TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
BỘ MÔN THƢƠNG MẠI


LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
KHÓA: 2011-2015
Đề tài:

NGHĨA VỤ CHUNG THỦY CỦA VỢ CHỒNG
TRONG LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH VIỆT NAM


GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN:
SINH VIÊN THỰC HIỆN
NGUYỄN THỊ MỸ LINH
NGUYỄN THỊ KIM BIÊN
MSSV: 5115959
LỚP: LUẬT THƢƠNG MẠI 2
KHÓA: 37

CẦN THƠ, 11/2014


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƢỚNG DẪN
--------- .........................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................

.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
Cần Thơ, Ngày ….. Tháng ….. Nắm 2014


NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN
--------- .........................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................

.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
Cần Thơ, Ngày ….. Tháng ….. Năm 2014


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài ....................................................................................... 2
3. Phạm vi nghiên cứu đề tài ........................................................................................ 2
4. Phương pháp nghiên cứu đề tài ................................................................................ 3
5. Cơ cấu luận văn ......................................................................................................... 3
CHƢƠNG 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ NGHĨA VỤ CHUNG THỦY CỦA VỢ CHỒNG TRONG
LUẬT HÔN NHÂN GIA ĐÌNH VIỆT NAM
1.1 Khái niệm về nghĩa vụ và nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng....................... 5
1.2 Lƣợc sử các chế định nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng qua các thời kỳ ...... 7
1.2.1 Trong Bộ luật nhà Lê............................................................................................ 8

1.2.2 Trong Luật gia đình 1959 ..................................................................................... 8
1.2.3 Trong luật hôn nhân và gia đình 1986.................................................................. 10
1.2.4 Trong luật hôn nhân và gia đình năm 2000 và các văn bản điều chỉnh các vấn đề
trên ................................................................................................................................. 12
1.2.5 Luật hôn nhân và gia đình 2014 ........................................................................... 12
1.3 Mối quan hệ giữa nghĩa vụ chung thủy và nguyên tắc hôn nhân một vợ một
chồng ............................................................................................................................. 14
1.4 Ý nghĩa sự chung thủy của vợ chồng................................................................... 14
1.4.1 Ý nghĩa của nghĩa vụ chung thủy đối với nguyên tắc hôn nhân một vợ một
chồng ............................................................................................................................. 14
1.4.2 Ý nghĩa của sự chung thủy đối với đời sống vợ chồng ........................................ 16

GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh

SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

CHƢƠNG 2
CÁC QUI ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT ĐIỀU CHỈNH VỀ NGHĨA VỤ CHUNG
THỦY CỦA VỢ CHỒNG
2.1 Điều kiện phát sinh nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng ................................... 18
2.1.1 Kết hôn hợp pháp ................................................................................................. 18
2.1.2 Chung sống như vợ chồng được pháp luật công nhận ......................................... 21
2.2 Nội dung của nghĩa vụ chung thủy ...................................................................... 22
2.3 Giới hạn của nghĩa vụ chung thủy và sự vi phạm của nghĩa vụ chung thủy... 24
2.4 Thời điểm chấm dứt phát sinh nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng ................. 31
2.4.1 Thời điểm phát sinh nghĩa vụ chung thủy ............................................................ 31
2.4.2 Chấm dứt nghĩa vụ chung thủy ............................................................................ 32

2.5 Chế tài khi vi phạm nghĩa vụ chung thủy ........................................................... 35
2.5.1 Chế tài hành chính ................................................................................................ 35
2.5.2 Chế tài hình sự...................................................................................................... 37
CHƢƠNG 3
THỰC TIỄN VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN
VIỆC THỰC HIỆN NGHĨA VỤ CHUNG THỦY CỦA VỢ CHỒNG
TRONG LUẬT HÔN NHÂN GIA ĐÌNH VIỆT NAM
3.1 Thực trạng, nguyên nhân, hậu quả của sự vi phạm nghĩa vụ chung thủy của
vợ chồng ....................................................................................................................... 41
3.2 Bất cập từ những quy định của pháp luật .......................................................... 43
3.2.1 Bất cập trong chế tài về xử lý vi phạm hành chính .............................................. 43
3.2.2 Bất cập trong chế tài hình sự ................................................................................ 44
3.3 Giải pháp hoàn thiện quy định của pháp luật về nghĩa vụ chung thủy của vợ
chồng ............................................................................................................................. 46
3.3.1 Tăng mức độ nghiêm khắc của chế tài hành chính khi vi phạm nguyên tắc hôn

GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh

SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

nhân một vợ một chồng ................................................................................................. 46
3.3.2 Tăng chế tài hình sự quy định căn cứ xét mức xử lý ........................................... 47
3.3.3 Giải pháp về quy định của pháp luật .................................................................... 48
3.4 Về mặt xã hội ......................................................................................................... 49
KẾT LUẬN .................................................................................................................. 51
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................... 54
MỤC LỤC .................................................................................................................... 56


GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh

SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

LỜI NÓI ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Gia đình là tế bào của xã hội, là những hình ảnh thu nhỏ của xã hội một cách trực
quan và sinh động nhất. Gia đình cũng là nơi duy tri nòi giống, là nơi nuôi dưỡng ra
những thế hệ tương lai, cũng là nơi hình thành nhân cách con người nơi bảo tồn, duy trì
và phát huy những truyền thống tốt đẹp của dân tộc, chống lại các tệ nạn xã hội. Đồng
thời tạo ra nguồn nhân lực phục vụ cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
Xuất phát từ những tầm quan trọng ấy, tại hội nghị cán bộ thảo luận dự thảo Luật
hôn nhân và gia đình (ngày 10/10/1959) chủ tịch Hồ Chí minh đã khẳng định: “Quan
tâm đến gia đình là đúng vì nhiều gia đình cộng lại thì mới thành xã hội. Xã hội tốt thì
gia đình càng tốt, gia đình càng tốt thì xã hội mới tốt. Hạt nhân của xã hội chính là gia
đình. Chính vì vậy muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội thì phải chú ý đến hạt nhân đó cho
tốt”.
Ngày nay, hôn nhân và gia đình là luôn mối quan tâm lớn của toàn xã hội, vì đây
vừa là nền tảng xây dựng một xã hội tốt đẹp văn minh vừa là mục tiêu chung trong các
đường lối của Đảng và Nhà nước khi xây dựng pháp luật nói chung và Luật hôn nhân
và gia đình nói riêng. Tuy nhiên với tình hình tăng trưởng kinh tế và tốc độ đô thị hóa
như hiện nay một số người chạy theo lối sống cho là hiện đại, và xem trọng quan niệm
“có tiền là có tất cả” mà không quan tâm nhiều đến sự chung thủy trong cuộc sống
giữa vợ và chồng, làm lưu mờ đi những giá trị truyền thống tốt đẹp vốn có của gia đình
Việt Nam.
Các văn bản Luật hôn nhân và gia đình năm 1959, năm 1986 cho đến Luật hôn

nhân và gia đình năm 2000 điều có qui định về nguyên tắc hôn nhân “một vợ một
chồng”. Bên cạnh trong Luật hôn nhân năm 1986 và Luật hôn nhân gia đình hiện hành
có quy định cụ thể như thế nào là chung thủy, nhằm ngăn ngừa vợ hoặc chồng có quan
hệ bất chính với người khác ngoài hôn nhân. Luật hôn nhân năm 2000 không qui định
cụ thể thế nào là “chung thủy” và thế nào là “không chung thủy” bên cạnh cũng không

GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh

1

SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

đặt ra các biện pháp chế tài khi vi phạm nghĩa vụ chung thủy một cách độc lập,mà pháp
luật chỉ qui định nguyên tắc dự phòng khi vợ chồng vi phạm nghĩa vụ chung thủy đến
mức vi phạm nguyên tắc hôn nhân “một vợ một chồng” và khi đó sẽ bị chế tài theo
nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng. Tuy nhiên có một số trường hợp pháp luật
không xử lý được do chưa thỏa điều kiện vi phạm nguyên tắc hôn nhân một vợ một
chồng. Và nếu đã thỏa điều kiện.Và nếu đã thỏa điều kiện vi phạm để xử lý thì gặp một
số vướng mắc đó là pháp luật được ban hành ra nhưng khó thực thi được vì gặp nhiều
qui định còn hạn chế. Do vậy người viết chọn đề tài “Nghĩa vụ chung thủy của vợ
chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam” là đề tài nghiên cứu cho luận văn.
2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài
Tìm hiểu về tình hình thực tế của những qui định của pháp luật bên cạnh các yếu
tố xã hội tác động, cũng như nêu lên một số hậu quả,nguyên nhân của sự vi phạm nghĩa
vụ chung thủy đó nhằm có hướng đóng góp vào các quy phạm của pháp luật điều chỉnh
các vấn đề trên. Trong khuôn khổ của một đề tài luận văn người viết cũng nhằm mục
đích nhằm góp phần hoàn thiện nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng đồng thời bổ

sung thêm các yếu tố của nghĩa vụ chung thủy. Và sự vi phạm nghĩa vụ chung thủy khi
có đầy đủ các điều kiện về yếu tố vi phạm khi đó những đối tượng vi phạm sẽ bị chế tài
theo nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng nhằm góp phần nhằm bảo vệ chế độ hôn
nhân “một vợ một chồng”.
Bên cạnh nêu lên sự bình đẳng trong qui định vợ chồng có nghĩa vụ chung thủy thể
hiện sự bình đẳng giữa vợ và chồng. Nhưng trên thực tế về định kiến xã hội (về giới)
vẫn còn tồn tại không ít sự bất bình đẳng trong cách nhìn nhận vấn đề.
3. Phạm vi nghiên cứu đề tài
Trong phạm vi đề tài người viết tập trung nghiên cứu các vấn đề sau: sơ lược về
nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng Việt Nam qua các giai đoạn lịch sử và một số qui
định của pháp luật trong các giai đoạn đó điều chỉnh về nghĩa vụ chung thủy đó. Bên

GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh

2

SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

cạnh tập trung nghiên cứu về những qui định của Luật hôn nhân và gia đình năm 2000
về các chế tài xử lí vi phạm hành chính, xử lý hình sự khi vi phạm nguyên tắc hôn nhân
một vợ một chồng,nhằm một phần bổ sung vào những điều kiện cụ thể về vi phạm
nghĩa vụ chung thủy khi bị chế tài do vi phạm nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng.
Bên cạnh người viết đề cập tới biểu hiện của sự không chung thủy gọi là “ngoại
tình”. Hành vi ngoại tình được hiểu là người đã có vợ hoặc chồng có quan hệ yêu
đương bất chính với một người khác. Có các dạng ngoại tình như ngoại tình trong tư
tưởng, ngoại tình có mối quan hệ xác thịt với một người khác ngoài chồng và vợ.
Trong phạm vi nghiên cứu của luận văn người viết tập trung nghiên cứu về những

trường hợp ngoại tình có mối quan hệ xác thịt với một người khác ngoài chồng hoặc vợ
của người đó. Nhằm xem xét những trường hợp đó có thể thỏa những điều kiện qui
định về các biện pháp chế tài khi vi phạm nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng.
Cụm từ của hành vi “ngoại tình” được biểu hiện nhiều dạng khác nhau như ngoại tình
trong tư tưởng hay có mối quan hệ xác thịt với một người khác ngoài chồng (vợ). Và từ
ngữ “ngoại tình” được trình bày trong luận văn là cụm từ dùng được hiểu theo nghĩa có
mối quan hệ xác thịt với một người khác ngoài chồng hoặc vợ của họ.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu đề tài
Cơ sở pháp luận của việc nghiên cứu, đánh giá các vấn đề của luận văn dựa
vào phương pháp phân tích luật viết, các phương pháp quy nạp, diễn dịch phương pháp
thu thập tài liệu, quá trình tìm hiểu thực tế. Sử dụng phương pháp khoa học lịch sử biện
chứng, kết hợp với quan điểm, đường lối của Đảng và Nhà nước ghi trong các văn bản
pháp chế điều chỉnh về hôn nhân và gia đình.
5. Cơ cấu luận văn
Ngoài phần lời nói đầu,kết luận và danh mục tài liệu tham khảo.Luận văn
nghiên cứu về “Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình
Việt Nam” còn có phần nội dung được kết cấu thành ba chương.

GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh

3

SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

Chƣơng 1: Lý luận chung về nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong
Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam.
Trong chương 1 người viết nêu lên khái niệm của nghĩa vụ chung thủy, lược sử

các chế định của nghĩa vụ chung thủy qua các thời kỳ, mối quan hệ giữa nghĩa vụ
chung thủy và nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng và ý nghĩa của nghĩa vụ chung
thủy
Chƣơng 2: Các qui đinh của pháp luật điều chỉnh về quyền và nghĩa vụ
của vợ chồng.
Trong chương 2 người viết đi sâu vào phân tích những quy định của pháp luật về
quyền và nghĩa vụ của vợ chồng như điều kiện phát sinh nghĩa vụ, nội dung, giới hạn,
thời điểm phát sinh và chấm dứt nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng, chế tài khi vi
phạm nghĩa vụ chung thủy.
Chƣơng 3: Thực tiễn và giải pháp hoàn thiện việc thực hiện nghĩa vụ
chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam.
Trong chương 3 người viết nêu lên thực tiễn, phương hướng hoàn thiện và một
ít kiến nghị của bản thân trong việc thực hiện nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong
Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam.

GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh

4

SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

CHƢƠNG 1:
LÝ LUẬN CHUNG VỀ NGHĨA VỤ CHUNG THỦY CỦA VỢ CHỒNG TRONG
LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH VIỆT NAM
1.1 Khái niệm về nghĩa vụ và nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng
Theo phạm trù đạo đức học, nghĩa vụ phản ánh trách nhiệm của một công
dân,một nhóm,một tập đoàn, một giai cấp dân tộc đối với việc phải làm trong những

điều kiện xã hội cụ thể, trong những tình hình xã hội nhất định. Khi đã trở thành cái
bên trong, nghĩa vụ trở nên trù tượng hơn so với chuẩn mực trên cơ sở lập trường chính
trị, đạo đức hình thành ở mỗi cái nhân. Nghĩa vụ gắn liền với tính tất yếu của đạo đức,
với những yêu cầu đòi hỏi chung nhất, với những qui định chính thức và không chính
thức, với trách nhiệm khả năng và năng lực của cá nhân. Hành vi của con người được
qui định bởi nhiều yếu tố, một trong số đó là nghĩa vụ được xã hội xác lập, nghĩa vụ
được qui định bằng pháp luật. Thông thường, nghĩa vụ thường đi đôi với quyền, chằng
hạn công dân có quyền và nghĩa vụ cơ bản được qui định trong hiến pháp và pháp luật.
Theo từ điển tiếng Việt thì nghĩa vụ được hiểu là: “Một việc mà pháp luật hay
đạo đức bắt buộc phải làm đối với xã hội,đối với người khác”.
Dưới góc độ pháp lý: nghĩa vụ là hành vi mà một người phải thực hiện vì lợi
ích của một người khác.Có ba loại nghĩa vụ:


Nghĩa vụ theo phong tục,tập quán của địa phương qui định



Nghĩa vụ về đạo đức,nhân văn: nghĩa vụ đạo đức là ý thức trách nhiệm,là tình

cảm tự giác của con người đối với người khác và đối với xã hội,được con người ý thức
và tự nguyện tự giác hành động. Nghĩa vụ là một trong những nét đặc trưng cơ bản của
con người. Chỉ có ở xã hội loài người mới có ý thức về nghĩa vụ. Đối với loài vật,mọi
hành động đều hoàn toàn theo bản năng.Còn cuộc sống của con người ngoài bản năng
có ý thức con người còn có một yếu tố tự nguyện tự giác mà biểu hiện cao nhất là ý
thức về nghĩa vụ được thông qua những hành vi đạo đức. Ngoài ra nghĩa vụ đạo đức

GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh

5


SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

cũng là sự phù hợp giữa lý trí và tình cảm của cá nhân với những nhu cầu đạo đức của
xã hội.Cả hai mặt này đều có sự thống nhất với nhau về ý thức và hành vi của con
người. Nó là một trong những tiêu chuẩn giá trị cao nhất được hình thành, tồn tại và
phát triển như một quy luật tất yếu có ý nghĩa trong lịch sử xã hội.
Đạo đức học Mác-Lênin quan niệm nghĩa vụ đạo đức là ý thức trách nhiệm của
con người,là ý thức cần phải làm và mong muốn làm,hành động tự giác vì lợi ích của
người khác và lợi ích chung của xã hội. Triết học Mác-Lênin đã giải thích,con người là
một bộ phận của tự nhiên, nhưng cũng là chủ thể của xã hội. Trong cái tư nhiên và cái
xã hội có ở mỗi người,thì cái xã hội là cái làm nên bản chất của con người,nếu mất yếu
tố xã hội,con người sẽ vô thức và xã hội sẽ không tồn tại.(1)
- Nghĩa vụ pháp lý là những nghĩa vụ đã được pháp luật quy định như nghĩa vụ
công dân do hiến pháp và pháp luật quy định.
- Theo quan niệm truyền thống,chung thủy có nghĩa là chỉ có một bạn tình duy
nhất trên mọi diện phương diện tình cảm,tình dục và tâm lý.
- Trong tiếng việt chung thủy là: vẫn một lòng trước sau như một,vẫn có tình
cảm gắn bó không thay đổi. Như vậy, khái niệm chung thủy là khái niệm rộng. Trong
quan hệ vợ chồng thì chung thủy được hiểu là vợ chồng cũng có sự khác nhau cơ bản.
Từ những khái niệm chung về nghĩa vụ được đề cập người có thể hiểu về
nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng như sau: nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng là loại
nghĩa vụ về đạo đức và nhân văn mang giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt
Nam và được nâng lên thành qui định của pháp luật (tuy nhiên pháp luật không qui
đinh như thế nào là nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng). Tóm lại nghĩa vụ chung thủy
là: “Trong quan hệ giữa vợ chồng thì nghĩa vụ chung thủy được hiểu là vợ chồng phải
luôn chung tình, gắn bó tình cảm yêu thương về mặt tinh thần và thể xác chỉ với nhau

mà thoi nhằm thực hiện trách nhiệm đối với gia đình, đồng thời góp phần vào sự bền

_______________
1

Xem: Tập thể tác giả, Giáo trình đạo đức học- nhà xuất bản chính trị quốc gia

Hà Nội-1997,tr.105.
GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh

6

SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

vững của gia đình và sự ổn định của xã hội”.
1.2 Lƣợc sử các chế định nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng
Trong thời nguyên thủy của xã hội loài người khi con người vừa thoát thai từ
loài vật,chưa có quan hệ hôn nhân và gia đình. Quan hệ giữa người đàn ông và người
đàn bà gọi là quan hệ tính giao,mang tính chất bầy đàn và bừa bãi. Có nghĩa mọi người
đàn bà đều thuộc mọi người đàn ông và ngược lại,điều này được coi là phù hợp với tập
quán lúc bấy giờ.
Thực tế lúc bấy giờ,do điều kiện tự nhiên quyết định nên con người phải chấp
nhận cuộc sống ăn ở chung,chung chạ vợ chồng như PH.Ăngghen đã viết “Đấy là hình
thức quần hôn,một hình thức hôn nhân trong đó cả từng nhóm đàn ông và cả từng
nhóm đàn bà đều là sở hữu của nhau. Trong đó ghen tuông luôn khó lòng phát triển”(2).
Dần dần do xã hội phát triển, các hình thái hôn nhân gia đình cũng xuất hiện như tồn
tại chế độ quần hôn,hôn nhân đối ngẫu,hôn nhân một vợ một chồng.

Từ gia đình đối ngẫu đến một vợ một chồng cổ điển,khái niệm chung thủy đã bắt
đầu hình thành nhưng chỉ về phía người phụ nữ: “Họ mong muốn ngày càng nồng nhiệt
quyền được giữ trinh tiết, kết hôn nhất thời hay lâu dài chỉ với một người đàn ông và
coi đó là sự giải phóng.Bước tiến đó không thể nào do đàn ông mà có cả,chỉ vì đến tận
ngày nay không bao giờ người đàn ông có ý từ bỏ thú vui của chế độ quần hôn thực sự
cả...Trong giai đoạn này,một người đàn ông sống chung với một người đàn bà, song
việc có nhiều vợ và việc không chung tình khi có dịp vẫn là quyền của người đàn
ông...nhưng thông thường thì phụ nữ triệt để phải chung tình trong thời gian chung
sống với chồng,và tội ngoại tình của họ sẽ bị trừng trị một cách tàn ác.Hôn nhân cặp
đôi đã đưa vào gia đình một yếu tố mới,bên cạnh người mẹ đẻ, chế độ đó đã đặt người
bố,người bố thật có lẽ còn thật hơn nhiều so với người “bố thời nay” (3).
Sang gia đình một vợ một chồng cổ điển “để đảm bảo cho sự trung thành của người
_______________
2
Xem: C. Mác - Ph.Ăngghen,tuyển tập 6,Nxb.Sự thật,Hà Nội 1994,tr .62
3
Xem: C.Mác -Ph.Ăngghen, tuyển tập 6, Nxb.Sự thật, Hà Nội 1994, tr.89.

GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh

7

SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

vợ, do đó, bảo đảm việc con cái đích thật là do người cha đẻ ra người vợ phải phục
tùng quyền lực tuyệt đối của người chồng, nếu người chồng có giết vợ đi chăng nữa thì
cũng chỉ là thực hiện quyền hành của mình mà thôi” (4).Như vậy trong giai đoạn này, sự

chung thủy chỉ được áp đặt với người vợ và quan niệm này được duy trì khá lâu trong
lịch sử phát triển của thời đại.
1.2.1 Trong Bộ luật nhà Lê
Trong xã hội phong kiến Việt Nam, các quan hệ hôn nhân và gia đình ảnh hưởng
nặng nề tư tưởng nho giáo. Nho giáo trở thành tư tương thống trị trong xã hội.Một
trong những mối quan hệ cơ bản quan trọng nhất trong xã hội là quan hệ phu phụ (vợ
chồng). Pháp luật nhà Lê đã quy định những quyền cơ bản của nghĩa vụ vợ và chồng
như: Nghĩa vụ đồng cư,nghĩa vụ phù trợ,nghĩa vụ trung thành và nghĩa vụ tòng phu.
Nghĩa vụ chung thủy đặt ra giữa người vợ và người chồng mang tính chất tương
đối vì trong thời gian này người chồng vẫn có quyền đa thê. Nhưng bên cạnh đó Điều
401 của bộ Luật quy định: “Gian dâm với vợ kẻ khác bị lưu hoặc chết,với vợ lẻ (thiếp)
của người khác thì tội giảm một bực tội,với người có quyền quý thì xử riêng. Kẻ phạm
tội phải nộp tiền tạ lỗi như luật định. Vợ lớn vợ bé phạm tội điều xử lưu, điền sản trả
lại cho người chồng. Nếu vợ chưa cưới thì cả hai điều được giảm một bực”. Đồng thời
tại Điều 405 quy định: “Ngoại tình với vợ người khác thì xử đánh 60 trượng, biếm hai
xa thì xử riêng”. Người vợ có hành vi dâm đãng bị coi là phạm vào “thất xuất” để
người chồng ly hôn. Mặt khác theo tập quán lúc bấy giờ thì những người phụ nữ không
đoan chính bị kỳ thị và trừng trị rất tàn ác.
Trong giai đoạn này nghĩa vụ chung thủy của cả người vợ và chồng cũng được
pháp luật quy định,nhưng chỉ mang tính chất tương đối với người chồng.
1.2.2 Trong Luật gia đình 1959
Trong thời kì Pháp thuộc,quan niệm chỉ người phụ nữ mới phải thực hiện nghĩa
vụ chung thủy vẫn tồn tại và thể hiện rất rõ trong phong tục tập quán cũng như pháp
_______________
4
Xem: C.Mác -Ph.Ăngghen, tuyển tập 6, NXB.Sự thật, Hà Nội 1994 tr 96.
GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh

8


SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

luật. Điều này thể hiện sự bất bình đẳng giữa nam và nữ,giữa vợ và chồng trong gia
đình.
Ở miền Nam,trong thời kì dưới chế độ Việt Nam Cộng hòa thì quan niệm này
đã được thay đổi. Theo Luật gia đình ngày 02/01/1959,Sắc luật ngày 13/07/1964,Bộ
dân luật 20/12/1972,nghĩa vụ chung thủy có tính chất bắt buộc đối với cả hai vợ chồng:
“Vợ chồng phải lấy tình nghĩa thủy chung mà đối đãi với nhau”, “Vợ chồng có nghĩa
vụ chung thủy với nhau”.
Theo Luật gia đình số 1/59 ngày 02/01/1959, chế tài đặt ra đối với hành vi vi
phạm về nghĩa vụ này là rất chặt chẽ nhằm ngăn ngừa và trừng phạt các hành vi ngoại
tình, trong đó có hành vi “giao du thân mật” cũng bị coi là tội phạm. Tại Điều 73 của
Luật Gia đình 1/59 có qui định: “Chồng hay vợ có quyền cấm người hôn phối không
được giao du một cách quá thân mật với người nào khác mà họ xét có hại cho sự
chung thủy của vợ chồng. Nếu mặc dù có sự cấm đoán đó, người chồng hay vợ cùng
người tòng phạm tiếp tục gặp gỡ nhau một mình một cách bất chính tại nơi công cộng
hay không công cộng và nếu sự vi phạm đó bị thừa phát lại hay viên chức hình cảnh
theo yêu cầu của người hôn phối kia lập vi bằng kiểm chứng hai lần trong thời hạn một
năm, người vi phạm va người tòng phạm có thể bị phạt tiền từ 1000 đến 50000 đồng.
Nếu tái phạm thì có thể bị phạt giam từ một đến sáu tháng”.(5)
Bên cạnh luật còn qui định về tội “phạm gian” tại Điều 71 của Luật Gia đình số
1/59. Tuy nhiên sự phạm gian( thông gian ) của người vợ hoặc người chồng chỉ bị truy
tố khi có đơn kiện của người hôn phối kia, khi đó thì có thể bị tòa án phạt tiền hoặc
phạt giam từ ba tháng đến hai năm, tái phạm thì ngoài hình phạt tù giam còn có thể bị
xử biệt xứ từ sáu tháng đến hai năm. Người tòng phạm vẫn phải chịu chế tài. Ngoài ra
lỗi phạm gian là căn cứ để người hôn phối kia yêu cầu ly thân.
Sắc luật ngày 23/07/1964 thay thế cho Luật Gia đình 1/59. Sau đó sắc luật ngày

23/7/1964 được thay thế bởi Bộ Dân luật ngày 20/12/1972. Lúc này tuy qui định về tội
“giao du thân mật” không còn nữa, song trong Bộ Hình luật năm 1972 thì ngoài tội
_______________
5
Xem: Vũ Văn Mẫu, Việt Nam dân luật lược giảng, Sài Gòn 1973, tr.97.
GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh

9

SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

“trong khi hôn thú chưa đoạn tiêu mà kết hôn với người khác” (Điều 380) thì còn có tội
“phạm gian” mà người chồng phạm gian hay người vợ phạm gian (thường gọi là ngoại
tình) và người tòng phạm đều có thể bị phạt vạ bằng tiền và phạt tù giam đến hai năm.
Qua đó có thể thấy rằng trong thời kỳ này, sự chung thủy của cả vợ chồng đã được
chú trọng hơn thể hiện sự bình đẳng hơn trong quan hệ vợ chồng nhưng cũng còn có
nhiều điểm chưa phù hợp thực tế.
1.2.3 Trong Luật hôn nhân và gia đình năm 1986
Với thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước ( 30/04/1975)
,cả nước thống nhất, cách mạng Việt Nam chuyển sang giai đoạn mới, giai đoạn cả
nước độc lập, thống nhất và tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa,tiến nhanh,tiến
mạnh,tiến vững chắc lên chủ nghĩa xã hội. Tiếp đó trong phiên họp 18/12/1980 của
Quốc hội khóa VI, kì họp thứ 7 đã chính thức thông qua bản Hiến pháp thứ 3 của nước
ta, làm nền tảng cho bước phát triển mới của Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam,
Hiến pháp 1980 đạo luật cơ bản của Nhà nước đã qui định các nguyên tắc cơ bản của
chế độ hôn nhân và gia đình xã hội chủ nghĩa tại các Điều 38,47,63,64 của Hiến pháp.
Việc áp dụng Luật hôn nhân và gia đình năm 1959, có một số điều không phù hợp

chẳng hạn như chưa thể hiện được đầy đủ phong tục tập quán của miền Nam.
Quá trình thi hành ở cả hai miền đã cho thấy một số quan hệ mới cần phải được
điều chỉnh,các nguyên tắc cơ bản cần được cụ thể hơn.
Việc ban hành Luật hôn nhân và gia đình mới là một yếu tố khách quan để thúc
đẩy sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội trong phạm vi cả nước. Ngày 25/12/1986,
Hội đồng bộ trưởng ( nay là chính phủ ) đã quyết định thành lập ban dự thảo Luật hôn
nhân gia đình mới: Dự luật đã được quốc hội khóa VII, kì họp thứ 12 thông qua
29/12/1986 và được Hội đồng nhà nước công bố ngày 01/01/1987.
Luật hôn nhân và gia đình năm 1986 là sự kế thừa và phát triển của Luật hôn nhân
và gia đình năm 1959. Nhiệm vụ của Luật được đặt ra là nhằm tiếp tục xây dựng và
cũng cố gia đình xã hội chủ nghĩa,giữ gìn và phát huy những phong tục,tập quán tốt
đẹp của dân tộc, xóa bỏ những tục lệ lạc hậu, những tàn tích của chế độ hôn nhân và

GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh

10

SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

gia đình phong kiến, chống lại sự ảnh hưởng của chế độ hôn nhân và gia đình tư sản
trong đó có nhiệm vụ xây dựng và cũng cố chế độ hôn nhân và gia đình mới là nhiệm
vụ hàng đầu. Các nguyên tắc của Luật hôn nhân và gia đình năm 1959 tiếp tục được coi
là những nguyên tắc quán triệt trong toàn bộ nội dung của Luật hôn nhân và gia đình
năm 1986.
Những nguyên tắc, nguyên lý cơ bản của Luật hôn nhân và gia đình năm 1986 là:
-Hôn nhân tự nguyện, tiến bộ
-Một vợ một chồng

-Vợ chồng bình đẳng
-Bảo vệ quyền lợi của cha mẹ con cái
-Bảo vệ bà mẹ và trẻ em
Tại Điều 1 của Luật qui định: “Nhà nước bảo đảm thực hiện chế độ hôn nhân tự
nguyện, tiến bộ, một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng,nhằm xây dựng gia đình dân
chủ, hòa thuận,hạnh phúc,bền vững”.
Tại một qui định khác tại Điều 11 của Luật hôn nhân và gia đình năm 1986 nhằm
qui định rõ hơn và bổ trợ cho nguyên qui định ở nguyên tắc hôn nhân một vợ một
chồng: “Vợ chồng có nghĩa vụ chung thủy với nhau” cũng như Điều 4 của Luật qui
định: “Cấm người đang có vợ,có chồng kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với
người khác”. Vì ta thấy rằng nếu như luật qui định vợ chồng chỉ phải tuân theo nguyên
tắc hôn nhân một vợ một chồng trong suốt thời kì hôn nhân thì cũng chưa điều chỉnh
được các hành vi chưa đủ yếu tố vi phạm nguyên tắc đó vì vậy tạo kẻ hỡ của pháp luật,
nhưng ở đây luật có sự qui định chi tiết hơn là vợ chồng có nghĩa vụ chung thủy với
nhau,qui định này nhằm góp phần giữ gìn và phát huy những phong tục tập quán của
dân tộc Việt Nam. Đồng thời có những chế tài cấm người đang có vợ có chồng mà kết
hôn với người đang có vợ có chồng hoặc chung sống như vợ chồng với người đang có
vợ có chồng,hoặc cấm người đang có vợ có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ
chồng với người chưa có vợ có chồng.

GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh

11

SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

1.2.4 Trong Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 và các văn bản điều chỉnh các

vấn đề trên
Tiếp tục kế thừa,phát triển hệ thống pháp Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam
cùng với Hiến pháp 1992, trong điều kiện đổi mới, thủ tướng Chính phủ có chỉ thị về
tổng kết thi hành Luật hôn nhân và gia đình năm 1986 và dự thảo các điều sửa đổi,bổ
sung. Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 được Quốc hội khóa X ngày 09/06/2000,
gồm 13 chương, 110 điều đã kế thừa, cụ thể hóa nhiều quy định để điều chỉnh các quan
hệ trong điều kiện nền kinh tế thị trường.
Nhằm phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của gia đình trong tình cảm vợ
chồng. Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 tại Điều 18 qui định: “ Vợ chồng chung
thủy, yêu thương, quý trọng , chăm sóc giúp đỡ lẫn nhau”.Qua đây cho thấy, pháp luật
về hôn nhân và gia đình đã từng bước cụ thể hóa những quan hệ xã hội mới phát sinh
trong cuộc sống gia đình,tuy không thể nào điều chỉnh hết tất cả các mối quan hệ đa
dạng phát sinh trong đời sống gia đình nhưng đã phần nào cùng chung tay xây dựng gia
đình ấm no, bình đẳng tiến bộ, hạnh phúc, bền vững như nhiệm vụ của Luật hôn nhân
và gia đình năm 2000 đã đặt ra.
Tóm lại, trong quá trình phát triển lịch sử xã hội với sự điều chỉnh tương ứng của
các qui định của Luật hôn nhân và gia đình cho thấy. Đảng và Nhà nước ta luôn quan
tâm đến lĩnh vực hôn nhân và gia đình, trên cơ sở quán triệt nguyên tắc “nam nữ bình
đẳng”. Mặt khác kiên quyết xóa bỏ những phong tục tập quán lạc hậu của chế độ hôn
nhân đa thê phong kiến, xây dựng và củng cố nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng
bên cạnh nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng đối với nhau theo chế định hôn nhân xã
hội chủ nghĩa và trong nền kinh tế hội nhập, cấm những thủ đoạn, hành vi làm mờ giá
trị truyền thống quý báu vốn có của gia đình.
1.2.5 Trong luật hôn nhân và gia đình năm 2014
Kế thừa và phát triển hệ thống pháp Luật hôn nhân và gia đình Việt nam
cùng với Hiến pháp 1992, trong xã hội các mối quan hệ trong lĩnh vực hôn nhân và gia

GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh

12


SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

đình luôn diễn ra đa dạng, phức tạp, với những hình thức khác nhau. Vì vậy để xây
dựng và hoàn thiện chế độ hôn nhân và gia đình tiến bộ, xóa bỏ những phong tục tập
quán lạc hậu, chậm tiến bộ trong hôn nhân và gia đình là vấn đề đang được quan tâm.
Ngày 19 tháng 6 năm 2014, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, khóa
XIII, kỳ họp thứ 7 đã thông qua Luật hôn nhân và gia đình, có hiệu lực thi hành kể từ
ngày 01 tháng 01 năm 2015, thay thế Luật hôn nhân và gia đình năm 2000. Luật hôn
nhân và gia đình năm 2014 có 9 chương, 133 Điều, so với Luật hôn nhân và gia đình
2000 ít hơn 4 chương, nhưng tăng lên 23 Điều. Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 đã
có nhiều quy định mới, có những sữa đổi bổ sung. Đó là việc sửa đổi, bổ sung “Những
nguyên tắc cơ bản của chế độ hôn nhân và gia đình”. Bên cạnh việc tiếp tục khẳng định
nguyên tắc hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng, Luật
nhấn mạnh mục tiêu xây dựng gia đình Việt Nam ấm no, tiến bộ, hạnh phúc.
Nhằm phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của gia đình trong tình cảm vợ
chồng. Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 tại Điều 19 qui định: “Vợ chồng có nghĩa
vụ yêu thương, chung thủy, tôn trọng, quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ nhau; cùng nhau
chia sẻ, thực hiện các công việc trong gia đình” Điều này được sửa đổi, bổ sung trên
cơ sở của Điều 18 của Luật hôn nhân và gia đình 2000. Theo đó, bổ sung nội dung
sau:“Vợ chồng có nghĩa vụ sống chung với nhau, trừ trường hợp vợ chồng có thỏa
thuận khác hoặc do yêu cầu của nghề nghiệp, công tác, học tập, tham gia các hoạt
động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội và lý do chính đáng khác”. Qua đây cho thấy
pháp luật về hôn nhân và gia đình đã từng bước cụ thể hóa những quan hệ xã hội mới
phát sinh trong cuộc sống gia đình.
Trong quá trình phát triển của xã hội với sự điều chỉnh tương ứng của các qui định
của Luật hôn nhân và gia đình cho thấy Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến lĩnh

vực hôn nhân và gia đình, trên cơ sở quán triệt nguyên tắc “hôn nhân tự nguyện, tiến
bộ, một chồng một vợ, vợ chồng bình đẳng”. Vì gia đình là tế bào của xã hội, là cái nôi
nuôi dưỡng con người, là môi trường quan trọng hình thành và giáo dục nhân cách, góp
phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Gia đình tốt thì xã hội mới tốt, xã hội

GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh

13

SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

tốt thì gia đình càng tốt.
1.3 Mối quan hệ giữa nghĩa vụ chung thủy và nguyên tắc hôn nhân một vợ một
chồng
Nghĩa vụ chung thủy được đặt ra nhằm ngăn ngừa tình trạng ngăn vợ chồng có
quan hệ bất chính, vi phạm nghĩa vụ đối với gia đình và nhằm bảo vệ hạnh phúc gia
đình. Nhưng không phải là bất cứ dấu hiệu nào của nghĩa vụ này thì cũng điều bị chế
tài, mà phải tùy vào những trường hợp nhất định mà xem xét có bị chế tài hay không.
Đối với nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng cũng được xem là trường hợp Luật dự
kiến khi vi phạm nghĩa vụ chung thủy đến mức vi phạm nguyên tắc hôn nhân một vợ
một chồng thì khi đó việc vi phạm nghĩa vụ chung thủy đó mới bị chế tài.
Vì luật không quy định thế nào là chung thủy và cũng như không quy định rõ là
khi có dấu hiệu vi phạm nghĩa vụ chung thủy đến khi xác minh những vụ việc đó là vi
phạm nghĩa nghĩa vụ chung thủy (tức những người vợ hoặc người chồng đã có cuộc
hôn nhân chính thức mà còn có quan hệ tình cảm ngoài hôn nhân đến mức vi phạm các
quyền và nghĩa vụ đối với gia đình) thì khi đó cần xét đến những trường hợp như vậy
có vi phạm nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng hay không để có thể lấy các biện

pháp chế tài của vi phạm nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng mà áp dụng chế tài vi
phạm nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng.
1.4 Ý nghĩa của sự chung thủy vợ chồng
1.4.1 Ý nghĩa của nghĩa vụ chung thủy đối với nguyên tắc hôn nhân một vợ một
chồng
Trong đời sống xã hội, pháp luật có vai trò đặc biệt nghiêm trọng. Đó là phương
tiện không thể thiếu để đảm bảo sự tồn tại,sự vận hành cho bình thường cho xã hội nói
chung và nền đạo đức nói riêng. Pháp luật không chỉ là công cụ pháp lý Nhà nước hữu
hiệu mà còn tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự phát triển ý thức đạo đức, lành
mạnh hóa đời sống của con người trong đời sống xã hội, góp phần giữ gìn giá trị văn
hóa truyền thống tiến bộ đồng thời góp phần bồi đắp nên những giá trị văn hóa mới
phù hợp với quy định của pháp luật và đạo đức xã hội. Cùng với tầm quan trọng đó thì

GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh

14

SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

pháp luật về hôn nhân và gia đình cũng mang một giá trị pháp lý cao trong đời sống xã
hội.
Việc bổ trợ thêm cho nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng nhằm tạo sự ổn định
xã hội, thì pháp luật quy định thêm vợ chồng phải có nghĩa vụ chung thủy với nhau thì
theo người viết nghĩ rằng bên cạnh sự ổn định của gia đình về mặt cấu trúc một vợ một
chồng thì trong đời sống vợ chồng cần có sự chung thủy, yêu thương và tin tưởng lẫn
nhau ông bà ta có câu:
“Vợ chồng nghĩa nặng tình sâu

Thương nhau đến lúc bạc đầu còn thương”
Nếu nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng là quy định của pháp luật thì nghĩa vụ
chung thủy được Luật quy định bên cạnh về mặt lập pháp thì đó cũng là quy định về
khía cạnh đạo đức cần phải có trong cuộc sống hôn nhân của vợ chồng,và cũng là
truyền thống văn hóa của dân tộc Việt Nam ta đó là lòng chung thủy. Mà nó cần giữ gìn
và phát huy trong nền kinh tế hội nhập,và sự tràn lan một lối sống thực dụng.ích kỉ làm
lưu mờ đi giá trị văn hóa đạo đức của văn hóa truyền thống vốn có.
Theo quan niệm truyền thống,chung thủy có nghĩa là chỉ có một bạn tình duy nhất
trên mọi phương diện tình cảm,tình dục và tâm lý. Trong một giai đoạn lịch sử khá dài,
khi hôn nhân được xây dựng trên những nền tảng hay mục đích khác ngoài tình yêu
(như vì lí do môn đăng hộ đối, chuyển giao tài sản), thì chỉ có người phụ nữ là bị buộc
phải nêu gương tiết hạnh nếu không muốn bị trừng phạt, đày đi biệt xứ, bỏ tù hay thậm
chí tử hình.
Đến giữa thế kỉ XX việc ngoại tình dù là từ phía người chồng hay người vợ đều
đã được xét xử bình đẳng trước pháp luật. Trước đó, việc một người phụ nữ ngoại tình
sẽ bị tòa án coi là phạm tội trong khi với trường hợp của nam giới, họ chỉ bị “khiển
trách” từ phía gia đình. Còn thời nay thay vì là lý do “tiên quyết” thì việc ngoại tình
cũng chỉ còn là một trong vô số những khúc mắc dẫn vợ chồng tới quyết định ly hôn.
Có thể thấy, quan niệm về sự chung thủy đang biến đổi đồng thời với tốc độ phát

GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh

15

SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

triển của xã hội. Thông qua đấu tranh, qua khả năng tiếp cận với các biện pháp ngừa

thai và hòa nhập vào môi trường nghề nghiệp,ngày nay phụ nữ đã có trong tay quyền
tự do mới trong việc xây dựng mối quan hệ tình cảm và tình dục. Hơn nữa, ngoại tình ở
nữ giới giờ đây đã không còn là vấn đề cấm kị. Văn chương khiêu dâm cùng tạp chí và
phim ảnh dành cho phụ nữ đang ngày càng góp phần mở ra tự do tình dục cho phái nữ.
Con người ngày càng xa rời các quy tắc đạo đức truyền thống nhiều hơn. Sự
chung thủy không còn là sợi dây ràng buộc giữa hai vợ chồng nữa nếu như một trong
hai người đã nảy sinh tình cảm và ham muốn với người thứ ba. Ngày nay khi cuộc
sống lứa đôi được xây dựng trước hết dựa trên nền tảng tình cảm và cảm xúc thì để duy
trì gia đình,người ta buộc nhờ cậy nhiều hơn tới sự chung thủy. Tuy vậy số người có
quan hệ tình cảm ngoài hôn nhân vẫn không ngừng tăng cao do nhu cầu cần thay đổi
“không khí” và dung hòa giữa một cuộc sống hôn nhân phẳng lặng với cảm kích thích
mà những cuộc phiêu lưu tình ái mang đến.
1.4.2 Ý nghĩa của sự chung thủy đối với đời sống vợ chồng
Trong xã hội hiện đại ngày nay thì tình yêu nam nữ là cơ sở để xây dựng
hôn nhân bởi như C.Mác đã nói: “Nếu chỉ trên hôn nhân dựa trên cơ sở tình yêu mới là
hợp đạo đức thì cũng chỉ riêng hôn nhân trong đó tình yêu được duy trì mới là hợp đạo
đức mà thôi”(6). Đó chính là cơ sở cơ bản đề đảm bảo xây dựng một gia đình dân chủ
hòa thuận và hạnh phúc.
Tuy vậy, trong điều kiện kinh tế xã hội hiện nay, những quan niệm về tình yêu,
hôn nhân ,gia đình không còn mang ý nghĩa truyền thống. Mỗi thế hệ mỗi cá nhân đều
có quan niệm khác nhau về cái gọi là “chung thủy”. Luật hôn nhân và gia đình qui định
đó là nghĩa vụ chung của hai vợ chồng.Và bên cạnh đó đã đưa ra những cơ chế nhằm
đảm bảo thực hiện nghĩa vụ đó.Ở đây chúng ta thấy nảy sinh vấn đề: Một bên là tình
cảm tự nhiên của con người và còn bên kia là những quy định luật pháp. Một cái mang
tính bản năng tự nhiên và một cái mang tính xã hội.
Bản chất của quan hệ vợ chồng bao gồm tình yêu và nghĩa vụ. Như vậy, cái tự
_______________
6
xem: Vũ Văn Mẫu, “Việt Nam dân luật lược giảng”, Sài Gòn 1973, tr.97
GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh


16

SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

nhiên và cái xã hội luôn đan xen nhau, quan hệ biện chứng với nhau và không thể tách
rời nhau. Chính vì vậy, trong quan hệ vợ chồng cả hai bên đều mong muốn được thể
hiện tình yêu và phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đối với nhau,điều đó thể hiện sự chung
thủy. Nếu môt trong hai bên vợ, chồng hoặc cả hai bên lại thể hiện tình yêu với người
khác, thực hiện nghĩa vụ với người khác thì đó là biểu hiện của sự không chung thủy.
Mục đích của hôn nhân trong chế độ ngày nay là xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng
tiến bộ hạnh phúc và bền vững. Để hôn nhân đạt được mục đích đó thì cơ bản hai
người trong quan hệ hôn nhân phải yêu thương nhau, chăm sóc giúp đỡ nhau cùng tiến
bộ và nhất là phải cùng chung thủy với nhau vì đây không chỉ là quy định về mặt pháp
lý mà đó còn là đòi hỏi về mặt đạo đức.
Trong trường hợp những người không có mối quan hệ pháp lý như vợ và chồng
(tức không phải vợ chồng theo nghĩa của luật) thì những người này không có nghĩa vụ
chung sống và các nghĩa vụ đặc trưng của quan hệ vợ chồng như nghĩa vụ yêu
thương,đùm bọc,hỗ trợ,giúp đỡ nhau cùng tiến bộ và nhất là nghĩa vụ chung thủy sẽ
không được đặt ra đối với họ về mặt qui định của pháp luật được,mà ở đây có chăng là
về mặt đạo đức xã hội và dư luận xã hội và riêng trách nhiệm của bản thân họ tự ý
thức.

GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh

17


SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

CHƢƠNG 2
CÁC QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT ĐIỀU CHỈNH VỀ NGHĨA VỤ CHUNG
THỦY CỦA VỢ CHỒNG
2.1 Điều kiện phát sinh nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng
Tại khoản 1 Điều 4 của Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 qui định: “quan hệ
hôn nhân và gia đình thực hiện theo qui định của Luật hôn nhân và gia đình được tôn
trọng và pháp luật bảo vệ” và như vậy thì các mối quan hệ hôn nhân có giá trị pháp lý
được pháp luật bảo vệ. Đồng thời tại khoản 1 Điều 10 của Luật hôn nhân và gia đình
có qui định năm 2000 có qui định trường hợp cấm kết hôn với “người đang có vợ hoặc
có chồng” - người đang có vợ hoặc có chồng được hiểu là:
- Người đã kết hôn với người khác theo đúng qui định của pháp luật về hôn nhân
và gia đình nhưng chưa ly hôn.
- Người tuy chưa đăng kí kết hôn nhưng việc chung sống của họ được pháp luật
công nhận là vợ chồng ( hôn nhân thực tế và cũng chưa ly hôn ).
Qui định này cũng bảo vệ chế độ hôn nhân một vợ một chồng về mặt pháp lý.
Như vậy, hôn nhân có giá trị và còn tồn tại là điều kiện để phát sinh nghĩa vụ chung
thủy của vợ chồng.
2.1.1 Kết hôn hợp pháp
Để đảm bảo là một cuộc hôn nhân hợp pháp,thì khi đăng kí kết hôn nam nữ bắt
buộc phải tuân thủ các qui định về điều kiện kết hôn được qui định tại Điều 9.Điều 10
của Luật hôn nhân và gia đình năm 2000.
Khi đăng kí kết hôn thì hai bên nam nữ phải nộp tờ khai theo mẫu qui định và
xuất trình giấy Chứng minh nhân dân. Trong trường hợp một người cư trú tại
phường,xã,thị trấn này, nhưng đăng ký kết hôn tại xã,phường,thị trấn khác, thì phải có
xác nhận của Ủy ban nhân dân cấp xã, nơi cư trú về tình trạng hôn nhân của người đó.

Đối với người đang trong thời hạn công tác, học tập, lao động ờ nước ngoài về nước
đăng ký kết hôn, thì phải có xác nhận của Cơ quan Ngoại giao, Lãnh sự Việt Nam tại

GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh

18

SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên


Nghĩa vụ chung thủy của vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam

nước sở tại về tình trạng hôn nhân của người đó. Đối với cán bộ, chiến sĩ đang công tác
trong lực lượng vũ trang, thì thủ trưởng đơn vị của người đó xác nhận tình trạng hôn
nhân. Việc xác nhận tình trạng hôn nhân nói trên có thể xác nhận trực tiếp vào Tờ khai
đăng ký kết hôn hoặc bằng giấy xác nhận tình trạng hôn nhân. Việc xác nhận tình trạng
hôn nhân có giá trị từ 6 tháng, kể từ ngày xác nhận(7). Nếu quá thời hạn này mà các bên
không thực hiện việc đăng kí kết hôn thì sau này nếu muốn thực hiện đăng kí kết hôn
của mình thì các bên sẽ phải xác định lại tình trạng hôn nhân của mình.
Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi cư trú của một trong hai bên kết hôn
là cơ quan đăng kí kết hôn. Cơ quan đại diện ngoại giao; cơ quan lãnh sự Việt Nam ở
nước ngoài là cơ quan đăng kí kết hôn giữa công dân Việt Nam với nhau ở nước ngoài.
Ví dụ: Anh Phạm Đình Minh và chị Nguyễn Phương Uyên cùng cư trú ở một xã
thì khi đăng kí kết hôn chỉ cần nộp một tờ khai đăng kí kết hôn và giấy chứng minh
nhân dân của hai người. Còn trong trường hợp anh Minh và chị Uyên cư trú ở hai xã
khác nhau và có nguyện vọng đăng kí kết hôn tại xã của anh Minh thì ngoài tờ khai của
anh Minh còn phải nộp thêm tờ khai của chị Uyên có xác nhận của Ủy ban nhân dân xã
nơi chị Uyên cư trú và giấy chứng minh nhân dân của hai người tại Ủy ban nhân dân
xã nơi anh Minh cư trú để cơ quan có thẩm quyền xem xét hồ sơ và đăng kí kết hôn
cho anh Minh và chị Uyên nếu thỏa điều kiện kết hôn do luật định.

Ngoài ra, tại điểm II.2.d trong thông số 01/2008/TT_BTP hướng dẫn thực hiện một
số qui định của Nghị định 158/2005/NĐ-CP ngày 17/12/2005 của chính phủ về quản lý
hộ tịch hướng dẫn xác định tình trạng hôn nhân như sau: “Đối với những người đã qua
nhiều nơi cư trú khác nhau (kể cả thời gian cư trú ở nước ngoài), mà Ủy ban nhân dân
cấp xã,nơi xác nhận tình trạng hôn nhân không rõ về tình trạng hôn nhân của họ ở
những nơi đó, thì yêu cầu đương sự viết bản cam đoan về tình trạng hôn nhân của
mình trong thời gian trước khi về nơi cư trú tại địa phương và chịu trách nhiệm về việc
cam đoan”.
_______________
7
Xem: khoản 1, Điều 158/2005/NĐ-CP ngày 17/12/2005
GVHD: Nguyễn Thị Mỹ Linh

19

SVTH: Nguyễn Thị Kim Biên