
tr.167]. Từ nhận thức đó, Hồ Chí Minh thường nói và viết về thanh niên rất
ngắn gọn, đơn giản nhưng rất sâu sắc, mục đích là làm cho mọi thanh niên
đều có thể hiểu và thấy được trách nhiệm của mình để tham gia vào công
cuộc giải phóng dân tộc, dựng xây đất nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng
định: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy, nước nhà
thịnh hay suy, mạnh hay yếu, một phần lớn là do các thanh niên. Thanh niên
muốn làm người chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại phải rèn luyện
tinh thần và lực lượng của mình, phải làm việc chuẩn bị cái tương lai đó”
[13, tr.185].
Trên cơ sở nhận thức về vị trí, vai trò của thanh niên trong tiến trình cách
mạng của dân tộc và vai trò nền tảng của đạo đức đối với người cách mạng,
Hồ Chí Minh xác định giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên là công
việc gốc của Đảng, của tổ chức Đoàn, của gia đình nhà trường và toàn xã hội.
Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến việc giáo dục đạo đức cách mạng đối với
thanh niên. Theo Người, giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên là quá
trình làm cho thanh niên lĩnh hội được những qui tắc, chuẩn mực đạo đức

14


cách mạng của xã hội. Đây còn là biện pháp tốt nhất nhằm giúp thanh niên

tránh được những tác động xấu của tàn dư đạo đức cũ để nhận thức đúng
trách nhiệm của mình trước dân tộc.
Đạo đức cách mạng của thanh niên là tin tưởng vào sự lãnh đạo của
Đảng ra sức phấn đấu để thực hiện mục tiêu của Đảng. Đảng Cộng sản Việt
Nam là người giáo dục, dìu dắt, rèn luyện và tạo điều kiện cho thanh niên học
tập, phấn đấu, tu dưỡng và thể hiện tài năng của mình, cống hiến cho sự
nghiệp cách mạng. Tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, thanh niên phải
không ngừng học tập nâng cao hiểu biết chủ nghĩa Mác - Lênin, nắm vững
đường lối, chủ trương của Đảng.
Người nêu rõ những chuẩn mực đạo đức làm định hướng cho sự rèn
luyện của thanh niên đó là: “Trước hết, phải yêu Tổ quốc, yêu nhân dân. Phải
có tinh thần dân tộc vững chắc và tinh thần quốc tế đúng đắn. Phải yêu và
trọng lao động. Phải giữ gìn kỷ luật. Phải bảo vệ của công. Phải quan tâm
đến đời sống của nhân dân... Phải thấm nhuần đạo đức cách mạng tức là
khiêm tốn, đoàn kết, thực hành chủ nghĩa tập thể, thương yêu, giúp đỡ lẫn
nhau...ra sức cần kiệm xây dựng nước nhà” [19, tr.106].
Bên cạnh đó, Hồ Chí Minh cũng luôn nhắc nhở thanh niên phải luôn gắn
chặt quá trình “xây và chống” trong rèn luyện đạo đức cách mạng. Người chỉ
rõ: “Thanh niên cần phải chống tâm lý tự tư, tự lợi, chỉ lo lợi ích riêng và
sinh hoạt riêng của mình. Chống tâm lý ham sung sướng và tránh khó nhọc.
Chống thói xem khinh lao động, nhất là lao động chân tay. Chống lười biếng,
xa xỉ. Chống cách sinh hoạt uỷ mị. Chống kiêu ngạo, giả dối, khoe khoang”
[15, tr.455].
Người cũng luôn căn dặn thanh niên: “Muốn xứng đáng vai trò người
chủ thì phải học tập” [15, tr.398]. Vì cách mạng đòi hỏi những con người có
văn hóa, có trình độ. Để xây dựng chủ nghĩa xã hội thành công thì nhất định
phải có lực lượng thanh niên có trình độ, có văn hóa, có kỹ thuật và quan

15



trọng hơn phải có lập trường chính trị vững vàng trên cơ sở chủ nghĩa Mác Lênin.
Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Nhiệm vụ chính của thanh niên học sinh
là học” [15, tr.398], bởi học để yêu Tổ quốc, yêu nhân dân, yêu lao động, yêu
khoa học, yêu đạo đức, học để “phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân”, làm
cho dân giàu nước mạnh. Để trở thành những công dân hữu ích, có tài, có đức
thì ngoài việc học ở trường thanh niên phải tự học, tự giáo dục tu dưỡng đạo
đức để hoàn thiện mình.
Tinh thần xung phong, gương mẫu của thanh niên không chỉ thể hiện ở
trong học tập mà còn ở chỗ dám đến những nơi khó khăn, gian khổ nhất “nơi
nào người khác làm ít kết quả, thanh niên phải xung phong đến làm cho tốt”
[18, tr.619]. Thanh niên phải là “đầu tàu” trong mọi phong trào. Muốn vậy,
thanh niên phải có quyết tâm lớn. Hơn nữa, phải có quyết tâm lớn mới có thể
đưa sự nghiệp cách mạng đi đến thắng lợi. Cuộc đời hoạt động cách mạng của
Hồ Chí Minh chính là tấm gương sáng về tinh thần quyết tâm cách mạng. Từ
kinh nghiệm quí báu của cuộc đời hoạt động của mình cùng với thực tiễn cách
mạng, Người đã khuyên thanh niên:
“Không có việc gì khó
Chỉ sợ lòng không bền
Đào núi và lấp biển
Quyết chí ắt làm nên” [14, tr.95].
Lời khuyên của Người được xem như là chân lý, là phương châm sống
và hành động của thế hệ trẻ qua mọi thời đại.
Sớm có cách nhìn toàn diện, vượt trước những người đương thời Hồ Chí
Minh không chỉ đánh giá cao vai trò của thế hệ trẻ, coi họ là người kế tục sự
nghiệp của cha ông mà còn chỉ ra những hạn chế của tuổi trẻ. Từ đó, Hồ Chí
Minh chú ý đến việc bồi dưỡng về lý tưởng cách mạng, đạo đức, khoa học kỹ
thuật, phương pháp cách mạng, ý thức tổ chức để họ trở thành con người toàn

16



diện, có đức có tài trước khi đưa họ ra đấu tranh cách mạng. Trước khi đi xa,
trong Di chúc, Hồ Chí Minh dặn lại Đảng ta: “Đoàn viên thanh niên ta nói
chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí
tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo
họ thành những người kế thừa xây dựng XHCN, vừa “hồng” vừa “chuyên”.
Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất
cần thiết” [20, tr.498]. Nếu không giáo dục đạo đức cho các thế hệ sau được
tốt thì họ có thể không kế tục được sự nghiệp cách mạng thế hệ trước để lại.
Vì vậy, Hồ Chí Minh nêu ra luận điểm mang tính chân lý sâu sắc là “Bồi
dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần
thiết” [20, tr.498]. Người coi đó là một trong những nhiệm vụ quan trọng, có
ý nghĩa chiến lược để bảo đảm thắng lợi của cách mạng Việt Nam.
Hồ Chí Minh cũng khẳng định bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau
là công việc hết sức công phu, bền bỉ. Người coi giáo dục và đào tạo, rèn
luyện thế hệ trẻ là sự nghiệp “trồng người”. Hơn nữa, việc trồng người ngoài
nhiệm vụ quan trọng phục vụ cho lợi ích cách mạng, còn phải đạt được mục
tiêu sâu xa hơn là để mỗi con người tự hoàn thiện mình vươn tới chân - thiện mỹ. Đó chính là nhân tố then chốt quyết định sự thành công của cách mạng,
sự tiến bộ của xã hội và tiền đồ của dân tộc. Hồ Chí Minh chủ trương phải coi
giáo dục là sự nghiệp của toàn dân để đào tạo ra một thế hệ trẻ đủ đức, đủ tài
cho tương lai. Người cũng chủ trương phải giáo dục thanh niên một cách toàn
diện: “Trong việc giáo dục và học tập phải chú trọng đủ các mặt: Đạo đức
cách mạng, giác ngộ XHCN, văn hóa kỹ thuật, lao động và sản xuất” [18,
tr.190]. Bên cạnh đó cũng phải coi trọng việc giáo dục truyền thống dân tộc
và truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ.
* Đối với cán bộ
Trong quá trình xây dựng Đảng, lực lượng cán bộ là một trong những
lực lượng chiếm vị trí quan trọng hàng đầu, có vai trò quyết định thành công


17


tới toàn bộ công tác xây dựng lực lượng cách mạng của Đảng. Khi nào, nơi
nào làm tốt công tác cán bộ thì khi đó, nơi đó cách mạng sẽ có nhiều thuận lợi
và giành được thắng lợi, và ngược lại. Với quan điểm đó, cả cuộc đời mình,
Hồ Chí Minh luôn luôn chú trọng đến việc “trồng người” đối với lực lượng
cán bộ.
Luận điểm khái quát nhất của Hồ Chí Minh về vị trí, vai trò của cán bộ
là: cán bộ vừa là người lãnh đạo, vừa là người đầy tớ thật trung thành, là trâu
ngựa của nhân dân.
Nhận thức rõ vị trí, vai trò của cán bộ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt
quan tâm đến việc luyện “tài”, rèn “đức” cho cán bộ. Bởi theo Người: “Có tài
mà không có đức, ví như một anh làm kinh tế tài chính rất giỏi, nhưng lại đi
đến thụt két thì chẳng những không làm được gì ích lợi cho xã hội, mà còn có
hại cho xã hội nữa. Nếu có đức mà không có tài ví như ông bụt không làm hại
gì nhưng cũng không có lợi gì cho loài người” [17, tr.172]. Người nhắc nhở
và giáo dục cán bộ đảng viên coi đó như là “kim chỉ nam” để con người nhận
thức đúng và hành động đúng con đường chủ nghĩa yêu nước của dân tộc để
đi lên chủ nghĩa xã hội.
Hồ Chí Minh yêu cầu cán bộ phải luôn luôn học tập để nâng cao trình độ
về mọi mặt. Học suốt đời, học không biết chán, dạy không biết mỏi (Nho
giáo); “học, học nữa, học mãi như Lênin đã dạy” [18, tr.103]… Đó là những
điều mà Hồ Chí Minh đã chú ý vận dụng vào trong cuộc sống của chính bản
thân mình và giáo dục, rèn luyện cho cán bộ, đảng viên. Hồ Chí Minh yêu cầu
“cán bộ của đảng phải hiểu biết lí luận cách mạng, và lí luận cùng thực hành
phải luôn luôn đi đôi với nhau”. Hồ Chí Minh quan niệm: “Một dân tộc dốt là
một dân tộc yếu”. Hồ Chí Minh cho rằng chỉ có lòng nhiệt tình không thôi thì
chưa đủ, mà còn phải có tri thức. Hồ Chí Minh suốt đời chăm chỉ học tập, già
rồi, cuối đời rồi vẫn còn học; học ở nhà trường, học trong cuộc sống, và quan

niệm của Hồ Chí Minh học không phải là để có bằng cấp, để thăng chức.

18


Người nói với cán bộ khi kết thúc một khóa huấn luyện “Anh em sẽ còn
phải học nữa, học mãi khi ra làm việc”. Người lấy nguyên tắc thống nhất giữa
lí luận và thực tiễn làm chuẩn mực. Nguyên tắc này được Người nhấn mạnh:
“Học phải suy nghĩ, học phải liên hệ với thực tế, phải có thí nghiệm và thực
hành. Học với hành phải kết hợp với nhau”. Người dạy: “Mình phải làm
gương, gắng làm gương trong anh em, và khi đi công tác, gắng làm gương
cho dân. Làm gương về cả ba mặt: tinh thần, vật chất và văn hóa”. Hồ Chí
Minh bày tỏ quan điểm quý trọng cán bộ khi cho rằng: “Đảng phải nuôi dạy
cán bộ, như người làm vườn vun trồng những cây cối quý báu. Phải trọng
nhân tài, trọng cán bộ, trọng mỗi một người có ích cho công việc chung của
chúng ta”.
Hồ Chí Minh cho rằng, phải chú ý việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đây là
công việc gốc của Đảng khi đặt trong mối quan hệ với nội dung vai trò của
cán bộ. Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ là một công việc quan trọng, phải
được tiến hành thường xuyên.
Năm 1964, Bác lại nói thêm: “Phải cố gắng học tập, luôn luôn học tập...
Học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, học tập văn hoá, học tập tiếng nước ngoài,
học tập nghề nghiệp của mình. Có trường học thì càng tốt. Không có trường
cũng phải tự mình tìm cách mà học, vừa làm vừa học”. Một lần nói chuyện
với các cán bộ, đảng viên lâu năm (9-12-1961), Bác tâm sự: “Tôi năm nay 71
tuổi, ngày nào cũng phải học... Công việc cứ tiến mãi, không học thì không
theo kịp, công việc nó sẽ gạt mình lại phía sau”.
Ngoài ra Hồ Chí Minh còn quan tâm đến việc trồng người đối với nhiều
đối tượng khác trong xã hội.
1.1.3. Nội dung chiến lược “trồng người”

Để có những con người phát triển toàn diện, Hồ Chí Minh hướng đến nội
dung “trồng người” toàn diện. Chiến lược “trồng người” đó phải kết hợp một
cách nhuần nhuyễn giữa đức dục, trí dục, thể dục nhằm tạo ra những con
19