Thiết kế vải dệt thoi

CHƯƠNG

3:
KIỂU DỆT BIẾN ĐỔI

3.1. VÂN ĐIỂM BIẾN ĐỔI:
Bao gồm các kiểu dệt vân điểm tăng dọc, vân điểm tăng ngang, vân điểm tăng đều
và vân điểm tăng hỗn hợp.
-

Vân điểm tăng dọc: Khi tăng điểm nổi theo hướng dọc.
Vân điểm tăng ngang: Khi tăng điểm nổi theo hướng ngang.
Vân điểm tăng đều: Khi tăng điểm nổi theo cả hai hướng dọc và ngang.
Vân điểm tăng hỗn hợp: Khi số điểm nổi tăng thêm không cố định trong một kiểu
dệt.

Vân điểm tăng được quy ước ký hiệu phân số trong đó tử số là số điểm nổi dọc và
mẫu số là số điểm nổi ngang xét trên sợi có hướng tăng điểm nổi.
Ví dụ:

c)
Hình 3.1. a) Vân điểm tăng dọc 3/3
b) Vân điểm tăng ngang 2/2
c) Vân điểm tăng đều 3/3
d) Vân điểm tăng hỗn hợp

3.2. VÂN CHÉO BIẾN ĐỔI:
Bao gồm các kiểu dệt vân chéo tăng, vân chéo phức, vân chéo gãy, vân chéo dích
dắc, vân chéo dốc, vân chéo cong và vân chéo bóng.

3.2.1. Vân chéo tăng:
Là những kiểu dệt xuất phát từ vân chéo cơ bản được tăng thêm 1,2… điểm nổi dọc
theo hướng dọc hoặc hướng ngang hoặc theo cả hai hướng của vải.
Vân chéo tăng dọc

Vân chéo tăng ngang

Rd = Rcs ;

Rn = Rcs ;

1

Vân chéo tăng đều


Thiết kế vải dệt thoi
Trong đó:
Rcs – rappo của kiểu dệt vân chéo cơ bản.
k – số bước chuyển (k phải là bội số của R cs, trong trường hợp tối thiểu k = R cs áp
dụng chủ yếu cho các kiểu dệt vân chéo tăng với bước chuyển s không đổi).
Ví dụ: Trên cơ sở vân chéo 1/3, xác định rappo của vân chéo tăng dọc, vân chéo tăng
ngang và vân chéo tăng đều với bước chuyển không đổi s = 2; xác định rappo của vân
chéo tăng ngang với bước chuyển thay đổi s = {1, 2, 3, 2}.
a) Vân chéo tăng dọc (Hình 3.2a):
Rd = Rcs = 4 và Rn = 4 × 2 = 8
b) Vân chéo tăng ngang (Hình 3.2b):
Rn = Rcs = 4 và Rd = 4 × 2 = 8
c) Vân chéo tăng đều (Hình 3.2c):
Rd = R n = 4 × 2 = 8

d) Vân chéo tăng ngang với bước chuyển thay đổi s = {1, 2, 3, 2}:
Rd = Rcs = 4 và Rn = 1 + 2 + 3 + 2 = 8

Hình 3.2.

a) Vân chéo tăng dọc 2/6
b) Vân chéo tăng ngang 2/6
c) Vân chéo tăng đều 2/6
d) Vân chéo tăng ngang với bước chuyển thay đổi s = {1, 2, 3, 2}

3.2.2. Vân chéo phức:
 Vân chéo phức đơn:
Ký hiệu:
Điều kiện: Số điểm nổi dọc và điểm nổi ngang đều phải lớn hơn một.
 Vân chéo phức loại ghép:
Ký hiệu:
Đặc điểm: Rd = Rn = Tổng giá trị của tử số và mẫu số của phân số trên ký hiệu.
Ví dụ:
8

2


Thiết kế vải dệt thoi

1

Hình 3.3.

a) Vân chéo 2/3 ;


b) Vân chéo

3.2.3. Vân chéo gãy:
Là những kiểu dệt vân chéo mà đường chéo của các điểm nổi đổi hướng sau một số
sợi nào đó trong rappo. Gồm bốn loại: Vân chéo gãy theo hướng sợi dọc, vân chéo gãy
theo hướng sợi ngang, vân chéo gãy theo hai hướng sợi (vân chéo hình quả trám) và vân
chéo gãy lệch.
3.2.3.1. Vân chéo gãy theo hướng sợi dọc:
Điều kiện: Rd = 2md – 2

và

Rn = Rcs

Trong đó: md là thứ tự sợi sọc mà sau đó bước chuyển dọc s d đổi dấu (đường chéo đổi
hướng).
Ví dụ: Lập vân chéo gãy trên cơ sở vân chéo 2/3 và sau sợi dọc thứ 8, đường chéo đổi
hướng.
Ta có: Rd = 2md – 2 = 2×8 – 2 = 14 và

Rn = Rcs = 5

5

1
1

8


14

Hình 3.4. Vân chéo gãy theo hướng sợi dọc trên cơ sở vân chéo 2/3,
đổi hướng sau sợi dọc thứ 8
3.2.3.2. Vân chéo gãy theo hướng sợi ngang:
Điều kiện: Rn = 2mn – 2

và

Rd = Rcs

Trong đó: mn là thứ tự sợi ngang mà sau đó bước chuyển dọc s n đổi dấu (đường chéo đổi
hướng).
Ví dụ: Lập vân chéo gãy trên cơ sở vân chéo 2/2 và sau sợi dọc thứ 6, đường chéo đổi
hướng.
Ta có: Rn = 2mn – 2 = 2×6 – 2 = 10 và

Rd = Rcs = 4
10

3


Thiết kế vải dệt thoi

6
4

1


1
1

4

1

4

Hình 3.5. Vân chéo gãy theo hướng sợi ngang trên cơ sở vân chéo 2/2, đổi hướng sau
sợi dọc thứ 6
3.2.3.3. Vân chéo gãy theo hai hướng sợi:
Điều kiện: Rd = 2md – 2

và

Rn = 2mn – 2

Trong đó: md và mn lần lượt là thứ tự sợi dọc và sợi ngang mà sau đó bước chuyển đổi
dấu (đường chéo đổi hướng).
Ví dụ: Lập vân chéo hình quả trám trên cơ sở vân chéo và sau sợi dọc thứ 9, sợi ngang
thứ 8 thì đường chéo đổi hướng.
Ta có: Rd = 2md – 2 = 2×9 – 2 = 16 và

Rn = 2mn – 2 = 2×8 – 2 = 14

14

8


1
1

9

16

Hình 3.6. Vân chéo quả trám trên cơ sở vân chéo , đổi hướng sau sợi dọc thứ 9 và sợi
ngang thứ 8
3.2.3.4. Vân chéo gãy lệch:
Bao gồm vân chéo gãy lệch theo hướng sợi dọc, vân chéo gãy lệch theo hướng sợi
ngang và vân chéo gãy lệch theo hai hướng sợi (vân chéo hình quả trám). Ta cũng thiết kế
kiểu dệt tương tự như vân chéo gãy nhưng có điểm khác là sau khi hướng chéo thay đổi
thì dấu hiệu ứng sọc cũng thay đổi (hiệu ứng dọc  hiệu ứng ngang và ngược lại).

4


Thiết kế vải dệt thoi
Các giá trị Rd và Rn được xác định như sau:
Vân chéo gãy lệch theo
hướng sợi dọc

Vân chéo gãy lệch theo
hướng sợi ngang

Vân chéo gãy lệch theo hai
hướng sợi

Rd = 2md


Rn = 2mn

Rd = 2md

Rn = Rcs

Rd = Rcs

Rn = 2mn

Ví dụ: Lập vân chéo gãy lệch trên cơ sở vân chéo 3/2 và sau sợi dọc thứ 9, đường chéo
đổi hướng.
Ta có: Rd = 2md – 2 = 2×9 = 18 và

9

Rn = Rcs = 5

18

Hình 3.7. Vân chéo gãy lệch theo hướng sợi dọc trên cơ sở vân chéo 3/2, đổi hướng
sau sợi dọc thứ 9
3.2.4. Vân chéo dích dắc:
Nếu ở vân chéo gãy đã nêu trên, các đỉnh góc cùng nằm trên một đường thẳng đứng
hoặc nằmn gang thì ở vân chéo dích dắc, các đỉnh góc sẽ nằm trên một đường chéo.
Nói cách khác, các đỉnh góc của vân chéo dích dắc nằm cách nhau một số sợi (dọc
hoặc ngang). Số sợi mà đỉnh góc sau nằm cách đỉnh góc trước được gọi là bước chuyển
góc sg.


Hình 3.8. Sơ đồ 6 rappo của một kiểu vân chéo dích dắc
3.2.5. Vân chéo dốc (vân chéo góc):
Khi biểu diễn kiểu vân chéo trên giấy kẻ ô, mỗi điểm nổi là một ô vuông, ta thấy
đường chéo của các điểm nổi đơn đi theo hướng 45 0 so với hai hướng sợi dọc và sợi
ngang. Điều này chỉ đúng khi P d = Pn. Nhưng trong thực tế, mặt hàng vải có thể có P d ≠

5


Thiết kế vải dệt thoi
Pn. Do đó, nếu gọi α là góc hợp bởi đường chéo của các điểm nổi đơn với hướng sợi
ngang, sẽ xảy ra ba trường hợp sau:
Pd = Pn  α = 450
Pd > Pn  α > 450
Pd < Pn  α < 450
Ví dụ:

b)
Hình 3.9. Đường chéo của điểm nổi đơn:
a) Khi α > 450 ;

b) Khi α = 450 ; c) Khi α < 450

Các giá trị Rd và Rn được xác định như sau:
Khi α > 450

Khi α < 450

Rn = Rcs


Rd = Rcs

3.2.6. Vân chéo cong:
Vân chéo cong là trường hợp đặc biệt của vân chéo dốc, trong đó giá trị s d không cố
định mà thay đổi trước lớn dần, sau nhỏ dần.
Các giá trị Rd và Rn được xác định như sau:
Rn = Rcs
và

Rd = số các bước chuyển thay đổi sdi

Điều kiện:
3.2.7. Vân chéo bóng:
Là một kiểu vân chéo trong đó có sự dịch chuyển dần hiệu ứng ngang sang hiệu ứng
dọc và ngược lại trên nguyên tắc tăng hoặc giảm dần điểm nổi dọc.
Nếu trong rappo vân chéo cơ sở có R cs sợi thì quy tắc lập vân chéo bóng như sau:
Đặt các rappo vân chéo cơ sở cạnh nhau và cứ sang một rappo mới thì tăng thêm một
điểm nổi dọc cho mỗi sợi.
Các giá trị Rd và Rn được xác định như sau:
6


Thiết kế vải dệt thoi
Hướng dịch chuyển dần hiệu ứng
là hướng sợi ngang

Hướng dịch chuyển dần hiệu
ứng là hướng sợi dọc

Rn = Rcs


Rd = Rcs

Rd = Rcs(Rcs – 1)

Rn = Rcs(Rcs – 1)

3.3. VÂN ĐOẠN BIẾN ĐỔI:
3.3.1. Vân đoạn tăng:

Nguyên tắc cấu tạo vân đoạn tăng là tăng thêm các điểm nổi đơn vào các điểm nổi
đơn của kiểu dệt vân đoạn cơ bản. Điểm nổi tăng thêm có thể theo hướng sợi dọc
hoặc theo hướng sợi ngang.
Gọi a là số điểm nổi được tăng theo hướng i, bước chuyển của điểm nổi gốc sẽ
bằng:
si = (1 + a)sics
Các giá trị Rd và Rn được xác định như sau:

Vân đoạn tăng dọc

Vân đoạn tăng ngang

Vân đoạn tăng đều

Rd = Rcs

Rn = Rcs

Rd = (1 + a)Rcs


Rn = (1 + a)Rcs

Rd = (1 + a)Rcs

Rn = (1 + a)Rcs

Ví dụ: Thể hiện rappo kiểu dệt của các vân đoạn tăng trên cơ sở vân đoạn 5/3 với
số điểm nổi được tăng thêm a = 1.

b)
Hình 3.10. Các kiểu vân đoạn tăng trên cơ sở vân đoạn 5/3 với a = 1:
a) Vân đoạn tăng dọc;

b) Vân đoạn tăng ngang;

c) Vân đoạn tăng đều

3.3.2. Vân đoạn dẫn xuất có bước chuyển thay đổi:

Phân một giá trị s nào đó thành n bước chuyển si thay đổi sao cho:

7


Thiết kế vải dệt thoi

Các giá trị Rd và Rn được xác định như sau:
Trường hợp s = sd

Trường hợp s = sn


Rn = Rcs

Rd = Rcs

Ví dụ: Lập hình vẽ kiểu dệt vân đoạn dẫn xuất có bước chuyển thay đổi trên cơ sở vân
đoạn 8/5 bằng cách phân sd = 5 ra thành sd1 = 3 và sd2 = 2.

Hình 3.11. Hình vẽ kiểu dệt vân đoạn dẫn xuất có bước chuyển thay đổi trên cơ sở vân
đoạn 8/5, lập nên bằng cách phân sd = 5 ra sd1 = 3 và sd2 = 2.
3.3.3. Vân đoạn bóng:
Xét tương tự như vân chéo bóng.
Các giá trị Rd và Rn được xác định như sau:
Hướng dịch chuyển dần hiệu ứng
là hướng sợi ngang

Hướng dịch chuyển dần hiệu
ứng là hướng sợi dọc

Rn = Rcs

Rd = Rcs

Rd = Rcs(Rcs – 1)

Rn = Rcs(Rcs – 1)

---------------  ---------------

8