Tiết 53: Văn học.

CHÍ PHÈO
Nam Cao
(Phần hai: Tác phẩm)
A. Mục tiêu bài học: Giúp học sinh
1. Về kiến thức
- Hiểu được giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc, mới mẻ của tác
phẩm qua việc phân tích nhân vật Chí Phèo.
2. Về kĩ năng
- Rèn luyện kĩ năng đọc - hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại.
- Rèn luyện kĩ năng phân tích nhân vật trong tác phẩm tự sự.
3. Về thái độ
- Phê phán xã hội Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám với đầy rẫy
những bất công, tàn bạo.
- Bồi dưỡng tinh thần nhân đạo, biết yêu thương và trân trọng nhân vật
Chí Phèo nói riêng và người nông dân Việt Nam trong xã hội cũ nói chung.
B. Phương tiện dạy học
1. Giáo viên
- Bài soạn, sách giáo khoa, sách giáo viên Ngữ văn lớp 11, tập 1.
- Trích đoạn phim, tranh ảnh trong phim Làng Vũ Đại ngày ấy
- Tài liệu tham khảo: Văn học Việt Nam (1900 - 1945), NXB Giáo
dục, Nam Cao về tác gia và tác phẩm, NXB Giáo dục…

1


2. Học sinh
- Vở soạn, sách giáo khoa, vở ghi và bảng phụ.
- Chuẩn bị tư liệu cho bài học.
C. Tiến trình lên lớp

1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ
- Giáo viên hỏi: Trình bày ngắn gọn phong cách nghệ thuật của Nam
Cao?
- Học sinh trả lời
- GV nhận xét, cho điểm HS.
3. Bài mới
* Lời vào bài
Mặc dù có những sáng tác đăng báo từ 1936 nhưng phải đến Chí Phèo
Nam Cao mới thực sự nổi tiếng trên văn đàn. Trước Nam Cao đã có những
nhà văn thành công khi viết về đề tài nông dân như Nguyễn Công Hoan, Ngô
Tất Tố, Vũ Trọng Phụng và cũng có những tác phẩm hấp dẫn viết về đề tài
lưu manh hóa như Bỉ vỏ của Nguyên Hồng, đây thực sự là thử thách lớn với
những cây bút đến sau, trong đó có Nam Cao. Bằng ý thức “khơi những
nguồn chưa ai khơi, sáng tạo những gì chưa có” và bằng tài năng nghệ thật
độc đáo của mình của mình, Nam Cao đã vượt qua thử thách và khiến cho
Chí Phèo trở thành kiệt tác trong văn xuôi việt Nam hiện đại.
* Nội dung bài mới

2


HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ

NỘI DUNG CẦN ĐẠT

TRÒ
Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh
đọc – hiểu thông tin về ngữ cảnh
của văn bản


I. Đọc – hiểu ngữ cảnh
1. Hoàn cảnh sáng tác

- Truyện ngắn Chí Phèo được Nam
Cao sáng tác trong hoàn cảnh nào?
- HS hoạt động độc lập trả lời
- GV chốt kiến thức

- Hoàn cảnh xã hội: Đó là giai đoạn xã
hội Việt Nam nửa thực dân nửa phong
kiến, đời sống nhân dân vô cùng khổ
cực, xã hội đầy rẫy những bất công.
- Hoàn cảnh cảm hứng: Dựa vào
những việc thật, người thật ở làng quê
Nam Cao trước Cách mạng tháng
Tám.
2. Thể loại

- Văn bản Chí Phèo thuộc thể loại
nào? Nêu những hiểu biết của em về
thể loại đó?
- Học sinh hoạt động độc lập trả lời
- Giáo viên giảng

- Văn bản Chí Phèo thuộc loại tự sự,
thể truyện ngắn.
- Đặc trưng của thể loại truyện thể
hiện qua ba yếu tố cơ bản là cốt truyện,
nhân vật và ngôn ngữ.

- Đọc – hiểu thể loại truyện có thể:
+ Đọc theo lời kể
+ Đọc theo cốt truyện
+ Đọc theo nhân vật
3


Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh II. Đọc – hiểu cấu trúc ngôn từ.
đọc – hiểu cấu trúc ngôn từ của
văn bản
- Giáo viên gọi hai học sinh đọc đoạn

1. Đọc, nhan đề
1.1. Đọc văn bản

mở đầu và đoạn tâm trạng Chí vào
buổi sáng sau khi gặp thị Nở.
- HV đọc

1.2. Đọc chú thích

- GV gọi học sinh đọc phần chú thích
cuối trang
- HS đọc
1.3. Xuất xứ và đề tài
- Xuất xứ của truyện ngắn Chí Phèo?
Truyện ngắn Chí Phèo là sáng tác
trước Cách mạng tháng Tám. Nó viết
về đề tài gì?
- HS hoạt động độc lập trả lời

- GV chốt kiến thức

- Xuất xứ: Chí Phèo được Nam Cao
viết năm 1941.
- Đề tài: người nông dân nghèo trước
Cách mạng.

- Ngoài nhan đề là Chí Phèo truyện

1.4. Nhan đề

ngắn này còn có những nhan đề nào
khác? Ý nghĩa của những nhan đề
đó?

4


- HS hoạt động độc lập trả lời
- Gv chốt kiến thức

+ Ban đầu truyện có tên là Cái lò
gạch cũ -> Cái lò gạch cũ trở thành
biểu tượng về sự xuất hiện tất yếu của
hiện tượng Chí Phèo
+ Năm 1941: Nhà xuất bản Đời Mới
đổi lại thành Đôi lứa xứng đôi ->
Nhấn mạnh mối tình thị Nở - Chí
Phèo, chạy theo thị hiếu công chúng
bấy giờ.

+ Năm 1946: Tác giả tự sửa lại là Chí
Phèo, in trong tập Luống cày -> Khái
quát được tư tưởng nghệ thuật của
nhà văn.
1. Bố cục

- Văn bản Chí Phèo có thể chia ra
thành bao nhiêu phần?

Bố cục của văn bản Chí Phèo có thể

- HS hoạt động độc lập trả lời

chia thành 7 phần:
+ Đoạn mở đầu: Chí Phèo say rượu

- GV nhận xét

vừa đi vừa chửi.
+ Cuộc đời Chí Phèo từ khi sinh ra,
lúc lớn lên và khi bị đẩy vào tù.
+ Chí Phèo ra tù và tới nhà bá Kiến
gây sự nhưng bị hắn hóa giải
+ Chí Phèo thành tay sai của bá Kiến
... tình cờ Chí gặp thị Nở trong một
đêm trăng.
+ Tâm trạng của Chí sau khi tỉnh
rượu, mấy ngày hạnh phúc ngắn ngủi
của Chí Phèo và thị Nở. Bị thị Nở từ
5



chối sống chung, Chí Phèo đau khổ,
uống rượu và xách dao đi trả thù.
+ Chí Phèo đâm chết bá Kiến và tự
sát
+ Đoạn kết: Thái độ của mọi người
và thị Nở sau cái chết của bá Kiến và
Chí Phèo.
2. Nhân vật

+ Nhân vật trung tâm: Chí Phèo
+ Nhân vật chính: Chí Phèo, bá Kiến
+ Nhân vật phụ: bà Ba, lý Cường, bà
- GV hỏi: Xác định thế giới nhân vật hàng rượu, bà cô thị Nở,...
trong truyện ngắn Chí Phèo? Chỉ ra

3. Cốt truyện, tình huống truyện

nhân vật trung tâm, nhân vật chính,
nhân vật phụ?
- HS hoạt động độc lập trả lời
- GV chốt kiến thức
4.1. Cốt truyện
- Câu chuyện kể về cuộc đời Chí
Phèo. Hắn nguyên là một đứa con
hoang bị bỏ rơi trong cái lò gạch cũ.
- GV hỏi: Hãy kể lại cốt truyện văn
bản Chí Phèo?
- HS kể lại


- Lớn lên như một cây cỏ dại, hết đi
ở cho nhà người này đến đi ở cho nhà
khác. Đến năm 20 tuổi Chí làm tá điền
cho nhà bá Kiến. Bị bá Kiến ghen và

6


- GV nhận xét

hảm hại Chí phải vào tù. Khi ra tù,
Chí trở thành “con quỷ dữ” của làng
Vũ Đại, là tay sai đắc lực cho bá Kiến.
- Một đêm trăng, Chí Phèo say khướt
thì gặp thị Nở. Được sự chăm sóc tận
tình của thị Nở, Chí Phèo khao khát
muốn làm người lương thiện. Bị bà cô
thị Nở ngăn cản, Chí Phèo rơi vào
tuyệt vọng, uất ức. Chí đến nhà bá
Kiến đòi quyền làm người. Chí Phèo
đâm chết bá Kiến rồi tự sát.

4.2. Tình huống
* Trong cuộc đời Chí Phèo có ba
bước ngoặt
- Tình huống đi ở tù (từ người lương
- GV yêu cầu: Hãy xác định tình
huống truyện trong Chí Phèo?
- HS HĐĐL trả lời


thiện thành “con quỷ dữ”)
- Tình huống gặp thị Nở (từ “con
quỷ dữ” đến sự khát khao trở thành
người lương thiện)

- GV chốt kiến thức
- Tình huống bị cự tuyệt (sự đau khổ,
phẫn uất dẫn đến tự sát)

7


Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh

III. Đọc – hiểu cấu trúc nội dung

đọc – hiểu cấu trúc nội dung và và nghệ thuật
nghệ thuật của văn bản
- Giáo viên dẫn: Toàn bộ câu
chuyện diễn ra ở làng Vũ Đại, đây là

1. Nội dung
1.1. Hình ảnh làng Vũ Đại

không gian nghệ thuật của tác phẩm.
- Hình ảnh làng Vũ Đại được miêu
tả trong văn bản như thế nào? Trong
làng tồn tại những mâu thuẫn gì?
- Học sinh độc lập trả lời

- Giáo viên chốt kiến thức
+ Dân không quá hai nghìn, xa phủ,
xa tỉnh.
+ Có tôn ti trật tự nghiêm ngặt: bá
Kiến -> cường hào - > nông dân
nghèo -> dân cùng.
+ Trong làng tồn tại nhiều mâu thuẫn
. Mâu thuẫn trong nội bộ giai cấp
thống trị, tranh giành quyền lực với
nhau.
. Tuy nhiên, chúng lại cấu kết với
nhau để nhằm bóc lột, vơ vét tận cùng
- GV hỏi: Hình ảnh làng Vũ Đại có xương máu của nhân dân lao khổ.
ý nghĩa như thế nào?
- HS hoạt động độc lập trả lời

8


- GV chốt kiến thức

=> Hình ảnh một làng quê ngột ngạt
đen tối, với những mối xung đột âm
thầm quyết liệt. Đây chính là hình ảnh
thu nhỏ của làng quê Việt Nam trước
Cách mạng tháng Tám với đầy rẫy
những bất công.
1.2. Nhân vật Chí Phèo

- GV dẫn: Nạn nhân đau khổ nhất ở

làng Vũ Đại, nhân vật kết tinh các
giá trị đặc sắc trong truyện ngắn là
Chí Phèo
- GV hỏi: Cuộc đời Chí Phèo có thể
chia làm mấy giai đoạn?
Có thể chia cuộc đời Chí thành ba
- HS hoạt động độc lập trả lời
- GV chốt kiến thức lên bảng phụ

giai đoạn
+ Giai đoạn thứ nhất: Từ khi Chí
Phèo ra đời đến lúc bị đẩy vào tù
+ Giai đoạn hai: Từ khi Chí Phèo ra
tù tới khi gặp thị Nở
+ Giai đoạn ba: Từ khi bị thị Nở
khước từ tới khi Chí đâm chết bá Kiến
và tự sát.
1.2.1. Quá trình tha hóa
* Trước khi vào tù

- Giáo viên hỏi: Dựa vào phần lược
bỏ trong sách giáo khoa và những
hồi ức của Chí Phèo khi tỉnh rượu,
Nam Cao đã giới thiệu Chí Phèo như

- Lai lịch: Là một đứa trẻ vô thừa

thế nào trước khi vào tù?
9



- HS hoạt động độc lập trả lời
- GV chốt kiến thức

nhận, không biết cha mẹ
"Một người đi thả ống lươn nhặt
được Chí Phèo trần truồng và xám
ngắt trong một váy đụp để bên cái lò
gạch bỏ không".
- Tuổi thơ bơ vơ, bất hạnh, hết đi ở
cho nhà này đến nhà khác.
“Trời run rủi, Chí được một anh thả
ống lươn nhặt về nhưng anh ta không
nuôi mà cho một bà góa mù. Bà góa
mù nuôi không nổi nên bác phó cối.
Tuổi thơ bơ vơ, hết đi ở nhà này lại
đến nhà khác.”
- Lớn lên: Làm canh điền cho nhà bá
Kiến

- Giáo viên đặt câu hỏi: Trước khi
vào tù Chí Phèo là con người như thế
nào? Tìm các chi tiết thể hiện bản
tính của Chí?
- HS hoạt động độc lập trả lời
- GV cho HS xem ảnh và chốt kiến
thức

10



- Bản tính: hiền lành, lương thiện, có
ước mơ giản dị, có lòng tự trọng.
+ Chí Phèo là anh canh điền "hiền
lành như đất làm việc quần quật cho
nhà bá Kiến”.
+ Chí Phèo có ước mơ giản dị "có
gia đình nho nhỏ. Chồng cuốc mướn
cày thuê, vợ dệt vải".
+ Khi bị bà Ba quỷ quái gọi lên bóp
chân, Chí Phèo "chỉ thấy nhục chứ
sung sướng gì".
* Sau khi ra tù

- GV hỏi: Nguyên nhân nào khiến
Chí Phèo phải vào tù?

- Lý do vào tù
Chí bị đẩy vào tù chỉ vì cơn ghen
tuông vô cớ của bá Kiến.

- HS hoạt động độc lập trả lời
- GV chốt kiến thức

- GV gợi dẫn: Mở đầu văn bản,
Nam Cao đã cho nhân vật Chí Phèo
xuất hiện thật ấn tượng, như chạm
như khắc một con người bằng xương
bằng thịt. Chí Phèo ngật ngưỡng
bước ra khỏi trang sách của Nam


11


Cao bằng những tiếng chửi. Giáo
viên có thể hỏi học sinh: Vậy Chí
Phèo đã chửi những ai? Tiếng chửi
ấy cho thấy điều gì ở nhân vật này?
- HS hoạt động độc lập trả lời
- GV xem tranh và chốt kiến thức

- Tiếng chửi: Chửi đời, chửi trời,
chửi cả làng Vũ Đại, chửi cha đứa nào
không chửi nhau với hắn, chửi đứa
nào đẻ ra hắn. Đáp lại tiếng chửi của
hắn chỉ có tiếng của mấy con chó.
=> Đây là phản ứng của Chí Phèo
với cuộc đời. Nó bộc lộ tâm trạng bất
mãn của một người có ít nhiều ý thức
được mình đã bị xã hội loài người gạt
tên.

- Ngôn ngữ nghệ thuật đa giọng điệu,
tả, kể linh hoạt, có sự đan xen các lời

- Nhận xét ngôn ngữ kể truyện của
Nam Cao trong đoạn mở đầu?

kể
(lời tác giả, nhân vật, dân làng, lời đối

thoại của nhà văn với độc giả)

- HS hoạt động độc lập trả lời
- GV chốt kiến thức

12


- Giáo viên có thể dẫn: Sau bảy,
tám năm ở nhà tù thực dân, Chí Phèo
đã khác trước rất nhiều.
- GV hỏi: Ngoại hình của Chí Phèo

- Ngoại hình biến dạng
+ Cái đầu cạo trọc lốc, răng cạo trắng

đã bị biến đổi như thế nào? Các chi hớn
+ Mặt thì đen mà rất cơng cơng
tiết nào thể hiện sự biến đổi ấy?
+ Hai mắt gườm gườm
+ Quần nái đen, áo Tây vàng
- HS hoạt động độc lập trả lời
+ Ngực, tay chạm trổ đầy rồng
- GV cho học sinh xem ảnh và chốt phượng
-> Chí Phèo bị tha hóa về nhân hình
kiến thức
- Tính cách

+ Trạng thái: triền miên trong những
cơn say rượu, không tỉnh táo


+ Mối quan hệ và hành động
. Đến nhà bá Kiến lần thứ nhất

- Giáo viên hỏi: Sau khi ra tù, Chí
Phèo luôn ở trong trạng thái nào?

13


- HS hoạt động độc lập trả lời
- GV chốt kiến thức
- Giáo viên dẫn: Cuộc đời Chí Phèo
triền miên trong những cơn say dài,
say mãi. Trong cơn say hắn ngật
ngưỡng đến nhà bá Kiến.
- Giáo viên hỏi: Ngay sau khi ra tù,
Chí Phèo tới nhà bá Kiến nhằm mục
đích gì? Để thực hiện mục đích đó
hắn đã có những hành động gì?

Mục đích: ăn vạ. Hành động: gây gổ,
chửi bới, rạch mặt ăn vạ. Kết quả: Một
bữa no, 5 hào, nghề rạch mặt ăn vạ
-> Thành tên cố cùng, liều thân,
chấp nhận rạch mặt chỉ vì tiền.

- HS HĐĐL trả lời
- GV chốt kiến thức


. Đến nhà bá Kiến lần hai
Mục đích xin đi ở tù, hù dọa bá Kiến.
Hành động đến nhà đội Tảo chửi bới,
đòi nợ. Kết quả: 5 đồng, 5 sào vườn
-> Thành tên lưu manh, trở thành tay
sai của bá Kiến. Hắn trượt dài trên con
đường tha hóa, lưu manh hóa

. Với dân làng Vũ Đại

14


- GV giới thiệu qua cho học sinh
đoạn này. Giáo viên hỏi: Nếu lần đến
đầu tiên Chí Phèo chỉ là tự phát thì
lần thứ hai dường như là tự giác.
Như vậy Chí Phèo đã trở thành
người như thế nào?
- HS HĐĐL trả lời
- GV chốt kiến thức

Chí Phèo là một tên côn đồ, độc ác,
hung hãn, một “con quỷ dữ” ai ai cũng
sợ.
“Hắn đã phá bao nhiêu cơ nghiệp,
đập nát bao nhiêu cảnh yên vui, đạp
đổ bao nhiêu hạnh phúc, làm chảy
máu và nước mắt của bao nhiêu người
lương thiện. Hắn biết đâu vì hắn làm

tất cả những việc ấy trong khi người
hắn say; hắn say thì hắn làm bất cứ
cái gì người ta sai hắn làm.”
=> Chí Phèo còn bị tha hóa cả về

- GV hỏi: Với dân làng Chí Phèo

nhân tính.

đã có những hành động nào? Trong
con mắt của người dân thì Chí Phèo
là ai?
- HS HĐĐL trả lời
- GV cho xem video trích đoạn
phim khi Chí ở quán bà hàng rượu
rồi chốt kiến thức

- Nguyên nhân sự tha hóa, lưu manh
hóa: Chính nhà tù thực dân và xã hội
đương thời đã khiến cho Chí Phèo bị
băm vằm bộ mặt người, nhân cách
người để thành một tên lưu manh, một
“con quỷ dữ”.

15


- Ý nghĩa tư tưởng về hiện tượng tha
hóa của hình tượng Chí Phèo:
Chí Phèo không phải là trường hợp

tha hóa duy nhất trong các tác phẩm
về người nông dân nghèo của Nam
Cao.
(Trước Chí, trong tác phẩm đã có
Năm Thọ, Binh Chức. Và các tác
phẩm khác: Trạch Văn Đoành (Đôi
móng giò), Cu Lộ (Tư cách mõ), Đức
(Nửa đêm)…
=> Đây chính là giá trị hiện thực sâu
- Giáo viên hỏi: Sau khi ra tù, Chí sắc của tác phẩm. Hình tượng Chí
Phèo bị tha hóa cả nhân hình lẫn Phèo có ý nghĩa điển hình - tiêu biểu
nhân tính. Nguyên nhân nào khiến cho một bộ phận cố nông bị lưu manh
Chí Phèo bị tha hóa như vậy?
hóa trước Cách mạng tháng Tám.
GV yêu cầu HS hoạt động nhóm trả
lời. Hình thức viết lên bảng phụ, thời
gian 5 phút.
- HS thảo luận nhóm trả lời
- GV chốt kiến thức

- GV đưa ra vấn đề: Có ý kiến cho
rằng ; sự tha hóa của Chí Phèo là
hiện tượng mang tính quy luật. Ý

16


kiến của em?
- HS HĐĐL trả lời
- GV diễn giảng


4. Củng cố, luyện tập
* GV cho HS trắc nghiệm khách quan củng cố kiến thức trong bài.
Câu 1: Thông tin nào sau đây không đúng về hoàn cảnh sáng tác của
Chí Phèo?
A. Đó là giai đoạn xã hội Việt Nam nửa thực dân nửa phong kiến
B. Dựa vào những việc thật, người thật ở làng quê Nam Cao
C. Đó là giai đoạn xã hội Việt Nam sau Cách mạng tháng Tám
-> Đáp án: C
Câu 2: Nam Cao đã miêu tả hình ảnh làng Vũ Đại như thế nào?
A. Xa phủ, xa tỉnh
B. Có tôn ti trật tự, có thế quần ngư tranh thực
C. Tồn tại nhiều mâu thuẫn
D. Tất cả các đáp án trên đều đúng
- > Đáp án: D
Câu 3: Sau khi ra tù Chí Phèo bị tha hóa những gì?
A. Tha hóa nhân hình
B. Tha hóa nhân tính
C. Không bị tha hóa
17


D. Cả hai đáp án A và B đều đúng
-> Đáp án: D
* Câu hỏi liên hệ
Giáo viên hỏi: Theo em nhân vật Chí Phèo đáng thương hay là đáng
trách?
- HS suy ngẫm trả lời
- GV nhận xét
5. Dặn dò

- Nắm được hình tượng nhân vật Chí Phèo trước và sau khi ra tù
- Thấy được giá trị hiện thực của tác phẩm
- Soạn bài: Phong cách ngôn ngữ báo chí (tiếp theo)

18


Tiết 54: Văn học.

CHÍ PHÈO
(tiếp theo)

Nam Cao

A. Mục tiêu bài học: Giúp học sinh
1. Về kiến thức
- Hiểu được giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc, mới mẻ của tác
phẩm qua việc phân tích nhân vật Chí Phèo và bá Kiến.
- Thấy được một số nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm
2. Về kĩ năng
- Rèn luyện kĩ năng đọc - hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại.
- Rèn luyện kĩ năng phân tích nhân vật trong tác phẩm truyện ngắn
3. Về thái độ
- Phê phán xã hội Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám với đầy rẫy
những bất công, tàn bạo.
- Bồi dưỡng tinh thần nhân đạo, biết yêu thương và trân trọng nhân vật
Chí Phèo nói riêng và người nông dân Việt Nam trong xã hội cũ nói chung.
B. Phương tiện dạy học
1. Giáo viên


19


- Bài soạn, sách giáo khoa, sách giáo viên Ngữ văn lớp 11, tập 1, tranh
ảnh, video trích trong bộ phim Làng Vũ Đại ngày ấy
- Tài liệu tham khảo: Văn học Việt Nam (1900 - 1945), NXB Giáo
dục, Nam Cao về tác gia và tác phẩm, NXB Giáo dục.
2. Học sinh
- Vở soạn, sách giáo khoa, vở ghi và bảng phụ.
- Chuẩn bị tư liệu cho bài học.
C. Tiến trình lên lớp
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi: Sau khi ra tù, Chí Phèo đã bị tha hóa cả về nhân hình và nhân
tính như thế nào?
- Hình thức: Gọi học sinh trả lời
- GV nhận xét.
2. Bài mới
* Lời vào bài
Chí Phèo là hình tượng nhân vật khái quát cho hiện tượng tha hóa, lưu
manh hóa của một bộ phận nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám.
Bị xã hội đương thời băm vằm bộ mặt người, hủy hoại nhân cách, cứ tưởng
Chí Phèo mãi sống kiếp sống của “quỷ dữ” rồi sẽ vùi xác ở đâu đó. Nhưng
không, bằng trái tim nhân đạo của một nhà văn lớn, Nam Cao đã để cho Chí
về với kiếp sống con người một cách thật tự nhiên. Chí Phèo đã gặp thị Nở,
đó là bước ngoặt lớn trong cuộc đời Chí.
* Nội dung bài mới

20



HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ

NỘI DUNG CẦN ĐẠT

TRÒ
Hoạt động 1: Tiếp tục hướng dẫn

III. Đọc – hiểu cấu trúc nội dung

học sinh đọc – hiểu cấu trúc nội và nghệ thuật
dung và nghệ thuật của văn bản
- GV cho xem tranh rồi diễn giảng về
thị Nở và cuộc gặp gỡ của Chí Phèo

1.2.2. Quá trình thức tỉnh
* Cuộc gặp gỡ với thị Nở

– thị Nở
- HS nghe

Thị Nở là người đàn bà xấu xí, ngẩn
ngơ, ế chồng. Chí Phèo say rượu đi về
gặp thị Nở gánh nước rồi ngủ quên
ngoài bờ sông. Chúng ngủ với nhau
dưới một đêm trăng.
* Diễn biến tâm trạng sau đêm gặp
- GV hỏi: Tỉnh dậy sau đêm gặp thị thị Nở
Nở, Chí Phèo có trạng thái, tâm lí
như thế nào?

21


- HS hoạt động độc lập trả lời
- GV chốt kiến thức
- Cơ thể có sự thay đổi: Miệng đắng,
người bủn rủn, thấy sợ rượu.
- Tâm lí có sự thay đổi: bâng khuâng,
mơ hồ buồn
+ Chí cảm nhận được âm vang cuộc
sống chung quanh mình (Tr.149)
+ Chí hồi tưởng về quá khứ và hi vọng
trong tương lai. (Tr.149)
- GV hỏi: Sự quan tâm, chia sẻ của
thị Nở thể hiện qua chi tiết nào?

-> Bắt đầu thức tỉnh, hồi sinh để trở
về kiếp người.

- HS hoạt động độc lập trả lời
- GV cho học sinh xem ảnh và chốt
kiến thức

- Chi tiết bát cháo hành: Đó là bát
cháo hành do người đàn bà xấu xí dở
hơi nấu, bát cháo hành của thời kỳ
nghèo đói mang đến cho Chí vì lòng
thương người ốm, vì sự rung động

22



mới lạ trong lòng người đàn bà lần
- GV hỏi: Khi thị Nở mang bát
cháo hành đến, tâm trạng của Chí

đầu tiên thấy mình có được một người
đàn ông.

Phèo được miêu tả như thế nào?
- HS hoạt động độc lập trả lời
- GV chốt kiến thức

- Tâm trạng:

Hắn ngạc nhiên xúc

động, hắn thấy mắt mình ươn ướt,
bâng khuâng trong lòng, cảm giác ăn
- GV hỏi: Bát cháo hành giúp con
người Chí thay đổi như thế nào từ

năn và hối lỗi về những tội ác mà
mình đã làm.

sinh lí đến tâm lí?
- HS hoạt động độc lập trả lời
- GV chốt kiến thức
- Bát cháo hành giúp hắn giải cảm,
toát đầm đìa mồ hôi, tỉnh hẳn người.

Và rồi tâm hồn Chí cứ thế thực sự hồi
sinh:
+ Hắn nhớ lại bà Ba bắt hắn bóp chân,
hắn chỉ thấy nhục, hắn nhận rõ sự xấu
xa của mụ.
+ Hắn lại lo lắng cho tương lai “không
thể sống bằng liều lĩnh”. Nghĩa là hắn
bắt đầu ý thức cần phải thay đổi cuộc
sống của mình.

23


+ Và hắn bỗng khát khao được làm
lương thiện. " Trời ơi hắn thèm làm
lương thiện, hắn muốn làm hoà với
mọi người biết bao"
-> Sự chăm sóc ân cần của thị Nở đã
thức tỉnh linh hồn, thức tỉnh cái bản
tính lương thiện hàng ngày bị che lấp
- GV hỏi: Chi tiết bát cháo hành có ở Chí.
ý nghĩa như thế nào?
- HS hoạt động độc lập trả lời
- GV chốt kiến thức

- Chi tiết bát cháo hành vừa là chi tiết
hiện thực thúc đẩy biến cố tâm hồn
Chí vừa là chi tiết thấm đẫm triết lí trữ
- GV hỏi: Chí Phèo thiết tha với tình, giàu giá trị nhân văn sâu sắc.
tình yêu, khát khao được sống lương


* Bi kịch bị cự tuyệt

thiện nhưng ý định ấy lại không thể
thực hiện được vì sao?
- HS HĐĐL trả lời
- GV chốt kiến thức

- Nguyên nhân:
+ Bị bà cô thị Nở phản đối, tượng
trưng cho những định kiến xã hội.
+ Thị Nở từ chối sống chung. “Thị

24


- GV hỏi: Sau khi thị Nở từ chối
sống chung, Chí Phèo có trạng thái

trút vào mặt hắn tất cả những lời của
bà cô, … giúi cho Chí thêm một cái”

và hành động nào?
- HS hoạt động độc lập trả lời
- GV chốt kiến thức
- Trạng thái, hành động: Ngẩn người,
kêu la, uống rượu và tính đi giết cô
cháu thị Nở. Trong cơn phẫn uất,
tuyệt vọng, Chí đã giết chết bá Kiến
rồi tự sát.

- GV hỏi: Vì sao Chí Phèo đến giết
bá Kiến mà không đến nhà thị Nở

-> Là bi kịch bị cự tuyệt quyền làm
người, bị dồn đến đường cùng.

như ý định ban đầu?
- HS HĐĐL trả lời
- GV chốt kiến thức
- Chí đến nhà bá Kiến bởi vì dù say
nhưng trong tiềm thức lúc này hắn
thấm thía hơn bao giờ hết ai đã tước
quyền được làm người lương thiện của
- GV hỏi: Em có suy nghĩ gì về tiếng

hắn.

thét "Ai cho tao lương thiện?" của
Chí Phèo?
- HS hoạt động độc lập trả lời
- GV chốt kiến thức
- Tiếng thét "Ai cho tao lương
thiện?" là tiếng thét bàng hoàng đau
25