MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY ÂM NHẠC
CHO HỌC SINH LỚP 5
1.Đặt vấn đề:
Âm nhạc là quá trình liên tục rèn luyện tập hát phát triển khả năng nghe nhạc .
Thông qua học âm nhạc, ở giai đoạn đầu chủ yếu là học hát, tình cảm của các em
được giáo dục, bồi dưỡng và phát triển. Năng lực các em dần được nâng lên là cơ sở
hình thành văn hóa âm nhạc theo mục tiêu của môn học. Lên lớp 5 hs tiếp tục học âm
nhạc tương tự như lớp 4 nhưng yêu cầu cao hơn và vẫn có nội dung học hát TĐN và
phát triển khả năng âm nhạc.
Âm nhạc có vị trí rất quan trọng. Tất cả giáo viên tiểu học đều thực hiện giảng dạy
chuẩn kiến thức, kĩ năng đối với các phân môn trong dó có môn âm nhạc, đảm bảo
cho tất cả hs đều được học và học được, phù hợp với trình độ tiếp nhận của các em .
Trên cơ sở đó, môn âm nhạc cũng được điều chỉnh. Âm nhạc là phương tiện hiệu quả
nhất trong giáo dục thẩm mĩ. Đặc biệt ở bậc tiểu học âm nhạc không đào tạo các em
thành ca sĩ, nhưng thông qua môn học này đã hình thành cho các em những kiến thức
ban đầu đặc biệt là trang bị cho các em một thế giới tinh thần thỏa mái, giúp các em
phát triển hiền hòa, toàn diện hơn, từ đó giúp các em học tốt các môn học khác.
Ở lớp 3, các em đã tiếp cận với các kí hiệu âm nhạc như khuông nhạc, khóa son,
với 7 nốt nhạc cũng như các hình nốt cơ bản, làm quen với việc thế hiện chính xác
cao độ, trường độ của âm thanh trên cơ sở giai điệu bài hát.
Sang lớp 4, âm nhạc được tách riêng, có SGK và hướng dẫn riêng. Ngoài việc học
các bài hát, các em còn được tập đọc các bài TĐN với hình tiết tấu đơn giản, được
ghép lời ca theo nhạc và được làm các bài tập đọc nhạc.
Như vậy lớp 4 bắt đầu chuyển sang giai đoạn mới. Âm nhạc không chỉ là thông
qua các bài hát mà các được tiếp xúc với các nốt nhạc trên khuông nhạc khóa son.
Bước sang lớp 5, ngoaì việc ôn các kiến thức lớp 4, chương trính ÂN5 giúp em
củng cố các kĩ năng hát như: tư thế hát, cách lấy hơi, hát rõ lời, tập hát những câu dài
liền mạch, đúng chỗ có luyến 2 nốt nhạc. Hơn nữa ở lớp 5 việc thể hiện tình cảm, sắc
thái của bài hát càng cao hơn như vậy ở lớp 5, chương trình âm nhạc đã mở rộng
thêm vốn kiến thức của các em. Tiếp tục bồi dưỡng tình cảm, lành mạnh, tự tin khi
tham gia hoạt động ÂN.

2.Cơ sở lý luận:
Trong thời gian giảng dạy tôi nhận thấy đại đa số các em rất thích bộ môn này.
Trước một bài hát, một bài tập đọc ghi chép nhạc hoặc nghe các bản nhạc để các em
hiểu nắm được và thực hiện tốt yêu cầu cần đạt của bài học, cũng như cảm nhận ban
đầu về giai điệu. Giaó viên cần có một phương pháp truyền đạt, hướng dẫn thật tốt,
đơn giản nhưng lại hiệu quả nhất để giúp các em học tốt kiến thức bài học.
Bằng sự học hỏi đồng nghiệp và nổ lực của bản thân đã đem lại hiệu quả cao trong
các giờ học. Với những phương pháp mà tôi đã đúc rút được từ những năm qua.
3.Cơ sở thực tiễn:
Từ thực trạng giảng dạy âm nhạc, vấn đề học và kết quả học tập của các em là hết
sức quan trọng, điều đó không phụ thuộc vào chương trình giảng dạy phù hợp mang
1


tính vừa sức, mà còn phụ thuộc vào phương pháp truyền thụ của người thầy hơn nữa
còn phụ thuộc vào ý thức học tập của các em cùng với sự quan tâm chăm sóc của gia
đình và xã hội.
Âm nhạc là mang tính nghệ thuộc cao, nó khác rất nhiều so với môn học khác, tuy
nó không đòi hỏi sự chính xác 1 cách tuyệt đối nhưng đòi hỏi người học phải có sự
yêu thích, đam mê là 1 chút “năng khiếu”. Điều này không phải hs nào cũng có được.
Học âm nhạc mang đến cho hs những phút giây thư giãn, thoải mái, học mà chơi,
chơi mà học. Thông qua câu hát, cử chỉ, điệu bộ. Âm nhạc giúp các em cảm thụ
những giai điệu qua từng bài hát, câu nhạc. Vậy làm thế nào để giúp các em hát đúng
giai điệu, đúng tính chất của bài hát, đọc đúng cao độ, trường độ, tiết tấu của các nốt
nhạc trong 1 bài TĐN ? Trước hết phải xác định đúng tầm cử giọng của các em, giúp
các em hiểu và phân biệt được âm thanh cao thấp, dài, ngắn. Ngoài việc xác định tầm
cử giọng phù hợp cho hs, để các em có hứng thú trong học tập, gv cần tạo cho các em
1 tâm thế thỏa mái. Chuyển tải chính xác giai điệu các bài hát, bài TĐN. Giúp các em
hiểu được ý nghĩa lời ca, cảm nhận những tình cảm và giai điệu của từng bài.
Trong thời gian giảng dạy, tôi nhận thấy việc học tập và tiếp thu các kiến thức của

môn học, đặc biệt là đọc và ghi chép nhạc của các em là chưa cao, nhiều em còn rất
lúng túng. Vậy tôi muốn đưa ra một số kinh nghiệm hướng dẫn các em học hát, tập
đọc nhạc, cũng như nghe và phân tích giai điệu của 1 bản nhạc.
4. Nội dung nghiên cứu:
Phong trào tham gia văn nghệ của trường, đối với các em đó là hoạt động không
thể thiếu là hoạt động tạo cho các em không khí vui tươi, thỏa mái sau các tiết học.
Để các em học tốt và hứng thú trong học tập, đòi hỏi người gv phải có một phương
pháp truyền đạt, thu hút, tạo sự hứng thú cho các em. Đa số các em ít được tiếp xúc
với các loại hình nghệ thuật nên còn nhược điểm rất phổ biến là hát theo thói quen,
hát tự do, tùy tiện không theo 1 giai điệu cụ thể. Vậy gv phải từng bước giúp các em
nắm được kiến thức, các kĩ năng cơ bản của bài hát.
a, Điều tra động cơ học tập của môn âm nhạc.
Trên cở đã thực hiện giảng dạy ở các lớp. Tôi đã tìm hiểu theo dõi khả năng học tập
môn âm nhạc của 2 lớp 5a và 5b bằng việc quan sát thực tế trên các giờ học, tôi nhận
thấy việc tiếp thu của các em và sự yêu thích học tập môn âm nhạc chỉ ở 1 số em gọi
là năng khiếu. Còn lại các em khác chỉ học theo bản năng phải học nên ít có sự sáng
tạo trong vận dụng kiến thức.
Trên cở sở đặt câu hỏi qua phiếu điều tra và kết quả thu được như sau.
ST

Nguyên nhân

Kết quả

Lớp 5A
Lớp 5B
T
1 Do môn Âm nhạc hấp dẫn, dễ học
15/26 HS = 57,6 % 17/26HS =65,4 %
2 Do môn Âm nhạc khó học, dễ quên 8/26 HS = 30,7% 3/26 HS = 11,5 %

Do3cô
Do cô dạy dễ hiểu
3/26 HS = 11,5% 6/26 HS = 23 %

2
b, Khảo sát trình độ HS.
* Nội dung:


Kiểm tra chất lượng đầu năm qua việc trình bày một bài hát mà em ưa thích.
* Kết quả:
Lớp

Số HS

5A
5B

26
26

Hoàn thành tốt (A+)
5 HS = 19,2 %
6 HS = 23 %

Hoàn thành (A) Chưa hoàn thành (B)
18 HS = 69,2 %
16 HS = 61,5 %

3 HS = 11,5 %

4 HS = 15,3 %

Qua kiểm tra chất lượng cho thấy các em rất thích học môn Âm nhạc nhưng 1số
em chưa mạnh dạn, tự tin, chỉ hát thuộc lòng đúng giai điệu. Thể hiện biểu cảm của
bài hát còn hạn chế, phần đọc nhạc thì đúng tên nốt mà không đúng trường độ ngắt,
nghỉ tùy tiện không đúng tiết tấu của bài. Để cho việc học âm nhạc có hiệu quả thì
ban đầu tạo hứng thú cho HS đi vào nề nếp, xác định thái độ và ý thức học tập đối với
môn âm nhạc. Vì vậy gv phải nắm vững các phương pháp và các bước trong bài dạy
để truyền thụ cho các em.
c. Xây dựng phương pháp dạy hát:
+ Phương pháp dạy tập hát bài mới.
- Bước đầu là luyện thanh khởi động giọng.
- Phương pháp để hướng dẫn hs tập 1 bài hát, đó là phương pháp kết hợp giữa nghe
giai điệu và tập hát. Phương pháp sửa lỗi thông qua truyền miệng từng câu.
- Giới thiệu dẫn dắt vào bài bằng những từ ngữ mô tả hình ảnh sinh động trong bài.
cho các em nghe giai điệu bài hát thông qua băng, đĩa nhạc hoặc hát mẫu cho các em
nghe thậm chí còn phải thể hiện vài động tác phụ họa cho lời ca. Như vậy các em
cảm nhận được giai điệu tính chất của bài. Các em nhận thức chủ yếu theo bản năng
và cảm tính. Do đó việc hát mẫu và đọc lời ca là việc làm không thể thiếu được. Ở
giai đoạn này việc giải nghĩa và luyện đọc những từ khó sẽ giúp các em hiểu được ý
nghĩa của lời ca. Việc đọc lời ca theo tiết tấu sẽ giúp các em phần nào cảm nhận được
tính chất nhịp điệu của bài, gv chỉ cần hướng dẫn rõ thêm là các em có thể hình dung
được những chỗ ngân, nghỉ sau mỗi câu hát.
VD trong bài “Hãy giữ cho em bầu trời xanh”
Nhạc và lời: Huy Trân
- Hướng dẫn đọc lời ca, phải giúp các em thể hiện được tiết tấu lặng đen, lặng đơn,
nốt móc đơn có dấu chấm dôi, móc kép cần lướt qua và đảo phách trong bài bằng
cách đọc, gõ hoặc vỗ tay theo tiết tấu.
Đọc : Hãy xua tan những mây mù đen tối.
Gõ : * * * *

* * * *
Để đọc đúng tiết tấu và ngắt cuối câu- gv chỉ bảng phụ và đọc mẫu- hs đọc theo.
- Khi tập hát cần có sự đồng đều hòa giọng chính xác, diễn cảm và rõ lời.
- GV cần lấy giọng bài hát phù hợp với hs, điều đó giúp các em dễ dàng điều khiển
giọng hát của mình đúng cao độ của bài.
- Để cảm nhận giai điệu của từng câu hát, không nhất thiết gv lúc nào cũng hát
mẫu,việc hát mẫu tốt nhất là chỉ dùng để trình bày toàn bài hát và đầu tiết học hoặc
dùng để sửa lỗi từng câu hát cho các em.
3
Đàn giai điệu của câu hát đó, các em nghe cảm nhận giai điệu sau đó tự hát lời ca
theo giai điệu đó là tốt nhất. Hơn nữa sự cảm


nhận giai điệu và thể hiện giai điệu đó thành câu hát của chính các em sẽ dễ dàng
chuẩn xác hơn.
- Củng cố luyện tập lại từng đoạn giúp các em cảm nhận giai điệu và lời ca, giúp các
em tự tin hát đúng cao độ, câu hát không rời rạc, không ê a, phát âm nhã tiếng rõ lời.
- Khi hát được lời ca và giai điệu kết hợp cho các em vừa hát vừa vỗ tay hoặc gõ đệm
để tạo sự sinh động của bài hát và giữ được nhịp điệu của bài khộng bị cuốn nhanh.
- Có 3 cách gõ đệm để luyện củng cố bài là:
Gõ đệm theo nhịp.
Gõ đệm theo phách.
Gõ đệm theo tiết tấu lời ca.
Tùy theo từng bài hát mà vận dụng cho phù hợp. Cho các em thể hiện theo các hình
thức : Hát theo dãy bàn, tổ, nhóm.
Trình bày trước lớp: Tốp ca, song ca, đơn ca. Sau mỗi lần biểu diễn nên cho lớp
tuyên dương, khuyến khích động viên là quan trọng.
+ Phương pháp luyện tập củng cố bài cũ
Việc dạy 1 bài hát từ đầu đến khi hoàn chỉnh phải thông qua 2 tiết học. Tiết đầu
dạy lời ca mới.Tiết 2 củng cố, sữa chữa cao độ lời ca tiết trước, dạy tiếp lời 2(nếu có)

- Luyện tập cách gõ đệm và vận động phụ họa.
- Tập trình bày bài hát. Sau tiết 2 bài hát đó được ôn tập lại kết hợp nội dung khác.
Việc củng cố lại bài không chỉ việc hát lại bài hát mà còn thực hiện theo 1 số phương
pháp khác như gõ đệm theo tiết tấu, theo phách, tiết tấu lời ca. Các hình thức luyện
tập này vừa hiệu quả vừa thu hút hs tham gia học tập. Mặc dù thực hiện phương pháp
nào thì gv vẫn phải luôn sủ dụng nhạc cụ để thực hiện, có vậy các em mới cám nhận
được âm thanh và đặc biệt là gây hứng thú trong giờ học.
d, Xây dựng phương pháp họcTập đọc nhạc.
Phân môn TĐN cũng dựa trên cơ sở kiến thức đã học ở lớp 4 nhưng cao hơn đều
viết ở nhịp 2/4,3/4 dựa trên cao độ của thang 5 âm . Về tiết tấu các em củng cố lại
trường độ với các hình móc đơn, nốt đen, nốt trắng và dấu chấm dôi. Có thể thực hiện
gõ theo tiết tấu, cho hs tập đọc bằng tên gọi hình nốt đơn, đen, trắng- Để khỏi nhàm
chán có thể thay bằng tiếng trống Tùng..rinh...
Đọc bài TĐN trước tiên là luyện tập cao độ là bước các em khởi động giọng, giúp
các em nhớ lại vị trí các nốt nhạc trên khuông và cảm nhận cao độ các nốt.
Yêu cầu các em nhận xét về cao độ gồm những nốt gì? Về trường độ gồm những
nốt gì ? Trong bài có sử dụng các kí hiệu âm nhạc gì ? Việc thể hiện tiết tấu bằng
nhiều hình thức: vừa đọc vừa vỗ tay, vừa đọc vừa gõ đệm. Có thể thực hiện cả lớp, tổ,
nhóm, cá nhân....GV đàn kết hợp đọc mẫu, các em nghe cảm nhận giai điệu theo tiết
tấu. Tập đọc từng câu theo đàn GV theo dõi uốn nắn sửa chữa. Khi các em đọc đúng
cao độ, trường độ của bài- các em tự ghép lời ca.
GV đàn giai điệu và hát mẫu lời ca. Cho hs đọc nhạc và ghép lời ca theo nhóm, tổ.
Nhóm đọc nhạc, nhóm ghép lời ca kết hợp gõ đệm. Nhận xét tuyên dương.
4
đ, Xây dựng phương pháp ghi chép nhạc:


Việc ghi chép nhạc là sự kết hợp giữa 2 phân môn tập hát và tập đọc nhạc. Do đó
đòi hỏi phải có sự chính xác tuyệt đối từng vị trí nốt trên khuông nhạc, quan trọng
hơn nữa là qua chép nhạc các em nhớ được tên nốt nhạc ở vị trí nào. Ghi chép nhạc là

công việc đòi hỏi gv phải hướng dẫn thường xuyên không nhất thiết thực hiện ngay
tại lớp vì sẽ mất thời gian.

5, Kết quả nghiên cứu:
Thời gian công tác tại trường TH Trịnh Thị Liền. Tôi đã giảng dạy âm nhạc với các
phương pháp theo các bước trên và thấy các em rất say mê hứng thú trong học tập.
Hiệu quả đạt được khá cao so với những năm trước đây. HS hoàn thành tốt tăng lên
rõ rệt. Đó là sự tiến bộ của các em. Trong thực tế các em rất yêu thích môn âm nhạc,
thích hát và thích đọc nhạc. Đặc biệt là biết hát kết hợp gõ đệm càng sôi nổi hơn.
* Xuất phát từ thực trạng khả năng nhận thức tiếp thu những kiến thức của bộ môn.
Tôi đã đưa vào thực tế giảng dạy của mình trên cở sở bám sát chương trình thực hiện
chuẩn kiến thức, kĩ năng môn âm nhạc, chủ động linh hoạt và sáng tạo trong việc
thực hiện để giúp các em học tốt.
- Qua kiểm tra chất lượng cuối năm kết quả thu được như sau:
Lớp Số HS Hoàn thành (A+)
Hoàn thành (A)
Chưa hoàn thành(B)
5A
26
8 =30,7 %
18 = 69,2 %
0 = 0%
5B
26
10 = 38,4 %
16 =61,5 %
0 = 0%
Sự hiểu biết âm nhạc của HS được nâng cao rõ rệt, góp phần giáo dục thẩm
mỹ và định hướng tốt cho việc cảm thụ thưởng thức âm nhạc của học sinh.
6, Kết luận:

Qua thực tế cho thấy việc áp dụng sáng kiến mới đã có kết quả tốt hơn khi đã thực
hiện các nội dung, biện pháp, giải pháp đã nêu :
- Thuận lợi: Phần đông các em thích ca hát, biết thể hiện được lời ca và giai điệu kết
hợp phụ họa đơn giản. Hiểu được nội dung bài hát.
- Khó khăn: HS từ lớp 1-5 ở một số em nhận thức chủ yếu theo bản năng và cảm tính,
chưa thể hiện hết năng khiếu thật sự bởi phân môn này.
Cuối cùng rất mong sự góp ý kiến chân thành của các cấp lãnh đạo và các bạn
đồng nghiệp.
Đại Quang ngày 20/12/2009
Giáo viên :
Nguyễn Thị Bích
5

7. TÀI LIỆU THAM KHẢO


1,Sách giáo viên: Âm nhạc lớp 1
Âm nhạc lớp 2
Âm nhạc lớp 3
Âm nhạc lớp 4
Âm nhạc lớp 5
Chương trình hướng dẫn của Bộ giáo dục và Đào tạo.
2, Sách giáo khoa HS:
- Nhà xuất bản giáo dục.
Âm nhạc 1
Âm nhạc 2
Âm nhạc 3
Âm nhạc 4
Âm nhạc 5
3,Tài liệu bồi dưỡng giáo viên:

Nhà xuất bản giáo dục:
- Băng nhạc lớp 4
- Băng nhạc lớp 5. (Những bài hát trong chương trình lớp 4,5).

6
8. MỤC LỤC:
Trang


1.Đặt vấn đề
2.Cơ sở lý luận
3.Cơ sở thực tiễn
4.Nội dung nghiên cứu
a, Điều tra động cơ học tập của môn âm nhạc.
b, Khảo sát trình độ HS
c, Xây dựng phương pháp dạy hát:
d, Xây dựng phương pháp học Tập đọc nhạc.
đ, Xây dựng phương pháp ghi chép nhạc
5.Kết quả nghiên cứu
6.Kết luận

7

1
1
1
2
2
3
3

4
5
5
5


CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
PHIẾU ĐÁNH GIÁ, XẾP LOẠI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Năm học: 2010 – 2011
I.Đánh giá xếp loại của HĐKH Trường:…………………………………………..
1.Tên đề tài:…………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………….
2. Họ và tên tác giả:…………………………………………………………………..
3. Chức vụ:……………………….Tổ:……………………………………………….
4. Nhận xét của Chủ tịch HĐKH về đề tài:
a) Ưu điểm:…………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………..
b) Hạn chế:……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………..
5. Đánh giá và xếp loại:
Sau khi thẩm định, đánh giá đề tài trên, HĐKH Trường:……………………...
……………………………………………………………………………………..
thống nhất xếp loại:……………
Những người thẩm định:
Chủ tịch HĐKH
(Ký, ghi rõ họ tên)
(Ký, đóng dấu, ghi rõ họ tên)

…………………………………….
…………………………………….
…………………………………….
II. Đánh giá, xếp loại của HĐKH Phòng GD&ĐT………………………………..
Sau khi thẩm định, đánh giá đề tài trên, HĐKH Phòng GD&ĐT……………..
…………………thống nhất xếp loại:……………….
Những người thẩm định:
Chủ tịch HĐKH
(Ký, ghi rõ họ tên)
(Ký, đóng dấu, ghi rõ họ tên)
…………………………………….
…………………………………….
…………………………………….
III. Đánh giá, xếp loại của HĐKH Sở GD&ĐT Quảng Nam
Sau khi thẩm định, đánh giá đề tài trên, HĐKH Sở GD&ĐT Quảng Nam
thống nhất xếp loại:……………………….
Những người thẩm định:
Chủ tịch HĐKH
(Ký, ghi rõ họ tên)
(Ký, đóng dấu, ghi rõ họ tên)
…………………………………….
…………………………………….
…………………………………….


PHIẾU CHẤM ĐIỂM, XẾP LOẠI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Năm học: 2010 - 2011
------------------------------(Dành cho người tham gia đánh giá xếp loại SKKN)
HỘI ĐỒNG KHOA HỌC
Trường (Phòng, Sở)………………………………….

- Đề tài:……………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………….
- Họ và tên tác giả:……………………………………………………………………
- Đơn vị:………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
- Điểm cụ thể:
Nhận xét
Điểm
của người đánh giá xếp loại đề tài tối đa

Phần
1.Tên đề tài
2. Đặt vấn đề

1

3. Cơ sở lý luận

1

4. Cơ sở thực tiễn

2

5. Nội dung nghiên cứu

9

6. Kết quả nghiên cứu


3

7. Kết luận

1

8. Đề nghị
9. Phụ lục
10.Tài liệu tham khảo
11.Mục lục
12.Phiếu đánh giá xếp loại
Thể thức văn bản, chính tả
Tổng cộng

1
1
1
20 đ

Căn cứ số điểm đạt được, đề tài trên được xếp loại:
Người đánh giá xếp loại đề tài

Điểm
đạt
được