Nghiên cứu khoa học
CáC QUAN Hệ quốc tế TRọNG YếU
tại KHU VựC ĐÔNG BắC á NĂM 2007
TRầN ANH PHƯƠNG*

m 2007, cỏc mi quan h song

Quan h Nht-M trong nm 2007 v c

phng trng yu khu vc ụng

bn khụng cú thay i gỡ khỏc bit so vi

Bc , tuy cha ht bt ng nhng ó ni

trc. ú vn l quan h ng minh cht ch

lờn nhng gam mu sỏng ca xu th ho

v ton din trờn nhiu lnh vc, c coi l

bỡnh, hp tỏc. Vn ht nhõn trong quan h

quan h cú tm quan trng chin lc hng
u trong s tin cy vo nhau ca c hai bờn

N

sỏu bờn Bỏn o Triu Tiờn ó m ra trin
vng sỏng hn trong nm 2007, cho dự gn
õy vn ny li gp b tc m nguyờn

i tỏc ó kộo di t sau Th chin th hai
n nay. Tuy nhiờn, nh ó bit, nm 2007

Nhng. Tuy cũn nan gii trc nhiu din

l nm chớnh trng Nht Bn cú nhiu súng
giú nờn quan h ny cng ó b nh hng ớt

bin phc tp ca th gii nm 2007, nhng

nhiu. Cỏi khú ca chớnh quyn Fukuda hin

nhõn ch yu vn l t Washingtn v Bỡnh

chim v th siờu cng vn l M. D bỏo
th gii nm 2008 vn cũn tip tc nhiu
bin ng phc tp khú lng bờn cnh xu
th ho bỡnh, hp tỏc phỏt trin vn l ng
thỏi chớnh.
1. Cỏc mi quan h song phng
trng yu ụng Bc *
ụng Bc nm 2007, vn tip tc
ni bt lờn mt s mi quan h song phng
trng yu gia cỏc nc ln khụng ch cú
tm nh hng n s phỏt trin ca khu vc
ny m c th gii. Sau õy l im qua mt
s mi quan h trng yu.
Quan h Nht - M


*

Tin s, Bỏo in t ng Cng sn Vit Nam

nghiên cứu đông bắc á, số 1(83) 1-2008

ti v c chớnh quyn Abe trc õy l phi
ng u vi mt Thng vin do ng i
lp kim soỏt cú quan im hoi nghi i vi
nhiu vn trong quan h Nht-M. Do ú,
mc dự khụng thiu thin chớ tng cng
quan h ng minh Nht-M, nhng tõn
Th tng Fukuda hin ang thiu s ng h
chớnh tr mnh m ti Thng vin i vi
nhng quyt sỏch th hin iu ny. Minh
chng l sau khi nhm chc, Th tng
Nht Bn vi vic chn M l nc ngoi
u tiờn i thm vo ngy 16/11/2007, Th
tng Yasuo Fukuda ó th hin rừ ngay
thin chớ i vi quan h ng minh Nht
M. Trao i quan im vi Tng thng M
Bush, ễng Fukuda ó tha nhn quan h
Nht-M trong chớnh sỏch i ngoi ca ụng

11


Nghiªn cøu khoa häc
đã và luôn là mối quan hệ quan trọng nhất và
có giá trị nhất. Nhưng tất cả những động thái


giải quyết vấn đề CHDCND Triều Tiên đang
được Tổng thống Bush kỳ vọng là một trong

này vẫn chưa đủ để làm yên lòng đồng minh
Mỹ trước sự kiện gần đây, do áp lực của các

những di sản đối ngoại quan trọng mà ông sẽ
để lại sau khi rời nhiệm sở vào năm 2008. Vì

phe phái đối lập, nhất là của Đảng Dân chủ
(SPJ), Nhật Bản đã phải xem xét lại sứ mệnh

việc xóa tên của CHDCND Triều Tiên trong
danh sách các quốc gia tài trợ khủng bố là

tiếp dầu cho liên quân do Mỹ đứng đầu tại
Ấn Độ Dương và có kế hoạch giảm hỗ trợ tài

bước đi đầu tiên trong việc xóa bỏ chính
sách cấm vận, tiến tới bình thường hóa quan

chính cho quân đội Mỹ tại Nhật Bản.

hệ với CHDCND Triều Tiên để đổi lại việc

Chính vì vậy, trước khi thăm Mỹ, Thủ

nước này sẽ từ bỏ chương trình hạt nhân.


tướng Fukuda đã nhanh chóng đưa ra và
giành được sự ủng hộ của Hạ viện đối với

Xét cho cùng thì tất cả những vấn đề trên
là những vấn đề nhỏ nhưng bị làm thành lớn

đạo luật gia hạn sứ mệnh tiếp dầu cho liên
quân do Mỹ đứng đầu tại Ấn Độ Dương.

bởi sức ép chính trị nội bộ tại hai nước. Tuy
nhiên, nhìn vào những mục tiêu lớn hơn

Hành động này được đánh giá như là một
món quà trước chuyến thăm mà Thủ tướng

trong liên minh chiến lược Nhật-Mỹ đối với
hòa bình, ổn định và thịnh vượng của hai

Fukuda giành cho Tổng thống Bush. Cuối

nước, khu vực và toàn cầu thì hai nước hoàn

cùng thì Chính phủ Fukuda cũng đã buộc

toàn có thể vượt qua những bất đồng kể trên

phải dùng sức mạnh phủ quyết của Hạ viện

để tiếp tục củng cố mối quan hệ liên minh


để bất chấp cả sự bác bỏ của Thượng viện

hết sức quan trọng này.

đối với đạo luật này để thông qua nó tại Hạ

Quan hệ Trung - M ỹ

viện với sự ủng hộ của đa số .

Cho đến nay, Mỹ vẫn luôn coi Trung

Về phía Nhật Bản, không phải không có
những vấn đề mà Thủ tướng Fukuda chưa

Quốc là “đối thủ” chiến lược tiềm tàng, lâu
dài; nhưng lại là “đồng minh” có thể tranh

hài lòng với Mỹ. Vấn đề nổi lên là việc Nhật

thủ hợp tác phát triển nhiều mặt. Vì thế, Mỹ

Bản không đồng ý với ý định của Mỹ trong

đã đồng thời thực hiện chính sách ngoại

việc đưa CHDCND Triều Tiên ra khỏi danh
sách các quốc gia tài trợ khủng bố vì Nhật

giao hai mặt vừa tăng cường hợp tác phát

triển cùng có lợi, vừa phòng ngừa và kiềm

cho rằng Bình Nhưỡng vẫn chưa giải quyết
xong vấn đề bắt cóc con tin Nhật Bản, một

chế khả năng “bành trướng nước lớn” của
Trung Quốc. Thực tiễn cho thấy, cặp quan

vấn đề động chạm mạnh đến tình cảm của
người dân Nhật. Về vấn đề này, Mỹ khó có

hệ song phương này ngày càng có tầm quan
trọng ảnh hưởng rất lớn đến toàn cầu, và

thể chiều lòng đồng minh Nhật Bản vì việc

những gì đã diễn ra trong năm 2007 cũng

12

nghiªn cøu ®«ng b¾c ¸, sè 1(83) 1-2008


Nghiªn cøu khoa häc
đều phản ánh rõ như vậy. Trong hợp tác kinh
tế, Mỹ vẫn là bạn hàng lớn thứ hai của Trung

có tiềm năng lớn đáng lo ngại về vũ khí hạt
nhân.


Quốc với kim ngạch mậu dịch song phương
9 tháng đầu năm đã lên tới 221,4 tỷ USD,

Ngược lại, về phía Trung Quốc cũng
không thể nào yên tâm trước các động thái

tăng 15,7% so với cùng kỳ năm 2006. Mỹ
vẫn bị thâm hụt nặng cán cân thương mại

của Mỹ vẫn không ngừng tăng cường các
hoạt động phối hợp quân sự với Nhật Bản,

với Trung Quốc, bị sức ép mạnh từ Trung
Quốc bởi việc nâng giá đồng Nhân dân tệ và

Hàn Quốc, Ôxtrâylia, Đài Loan... để kiềm
chế Trung Quốc. Đặc biệt, với vấn đề Mỹ

vấn đề bản quyền tri thức, vấn đề chưa thể

ủng hộ Đài Loan - hiện vẫn đang là một

mở rộng thị trường Trung Quốc hơn nữa...

trong những xung đột lớn nhất trong quan hệ

Tuy nhiên, phía Trung Quốc lại đang phải
chịu sức ép lớn từ Mỹ và cả phương Tây về

Mỹ - Trung.

Chính vì thế có thể dự báo rằng, quan hệ

việc tẩy chay hàng hoá chất lượng kém,
thậm chí có loại còn mang lại độc hại cho

Mỹ - Trung chắc chắn sẽ còn diễn biến phức
tạp theo xu hướng vừa tranh thủ hợp tác phát

con người và môi trường...
Trong các vấn đề chính trị đối ngoại an

triển vừa cạnh tranh bành trướng quyền lực,
tiềm ẩn nhiều nhân tố bất ổn, nhưng cả hai

ninh khu vực, quốc tế, thực tế năm 2007 đã

đều cố kiềm chế không muốn xảy ra vì đều

cho thấy cả hai nước đều cố xích gần nhau

nhận thức rằng như vậy sẽ chỉ bất lợi cho cả hai.

hơn trong việc tiếp tục củng cố cơ chế đối

Quan hệ Trung - Nhật

thoại trực tiếp cả chính trị lẫn kinh tế để giải

Có lẽ đây đang là một trong những gam


quyết các vấn đề còn tồn tại cùng quan tâm;

màu khởi sắc nhất trong bức tranh quan hệ

tăng cường hợp tác giao lưu quân sự, thoả

quốc tế ở khu vực Đông Bắc Á năm 2007.

thuận lập đường dây nóng giữa hai Bộ Quốc
phòng. Tuy nhiên, hiện trong dư luận chính

Tiếp theo chuyến công du khơi thông ách tắc
đã nhiều năm trong quan hệ hai nước do cựu

giới Mỹ vẫn dấy lên “ Thuyết về mối đe doạ

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đầu tháng

từ Trung Quốc”. Mỹ tỏ rõ thái độ lo ngại và

9/2007, Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo

cảnh báo việc Trung Quốc đã không ngừng
gia tăng chi phí quốc phòng để hiện đại hoá

cũng đã sang thăm Nhật Bản vào tháng
4/2007. Quan hệ giữa hai nước đã được cải

quân đội, nhất là các lực lượng chiến lược
hải quân, không quân, tên lửa đạn đạo tầm


thiện đáng kể. Thủ tướng Nhật Bản đương
nhiệm Yasuo Fukuda gần đây đã khẳng định

xa có thể bắn hạ cả vệ tinh nhân tạo;và hơn
thế nữa, Trung Quốc cũng đang là quốc gia

thêm trong chính sách đối ngoại Châu Á của
ông là tiếp tục khơi thông và phát triển tốt
hơn nữa quan hệ Nhật – Trung trên cơ sở gạt

nghiªn cøu ®«ng b¾c ¸, sè 1(83) 1-2008

13


Nghiªn cøu khoa häc
bỏ những tồn tại, bất cập quá khứ để hướng
về tương lai. Ông Fukuda cũng đã tuyên bố

Bản trước thời ông Abe đã thường xuyên
viếng thăm đền Yasukuni và quan điểm

sẽ thăm Trung Quốc trong tháng 1/2008. Hai
bên cùng hứa hẹn trong năm nay, 2008 sẽ

người Nhật cùng Mỹ ủng hộ Đài Loan độc
lập... chắc hẳn vẫn còn là ký ức chưa thể

tiếp tục duy trì đối thoại an ninh, duy trì đàm

phán về vấn đề tranh chấp biển Hoa Đông,

quên trong tâm trí của người Trung Quốc.
Tất cả những vấn đề này như giới phân tích

mở hợp tác trong các lĩnh vực tiết kiệm năng
lượng và bảo vệ môi trường, đặc biệt là sẽ

đã bình luận, ít nhiều đến nay đều vẫn còn là
những rào cản nhất định khiến cho quan hệ

phối hợp tổ chức một số cuộc hội thảo bàn

hai nước khó phát triển ổn định lâu dài. Vì

về cách giải quyết những tồn đọng trong lịch

thực tế đã cho thấy, cũng như quan hệ Mỹ -

sử và tranh chấp năng lượng...
Về hợp tác kinh tế, quan hệ thương mại

Trung, tính hai mặt của quan hệ Nhật Trung cũng thể hiện rất rõ, đó là vừa ra sức

giữa hai nước tiếp tục phát triển mạnh. Nhật
Bản vẫn là bạn hàng thứ ba của Trung Quốc,

tranh thủ lợi dụng nhau để hợp tác phát triển
nhưng cũng vừa thận trọng, kiềm chế và


kim ngạch buôn bán hai chiều 9 tháng đầu
năm 2007 đã là 171,94 tỷ USD, tăng 14% so

cạnh tranh quyết liệt lẫn nhau.
Quan hệ Trung – Nga

với cùng kỳ năm trước.

Quan hệ này về cơ bản vẫn tiếp tục phát

Điều lo ngại có thể cản trở tiến triển tích

triển ổn định trong năm 2007. Cả hai nước

cực trong quan hệ hai nước hiện nay là do

này đều có nhu cầu tăng cường các quan hệ

chính trường Nhật Bản đang có nhiều biến

hợp tác chiến lược để nhằm phá thế bao vây,

động phức tạp, bất ổn định, vì thế chính sách

kiềm chế của Mỹ và phương Tây. Đáng lưu

đối ngoại của Tokyo với Bắc Kinh cũng có

ý là những năm gần đây, cả hai nước Trung


thể dễ bị biến đổi theo nếu như có sự đảo
ngược thể chế chính quyền khác với thể chế

Quốc và Nga đều thông qua Tổ chức hợp tác
Thượng Hải (SCO) để hình thành một lực

chính quyền đương nhiệm của ông Fukuda,

lượng mới 3 bên (Trung - Nga - Ấn) nhằm

hoặc cũng có khi do áp lực của các phe phái

tăng cường hợp tác trong các vấn đề quốc tế

đối lập gây khó dễ với chính sách đối ngoại
hiện thời. Ngoài ra như đã biết, những mâu

quan trọng và thoả thuận ủng hộ lẫn nhau
trong các vấn đề nội bộ mỗi nước, tiếp tục

thuẫn, thậm chí hận thù trong quá khứ lịch
sử đối với tội ác của quân đội phát xít Nhật

hợp tác trong giải quyết các vấn đề hạt nhân
Iran, Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Triều

trước đây, những rào cản một thời từ các sự
kiện người Nhật đã viết lại sách giáo khoa

Tiên.

Hai bên Trung - Nga vẫn duy trì đều các

lịch sử, rồi đến việc các nhà lãnh đạo Nhật

chuyến thăm cấp cao. Năm 2007 do là năm

14

nghiªn cøu ®«ng b¾c ¸, sè 1(83) 1-2008


Nghiên cứu khoa học
Trung Quc ti Nga nờn Ch tch uma
quc gia Nga ó thm Trung Quc thỏng

ngun sõu m nht l t khi xy ra cuc
chin tranh biờn gii Trung - n hi thỏng

5/2007, Ch tch Trung Quc H Cm o
ó thm Nga hai ln vo thỏng 3 v 8/2007,

10/1962. Tuy nhiờn, do tỡnh hỡnh th gii v
khu vc cú nhiu bin i phc tp theo xu

Th tng ễn Gia Bo cng thm Nga thỏng
11/2007. Nh ú, quan h kinh t hai nc

th va cnh tranh quyt lit nhng va phi
chung sng ho bỡnh, hp tỏc phỏt trin cựng


cng tip tc phỏt trin mnh hn, nht l v
hp tỏc nng lng, in lc. Kim ngch

nhau nờn t thp niờn 80, nht l t sau kt
thỳc Chin tranh Lnh vo u thp niờn 90

buụn bỏn hai chiu 9 thỏng u nm 2007 ó

ca th k trc hai nc ny ó bỡnh

t 34,92 t USD, tng 41,8% so vi cựng

thng hoỏ tr li quan h cựng hp tỏc

k nm trc. Trong lnh vc quõn s, hai
bờn ó tng cng cỏc hot ng tp trn

phỏt trin trong nhiu lnh vc nh thng
mi, u t, nụng nghip, giỏo dc v vn

quy mụ ln, trao i mua bỏn cỏc v khớ
hin i.

hoỏ... c bit nm 1993, Bc Kinh v Niu
ờli ó cựng ký mt Hip nh v ho bỡnh

Mc dự cú cỏc quan h hp tỏc mt thit
trờn õy nhm cựng chng li cỏc ỏp lc t

v s yờn tnh ti khu vc biờn gii ng

thi nht trớ rỳt bt quõn dc biờn gii hai

M nhng do nhng li ớch v rng buc

nc.

riờng trong quan h hp tỏc vi M, nờn c

Mc dự vy, trờn thc t, t ú n nay

Trung Quc v Nga u khụng mun i

nhng bt ng v khu vc biờn gii di

u, gõy cng thng vi M. Vỡ th, gii

4056 km gia hai nc vn cha th gii

phõn tớch ó cho rng, cỏc hot ng phi

quyt c. Hu nh nm no cng din ra

hp, hp tỏc ca hai nc nh ó nờu khú cú

cỏc cuc ng nh gia hai bờn. c bit

th tr thnh cht ch v liờn minh chớnh tr
hay quõn s, do ú chiu hng ti ca quan

l Trung Quc ó tuyờn b ch quyn ca

mỡnh i vi 90.000 km2 lónh th n ti

h Trung Nga vn ng thun l chớnh

khu vc phớa ụng nc ny, gn bng bang

nhng tỏc ng n khu vc v th gii thỡ

Arunachal Pradesh ca n . Mc cho bi

vn cũn hn ch, v phớa M cng vỡ th
cha cú du hiu gỡ phn ng lo ngi, phi

cnh trờn õy, nm 2007 va qua th gii ó
chng kin chng kin mt cuc tp trn

i phú cng thng tr li.
Quan h Trung - n

ln nht v u tiờn ca lc quõn hai nc
Trung - n ó kộo di 8 ngy k t ngy

Nh ó bit, quan h Trung Quc v n
trong nhiu thp niờn qua vn b nh

20/12 ti Cụn Minh thuc tnh Võn Nam,
Trung Quc. Lý do v mc ớch ca cuc

hng bi tõm lý nghi ng ln nhau m khi


tp trn ny ó c ra t thỏng 5/2006

nghiên cứu đông bắc á, số 1(83) 1-2008

15


Nghiªn cøu khoa häc
khi Trung Quốc và Ấn Độ cùng ký bản ghi
nhớ về hợp tác quốc phòng theo đó sẽ

sự sắp xếp thương mại trong khu vực trên
tinh thần cùng có lợi và có chất lượng cao.

thường xuyên tiến hành các cuộc tập trận
chung liên quan tới công tác tìm kiếm và cứu

Cũng trong chuyến thăm này, Trung Quốc
và Ấn Độ đã đạt được nhiều nhất trí trong

nạn, chống cướp biển, khủng bố và trong các
lĩnh vực khác được cả hai nước cùng quan tâm.

hợp tác phát triển kinh tế, trong đó có việc
nâng kim ngạch thương mại hai chiều trong

Một sự kiện chính trị đối ngoại lớn khác
vừa diễn ra trong quan hệ hai nước đã được

năm 2010 từ 40 tỉ USD lên 60 tỉ USD. Sự

điều chỉnh này diễn ra trong bối cảnh, quan

dư luận thế giới đặc biệt quan tâm đến, đó là

hệ kinh tế - thương mại Trung - Ấn thời gian

chuyến thăm Trung Quốc mới đây đã diễn ra

qua đã có sự tăng trưởng nhanh, mạnh. Đặc

từ ngày 13 đến 16/1/2008 của Thủ tướng Ấn
Độ Manmoha Singh. Đây là chuyến thăm

biệt, năm 2007 vừa qua, kim ngạch buôn bán
hai chiều Trung - Ấn đã đạt 38,7 tỉ USD.

chính thức đầu tiên trong vòng 5 năm qua ở
cấp Thủ tướng của Ấn Độ. Trong khuôn khổ

Trung Quốc hiện đang là bạn hàng lớn thứ
hai của Ấn Độ và Ấn Độ đang là bạn hàng

chuyến thăm này, ngày 14-1, hai bên đã ký
kết văn kiện chung về “Triển vọng chung

lớn thứ mười của Trung Quốc.
Riêng về vấn đề phức tạp, nhạy cảm nhất

Trung Quốc - Ấn Độ trong thế kỷ XXI”.


là biên giới lãnh thổ, Trung Quốc và Ấn Độ

Giới phân tích cho rằng, văn kiện này là dấu

đều đã nhất trí tiếp tục thông qua đàm phán

mốc mới trong quan hệ Trung - Ấn, vì văn

hòa bình để giải quyết các tranh chấp và đảm

kiện này với độ dài 7 trang, đã đề cập đến

bảo những tranh chấp này không ảnh hưởng

nhiều lĩnh vực, cả đa phương lẫn song

đến sự phát triển tích cực của quan hệ song

phương như: kinh tế, chính trị, năng lượng,

phương. Hai bên cũng nhất trí sẽ tăng cường

hạt nhân, sự biến đổi khí hậu, giải trừ quân
bị, chống khủng bố… Trong đó nhấn mạnh,

các hoạt động giao lưu trong lĩnh vực quốc
phòng, nhằm không ngừng xây dựng niềm

Trung Quốc và Ấn Độ cần xây dựng quan hệ


tin.

hữu nghị và tin cậy lẫn nhau trên cơ sở bình

Xung quanh những tiến triển tích cực trên

đẳng, thấu hiểu mối quan tâm và mong
muốn của nhau. Văn kiện đã khẳng định,

đây trong quan hệ giữa hai cường quốc vào
loại lớn nhất thế giới cả về diện tích lãnh thổ

Trung Quốc và Ấn Độ sẽ tiếp tục xây dựng
quan hệ đối tác chiến lược với thái độ tích

và dân số này, bên cạnh đa số các ý kiến cho
rằng đó là động thái khả quan tất yếu trong

cực. Hai nước cũng thỏa thuận sẽ xem xét
khả năng khởi động các cuộc đàm phán về

xu thế quan hệ Trung - Ấn đang diễn ra hiện
nay là tiếp tục phải tạm gác những bất đồng
về tranh chấp biên giới và các vấn đề khác

16

nghiªn cøu ®«ng b¾c ¸, sè 1(83) 1-2008



Nghiªn cøu khoa häc
lại để cùng đẩy mạnh hơn nữa hợp tác phát
triển toàn diện các lĩnh vực cả hai bên cùng

3 cường quốc này đều đang rất cần hợp tác
phát trỉển toàn diện trong mọi lĩnh vực với

quan tâm, trong đó có hai lĩnh vực lớn nhất
vẫn là kinh tế và an ninh quốc phòng. Tuy

nhau nhưng vẫn đều dè chừng, thủ thế, thậm
chí luôn cạnh tranh ác liệt trong tất cả các

nhiên, cũng còn không ít lo ngại rằng, giữa
hai nước này vẫn còn quá nhiều tiềm ẩn

lĩnh vực khác nhau, nhất là trong kinh tế và
quốc phòng. Trung Quốc đã tỏ ý thực sự lo

những bất đồng dễ dẫn đến xung đột, trong
đó bất đồng lớn nhất vẫn là vấn đề tranh

ngại khi mà kể từ tháng 3/2006 với việc
Washington và Niu Đêli đã ký kết Thoả

chấp biên giới, thêm vào đó còn có cả tranh

thuận hạt nhân Mỹ - Ấn cũng như liên tục từ

chấp về chủ quyền khai thác dầu trên biển vì


đó đến nay với “ chiêu bài” phối hợp các

trên thực tế cả hai nền kinh tế khổng lồ này
để tiếp tục phát triển được đều đang đòi hỏi

hoạt động quân sự vì “sự nghiệp chống
khủng bố”, cả hai cường quốc này đã có các

phải thường xuyên “ngốn” một khối lượng
năng lượng rất lớn, trong đó chủ yếu hiện

mối quan hệ ngày càng thân thiết hơn trong
khi đó, mặc cho phía Trung Quốc vẫn thừa

vẫn là dầu. Ngoài ra, để cho mối quan hệ
Trung – Ấn ổn định còn đòi hỏi ít nhất hiện

hiểu rằng, Washington với việc đưa ra
“Thuyết đe doạ từ phía Trung Quốc”, cũng

nay cả hai bên đều có cùng thiện chí và lòng

có thể là đằng sau của mục tiêu chống khủng

tin trong việc ứng xử hài hoà, có hiệu quả.

bố, chắc hẳn có phòng chống cả “sự đe doạ

Hai mối quan hệ tam giác đều rất phức tạp,


từ phía Bắc Kinh”...

nhạy cảm là quan hệ Trung Quốc - Pakixtan

Rõ ràng là với những tiến triển trên đây

- Ấn Độ và quan hệ Trung Quốc - Mỹ - Ấn

trong động thái quan hệ Trung - Ấn đã đủ

Độ. Thực tế cho thấy, mặc dù thời gian gần

cho thấy, cả hai nước đều đang cạnh tranh

đây, Trung Quốc và Ấn Độ đã cố nâng quan
hệ hai nước lên tầm cao hơn và ngày càng

quyết liệt về nhiều lĩnh vực song lại rất cần
dựa vào nhau để hợp tác phát triển cùng có

“mặn mà” hơn trong cả quan hệ song

lợi và điều này đương nhiên cũng có lợi cho

phương hai nước cũng như trong quan hệ đa

xu thế hoà bình, và cho lợi ích hợp tác phát

phương của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải

(SCO) song phía Ấn Độ vẫn rất lo ngại về

triển chung của khu vực Châu Á – Thái Bình
Dương và cả thế giới. Tuy nhiên do cả hai

quan hệ Trung Quốc – Pakixtan đã tiếp tục
“thân mật” hơn, trong khi quan hệ giữa Niu

bên đều còn tiềm ẩn nhiều bất đồng về các
vấn đề như đã nêu trên là rất nhạy cảm, dễ

Đêli và Ixlamabát thì như đã biết vẫn còn
đầy rẫy bất đồng. Còn ở mối quan hệ tam

tác động xấu đến quan hệ hai nước nếu như
các bên không tự giữ gìn và kiềm chế được.

giác Trung - Mỹ - Ấn thì có điểm khác là cả

Có điều là cho đến thời điểm này, có thể

nghiªn cøu ®«ng b¾c ¸, sè 1(83) 1-2008

17


Nghiên cứu khoa học
nhn thy rng, quan h hai bờn vn ang
trong ng thỏi mỏt mỏi xuụi chốo l ch


Th tng Pakixtan - b Benazir Bhutto, v
nhiu ngi khỏc... Tuy vy, riờng vi ụng

yu. Dự cú nhiu vn cũn bn cói cha
th thng nht, song hin ti thỡ c Bc Kinh

Bc nh cp trờn ó cho thy, õy l
khu vc cú nhiu gam mu sỏng nht trong

v Niu ờli u ó nhn thc sõu sc rng,
cuc chin tranh biờn gii nm 1962 ó tng

nm va qua, c bit l trong tin trỡnh gii
quyt vn ht nhõn Bỏn o Triu Tiờn

xy ra l mt quỏ kh chua xút, khụng may
mn v ó l kt qu ca s tớnh toỏn sai

ó phi ghi nhn ú l mt trong nhng
thnh cụng ln nht ca cỏc nc thnh viờn

lm, s ỏnh giỏ sai xut phỏt t cn bnh

quan h m phỏn 6 bờn, trong ú cú cụng

u tr t khuynh ca c hai nc. C hai

ln nht l M v ng nhiờn cú c thin

bờn, nht l phớa Trung Quc t ú n nay

ó phi mt hn 45 nm cựng n hn

chớ ca CHDCND Triu Tiờn.
L thnh cụng ln nht, vỡ ó gn hai thp

gn, xõy dng li thin chớ v lũng tin ca
mi quan h song phng cú c nh hụm

niờn qua nu tớnh t u thp niờn 90 ca
th k trc l thi im khi u ny sinh

nay.
Chớnh vỡ th, vn quan trng nht t

vn ht nhõn ca CHDCND Triu Tiờn
cho n khong gia nm 2007, mi khi

ra cho c hai cng quc chõu ny l phi

nhc n ụng Bc , trong nhiu s kin

luụn ht sc tnh tỏo, ht sc thin chớ v cú

phc tp, nan gii tng cú khu vc ny thỡ

lũng tin thc s vo nhau cựng x lý

ó cú mt mi lo ngi ln nht, chung cho c

ỳng n mi vn vn ó bt ng t


c khu vc v ton cu, ú l cuc khng

trc cng nh nhng bt ng mi cú th

hong ht nhõn Bỏn o Triu Tiờn. ó cú

ny sinh thờm trong quỏ trỡnh va hp tỏc

nhiu lý gii v cn nguyờn ca cuc khng

va cnh tranh cựng phỏt trin. Cú nh vy
mi khụng ch m bm c s n nh v

hong ny, song th gii u ó thy cú mt
nguyờn nhõn bao trựm ch yu nht ó khin

phỏt trin ca quan h song phng hai nc

cho cuc khng hong ny ra i v kộo di

Trung - n m cũn m bo cho c an ninh

cho n nay, ú l nhng mõu thun, bt

ụng , Nam v ton cu.
2. M v vn ht nhõn Bỏn o

ng gay gt gia M v CHDCND Triu
Tiờn. Tuy nhiờn nh ó bit, do nhng rng


Triu Tiờn
Nm 2007 va khộp li vi nhiu din

buc li ớch chung nờn k t nm 2003 n
nay c Washington v Bỡnh Nhng u ó

bin phc tp trờn th gii, c bit n sỏt
nm mi 2008 vn din ra v ỏnh bom

chp nhn cựng gp nhau ti cỏc vũng m
phỏn khi u l 3 bờn (M, CHDCND Triu

khng b gõy ra cỏi cht m mỏu ca cu

Tiờn, Trung Quc) sau l 6 bờn (M,

18

nghiên cứu đông bắc á, số 1(83) 1-2008


Nghiên cứu khoa học
CHDCND Triu Tiờn, Trung Quc, Hn
Quc, Nga v Nht Bn). T ú n nay tri

bờn ó ngy cng cht hn. Cựng vi tin
trỡnh kh quan ny, cỏc mi quan h song

qua rt nhiu thng trm bin ng ó cú n

6 vũng ln vi nhiu vũng nh khỏc nhau

phng khỏc gia tng cp thnh viờn khỏc
ca vũng m phỏn 6 bờn cng nh quan h

c tin hnh. Th gii cũn nh rừ ó cú
nhng thi im ht sc cam go, m in

a phng gia cỏc quc gia ny cng ó
ngy cng nng m hn, m ra hy vng v

hỡnh s bt ng, xung t quan im chớnh
tr v cỏch gii quyt gia cỏc bờn, trc tip

mt Bỏn o Triu Tiờn phi ht nhõn v c
ụng Bc s l khu vc ho bỡnh, hp tỏc

l M v CHDCND Triu Tiờn, ó dn n

phỏt trin.

nhng v th tờn la mang u n ht nhõn

ang trong ng thỏi kh quan nh vy,

ca CHDCND Triu Tiờn trong nm 2006,
gõy ra cn a chn rung chuyn ụng Bc

mi õy, vo nhng ngy u nm ny,
nhng n lc d b cỏc chng trỡnh ht


v khin cho tin trỡnh gii quyt cng tr
nờn b tc..

nhõn ca CHDCND Triu Tiờn ó b chớnh
Bỡnh Nhng n phng phanh gp sau

Th nhng do nhiu n lc ca cỏc bờn
liờn quan, trong ú phi k n vai trũ ch

khi xy ra tranh cói gia nc ny vi M v
tin trỡnh thc hin tha thun 6 bờn. Nh

ng ca M cng nh nhng thin chớ xớch

vy l sau vi thỏng xuụi chốo mỏt mỏi,

li gn nhau hn na ca phớa CHDCND

tin trỡnh m phỏn ang nhm n hi kt

Triu Tiờn ó tng bc khai thụng cho tin

thỡ chng trỡnh gii giỏp ht nhõn trờn Bỏn

trỡnh m phỏn 6 bờn v vn ny c tr

o Triu Tiờn li ng trc nhng tr ngi

li ngay t nhng thỏng u nm 2007.


mi. Nguyờn do l, mc cho phớa CHDCND

Tri qua nhiu cam go nhng cui cựng,

Triu Tiờn mi tuyờn b ngy 4/1 l ó cung

ỳng nh cam kt gia cỏc bờn liờn quan ti
vũng m phỏn th 5 ó din ra ngy 13/2 v

cp ton b thụng tin v chng trỡnh ht
nhõn ca mỡnh, phớa M ó bỏc b v khng

tip

20-

khng cho rng Bỡnh Nhng vn cha thc

23/4/2007)...n nay CHDCND Triu Tiờn

hin ỳng tha thun theo lch trỡnh. Theo

ó chm dt hot ng v niờm phong lũ
phn ng ht nhõn ch cht Dụng Piờn v

tha thun c a ra vo thỏng 10/2007,
Chớnh ph Kim Jong-il phi cụng b ton b

tng bc g b dn cỏc c s ht nhõn

khỏc... Trc tỡnh hỡnh ny, M cng khụng

chng trỡnh ht nhõn vo cui nm ngoỏi,
tc l phi vo ỳng ngy 31/12/2007. Th

cũn lý do tip tc gi lp trng cng rn
nh trc õy vi CHDCND Triu Tiờn na

nhng ngay t tun u nm ny,
Washington va cho bit Bỡnh Nhng ó

ú

l

vũng

th

6

(ngy

v thay vo ú l nhng cỏi bt tay gia hai
nghiên cứu đông bắc á, số 1(83) 1-2008

19


Nghiªn cøu khoa häc

không cung cấp toàn bộ danh sách các cơ sở
hạt nhân của mình đúng thời hạn.

ra, vướng mắc chính trong việc công khai
toàn bộ chương trình hạt nhân của

Trước tình hình đó, CHDCND Triều Tiên

CHDCND Triều Tiên là Mỹ nghi ngờ nước
này từng làm giàu uranium ở mức độ có thể

đã kiên quyết phản đối, họ cho biết là đã
thực hiện những điều "đáng phải làm" sau
khi đã nộp một bản liệt kê các danh sách về
chương trình hạt nhân cho Washington vào

chế tạo vũ khí hạt nhân. Trước đó,
Washingtơn cho biết đã phát hiện bằng

tháng 11/2007. Bình Nhưỡng cáo buộc Mỹ

chứng cho thấy Bình Nhưỡng từng sở hữu
chương trình trên, bao gồm việc mua các

và các nước tham gia đàm phán 6 bên không

ống nhôm có thể được dùng để chuyển đổi

giữ đúng lời hứa theo thỏa thuận hồi tháng
10/2007, trong đó có cam kết hỗ trợ Bình


khí uranium thành nhiên liệu hạt nhân. Các

Nhưỡng 1 triệu tấn dầu và đồng ý rút nước
này khỏi danh sách các nước “trục ma quỷ”
bảo trợ khủng bố. Đến thời điểm này,
khoảng 150.000 tấn dầu đã được chuyển đến

nhà khoa học Mỹ đã tìm thấy dấu vết làm
giàu uranium trong những ống nhôm bị nung
chảy do CHDCND Triều Tiên cung cấp. Tuy
nhiên, Bình Nhưỡng đã bác bỏ cáo buộc này.

CHDCND Triều Tiên. Đồng thời chính

Báo Rodong Sinmun ra ngày 4/1 đưa tin
CHDCND Triều Tiên đã tuyên bố rằng, vì

quyền Mỹ cũng cho biết việc rút CHDCND

Mỹ đang âm mưu kích động một cuộc chiến

Triều Tiên khỏi "danh sách đen" đó còn phụ
thuộc vào mức độ Bình Nhưỡng thực hiện

tranh hạt nhân nên Bình Nhưỡng khẳng định

cam kết. Theo thông tấn xã KCNA dẫn
nguồn tin từ Bộ Ngoại giao CHDCND Triều


đối phó lại mưu đồ trên của Washington.

Tiên, việc các bên trễ nải thực hiện thỏa
thuận trên đã buộc Bình Nhưỡng phải "điều

bên của Nhật Bản Kê-ni-chi-rô Xa-xa-ê tại

chỉnh tiến độ vô hiệu hóa một số cơ sở hạt
nhân".

sẽ tiếp tục củng cố kho vũ khí chiến lược để
Trong cuộc gặp Trưởng đoàn đàm phán sáu
Tokyo hôm 7/1 vừa qua, Trưởng đoàn đàm
phán sáu bên Mỹ C. Hin đã bác bỏ bất cứ ý
định nào của CHDCND Triều Tiên nhằm
công bố từng phần các chương trình hạt

Trong khi đó, phía Mỹ cho biết vẫn đang
chờ bản tuyên bố cuối cùng của CHDCND
Triều Tiên. Theo Trưởng đoàn đàm phán sáu
bên của Mỹ Crit-xtô-phơ Hin, Washington
muốn có thông tin chính xác về số
plutonium (thành phần chính để chế tạo bom
hạt nhân) mà Bình Nhưỡng sở hữu. Ngoài

20

nhân của mình; đồng thời nhắc lại yêu cầu
Bình Nhưỡng phải công khai tất cả các
chương trình cũng như cơ sở hạt nhân trong

nước.
Để tiếp tục khẳng định quan điểm cứng
rắn trên, ngày 10/1 vừa qua, ông C. Hin lại
nghiªn cøu ®«ng b¾c ¸, sè 1(83) 1-2008


Nghiên cứu khoa học
kờu gi CHDCND Triu Tiờn phi thc hin
cam kt v vụ hiu hoỏ cỏc c s ht nhõn v

ho bỡnh v thng nht Bỏn o Triu Tiờn
ang din ra thun li, ngy 17/1, tõn Tng

cụng khai y chng trỡnh ht nhõn ca
nc ny vo cui thỏng 2 ti... Tuy nhiờn

thng c c Hn Quc Li Miờng Pc (Lee
Myung-Bak) ó cú bui hp bỏo Seoul v

nh dố chng cú th xy ra tỡnh trng cng
thng gi nộo thỡ t dõy nờn ụng ny

ụng ó nhn mnh ch trng tng cng
hn na i thoi vi CHDCND Triu Tiờn.

cng ó nh ging kờu gi cỏc bờn liờn
quan (ch yu l M v CHDCND Triu

ễng Li khng nh s c gng ht sc thuyt
phc Bỡnh Nhng t b v khớ ht nhõn,


Tiờn) cn kiờn nhn trc b tc hin thi.

i li Hn Quc s thc hin cam kt h tr

Thm chớ, vn ụng C. Hin cũn cho rng, dự

nõng cao

ó l thi hn chút 31/12/2007 gn 3 tun
nay, nhng tin trỡnh phi ht nhõn hoỏ trờn

CHDCND Triu Tiờn, trong ú tng thu
nhp bỡnh quõn u ngi lờn 3.000 USD

Bỏn o Triu Tiờn vn cú kh nng hon
thnh trong nm 2008 ny vi s thin chớ

trong vũng mt thp niờn. Ngoi ra, ụng Li
cng tuyờn b s "kiờn nhn" i vi tin

xớch li gn nhau thc s ca c 6 bờn, nht
l gia Washington v Bỡnh Nhng.

trỡnh phi ht nhõn húa ti Bỏn o Triu Tiờn
v cam kt hp tỏc nhiu hn vi cỏc nc

Mc dự tỡnh th cũn ang ging co, lng
nan c hai bờn M v CHDCND Triu Tiờn


mc sng ca ngi dõn

i tỏc trờn bn m phỏn sỏu bờn v tin
trỡnh ny.

nh vy, song cng ó cú d lun cho rng,

Cha rừ thc h ca nhng cỏo buc ln

trong vũng hai thỏng ti, nu Bỡnh Nhng

nhau gia hai bờn CHDCND Triu Tiờn v

vn tip tc im lng, rt cú th 5 nc d

M vỡ cho n thi im ny cng cha cú

m phỏn s khụng ngi yờn v d li xy ra
mt ỏp t trng pht mi i vi CHDCND

ai cú th m nhim l thanh sỏt viờn
kim chng li l ti ai, ti anh, ti , hay

Triu Tiờn. Tuy vy, li cú d lun cho rng,
dự th no thỡ ớt nht cng cú th cú hai nc

ti c ụi bờn. Tuy nhiờn, nu nhỡn v cn
bnh ó tr thnh món tớnh t nhiu nm

cũn do d, thm chớ khụng ng ý vi s

trng pht nh vy, ú l Trung Quc vn

qua trong quan h gia Bỡnh Nhng v
Washington thỡ du khụng phi l bỏc s

ó l ng minh ca CHDCND Triu Tiờn
sut gn 6 thp niờn qua (nu tớnh t cuc

chuyờn khoa gii, ta cng cú th chn oỏn
c khỏ rừ cn nguyờn ca tỡnh hỡnh phc

chin tranh Triu Tiờn ó xy ra vo nhng
nm 1950- 1953) v Hn Quc dự cũn cú

tp, nan gii mi ny sinh ú chớnh l c hai
bờn u mc bnh a nghi To Thỏo m

nhng vn bt ng song trc tin trỡnh

ci ngun vn l s thiu thin chớ, thiu

nghiên cứu đông bắc á, số 1(83) 1-2008

21


Nghiên cứu khoa học
lũng tin, dn n dự ó bt tay nhau nhng
vn cũn lo th th, i phú nhau.


ngoi ụng Bc , ng thi ha hn v
khớch l M tỡm ra phng sỏch kh thi hn

3. M vn l siờu cng th gii nm

trong vic m phỏn gii quyt cỏc cng
thng, bt n khỏc trờn th gii hin nay.

2007 nhng cũn nhiu nan gii
Nhn nh tng quan v quan h quc t
nm 2007, nhiu nh phõn tớch ó cho rng,
M mc dự vn khng nh c v th l

4. Mt vi d bỏo cho nm 2008
T bc tranh khỏi quỏt trờn õy, cú th

quc gia siờu cng trờn ton th gii nhng

thy rừ l ng thỏi chớnh tr khu vc ụng
Bc v quan h quc t nm 2007 nh ó

tip tc lỳng tỳng, nan gii trc nhng din

din ra mc dự vn cũn rt nhiu din bin

bin vụ cựng phc tp Trung ụng, in
hỡnh l vn b sa ly Irc, cha tỡm ra li

phc tp, nan gii cho v th siờu cng ca


thoỏt cho khng hong ht nhõn Iran, nan
gii trc tin trỡnh ho bỡnh gia Ixrael v
Palextin, b tc trc cam go chớnh trng
v nguy c khng b Pakixtan...

M, song vi nhng gỡ ó din ra trong quan
h song phng gia cỏc nc ln: M,
Nht Bn, Trung Quc, Nga, n ... u
cho thy v c bn tỡnh hỡnh chớnh tr v an

Trong khi ú, M li tip tc ng trc

ninh i ngoi ụng Bc ang trong xu
hng tin trin tớch cc, cú li cho ho

nhng thỏch thc tri dy v vai trũ quc t

bỡnh, hp tỏc phỏt trin khu vc ny núi

ngy cng ln mnh hn ca Trung Quc, s
phn ng mnh m ca Nga v h thng lỏ

riờng v c ụng , ton cu núi chung.

chn tờn la ụng u, s phn khỏng ca
lc lng cỏnh t M Latinh ó buc Nh

hng ú l khụng th thay i, vỡ thc t l

Trng trong thi gian qua phi cú nhng

iu chnh theo hng mm do v thc t

ụng Bc vn cũn rt phc tp do cũn

hn, coi trng ngoi giao a phng hn.
Tuy nhiờn, khỏch quan nhỡn nhn, mc dự
vn ang cũn lõm phi b tc cha th n
hi kt nhng rừ rng l nu so vi nhng
nm trc thỡ nm 2007 va qua M ó t
c kt qu kh quan trong quan h 6 bờn
cựng gii quyt cuc khng hong ht nhõn
Cng ho Dõn ch Nhõn dõn Triu Tiờn
vi nhng tin trin tớch cc ó v ang lm
du dn tỡnh hỡnh chớnh tr v an ninh i

22

Mc dự vy, cng khú cú th cho rng xu
mụi trng chớnh tr v an ninh i ngoi
cha ng nhiu yu t gõy bt n nh. Cú
th k ra chớ ớt l mt s yu t d gõy bt n
nh nht nh sau:
Vn ht nhõn CHDCND Triu Tiờn
tuy ó t c nhng tin trin tớch cc,
lm du bu khụng khớ cng thng khu vc
ny, song mõu thun v tớnh toỏn ca cỏc
nc ln v vn ny vn cũn rt phc tp,
quan h gia CHDCND Triu Tiờn v cỏc
nc thnh viờn vũng m phỏn sỏu bờn,
nht l vi M cũn rt nhiu bin s khú

nghiên cứu đông bắc á, số 1(83) 1-2008


Nghiªn cøu khoa häc
lường, mà hiện tại như đã nêu trên lại đang
lâm vào tình trạng bế tắc.

Trung Quốc - Ấn Độ... vẫn luôn tiềm ẩn
xung đột cho dù vì lợi ích riêng của từng

Tình hình nội bộ chính trường Đài Loan
về những vấn đề an ninh chính trị đối ngoại

quốc gia, lãnh thổ đó cũng như mối tương
quan lợi ích chung của cả khu vực trong xu

có liên quan với Trung Quốc vẫn còn rất
phức tạp, không ổn định; các hoạt động đối

thế hoà bình, hợp tác phát triển hiện vẫn
đang là yếu tố chi phối chính.

thoại hai bờ eo biển Đài Loan trong năm
2007 chưa có tiến triển mới, tuy nhiên cục

Sự tuyên truyền, kích động của Mỹ về
“Thuyết đe doạ từ Trung Quốc” cũng như

diện hai bờ sẽ có thể vẫn giữ nguyên hiện


những nguy cơ từ cuộc chiến vũ khí hạt

trạng, không có đột biến ít nhất cho đến khi

nhân của CHDCND Triều Tiên cùng với sự

diễn ra bầu cử tổng thống mới ở Đài Loan
cũng như Đại hội Ôlimpic Bắc Kinh năm

gia tăng mạnh quan hệ hợp tác Mỹ - Nhật và
Mỹ - Hàn, Mỹ - Ấn đã và đang tiếp tục lôi

2008.
Các tranh chấp chủ quyền về biển, đảo và

kéo cả Nhật Bản, Hàn Quốc và cả Ấn Độ
cùng tăng cường chi phí quốc phòng, mua

khai thác dầu trên biển đảo liên quan giữa
Trung Quốc - Nhật Bản và Nhật Bản – Hàn

sắm vũ khí quân sự. Trong năm 2007, Hàn
Quốc đã tăng chi phí quốc phòng lên đến

Quốc cùng với nhu cầu tiêu thụ năng lượng

con số 8,3 tỷ USD; Ấn Độ đã gia tăng chi

của Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, thêm


phí quốc phòng từ 13,9 tỷ USD vào năm tài

vào nữa là cả Ấn Độ hiện đã ngày càng gia

chính 2000- 2001 lên đến hơn 21 tỷ USD

tăng mạnh gây ra tình trạng cạnh tranh ngày

cho năm tài chính 2007- 2008, hải quân Ấn

càng gay gắt hơn giữa các nước này về các

Độ hiện có quy mô lớn thứ bảy trên thế giới

nguồn cung cấp dầu mỏ và khí đốt trong

và là nước duy nhất ở Nam Á, trong tổng số

khu vực đã khiến cho sự mất an ninh năng
lượng sẽ là nguy cơ tiềm ẩn dễ dẫn đến các

9 nước trên thế giới có tàu sân bay. Ngay
như Nhật Bản vốn từ sau Thế chiến hai đã bị

mâu thuẫn, xung đột trong quan hệ chính trị

ràng buộc bởi Hiến pháp Hoà bình do Mỹ và

và thậm chí quân sự nếu các bên không tự


quân đồng minh đã áp đặt từ năm 1946 là

kiềm chế được, nhất là với hai nước Trung
Quốc và Ấn Độ đang là hai quốc gia có nhu

không được có quân đội và phát triển mạnh
quốc phòng, song ngân sách quốc phòng

cầu tiêu thụ năng lượng vào loại lớn thứ hai
và thứ sáu trên thế giới.

của Nhật từ nhiều năm qua vẫn vào loại lớn
thứ tư, thứ năm trên thế giới. Ngân sách

Các các tranh chấp đã có trong quá khứ
lịch sử về chủ quyền biển, đảo, biên giới

quốc phòng của nước này dành cho năm tài
chính 2007 (được tính đến hết tháng 3/2008)

giữa Nhật Bản - Nga, Nhật Bản - Đài Loan,

đã lên tới mức 39 tỉ đô la, tương đương với

nghiªn cøu ®«ng b¾c ¸, sè 1(83) 1-2008

23


Nghiên cứu khoa học

ngõn sỏch ó chi cho quc phũng ca nm
ngoỏi, v vn tip tc nm mc gn 1%

sn quc t t u th k trc li vang
vng nh mt hi chuụng nhc nh, cnh

tng GDP, trong ú ch riờng chi tiờu phc
v cho cỏc cỏc cn c quõn s ca M trờn

tnh chỳng ta tt c nhng ai yờu ho bỡnh,
t do, cụng lý: Nhõn loi i, hóy cnh giỏc!

t Nht dự ó ct gim nhiu song vn
mc 1,9 t USD. Ch riờng cỏc khon chi

TI LIU THAM KHO

tiờu cho k hoch phũng chng phi n o
ca i phng trong nm 2007 cng ó lờn

1. Trn Anh Phng (Ch biờn): Chớnh tr

ti 1,3 t USD...
Chung vi c khu vc Chõu Thỏi
Bỡnh Dng trong nm 2007 va qua v d
bỏo nm 2008 ny, vi nhiu din bin phc

khu vc ụng Bc t sau Chin tranh lnh,
Nxb Khoa hc xó hi, H Ni, 2007.
2. Phm Hng Tin: Siờu cng M v

chớnh sỏch i vi ụng , T/c Nhng vn

tp tip tc xy ra, thỡ khu vc Trung ụng,
Nam chc hn vn l mt a bn núng

Kinh t & Chớnh tr th gii, s

bng, ỏc lit nht ca s xung t, tranh
ginh li ớch gia cỏc phe phỏi i lp v

3. Ti liu tham kho c bit (TTXVN):

quyn lc chớnh trng, tụn giỏo, sc tc...
v c cỏc th lc khng b quc t nhm
chng li M v Liờn quõn chng khng
b ca M.
T ú cho thy, th gii nm 2008 bờn
cnh xu th tớch cc ho bỡnh, hp tỏc phỏt
trin l chớnh, nhõn loi chc chn vn cũn
phi chng kin bo lc, mỏu v cht
chúc nh th gii ó tng chng kin s
kin mi õy, khi m ch cũn vi ba ngy

12(140)/thỏng 12 2007.
Cỏc s nm 2007 v thỏng 1/2008.
4. Cỏc bỏo: Nhõn dõn, Quõn i nhõn dõn,
H Ni, Si gũn gii phúng, Thanh niờn, Tui
tr, Vit Nam v Th gii, An ninh th gii...
ó ng cỏc bi bỡnh lun liờn quan trong
nm 2007 v thỏng 1/2008.

5. Mt s trang web cú ng cỏc thụng tin
liờn quan trờn mng Internet ca TTXVN,
Nhõn dõn, QND, H Ni, Bỏo in t CS
Vit Nam, Tp chớ Cng sn , Vietnam. Net,
VnExpress, Thanh niờn, Tui tr...

na sang nm mi 2008, thỡ cỏi cht m
mỏu ca cu Th tng Pakixtan B. Bhutto
cựng nhiu ngi khỏc na ó xy ra do v
ỏnh bom khng b ngy 28/12/2007.
Mt ln na, cõu núi ni ting ca G.
Fuxich nh vn, nh cỏch mng, lónh t
cng sn ca Tip Khc v phong tro cng

24

nghiên cứu đông bắc á, số 1(83) 1-2008