MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục quốc phòng - an ninh (GDQP - AN) là một nội dung quan trọng
trong quá trình xây dựng nền quốc phòng toàn dân - an ninh nhân dân, là môn
học chính khoá trong các trƣờng đào tạo, bổ túc cán bộ của Đảng và Nhà nƣớc,
các trƣờng trung học và đại học.
Nhấn mạnh vị trí, vai trò môn giáo dục quốc phòng - an ninh, Chỉ thị 62CT/TW về tăng cƣờng công tác giáo dục quốc phòng - an ninh trƣớc tình hình
mới nêu rõ: Giáo dục quốc phòng - an ninh là một bộ phận của nền giáo dục
quốc dân, việc phổ cập và tăng cƣờng giáo dục quốc phòng - an ninh là nhiệm vụ
chung của Đảng, Nhà nƣớc và toàn xã hội, phải đƣợc chỉ đạo, tổ chức thực hiện
thống nhất từ Trung ƣơng đến địa phƣơng bằng các hình thức phù hợp với từng
đối tƣợng, kết hợp giáo dục thƣờng xuyên với giáo dục tập trung có trọng điểm.
Chú trọng giáo dục ý thức, tri thức và kỹ năng quân sự cần thiết cho toàn dân,
kết hợp giáo dục lý thuyết với thực hành.
Nghị định số 15/2001/NĐ - CP về giáo dục quốc phòng - an ninh đã nêu
rõ: Giáo dục quốc phòng - an ninh thuộc nội dung của nền giáo dục quốc gia, là
nội dung cơ bản trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, có ý nghĩa quan trọng
trong chiến lƣợc đào tạo con ngƣời mới xã hội chủ nghĩa; giáo dục quốc phòng an ninh là môn học chính khoá trong các trƣờng, lớp đào tạo bậc đại học, cao
đẳng, trung học chuyên nghiệp, dạy nghề, đặc biệt là trung học phổ thông thuộc
hệ thống giáo dục quốc dân, các trƣờng chính trị, hành chính và đoàn thể. Về
mục tiêu giáo dục quốc phòng - an ninh: Nhằm góp phần đào tạo con ngƣời phát
triển toàn diện, có đạo đức, sức khoẻ và kiến thức quốc phòng, kỹ năng quân sự
cần thiết để tham gia vào sự nghiệp xây dựng củng cố nền quốc phòng toàn diện.

1


Theo chỉ thị số 12 CT/TW của Bộ Chính trị về tăng cƣờng sự lãnh đạo của
Đảng đối với công tác GDQP - AN trong tình hình mới. Nghị định số
116/2007/NĐ - CP về GDQP - AN, các bộ, ngành cần phối hợp chặt chẽ với các
địa phƣơng trực tiếp là cơ quan quân sự và Hội đồng GDQP - AN các cấp: Tập

trung nâng cao chất lƣợng, hiệu quả công tác, bồi dƣỡng kiến thức GDQP - AN
cho các đối tƣợng. Trong đó chú trọng tạo điều kiện đẩy mạnh, đổi mới, nâng
cao chất lƣợng GDQP - AN ở cấp trung học phổ thông (THPT) vì: THPT là cấp
học đầu tiên đƣợc học về nội dung GDQP - AN nên có nhiều bỡ ngỡ chƣa quen
với môn học này. Đây là môn học có những yêu cầu cao hơn so với những môn
học khác vì trong quá trình học tập phải kết hợp giữa lí thuyết với thực hành
ngay tại lớp học ví dụ nhƣ: Kỹ thuật sử dụng lựu đạn hay các cách băng bó vết
thƣơng trong các tai nạn thông thƣờng mà chúng ta thƣờng gặp khi luyện tập,
chơi thể thao hay lao động. Một trong những nội dung quan trọng trong chƣơng
trình GDQP - AN ở trƣờng THPT đó là bài cấp cứu ban đầu, tai nạn thông
thƣờng và cách băng bó vết thƣơng. Thực trạng dạy và học nội dung thực hành ở
các trƣờng THPT đạt kết quả chƣa cao. Cụ thể trong phân môn này thì vấn đề
thực hành ngay tại lớp giáo viên và học sinh vẫn còn coi nhẹ. Vì vậy cả ngƣời
dạy và ngƣời học phải có ý thức trách nhiệm cao về kiến thức bài học nói chung
và kĩ năng thực hành bài nói riêng.
Việc nâng cao chất lƣợng môn GDQP - AN là rất cần thiết và có ý nghĩa
quan trọng góp phần phát huy tính chủ động, tích cực, năng động và sáng tạo
nhằm đạt kết quả cao trong học tập và rèn luyện của học sinh, phát huy tác dụng
đối với các hoạt động thực tiễn của nhà trƣờng và xã hội.
Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn trên, em đã mạnh dạn chọn đề tài: “Một số
biện pháp nâng cao chất lượng bài cấp cứu ban đầu, các tai nạn thông thường

2


và băng bó vết thương của học sinh lớp THPT khối 10” làm đề tài nghiên cứu
khoá luận của mình.
2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng trong quá trình dạy và học bài “Cấp cứu
ban đầu các tai nạn thông thƣờng và băng bó vết thƣơng” em nghiên cứu đề tài

nhằm mục đích nâng cao chất lƣợng bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông
thƣờng và băng bó vết thƣơng” trong chƣơng trình GDQP - AN ở các trƣờng
THPT.
Nhiệm vụ nghiên cứu đề tài nhằm giải quyết một số vấn đề sau :
Trƣớc hết là tìm hiểu về thực trạng trong quá trình dạy và học bài “Cấp cứu
ban đầu các tai nạn thông thƣờng và băng bó vết thƣơng” ở các trƣờng trung học
phổ thông.
Từ đó tìm ra một số biện pháp nâng cao chất lƣợng bài “Cấp cứu ban đầu
các tai nạn thông thƣờng và băng bó vết thƣơng” ở các trƣờng trung học phổ
thông.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu hình thức tổ chức và đặc biệt là nghiên cứu các biện pháp
nâng cao chất lƣợng giảng dạy trong bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông
thƣờng và băng bó vết thƣơng”.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Cơ sở lí luận và thực tiễn các văn bản, nghị định, nghị quyết, quyết định
của Đảng, Nhà nƣớc về GDQP - AN.
Nghiên cứu thực nghiệm hình thức tổ chức và biện pháp nâng cao chất
lƣợng giảng dạy bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thƣờng và băng bó vết

3


thƣơng” đối với học sinh lớp 10 trƣờng THPT Xuân Hòa, trƣờng THPT Phúc
Yên và trƣờng THPT Quế Võ 1.
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Ý nghĩa khoa học: Nâng cao chất lƣợng bài là cơ sở cho việc nâng cao chất
lƣợng dạy học môn GDQP - AN và nó có ý nghĩa quan trọng trong việc dạy môn
GDQP - AN

Ý nghĩa thƣc tiễn: Là tài liệu tham khảo cho các giáo viên học sinh ở các
trƣờng THPT đã và đang quan tâm đến các thức giảng dạy môn GDQP - AN
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Nghiên cứu tài liệu giáo trình lí luận dạy học, phƣơng pháp dạy - học
GDQP - AN liên quan tới đề tài, từ đó xác định đƣợc cơ sở lí luận để tổ chức quá
trình dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh.
Phân tích nội dung chƣơng trình GDQP - AN, SGK lớp 10, đặc biệt là bài
“Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thƣờng và băng bó vết thƣơng”
5.2. Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Các vấn đề nghiên cứu chỉ có thông qua thực tiễn kiểm chứng bằng thực
nghiệm sƣ phạm mới đủ độ tin cậy để giải quyết, xác định vấn đề có cơ sở khoa
học hay không.
Thực nghiệm sƣ phạm là phƣơng pháp đƣợc sử dụng trong quá trình
nghiên cứu nhằm mục đích khẳng định tính khả thi của đề tài.
Để đạt đƣợc mục đích của thực nghiệm, đòi hỏi quá trình thực nghiệm
phải đảm bảo về tính khoa học và phù hợp với thực tế trƣờng THPT.
Áp dụng các biện pháp để học tốt nội dung kỹ năng thực hành các cách
cấp cứu ban đầu và băng bó vết thƣơng trong chƣơng trình GDQP - AN lớp 10.

4


Trƣớc khi tiến hành thực nghiệm áp dụng hình thức tổ chức và phƣơng
pháp luyện tập tích cực với nhóm thực nghiệm, để đánh giá chất lƣợng luyện tập
chúng tôi tiến hành kiểm tra, trên cơ sở đó so sánh kết quả kiểm tra của nhóm
đối chứng và nhóm thực nghiệm ở các trƣờng để làm sáng tỏ hiệu quả của các
giải pháp đề xuất.
5.3. Phương pháp toán học thống kê
Phƣơng pháp này chúng tôi sử dụng để sử lý số liệu thu thập đƣợc trong đề tài.


5


NỘI DUNG
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ MÔN
GDQP - AN
1.1. Cơ sở lí luận
1.1.1. Tư duy lí luận của Đảng ta về GDQP - AN trong hệ thống giáo dục quốc gia

Hệ thống giáo dục quốc gia là tổng thể cơ sở giáo dục và đào tạo ở các cấp
học và bậc học của quốc gia Việt Nam, do Nhà nƣớc Cộng hoà xã hội chủ nghĩa
Việt Nam quản lí, hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật hiện hành
của Nhà nƣớc Việt Nam bao gồm: Hệ thống giáo dục quốc dân (giáo dục mầm
non, giáo dục phổ thông, giáo dục trung học chuyên nghiệp, giáo dục cao đẳng
và giáo dục đại học); hệ thống trƣờng chính trị; hệ thống nhà trƣờng của lực
lƣợng vũ trang (quân đội và công an); hệ thống nhà trƣờng của các đoàn thể, tổ
chức chính trị - xã hội.
GDQP - AN là giáo dục ý thức, tri thức và kỹ năng quân sự cần thiết cho
toàn dân nhằm phục vụ cho sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. GDQP - AN thuộc nội
dung của nền giáo dục quốc gia, là nội dung cơ bản trong xây dựng nền quốc
phòng toàn dân, có ý nghĩa quan trọng trong chiến lƣợc đào tạo con ngƣời mới
xã hội chủ nghĩa.
Với tƣ cách là môn học chính khóa trong các trƣờng THPT, cao đẳng, đại
học… GDQP - AN là môn học bắt buộc đối với học sinh, sinh viên và cán bộ,
đƣợc thực hiện thống nhất trong phạm vi cả nƣớc với nội dung, hình thức,
phƣơng pháp phù hợp cho từng đối tƣợng. GDQP - AN trong hệ thống giáo dục
quốc gia là một bộ phận của nền giáo dục ở nƣớc ta, là hoạt động có kế hoạch, có
chƣơng trình, nội dung, phƣơng pháp và hình thức phù hợp với từng đối tƣợng


6


nhằm truyền thụ tri thức, bồi dƣỡng kinh nghiệm, kỹ năng quân sự cần thiết cho
cán bộ các cấp của Đảng và Nhà nƣớc trong các trƣờng chính trị, hành chính,
đoàn thể và cho học sinh, sinh viên trong các trƣờng THPT, cao đẳng, đại học để
họ sẵn sàng làm tốt nghĩa vụ quốc phòng bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa.
Mục tiêu GDQP - AN: Đó là nhằm góp phần đào tạo con ngƣời phát triển
toàn diện, hiểu biết và thực hiện quyền, nghĩa vụ công dân về xây dựng nền quốc
phòng toàn dân, bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa; yêu nƣớc; yêu chủ nghĩa xã
hội, có tinh thần cách mạng và ý thức cảnh giác trƣớc âm mƣu, thủ đoạn của chủ
nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch trong chống phá sự nghiệp xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta; có kiến thức cơ bản về quân sự cần thiết để
tham gia xây dựng, củng cố nền quốc phòng toàn dân, sẵn sàng làm nghĩa vụ
công dân bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.
Yêu cầu GDQP - AN: GDQP - AN phải thực hiện đồng bộ bằng nhiều
hình thức, nội dung phù hợp với mục tiêu giáo dục của từng đối tƣợng, chƣơng
trình, giáo trình, kế hoạch giảng dạy, phải thống nhất tính cơ bản, toàn diện, thiết
thực, có hệ thống, bảo đảm cho ngƣời học có đủ các điều kiện để tham gia và
hoàn thành nghĩa vụ công dân bảo vệ Tổ quốc.
Nguyên lý GDQP - AN: Quán triệt và thực hiện đúng nguyên lý giáo dục
chủ nghĩa Mác - Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, đƣờng lối, quan điểm của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nƣớc; giáo dục phải có tính nhân dân, dân tộc,
khoa học hiện đại, lý thuyết đi đôi với thực hành; giáo dục trong nhà trƣờng kết
hợp với giáo dục tại gia đình và giáo dục trong các tổ chức đoàn thể, xã hội.
Sự thống nhất và khác biệt giữa GDQP - AN với môn học khác: Là một
môn học chính khóa trong các nhà trƣờng, GDQP - AN có quan hệ tƣơng tác với

7



tất cả các môn học khác trong chƣơng trình đào tạo của nhà trƣờng. Sự thống
nhất và khác biệt giữa GDQP - AN với các môn học khác thể hiện ở các điểm
dƣới đây:
Về sự thống nhất: GDQP - AN và các môn học cùng hƣớng vào thực hiện
mục tiêu giáo dục - đào tạo con ngƣời Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức,
tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tƣởng độc lập dân
tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dƣỡng nhân cách, phẩm chất và năng
lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
GDQP - AN và các môn học khác đều thực hiện theo chƣơng trình, giáo
trình, kế hoạch giảng dạy, đảm bảo tính cơ bản, toàn diện, thiết thực, hệ thống,
phù hợp với mục tiêu giáo dục của từng bậc học, cấp học. GDQP - AN thống
nhất với các môn học khác ở tính kế hoạch, tính mục đích đã xác định trƣớc;
cùng có đối tƣợng ngƣời học, có chung độ tuổi, trình độ nhận thức, sự trải
nghiệm thực tiễn về một lĩnh vực công tác nào đó.
GDQP - AN và các môn học đều thực hiện bình đẳng về quyền lợi và
trách nhiệm và luật pháp đã quy định; có môi trƣờng sƣ phạm chung, các mối
quan hệ, bầu không khí tâm lý tập thể, hệ thống tổ chức, quản lý điều hành của
nhà trƣờng, điều kiện cơ sở vật chất đảm bảo cho các hoạt động của giáo dục;
cùng trang bị cho ngƣời học những kiến thức cơ bản có tính phổ thông của môn
học; cùng hƣớng và mục tiêu đào tạo và bồi dƣỡng các chuyên gia cho lĩnh vực
chuyên môn nghề nghiệp nhất định; cùng tạo ra khối kiến thức cơ bản và cơ sở
làm nền móng cho sự phát triển của kiến thức chuyên ngành.
Về sự khác nhau: GDQP - AN là một môn học có tính độc lập tƣơng đối
trong hệ thống các môn học. GDQP - AN là môn học có khách thể, đối tƣợng và
phƣơng pháp nghiên cứu riêng, là một trong những môn học mới đƣợc đƣa vào

8



chƣơng trình đào tạo chính khóa của các nhà trƣờng trong hệ thống giáo dục
quốc gia. So với các môn học khác, GDQP - AN là một trong những môn học
còn non trẻ cả về thời gian và trình độ phát triển khoa học của nội dung môn học.
Vì vậy, đối với một số không ít cán bộ, giáo viên, học sinh, sinh viên chƣa nhận
thức đầy đủ vị trí, vai trò, tầm quan trọng của GDQP - AN. Từ đó dẫn đến thái
độ giản đơn trong học tập môn học này; thậm trí còn có ngƣời cho rằng, đây là
môn phụ, không cần phải đầu tƣ nhiều công sức và kinh phí cho nó.
GDQP - AN hƣớng vào chuẩn bị cho ngƣời học những kiến thức, kỹ năng
và các phẩm chất cần thiết để mỗi công dân làm tốt nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc. Vì
vậy, đòi hỏi ngƣời học phải huy động cả trí lực và thể lực với cƣờng độ cao mới
đáp ứng đƣợc loại hình hoạt động đặc biệt, luôn gắn với khó khăn, gian khổ. Đặc
điểm đó đòi hỏi trong GDQP - AN phải đƣa ngƣời học sát với thực tiễn chiến
tranh, không chỉ chuẩn bị cho ngƣời học không chỉ kiến thức, kỹ năng hoạt động
thực tiễn quân sự mà còn phải rèn luyện cho họ cả về tâm lý, tinh thần và thể lực
để có hoạt động thực tiễn quân sự.
Trên đây là những đặc điểm riêng của môn GDQP - AN so với môn học
khác. Những đặc điểm đó đã ảnh hƣởng, chi phối không nhỏ đến chất lƣợng,
hiệu quả giảng dạy, học tập môn GDQP - AN hiện nay. Đồng thời, những đặc
điểm đó đã đặt ra cho quá trình dạy và học môn GDQP - AN ở các nhà trƣờng có
những yêu cầu cụ thể riêng cả về nội dung, phƣơng pháp và hình thức tổ chức
dạy học.
1.1.2. Vị trí, ý nghĩa môn GDQP - AN trong trường THPT

GDQP - AN cho học sinh là môn học chính khoá, bắt buộc, là nhiệm vụ,
chiến lƣợc của Đảng, Nhà nƣớc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa

9



GDQP - AN là một nội dung quan trọng trong mục tiêu đào tạo toàn diện
con ngƣời mới phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH đất nƣớc. GDQP - AN không phải
là công việc chuẩn bị cho chiến tranh mà chủ yếu là trang bị tƣ duy, kiến thức cơ
bản nhất về quốc phòng cho học sinh giúp học sinh có nhận thức và hiểu biết
trong công việc kết hợp kinh tế với quốc phòng, quốc phòng với kinh tế, an ninh
và đối ngoại.
GDQP - AN là một một nhiệm vụ không thể thiếu trong quá trình đào tạo,
xây dựng con ngƣời mới của Đảng. Thông qua nhận thức về nội dung môn học
và thực tế thông qua quá trình học tập GDQP - AN đã giúp cho học sinh nhận
thức đầy đủ về nghĩa vụ, trách nhiệm của mình đối với Tổ quốc, hiểu về lịch sử
dựng nƣớc và giữ nƣớc của dân tộc ta hàng ngàn năm qua. Đồng thời giúp cho
học sinh xây dựng lối sống lành mạnh, ý thức TCKL, tác phong nhanh nhẹn,
thống nhất nội dung, tổ chức, phƣơng pháp giảng dạy GDQP - AN, kết hợp kiện
toàn xây dựng đội ngũ giáo viên có đầy đủ phẩm chất và năng lực bảo đảm cho
quá trình giảng dạy.
GDQP - AN là một nội dung quan trọng trong việc xây dựng nền quốc phòng
toàn dân, phải tăng cƣờng công tác GDQP - AN toàn dân đó là nhiệm vụ của
Đảng, Nhà nƣớc và của toàn xã hội. Rõ ràng là vai trò của công tác GDQP - AN
toàn dân ngày càng tăng lên nhất là GDQP - AN cho thế hệ trẻ. Bởi lẽ, không ai
khác mà chính thế hệ trẻ là chủ nhân xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày mai.
Song cần thấy rằng thế hệ trẻ sinh ra và lớn lên trong thời bình bản thân họ chƣa
trải qua chiến tranh, ít biết về chiến tranh, về kẻ thù, chƣa nhận thức sâu sắc
quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm của mình đối với Tổ quốc và dân tộc. Do vậy
tăng cƣờng GDQP - AN toàn dân nói chung và GDQP - AN cho thế hệ trẻ nói
riêng là nội dung đặc biệt có ý nghĩa quan trọng trong chiến lƣợc đào tạo con

10



ngƣời mới xã hội chủ nghĩa và củng cố nền quốc phòng toàn dân vững mạnh.
Điều này liên quan trực tiếp đến sự an nguy, tồn vong, sống còn của quốc gia,
dân tộc.
1.2. Cơ sở thực tiễn
1.2.1. Nội dung chương trình GDQP - AN trong trường THPT
(Ban hành kèm theo Quyết định số: 16/2006/QĐ - BGD&ĐT ngày 05 tháng 05
năm 2006 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo)
Mục tiêu: Giáo dục cho học sinh lòng yêu nƣớc, yêu chủ nghĩa xã hội,
niềm tự hào và sự trân trọng đối với truyền thống dựng nƣớc và giữ nƣớc của
dân tộc, của các lực lƣợng vũ trang nhân dân Việt Nam.
Chƣơng trình lớp 10
Hiểu đƣợc và có thái độ chân trọng với truyền thống vẻ vang đánh giặc
giữ nƣớc của dân tộc, của quân đội và nhân dân. Có ý thức tập thể, tự giác rèn
luyện ý thức tổ chức kỉ luật trong học tập để trở thành ngƣời có ích cho xã hội.
Bƣớc đầu làm quen với tác phong quân nhân. Thực hành các động tác cơ bản về
đội ngũ không có súng. Vận dụng vào việc xây dựng nếp sống, sinh hoạt học tập
tập thể có kỷ luật, văn minh trong nhà trƣờng và xã hội.
Biết cách băng bó một số vết thƣơng đơn giản và xử lý một số trƣờng hợp
cấp cứu các tai nạn thông thƣờng.
Chương trình lớp 11
Nắm đƣợc một số nội dung cơ bản của Luật nghĩa vụ quân sự và Luật sĩ
quan QĐNDVN.
Biết thao tác tháo, lắp, bảo quản súng AK (CKC) và thực hành bắn tập vào
mục tiêu cố định. Biết sử dụng một số loại lựu đạn, tập và thực hành động tác
đứng ném xa trúng hƣớng bảo đảm an toàn.

11


Biết thực hành kỹ thuật cấp cứu và chuyển thƣơng.

Chương trình lớp 12
Có hiểu biết nhất định một số nội dung cơ bản về quốc phòng toàn dân,
QĐNDVN và tuyển sinh quân sự.
Xác lập đƣợc trách nhiệm của ngƣời thanh niên - học sinh đối với nhiệm vụ
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, sẵn sàng tham gia các
lực lƣợng vũ trang nhân dân.
Biết thực hành các tƣ thế, động tác vận động cơ bản của ngƣời chiến sĩ trong
chiến đấu. Biết phòng tránh một số loại vũ khí hoá học và vũ khí cháy thông
thƣờng.
Nội dung chƣơng trình
Một số hiểu biết chung về quân đội
Việt Nam đánh giặc giữ nƣớc (lớp 10)
Lịch sử và truyền thống của QĐNDVN (lớp 10)
Luật nghĩa vụ quân sự và tránh nhiệm của học sinh (lớp 11)
Một số hiểu biết về nền quốc phòng toàn dân (lớp 12)
Giới thiệu Luật sĩ quan QĐNDVN (lớp 12)
Tổ chức QĐNDVN (lớp 12)
Nhà trƣờng quân đội và tuyển sinh quân sự (lớp 12)
Điều lệnh
Một số nội dung trong điều lệnh và quản lý bộ đội (lớp 10)
Một số nội dung trong điều lệnh đội ngũ (lớp 10)
Kỹ thuật
Giới thiệu súng bộ binh AK, CKC (lớp 11)
Các bắn súng AK hoặc CKC (lớp 11)

12


Kỹ thuật sử dụng lựu đạn (lớp 11)
Chiến thuật

Các tƣ thế động tác vận động trong chiến đấu (lớp 12)
Lợi dụng địa hình địa vật (lớp 12)
Một số hiểu biết về phòng thủ dân sự
Thƣơng thức phòng tránh một số bom đạn và thiên tai (lớp 10)
Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thƣờng và băng bó vết thƣơng (lớp 10)
Hội thao GDQP (lớp 10)
Ôn tập
Kiểm tra
1.2.2. Đổi mới cách thức tổ chức GDQP - AN tại các trường THPT
Đổi mới cách thức tổ chức GDQP - AN là một trong những căn cứ giữ vai
trò quan trọng trong đánh giá đổi mới GDQP - AN trong hệ thống giáo dục quốc
gia hiện nay. Những căn cứ đánh giá chủ yếu.
Thứ nhất, đổi mới cơ chế quản lý, điều hành GDQP - AN. Sự phân cấp
quản lý hệ thống giáo dục quốc dân hiện nay là: Cán bộ, ban, ngành quản lý
công tác GDQP - AN của các ban, bộ, ngành mình. Đây là một yếu tố chi phối
cơ chế quản lý GDQP - AN trong hệ thống giáo dục quốc gia ở nƣớc ta. Thực tế
đó đòi hỏi phải có sự đồng bộ giữa các bộ, ban, ngành từ Trung ƣơng đến cơ sở
trong tổ chức GDQP - AN cho các đối tƣợng trong hệ thống giáo dục quốc gia.
Cơ chế phối hợp giữa các bộ: Bộ Quốc phòng, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Lao
động - Thƣơng binh và Xã hội, Bộ Tài chính,… trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ
chức thực hiện GDQP - AN là một căn cứ để đánh giá đổi mới GDQP - AN
trong hệ thống giáo dục quốc gia hiện nay.

13


Sau khi ra quyết định thành lập Hội đồng Giáo dục GDQP - AN Trung
ƣơng, các năm 2003, 2004, Thủ tƣớng Chính Phủ đã ra quyết định thành lập hội
đồng giáo dục quốc phòng cấp tỉnh, huyện và cấp quân khu nhằm phối hợp và
chỉ đạo thống nhất giữa các cơ quan và các đoàn thể về công tác GDQP - AN. Vì

vậy đã đánh giá đƣợc việc thực hiện quyền hạn, nhiệm vụ của Hội đồng Giáo
dục quốc phòng, sự phối hợp của hội đồng GDQP - AN với cơ sở giáo dục với
các cơ sở giáo dục đào tạo trong giảng dạy môn học GDQP - AN. Sự vận hành
của cơ chế: Cấp ủy Đảng lãnh đạo, chính quyền điều hành, cơ quan quân sự làm
tham mƣu và chỉ đạo trực tiếp với sự tham gia của các tổ chức và đoàn thể chính
trị - xã hội trong GDQP - AN là căn cứ đánh giá đổi mới GDQP - AN trong hệ
thống giáo dục quốc dân hiện nay.
Các tầng lớp nhân dân là đối tƣợng của GDQP - AN theo quan niệm giáo
dục quốc phòng toàn dân; đồng thời sự tham gia của đông đảo các tầng lớp nhân
dân cũng là một căn cứ đánh giá đổi mới GDQP - AN trong hệ thống giáo dục
quốc gia, nhất là GDQP - AN cho học sinh, sinh viên.
Thứ hai, đổi mới hình thức tổ chức GDQP - AN cho các đối tượng. Theo
các quy định hiện hành, GDQP - AN cho HS, sinh viên đƣợc tổ chức theo hình
thức học rải hoặc học tập trung, học tại trƣờng hoặc các trung tâm GDQP - AN.
Vấn đề đặt ra là, cần đánh giá đúng những ƣu, khuyết điểm của từng hình thức
để cải tiến cách thức tổ chức cho phù hợp với đối tƣợng và đem lại hiệu quả.
Đổi mới hình thức GDQP - AN đòi hỏi phải thực hiện nghiêm chỉnh các
quy định về hình thức dạy học hiện nay đồng thời nhanh chóng áp dụng các
phƣơng pháp dạy học hiện đại vào dạy và học môn GDQP - AN áp dụng phƣơng
pháp dạy học hiện đại là một tiêu chí đánh giá kết quả đổi mới GDQP - AN hiện
nay.

14


Thứ ba, điều kiện đảm bảo cho GDQP - AN: Giáo viên, cán bộ quản lý,
sân bãi, dụng cụ học tập. Đội ngũ giáo viên giữ vai trò quyết định chất lƣợng dạy
học. Đánh giá kết quả đổi mới GDQP - AN phải tập trung làm rõ số lƣợng, chất
lƣợng những ngƣời trực tiếp tham gia GDQP - AN, nhất là đội ngũ giáo viên
giáo dục quốc phòng. Nội dung đánh giá chủ yếu: 1)Số lƣợng giáo viên so với

yêu cầu giảng dạy GDQP - AN trong hệ thống giáo dục quốc gia hiện nay;
2)Chất lƣợng đội ngũ giáo viên so với yêu cầu GDQP - AN cho từng đối tƣợng.
GDQP - AN trong hệ thống giáo dục quốc dân cần có một đội ngũ những
ngƣời làm công tác quản lý. Vì vậy, số lƣợng, chất lƣợng đội ngũ cán bộ quản lý
GDQP - AN cũng là một căn cứ, một nội dung đánh giá kết quả đổi mới GDQP AN trong hệ thống giáo dục quốc dân hiện nay.
Dụng cụ học tập là một yếu tố quan trọng tạo nên chất lƣợng GDQP - AN,
là thƣớc đo để đo lƣờng kết quả đổi mới GDQP - AN trong hệ thống giáo dục
quốc gia. Nó đƣợc thể hiện ở những nội dung chủ yếu sau: 1)Số lƣợng dụng cụ
học tập đủ theo quy định cho dạy và học môn GDQP - AN; 2)Dụng cụ học tập
luôn đƣợc cải tiến, hoàn thiện về số lƣợng, chất lƣợng và mở rộng chủng loại
theo yêu cầu giáo dục; 3)Tính hiện đại, hữu ích của dụng cụ học tập.
Xu hƣớng chung trong GDQP - AN ở nƣớc ta hiện nay là đƣa các nội
dung GDQP - AN vào các trò chơi, vào nội dung sinh hoạt các câu lạc bộ, các
trung tâm giáo dục quốc phòng. Hiện nay một số trƣờng học đã sử dụng hình
thức trò chơi quốc phòng để bổ trợ GDQP - AN cho học sinh. Kết quả thành lập
các câu lạc bộ và hoạt động của chúng cùng hình thức trò chơi quốc phòng ở một
số trung tâm GDQP - AN… là một nội dung đánh giá kết quả đổi mới GDQP AN trong hệ thống giáo dục quốc dân hiện nay.

15


Với môn học GDQP - AN, bảo đảm về sân bãi, thao trƣờng là một yêu cầu
bắt buộc phải thực hiện, nếu không sẽ không thể triển khai dạy và học đƣợc
(nhất là với đối tƣợng học sinh, sinh viên). Đây cũng là một căn cứ để đánh giá
kết quả đổi mới GDQP - AN trong hệ thống giáo dục quốc gia hiện nay. Nội
dung cụ thể là: 1)Đủ sân bãi, thao trƣờng theo yêu cầu GDQP - AN cho từng đối
tƣợng; 2)Sân bãi, thao trƣờng phải đƣợc kết cấu đáp ứng yêu cầu dạy và học của
môn học; 3)Sân bãi, thao trƣờng có thể đƣợc sử dụng vào các mục đích quân sự,
quốc phòng khi cần thiết.
Thứ tư, đổi mới cách thức đánh giá kết quả GDQP - AN. Đánh giá kết quả

học tập là quy định bắt buộc đối với tất cả các môn học trong nhà trƣờng. Bộ
Giáo dục và Đào tạo đã ban hành quy chế thi, kiểm tra đánh giá kết quả học tập.
Các nhà trƣờng căn cứ vào quy định này để tổ chức đánh giá kết quả học tập của
ngƣời học.
Trong quá trình tổ chức dạy và học, ngoài việc tuân thủ các quy định
chung, cũng cần có cách thức đánh giá kết quả học tập của từng môn học; điều
này tùy thuộc vào mục tiêu, yêu cầu của từng bậc học, cấp học và khóa học.
Cùng với việc tuân thủ quy định về việc đánh giá kết quả học tập, cần tập
trung nghiên cứu để cải tiến, hoàn chỉnh cách thức thi, kiểm tra nhằm đánh giá
đúng kết quả học tập môn GDQP - AN đối với ngƣời học. Nghiên cứu bổ sung,
hoàn thiện quy trình thi, kiểm tra đánh giá kết quả môn học GDQP - AN đối với
từng bậc học là một đòi hỏi khách quan hiện nay và là một căn cứ để đánh giá
việc đổi mới GDQP - AN trong hệ thống giáo dục quốc gia.
Việc đổi mới cách thức tổ chức GDQP - AN tại các trƣờng THPT cần tập
trung vào một số biện pháp chủ yếu sau:

16


Quán triệt đầy đủ sâu sắc về vị trí, vai trò, yêu cầu của nhiệm vụ GDQP AN cho tất cả các lực lƣợng, từ Ban giám hiệu nhà trƣờng tới các đoàn thể trong
nhà trƣờng, nhất là đội ngũ giáo viên, cán bộ, học sinh học GDQP - AN. Công
tác GDQP - AN trong các trƣờng THPT cần đƣợc tổ chức thực hiện bằng cả hai
hình thức nội khoá và ngoại khoá, kết hợp lồng ghép GDQP - AN trong giảng
dạy các môn học khác nhƣ văn học, lịch sử, địa lý, giáo dục công dân và nên tổ
chức học rải trong cả năm học, không nên tổ chức học tập trung theo đợt nhƣ
hiện nay.
Xây dựng và thực hiện kế hoạch GDQP - AN phải cụ thể, khoa học, phù
hợp với từng loại đối tƣợng. Tăng cƣờng và nâng cao hiệu quả công tác thanh tra
giáo dục đối với môn học GDQP - AN. Hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa các
trƣờng THPT với ban chỉ huy quân sự quận, huyện, các đơn vị đóng quân trên

địa bàn trong GDQP - AN cho học sinh.
Đẩy mạnh công tác đào tạo đội ngũ giáo viên GDQP - AN. Hằng năm cập
nhật những phát triển mới về nội dung, phƣơng pháp giáo dục hiện đại. Đa dạng
hoá các hình thức huy động giáo viên GDQP - AN nhƣ: Đào tạo lại giáo viên
giáo dục công dân, gửi đi đào tạo trong các trƣờng quân đội, sử dụng đội ngũ
cựu chiến binh là sĩ quan. Xác định rõ số lƣợng biên chế giáo viên GDQP - AN
cho các trƣờng THPT. Tăng cƣờng trang thiết bị, cơ sở vật chất và bảm bảo kinh
phí cho học tập môn GDQP - AN với tƣ cách là một môn học chính khoá trong
luật định.
Từng bƣớc đầu tƣ xây dựng hệ thống cơ sở vật chất, kỹ thuật đảm bảo cho
việc nâng cao chất lƣợng môn GDQP - AN trong các trƣờng THPT. Phấn đấu để
các trƣờng THPT có phòng chuyên dùng cho cán bộ, giáo viên làm việc và trƣng
bày mô hình, tài liệu, thành tựu GDQP - AN.

17


Chƣơng 2: THỰC TRẠNG GDQP - AN TRONG CÁC TRƢỜNG
THPT HIỆN NAY
Theo Niên giám thống kê năm 2004, năm học 2000 - 2001 cả nƣớc có
1.258 trƣờng THPT, 2.301.200 học sinh; năm học 2001 - 2002 có 1.369 trƣờng,
2.301.200 hoc sinh; năm học 2002 - 2003 có 1.532 trƣờng, 2.454.200 học sinh;
năm học 2003 - 2004 có 1.664 trƣờng với 2.589.600 học sinh. Kể từ năm 2000 2001 đến 2004 - 2005 số trƣờng THPT tăng 78%, học sinh THPT tăng 69%.
Điều đó cho thấy rõ tầm quan trọng của GDQP - AN cho học sinh trong chiến
lƣợc xây dựng nền quốc phòng toàn dân bảo vệ Tổ quốc.
2.1. Về cơ chế tổ chức GDQP - AN
Công tác chỉ đạo, tổ chức thực hiện giáo dục quốc phòng an ninh. Theo
nghị định số 15/2001/NĐ - CP của Chính phủ Bộ Quốc phòng, Bộ GD&ĐT chịu
trách nhiệm tổ chức GDQP - AN trong các trƣơng THPT.
Thực hiện nghị định và các văn bản của Chính phủ đã đƣợc ban hành,

trong những năm vừa qua, Bộ Quốc phòng, Bộ Giáo dục và đào tạo, trực tiếp là
các sở giáo dục và đào tạo, bộ chỉ huy quân sự các tỉnh (thành) đã thực hiện chức
năng quản lý nhà nƣớc về GDQP - AN trong các trƣờng THPT của địa phƣơng;
ban giám hiệu các trƣờng chủ động tổ chức GDQP - AN theo chƣơng trình đã
đƣợc xác định, ban chỉ huy quân sự các quận, huyện, thị xã vừa làm chức năng
quản lý nhà nƣớc về GDQP - AN vừa phối hợp với các trƣờng trong bảo đảm vũ
khí quân dụng, cử sĩ quan trực tiếp tham gia GDQP - AN cho học sinh và bồi
dƣỡng, tập huấn giáo viên GDQP - AN cho các trƣờng THPT. Một số trƣờng chủ
động phối hợp với các đơn vị quân đội đóng quân trên địa bàn đảm nhiệm công
tác GDQP - AN cho học sinh. Sự phối kết hợp giữa các trƣờng THPT và cơ quan

18


quân sự quận, huyện, thị xã, các đơn vị quân đội đóng quân ở địa phƣơng đã
đƣợc thực hiện tƣơng đối tốt, đó là một trong những điểm nổi bật trong cơ chế tổ
chức giáo dục trong các trƣờng THPT những năm vừa qua.
Về hình thức tổ chức GDQP - AN: Đại đa số các trƣờng THPT tổ chức
GDQP - AN cho học sinh theo hình thức tập trung một tuần vào đầu năm học
hoặc cuối học kì I, các trƣờng kết hợp học dàn trải với học tập trung (học tập
trung phần quân sự); và các trƣờng tổ chức học rải trong cả năm học, hai tiết
trong một tuần hiện nay còn chƣa nhiều. Cách thức tổ chức học tập nhƣ vậy là
đúng với các văn bản hiện hành. Tuy nhiên nhiều trƣờng vi phạm Quy định
12/2000/QĐ - GD&ĐT của Bộ trƣởng Bộ Giáo dục và đào tạo, tổ chức học tập
trung toàn trƣờng trong một đợt mà chƣa tách riêng lần lƣợt theo khối lớp; nhiều
trƣờng tổ chức lên lớp theo khối lớp, không phân chia nhỏ theo lớp học. Với
hình thức học nhƣ vậy các em không thể nắm đƣợc nội dung của bài học nhƣ thế
nào sau khi kết thúc tiết học mà đặc biệt trong các bài thực hành nhƣ bài “Cấp
cứu ban đầu các tai nạn thông thƣờng và băng bó vết thƣơng” trong chƣơng trình
lớp 10 THPT các em không thể tự mình có thể làm đƣợc những sơ cứu ban đầu

cho bệnh nhân khi học tập trung đông nhƣ thế.
Theo đánh giá của cán bộ, giáo viên trƣờng, tổ chức học tập tập trung cho
phép khắc phục những khó khăn hiện tại về giáo viên, tạo điều kiện tổ chức toàn
trƣờng theo mô hình của một đơn vị quân đội (cấp trung đoàn), giúp học sinh có
biểu tƣợng về tổ chức quân sự; có điều kiện tổ chức hội thao quân sự tạo bầu
không khí sinh hoạt quân sự trong nhà trƣờng và khí thế thi đua sôi nổi cho học
sinh. Song, so sánh giữa học tập trung với học rải thì học rải có nhiều ƣu điểm,
tiết kiệm đƣợc chi phí, phù hợp với điều kiện đảm bảo vũ khí quân dụng, trang
thiết bị và sân bãi hạn hẹp của các nhà trƣờng hiện nay. Và với việc học rải tuần

19


hai tiết nhƣ thế giáo viên có điều kiện lên lớp truyền đạt những kiến thức của bài
đƣợc kỹ càng hơn, giúp cho học sinh có những thời gian để tự mình thực hành
nhƣ tự học sinh có thể biết đƣợc các tai nạn thông thƣờng cần tránh, sơ cứu cho
bệnh nhân trƣớc khi đƣa đi bệnh viện hay băng bó vết thƣơng khi bị gãy chân
hoặc gãy tay.
Nhƣng để học rải phải có giáo viên định biên, mỗi trƣờng phải có tổ bộ
môn GDQP - AN và phải có phòng chuyên dụng: “Phòng Giáo dục quốc phòng
- An ninh”. Đây là một trở ngại, khó vƣợt qua nhất hiện nay bởi vì hiện tại chúng
ta đang thiếu rất nhiều giáo viên GDQP - AN đã đƣợc chuẩn hóa và chƣa có mô
hình phòng học giáo dục quốc phòng. Khó khăn này các trƣờng THPT không thể
tự vƣợt qua mà phải có sự chỉ đạo chặt chẽ từ Bộ Giáo dục và Đà tạo, với sự
phối hợp tổ chức thực hiện của nhiều cấp, nhiều ngành trực tiếp là Bộ Nội vụ, Bộ
Quốc phòng.
2.2. Về chƣơng trình nội dung phƣơng pháp GDQP - AN
Từ năm học 2000 - 2001 các trƣờng THPT trong cả nƣớc đã thực hiện
chƣơng trình GDQP - AN theo quyết định 12/2000/QĐ - GD&ĐT của Bộ trƣởng
Bộ GD&ĐT.

Theo đánh giá của giáo viên và học sinh, thì chƣơng trình, nội dung
GDQP - AN theo Quyết định 12/2000/QĐ - GD&ĐT đã có nhiều cải tiến phù
hợp với yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay, phù hợp với lứa
tuổi học sinh THPT. Chƣơng trình, nội dung đã tập trung vào việc nâng cao ý
thức quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc và trang bị kiến thức, kỹ năng quân sự cần
thiết cho học sinh. Song cũng có ý kiến cho rằng, cần xây dựng chƣơng trình
mang tính mở, dành một lƣợng thời gian cần thiết để các trƣờng bổ sung nội
dung giáo dục về tình hình kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh ở địa phƣơng;

20


trong đó đặc biệt chú trong giới thiệu truyền thống đánh giặc của quê hƣơng.
Theo ý kiến của nhiều cán bộ giáo viên, để nâng cao ý thức quốc phòng, bảo vệ
Tổ quốc cho học sinh cần đặc biệt coi trọng giáo dục truyền thống, khơi gợi tinh
thần yêu nƣớc, lòng tự hào dân tộc, tình yêu quê hƣơng, đất nƣớc.
Hiện nay một số cán bộ và giáo viên trong các trƣờng vẫn giữ quan niệm
GDQP - AN là huấn luyện quân sự phổ thông cho học sinh nhƣ trƣớc đây nên
không thật chú trọng bồi dƣỡng ý thức quốc phòng, bảo vệ tổ quốc cho học sinh,
tập trung nhiều hơn vào nội dung trang bị kiến thức và bồi dƣỡng kĩ năng quân
sự. Hiện tại có hai loại ý kiến khác nhau: Loại ý kiến thứ nhất cho rằng, trong
GDQP - AN hiện nay nên tập trung bồi dƣỡng kiến thức và kỹ năng quân sự cho
hoc sinh, còn việc giáo dục ý thức quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc nên lồng ghép
trong các môn học khác nhƣ lịch sử, văn học, giáo dục công dân; loại ý kiến thứ
hai, ban đề tài nhận thấy có nhiều yếu tố hợp lý là trong tình hình hiện nay,
GDQP - AN cho học sinh ngoài việc trang bị một số hiểu biết về kiến thức kỹ
năng quân sự cần thiết, còn lại nên tập trung vào việc giáo dục lịch sử truyền
thống chống giặc ngoại xâm của dân tộc, nâng cao tinh thần yêu nƣớc, ý thức
quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa cho học sinh.
Trong tổ chức GDQP - AN, nhiều trƣờng đã có các hoạt động bổ trợ nhƣ:

Kể truyện truyền thống của địa phƣơng, của nhà trƣờng; tổ chức các hoạt động
văn hóa, văn nghệ, thể thao. Một vài trƣờng đã có tổ chức các trò chơi quân sự,
các câu lạc bộ quốc phòng. Nhìn chung, các hoạt động bổ trợ là rất cần thiết và
bổ ích, tạo sự hứng thú trong học tập cho học sinh và góp phần nâng cao chất
lƣợng GDQP - AN. Trong thời gian tới cần nghiên cứu nhân rộng nội dung, cách
thức hoạt động bổ trợ trong quá trình dạy và học môn GDQP - AN trong các
trƣờng THPT.

21


2.3. Về đội ngũ giáo viên GDQP - AN
Đội ngũ giáo viên GDQP - AN trong các trƣờng THPT hiện nay cơ bản là
giáo viên kiêm nhiệm (giáo viên giáo dục thể chất, giáo viên giáo dục công dân,
giáo viên lịch sử kiêm nhiệm giáo dục quốc phòng); sĩ quan quân đội (sĩ quan
thuộc ban chỉ huy quân sự quận (huyện), sĩ quan các đơn vị quân đội, giáo viên
các trƣờng quân đội).
Theo đánh giá của cán bộ, học sinh, đội ngũ những ngƣời tham gia giảng
dạy GDQP - AN trong các trƣờng THPT hiện nay có phẩm chất chính trị vững
vàng, nhiệt tình và trách nhiệm cao, kiến thức và kỹ năng sƣ phạm đủ để trang bị
tri thức theo chƣơng trình, nội dung quy định, đáp ứng đƣợc yêu cầu trƣớc mắt
về giảng dạy GDQP - AN cho học sinh THPT.
Trong số giáo viên ghép môn, kiêm nhiệm, một số ngƣời đã đƣợc đào tạo
ngắn hạn (6 tháng), còn phần đông chƣa qua lớp đào tạo giáo viên GDQP - AN.
Những giáo viên ghép môn, kiêm nhiệm có phƣơng pháp sƣ phạm phù hợp với
học sinh và có ƣu thế trong việc theo dõi quá trình tập luyện của học sinh, nhƣng
kiến thức quân sự không sâu rộng, không thật vững chắc, khả năng tổ chức phần
thực hành kỹ năng quân sự rất hạn chế. Giáo viên là sĩ quan quân đội có kiến
thức quân sự, quốc phòng khá vững chắc, có sức ám thị lớn đối với học sinh
trong giảng dạy, nhƣng phƣơng pháp sƣ phạm chƣa thật phù hợp với đối tƣợng

là học sinh phổ thông và rất khó khăn trong việc theo dõi, kiểm tra, quản lý quá
trình tập luyện của học sinh.
Hiện nay trong các trƣờng THPT giáo viên GDQP - AN đã đƣợc chuẩn
hoá đang thiếu trầm trọng. Đây là hiện tƣợng phổ biến, cần đƣợc khắc phục
trong thời gian tới.

22


Cho đến đầu năm 2006, chƣa có trƣờng nào, tỉnh nào thực hiện đúng theo
tinh thần Nghị định 15/2001/NĐ - CP, ngày 1 tháng 5 năm 2001 của Chính phủ
về định biên giáo viên GDQp - AN. Báo cáo tổng kết 5 năm thực hiện Nghị định
15/2001/ NĐ - CP về giáo viên giáo dục quốc phòng của Hội đồng Giáo dục
quốc phòng Trung ƣơng chỉ rõ: “Các trƣờng THPT, trung học chuyên nghiệp,
dạy nghề công lập đƣợc biên chế giáo viên giáo dục quốc phòng trong biên chế
của ban chủ quản để thực hiện chƣơng trình giáo dục quốc phòng. Việc chƣa
định biên giáo viên giáo dục quốc phòng trong trƣờng THPT ảnh hƣởng tiêu cực
đến chất lƣợng giáo dục quốc phòng cho học sinh. Trách nhiệm đó trƣớc hết
thuộc Bộ Nội vụ, Bộ giáo dục và Đào tạo trong việc chậm chễ ra văn bản hƣớng
dẫn thực hiên nghị định của Chính phủ, đồng thời nó cũng phản ánh một thực tế,
chƣa có đủ số lƣợng giáo viên GDQP - AN đã đƣợc chuẩn hóa để định biên.
Một số trƣờng đề nghị Bộ, Sở Giáo dục và Đào tạo cho biên chế giáo viên
GDQP - AN, phần nhân sự các trƣờng tự lo bằng cách tuyển dụng hợp đồng với
những sĩ quan quân đội đã nghỉ theo chế độ hoặc quân nhân xuất ngũ. Nếu việc
này đƣợc thực thi, trƣớc mắt giải quyết đƣợc việc thiếu giáo viên GDQP - AN,
song về lâu dài nó sẽ tạo ra những khó khăn mới trong việc chuẩn hóa giáo viên
về trình độ học vấn và chuyên ngành đào tạo. Nó cũng lại tạo ra sự lộn xộn trong
việc tuyển dụng giáo viên GDQP - AN trong các trong THPT.
2.4. Về cơ sở vật chất và các điều kiện đảm bảo cho GDQP - AN
Chƣơng trình GDQP - AN theo Quyết định 12/2000/QĐ - GD&ĐT của

Bộ trƣởng Bộ giáo dục và Đào tạo đƣợc thực hiện từ năm học 2000 - 2001; ngay
sau đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã cho xuất bản sách giáo viên GDQP - AN cấp
THPT, sử dụng thống nhất trong cả nƣớc. Tuy nhiên, mãi đến năm 2005 giáo
trình GDQP - AN dùng cho sinh viên các trƣờng đại học, cao đẳng mới đƣợc

23


xuất bản. Việc chậm trễ biên soạn giáo trình GDQP - AN là một trong những
nguyên nhân làm hạn chế đến chất lƣợng GDQP - AN trong các trƣờng đại học,
cao đẳng.
Trong những năm vừa qua với sự nỗ lực của ban giám hiệu các trƣờng,
tinh thần trách nhiệm của cơ quan quân sự các quận, huyện, thị xã nên việc bảo
đảm vũ khí quân dụng, trang thiết bị cho GDQP - AN trong các trƣờng THPT đã
đƣợc thực hiện, phần nào đáp ứng đƣợc nhu cầu dạy và học. Song, việc bảo đảm
vũ khí quân dụng cho GDQP - AN trong các trƣờng THPT không đồng đều, có
địa phƣơng đảm bảo theo đúng tỷ lệ quy định. Nhìn chung, việc bảo đảm vũ khí
quân dụng, trang thiết bị đã và đang gặp nhiều trở ngại, chƣa đáp ứng đƣợc mục
tiêu, yêu cầu, chƣơng trình, nội dung GDQP - AN theo Quyết định 12/2000/QĐ GD&ĐT của Bộ trƣởng Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Cơ sở vật chất bảo đảm cho GDQP - AN trong các trƣờng THPT gồm: Mô
hình, học cụ (bia tập bắn súng, bông băng cứu thƣơng…), súng AK, CKC, lựu
đạn tập. Đó là những học cụ đặc biệt, đƣợc quản lý chặt chẽ (vũ khí quân dụng),
dễ gây mất an toàn về ngƣời, vũ khí, trang bị. Vì thế, có một số trƣờng, vì lo sợ
mất an toàn nên hạn chế mƣợn súng quân dụng; vì thiếu kinh phí nên không mua
sắm đủ một số loại học cụ nhƣ: Bông băng, gạc, nẹp, cáng cứu thƣơng, lựu đạn
tập, súng tập cho dạy và học. Nhiều trƣờng cho học sinh sử dụng ống nhựa, gậy
tre thay súng để tập luyện các động tác với súng. Dạy chay, học chay đang là
hiện tƣợng khá phổ biến hiện hay.
Việc không đảm bảo vũ khí quân dụng cho các trƣờng THPT trƣớc hết
thuộc trách nhiệm của cơ quan quân sự quận (huyện) và lãnh đạo các nhà trƣờng

THPT. Song, với số trƣờng và lƣu lƣợng học sinh ngày càng lớn nhƣ hiện nay
(năm 2003 - 2004 có 1.664 trƣờng với 2.89.600 học sinh ) và các trƣờng đồng

24


loạt ra quân GDQP - AN vào cùng một thời điểm (đầu năm học hoặc cuối học kỳ
1) thì việc bảo đảm đủ vũ khí quân dụng theo tỷ lệ quy định là rất khó khăn,
thậm chí không thể thực hiện đƣợc. Nếu tất cả các trƣờng THPT trong cả nƣớc tổ
chức học rải trong cả năm học thì việc đảm bảo vũ khí quân dụng sẽ tốt hơn, lúc
đó có thể thực hiện việc trang bị súng quân dụng cho các trƣờng, tránh đƣợc cơ
chế mƣợn - trả phức tạp nhƣ hiện nay.
2.5. Thực trạng dạy và học bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thƣờng
và băng bó vết thƣơng” trong chƣơng trình lớp 10 THPT.
2.5.1. Đối với giáo viên
Hiện nay tuy đã đƣợc đƣa vào chƣơng trình chính thức nhƣng tác phong
công việc trong quá trình dạy và học GDQP - AN vẫn chƣa đƣợc đảm bảo đặc
biệt là trong bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thƣờng và băng bó vết
thƣơng” trong chƣơng trình lớp 10 THPT. Các thầy cô giáo bộ môn GDQP - AN
vẫn chƣa thực sự truyền đạt hết các kiến thức trong bài cho học sinh, chủ yếu là
dạy những phần cơ bản.
Thực tế chúng ta đã biết đội ngũ giáo viên GDQP - AN ở các trƣờng THPT
còn thiếu nhiều nên phải sử dụng giáo viên kiêm nhiệm nhƣ giáo viên thể dục,
giáo viên mời giảng (bao gồm cả sĩ quan quân đội đang tại chức hoặc nghỉ chế
độ), thậm chí có cả giáo viên môn Toán, Lý…Hầu hết học chƣa đƣợc đào tạo cơ
bản, thiếu trình độ chuyên môn cũng nhƣ nghiệp vụ sƣ phạm. Cho nên không có
phƣơng pháp sƣ phạm dẫn đến kết quả giảng dạy còn thấp. Và với các biện pháp
dạy học cơ bản truyền thống dạy một chiều đã không phát huy đƣợc hết khả
năng của học sinh, học sinh chỉ nắm bắt đƣợc kiến thức cơ bản mà không hiểu
sâu rộng về bài học. Khi giảng nội dung bài học giáo viên chủ yếu cho học sinh

ghi chép và giải thích mà thiếu các hình ảnh minh họa…. Các giáo viên chƣa

25