Nghiên cứu khoa học
chính trị an ninh
Tác động của việc sửa đổi hiến pháp nhật bản đối với
chính trị và an ninh khu vực đông bắc á
Nguyễn ngọc nghiệp*

Túm tt: Hin nay, sa i hin phỏp ang tr thnh ch cú tớnh thi s ti Nht Bn.
Trong chng mc no ú cú th núi, Nht Bn sa i hin phỏp s gúp phn lm thay i
tỡnh hỡnh chớnh tr, quõn s trong khu vc. Nh vy, vic sa i hin phỏp ca Nht Bn
khụng cũn l chuyn riờng ca nc ny m l vn thi s ni bt ca khu vc ụng Bc
, thm chớ ca c th gii. Bi vit ỏnh giỏ tỏc ng ca vic sa i ny i vi chớnh tr
v an ninh ụng Bc .
T khoỏ: Nht Bn, Sa i Hin phỏp, Tụn giỏo, Quõn i, Ngoi giao, Chớnh tr, An
ninh
ic sa i hin phỏp Nht Bn ó
thu hỳt c s quan tõm ln ca d
lun trong v ngoi nc. Bi l, sa i
hin phỏp khụng ch tỏc ng n ni b
nc Nht m cũn tỏc ng n chớnh tr v
an ninh khu vc ụng Bc .*Nhng ni
dung m Nht Bn d nh sa i trong
hin phỏp, chng hn nh sa i iu 9
liờn quan n tỏi v trang, thnh lp quõn
i, cho phộp gi quõn tham gia vo cỏc
hot ng hp tỏc quc t v thc hin
quyn phũng v tp th vi cỏc ng minh
rt cú th s m u cho mt cuc chy ua
v trang trong khu vc v lm trm trng
thờm tỡnh th tin thoỏi lng nan v an ninh.
Sa i iu 20 liờn quan n nguyờn tc
chớnh giỏo phõn ly(tỏch bit gia chớnh tr

v tụn giỏo) theo hng ni lng s tỏch bit
hn so vi hin nay (cho phộp cỏc c quan

V

*

nh nc vn c tham d cỏc hot ng
tụn giỏo nu nh cỏc hot ng ú nm
trong phm vi nghi l xó hi hoc liờn quan
n cỏc vn thuc v vn hoỏ dõn tc) s
tỏc ng khụng nh n mi quan h gia
Nht Bn vi cỏc quc gia trong khu vc
ụng Bc .
1. Tỏc ng n quan h gia Nht
Bn v cỏc nc ụng Bc
Tỏc ng ny liờn quan n cỏc cuc
thm ving n Yasukuni ca cỏc chớnh tr
gia Nht Bn. Yasukuni l ngụi n c
xõy dng t nm 1869 theo yờu cu ca
Thiờn Hong Minh Tr vinh danh nhng
ngi ó chin u hy sinh cho cụng cuc
ci cỏch duy tõn Minh Tr. Lỳc u ngụi n
ny cú tờn l Tokyo Shokonsha sau c i
tờn thnh Yasukuni jinja (n Yasukuni) vo
nm 1879 v dựng vinh danh nhng

ThS, Vin Nghiờn cu ụng Bc

Nghiên cứu đông bắc á, số 12(154) 12-2013


19


Nghiên cứu khoa học
ngi chin u hy sinh vỡ Nht Bn qua cỏc
thi k lch s. Ngụi n ny ó tr thnh
biu tng cho Thn o Nht Bn. Trong
n th cỳng khong gn 2,5 triu linh hn
c cho l ó chin u v hy sinh vỡ Nht
Bn trong s ú cú c ngi i Loan v
Triu Tiờn. Tuy nhiờn, trong s nhng linh
hn c th cỳng ti õy cú c 14 ngi b
kt ỏn l ti phm chin tranh loi A. Do
vy, mi khi cỏc chớnh tr gia Nht Bn, c
bit l th tng ti ving thm ngụi n ny
u gp phi s phn i mnh m ca cỏc
nc lỏng ging xung quanh Nht Bn (Hn
Quc, CHDCND Triu Tiờn v Trung Quc)
vỡ cỏc nc ny cho rng ngụi n ny l
hin thõn ca tinh thn phỏt xớt v ch ngha
quõn phit. Cỏc chớnh tr gia Nht Bn n
thm ving n b cho l khụng tha nhn
quỏ kh quõn phit ca Nht Bn ó gõy au
thng cho cỏc dõn tc Chõu , ph nhn
lch s hiu chin ca nc ny v c xỳy
cho ch ngha quõn phit. Theo hin phỏp
hin hnh thỡ cỏc c quan nh nc khụng
c tin hnh cỏc hot ng nghi l tụn
giỏo, chớnh vỡ l ú m mi khi cỏc chớnh tr

gia Nht Bn ving thm n Yasukuni u
lý gii rng h n vi t cỏch cỏ nhõn.
Song, ln no cng gp s phn ng gay gt
t d lun trong v ngoi nc, c bit l t
Trung Quc v Hn Quc - l nhng nc
phi chu s chim úng ca quõn i Nht
Bn. Nay, nu iu 20 trong hin phỏp liờn
quan n tụn giỏo c sa i theo hng
cho phộp nhng hot ng trong phm vi
nghi l xó hi hoc phm vi vn hoỏ - dõn
tc thỡ s m ra c hi hp phỏp cho cỏc

20

chớnh tr gia Nht Bn n thm n mt
cỏch cụng khai trờn cng v l quan chc
chớnh ph hoc ngh s Quc hi. Khi ú
trờn thc t s cú nhiu cuc ving thm n
hn vỡ cỏc chớnh khỏch s ly lý do l thm
ving t lũng bit n nhng ngi ó hy
sinh vỡ t nc, iu ny hon ton phự hp
vi vn húa dõn tc nh quy nh trong hin
phỏp. Nu thc t ú xy ra thỡ cỏc cuc
ving thm s trỏnh c nhng ch trớch
ca d lun trong nc bi tớnh hp hin ca
nú. Tuy nhiờn, nhng cuc ving thm kiu
ny s vn vp phi s phn i mnh m
ca cỏc nc xung quanh, s phn i thm
chớ cú th mnh m hn hin nay bi vỡ phớa
nh nc Nht Bn ó chớnh thc hp phỏp

hoỏ vic thm n Yasukuni, iu m cỏc
nc Hn Quc v Trung Quc cc lc phn
i.
Trong quỏ kh nhng cuc ving thm
n ca cỏc th tng Nht Bn hoc cp
b trng hay ngh s Quc hi u gp phi
s phn i mnh m t phớa Hn Quc v
Trung Quc, gõy nh hng n quan h
ngoi giao gia Nht Bn vi cỏc nc ny.
Cú th thy rừ iu ny qua cỏc cuc ving
thm n Yasukuni ca hai cu th tng
Nht Bn l ụng Nakasone v ụng Koizumi.
Chuyn thm n Yasukuni ca ụng
Nakasone vo nm 1985 ó gõy ra phn ng
mnh m t phớa Trung Quc. S phn
khỏng ny ó tỏc ng n quyt nh ca
ụng Nakasone dn n vic ụng khụng tham
d l hi mựa thu ca n Yasukuni vo
nm ú v trong thi gian cũn li ca nhim
k th tng, ụng khụng n thm n thờm
Nghiên cứu đông bắc á, số 12(154) 12-2013


Nghiªn cøu khoa häc
lần nào nữa. Ông cho biết rằng một trong
những lý do để ông quyết định như vậy là vì
các quan chức Trung Quốc cảnh báo rằng
nếu ông tiếp tục viếng thăm đền Yasukuni
thì sẽ tác động xấu đến mối quan hệ NhậtTrung. Sau vụ rắc rối về quan hệ ngoại giao
với Trung Quốc khi ông Nakasone đến thăm

đền Yasukuni, các thủ tướng tiếp theo của
Nhật Bản không đến, hoặc đến không công
khai hay đến chớp nhoáng rồi đi ngay để
tránh gây ra các rắc rối trong quan hệ ngoại
giao với các nước láng giềng Trung Quốc và
Hàn Quốc. Tuy nhiên, cho đến khi ông
Koizumi lên làm thủ tướng Nhật Bản thì tình
hình lại khác hẳn. Trong thời gian làm thủ
tướng, ông Koizumi đã 5 lần đến thăm ngôi
đền này bất chấp sự phản đối từ phía là
Trung Quốc và Hàn Quốc. Điều này đã gây
phương hại đến quan hệ giữa Nhật Bản và
các nước này trong giai đoạn đó. Các nước
láng giềng của Nhật Bản cảm thấy bị xúc
phạm khi ông Koizumi đến viếng đền
Yasukuni hàng năm. Phía Trung Quốc cho
rằng hành động thăm đền Yasukuni của ông
Koizumi đã phá hoại nền tảng chính trị trong
quan hệ giữa hai nước Nhật- Trung. Thậm
chí phía Trung Quốc còn huỷ cả chuyến
thăm dự kiến đến Trung Quốc của Ngoại
trưởng Nhật Bản khi đó (ông Machimura).
Việc phản đối này không chỉ diễn ra ở cấp
chính phủ mà ngay cả những người dân
Trung Quốc cũng tập trung ở đại sứ quán
Nhật Bản tại Bắc Kinh để phản đối chuyến
viếng thăm đền Yasukuni của Thủ tướng
Koizumi. Hàn Quốc cũng kịch liệt phản đối
việc đến ngôi đền của ông Koizumi, Tổng
Nghiªn cøu ®«ng b¾c ¸, sè 12(154) 12-2013


thống Hàn Quốc khi đó đã kêu gọi các nhà
lãnh đạo Nhật Bản bày tỏ thái độ với những
hành động sai trái của quân phiệt Nhật Bản
trong quá khứ và chấm dứt việc đến thăm
ngôi đền Yasukuni. Bộ Ngoại giao Hàn
Quốc triệu tập đại sứ Nhật Bản và ra thông
báo phản đối mạnh mẽ chuyến thăm đền của
ông Koizumi. Cùng với đó thì đại sứ Hàn
Quốc tại Nhật Bản cũng đến Bộ Ngoại giao
Nhật Bản để bày tỏ sự phản đối. Phía Hàn
Quốc nhận định chuyến thăm sẽ làm xấu đi
mối quan hệ giữa Nhật Bản và các nước láng
giềng (Trung Quốc và Hàn Quốc).
Trong thời gian gần đây, tuy Thủ tướng
đương nhiệm không đến thăm đền Yasukuni
nhưng nhiều bộ trưởng và nghị sỹ Quốc hội
đã đến viếng ngôi đền này và lần nào cũng
gặp phải sự phản đối từ các nước xung
quanh.
- Ngày 17 và 18/10/2012, chủ tịch đảng
Dân chủ Tự do (LDP) ông Shinzo Abe và 2
Bộ trưởng Nhật Bản trong nội các của Thủ
tướng Noda đã đến viếng thăm đền
Yasukuni nhân lễ hội mùa thu. Bộ Ngoại
giao Hàn Quốc cho rằng đây là hành động
không thể chấp nhận được, coi thường cảm
xúc của những người dân ở các nước láng
giềng.
- Ngày 23/4/2013, một nhóm gồm 168

nghị sỹ Nhật Bản đã đến đền Yasukuni ngay
sau khi 3 vị bộ trưởng của Nhật Bản đến
thăm viếng đền trước đó không lâu. Điều
này đã làm cho mối quan hệ giữa Nhật Bản
và các nước láng giềng là Hàn Quốc và
Trung Quốc vốn dĩ đã căng thẳng do tranh
chấp biển đảo lại càng căng thẳng hơn. Phía

21


Nghiên cứu khoa học
Hn Quc ó triu tp i s Nht Bn ti
Seoul n phn i. Trc ú, phn i
vic 3 b trng trong ni cỏc Nht Bn n
thm ngụi n ny v vic Th tng Shinzo
Abe gi cỳng n n Yasukuni, B
trng Ngoi giao Hn Quc ó hu chuyn
cụng du Nht Bn theo d nh. Tng thng
Hn Quc thỡ kờu gi Nht Bn cn trng
hn vi cỏc vn lch s v cho rng vic
thm n Yasukuni khụng cú li cho Nht
Bn. Phớa Trung Quc cng th hin s phn
i mnh m v vn ny. Ngi phỏt
ngụn B Ngoi giao Trung Quc trong bui
hp bỏo ó cho rng dự quy mụ hay hỡnh
thc thm ving nh th no thỡ vic thm
n Yasukuni ca cỏc quan chc Nht Bn
u cú ý ph nhn lch s hiu chin ca
nc ny.

- Ngy 18/10/2013, B trng ni v
Nht Bn v 160 ngh s Quc hi ó n
thm n Yasukuni trong dp l hi mựa
xuõn. Mc dự v b trng ny ó núi rng
chuyn thm ca ụng hon ton mang tớnh
cỏ nhõn trỏnh nhng cng thng ngoi
giao nhng phớa Trung Quc vn phn i
mnh m. B Ngoi giao Trung quc ó
triu tp i s Nht Bn n phn i.
Cú th thy rng trong lch s hay hin
ti, cỏc quan chc hay ngh s khi n thm
n Yasukuni vi bt c lý do no, bt c t
cỏch no u gp phi s phn i mnh m
t phớa cỏc nc lỏng ging Trung Quc v
Hn Quc. Do vy, cú th núi n Yasukuni
va tng trng cho Thn o Nht Bn va
l ni th hin s bit n ca nhõn dõn
Nht Bn i vi nhng ngi ó hy sinh vỡ

22

s nghip xõy dng t nc, song, ni õy
cng l a im gõy tranh cói i vi d
lun trong v ngoi nc. Ngụi n l a
im phỏt sinh nhng cng thng v bt n
trong khu vc. Thm chớ trc ngy
15/8/2013 va qua (ngy k nim Nht Bn
u hng ng minh) phớa M cũn t ra lo
ngi v vic ụng s ni súng nu ni cỏc
ca Th tng Shinzo Abe n thm n

Yasukuni. Nh vy, cú th thy rng nu
Nht Bn sa i nhng quy nh trong iu
20 ca hin phỏp theo hng cho phộp cỏc
quan chc nh nc tin hnh cỏc hot ng
tụn giỏo trong phm vi nghi l xó hi v thc
hnh cỏc hot ng trong phm vi vn hoỏ
dõn tc cú th s lm bựng phỏt nhng cng
thng din ra trong khu vc trong tng lai
nu cỏc th lc chớnh tr mun li dng vic
n thm n Yasukuni khi dy ch
ngha dõn tc Nht Bn. ú cng l nguy
c tim tng v xung t ngoi giao gia
Nht Bn v cỏc nc trong khu vc. Bi l,
vi nhng thay i nh vy s m ra kh
nng cú nhiu cuc ving thm ca cỏc
chớnh khỏch Nht Bn n ngụi n ny.
2. Tỏc ng i vi an ninh khu vc
Sa i hin phỏp Nht Bn tuy l vn
ca ni b nc Nht, song, li cú tỏc ng
khụng nh n an ninh khu vc ụng Bc
. Nht Bn l mt cng quc trong khu
vc vi tim lc kinh t v trỡnh khoa hc
k thut cao nờn mi thay i ca nc ny,
c bit l thay i v mt quc phũng u
gõy s chỳ ý ca nhng nc xung quanh,
nht l cỏc nc cú tranh chp vi Nht Bn.
Sa i hin phỏp s to cho Nht Bn cn
Nghiên cứu đông bắc á, số 12(154) 12-2013



Nghiên cứu khoa học
c phỏp lý thnh lp quõn i, tng ngõn
sỏch quc phũng v thc hin quyn phũng
v tp th cng nh gi quõn tham gia vo
i quõn ca Liờn Hp Quc gii quyt
cỏc vn ca cng ng quc t. Nh vy,
sa i hin phỏp nh l mt bin phỏp thỏo
b xing xớch i vi Nht Bn trong sut
mt thi gian di k t khi Chin tranh Th
gii th hai kt thỳc n nay, qua ú to iu
kin cn thit Nht Bn tr thnh mt
quc gia bỡnh thng.
Bờn cnh nhng tỏc ng m sa i hin
phỏp mang li cho Nht Bn thỡ vic sa i
ny cng gõy ra nhng tỏc ng i vi an
ninh khu vc xut phỏt t vic Nht Bn
tng cng sc mnh quõn s, tr thnh mt
quc gia bỡnh thng. C th s cú nhng
tỏc ng sau:
*Gõy tõm lý lo ngi v lm trm trng
thờm tỡnh th tin thoỏi lng nan v an ninh
trong khu vc
Nu Nht Bn thnh lp quõn i, tng
cng sc mnh quõn s thỡ ú s l cht
xỳc tỏc thỳc y quỏ trỡnh gia tng sc mnh
quõn s ca cỏc quc gia trong khu vc. Bi
vỡ, s gia tng sc mnh quõn s ca Nht
Bn cng thờm vi quỏ kh quõn phit khin
cỏc nc trong khu vc lo ngi rng Nht
Bn cú th tr li vi ch ngha quõn phit

nh thi trc Chin tranh Th gii th hai.
iu ny c bit gõy quan ngi cho Trung
Quc khi cng thng trong quan h NhtTrung do tranh chp bin o cha cú du
hiu gim xung. Hin nay, khi hin phỏp
cha c sa i, ng thỏi tng cng
ngõn sỏch quc phũng v trang thit b hin
Nghiên cứu đông bắc á, số 12(154) 12-2013

i ca Nht Bn ó lm cho Trung Quc
ht sc lo ngi. Bc Kinh ch trớch Nht Bn
thi phng mi e da t Trung Quc, gõy
cng thng i u kim c tng cng
sc mnh quõn s v t ý nghi ng khụng
bit Nht Bn s i n õu. Cỏc ng thỏi
tng cng sc mnh quõn s ca Nht Bn
u c Trung Quc theo dừi rt sỏt sao.
Vic gn õy, Nht Bn cho h thu tu sõn
bay trc thng ln nht ca nc ny mang
tờn Izumo ỳng vo ngy k nim s kin
M nộm bom nguyờn t xung Nht Bn
(ngy 6/8/2013) ó lm cho Trung Quc ht
sc chỳ ý. Cỏc phng tin thụng tin i
chỳng ca Trung Quc t bỏo giy n
truyn hỡnh u ng lot a tin v s kin
ny. T Thi bỏo hon cu ca Trung Quc
cú bi vit cho rng Nht Bn h thu tu
Izumo ỳng dp 68 nm ngy M nộm bom
xung Nht Bn l cú ý sõu xa v nhn
nh rng s kin ny cú th gõy ra mt cuc
chy ua v trang ụng .

Vi tim lc sn cú ca mỡnh c v kinh
t v khoa hc k thut, nu nh c d b
ro cn v mt phỏp lý thỡ Nht Bn cú
iu kin tr thnh mt cng quc vi
nhng trang thit b quõn s hin i. iu
ny cú th s gõy ra bt n trong khu vc khi
gia Nht Bn v cỏc nc ang cú nhng
tranh chp v bin o (tranh chp NhtTrung, NhtNga, NhtHn). Trong bi
cnh nh vy nu Nht Bn m ng cho
tỏi v trang thỡ khụng th khụng gõy lo ngi
cho cỏc nc cú tranh chp vi nc ny. S
gia tng sc mnh quõn s s giỳp Nht Bn
m bo an ton cho mỡnh nhng li lm

23


Nghiên cứu khoa học
gim an ninh ca nc khỏc c bit l
nhng nc ang cú tranh chp vi Nht
Bn. Kt qu l cỏc nc ny phi u t
quc phũng cõn bng sc mnh vi Nht
Bn nhm m bo an ninh. Khi cỏc nc
ny tng sc mnh quc phũng thỡ li lm
gim an ninh i vi cỏc nc lỏng ging
ca nc ú. C nh vy, s to ra hiu ng
domino v gia tng sc mnh quõn s gia
cỏc nc. Kt qu l cỏc nc b cun vo
vũng xoỏy ca tng cng sc mnh quc
phũng v iu khụng mong mun cú th xy

ra l cỏc nc chớnh thc bc vo mt cuc
ua v trang ngm vi tõm trng nghi k v
phũng ln nhau dn n an ninh ụng
Bc s tin trin theo chiu hng xu
hn.
* Gõy cng thng trong quan h Trung Nht
Nht Bn v Trung Quc l hai nc ln
trong khu vc ụng Bc c v quõn s,
kinh t v tm nh hng. Do vy, xung t
gia hai nc ny s gõy tỏc ng khụng
nh n chớnh tr v an ninh trong khu vc.
Hin nay gia Nht Bn v Trung Quc tn
ti nhiu vn ni cm. Trc ht phi k
n vn mang tớnh lch s bao gm vn
sỏch giỏo khoa, nụ l tỡnh dc, bi thng
chin tranh, thm sỏt Nam Kinh, thm ving
n Yasukuni. Tip theo l vn tranh
chp ch quyn bin o v quyn lónh o
khu vc.
Trong thi gian gn õy, vi s tri dy
mnh m, Trung Quc ó vt qua Nht
Bn, tr thnh nn kinh t ln th hai th
gii cựng vi nhng u t quc phũng

24

mnh m. S t tin ó tr li vi ngi
Trung Quc, Trung Quc chuyn t giu
mỡnh ch thi sang hnh ng quyt oỏn
hn thc hin gic mng Trung Hoa v

iu ny ó ng chm n li ớch ca Nht
Bn trong ú cú vn tranh chp bin o.
Trc thỏi v hnh ng ca Trung Quc,
phớa Nht Bn cng cho thy thỏi cng
rn, cng quyt khụng nhng b ca nc
ny v th hin quyt tõm bo v cỏc o m
h cho l thuc ch quyn ca Nht Bn.
Rt nhiu ln phớa Nht Bn phỏi tu chin
v mỏy bay ui tu v mỏy bay ca Trung
Quc ti vựng bin tranh chp. Th tng
Abe cng th hin rừ quan im cng rn v
quyt tõm bo v lónh th trc s e da v
an ninh t phớa Trung Quc. Trong chuyn
th sỏt ti mt cn c ca Lc lng phũng
v Nht Bn Saitama ngy 27/10/2013,
ụng Abe ó cú bi phỏt biu trc cỏc binh
s rng: Cú nhng nguy c an ninh xung
quanh Nht Bn. Chỳng ta cn cnh giỏc v
nõng cao nng lc phũng v cng nh khụng
cho phộp thay i hin trng bng v lc.
Chỳng ta phi thc hin tt c cỏc hot ng
nh tỡnh bỏo v giỏm sỏt nhm bo v s
ton vn lónh th. ễng cng cam kt tng
cng lc lng quc phũng bo v cỏc
o xa ca nc ny. Nh vy, xoay quanh
vn ch quyn bin o, hai phớa Nht
Bn v Trung Quc ang cú mõu thun gay
gt, khụng bờn no chu nhng b bờn no.
Mõu thun ny cú v nh khú iu ho,
khụng nhng khụng gim xung m cũn cú

chiu hng gia tng khi c hai phớa u cú
nhng ng c riờng trong bi cnh chung l
Nghiên cứu đông bắc á, số 12(154) 12-2013


Nghiªn cøu khoa häc
chủ nghĩa dân tộc ở khu vực đang trỗi dậy.
Một trong những biểu hiện gần đây của sự
căng thẳng là việc Trung Quốc thiết lập vùng
nhận diện phòng không trên biển Hoa Đông
bao trùm cả quần đảo Senkaku/ Điếu Ngư
đang tranh chấp với Nhật Bản vào ngày
23/11/2013. Động thái này gây phản ứng
mạnh mẽ từ phía Nhật Bản dẫn đến hai nước
Nhật Bản và Trung Quốc lao vào “khẩu
chiến” trên mặt trận ngoại giao. Thứ trưởng
Ngoại giao Nhật Bản đã triệu tập Đại sứ
Trung Quốc đến để phản đối. Thủ tướng
Nhật Bản Shinzo Abe thì tỏ ra vô cùng quan
ngại về việc Trung Quốc thiết lập vùng nhận
diện phòng không trên biển Hoa Đông. Phát
biểu trước Quốc hội Nhật Bản, ông nói: “Tôi
vô cùng quan ngại động thái này của Trung
Quốc có thể làm thay đổi một cách mất cân
bằng hiện trạng trên biển Hoa Đông, khiến
tình hình leo thang và gây ra sự cố bất ngờ
tại vùng biển này1. Trong khi đó, phía Trung
Quốc phớt lờ trước phản ứng từ phía Nhật
Bản và cho rằng việc thiết lập vùng nhận
diện phòng không này là hoàn toàn bình

thường. Sau khi công bố vùng nhận diện
phòng không có hiệu lực, phía Trung Quốc
đã tổ chức chuyến bay tuần tra đầu tiên của
không quân nước này trên vùng phòng
không đó và ngay lập tức gặp phải phản ứng
mạnh mẽ của phía Nhật Bản. Nhật Bản đã
phái 2 máy bay chiến đấu lên chặn máy bay
Trung Quốc. Sự việc này đã làm cho quan hệ
Trung - Nhật vốn đã căng thẳng lại càng
căng thẳng hơn. Trong tình trạng căng thẳng
1

/>
Nghiªn cøu ®«ng b¾c ¸, sè 12(154) 12-2013

chưa có dấu hiệu giảm xuống, nếu một trong
hai phía tăng cường sức mạnh quốc phòng sẽ
làm gia tăng căng thẳng thêm nữa. Do vậy,
khi Nhật Bản tiến hành sửa đổi hiến pháp để
mở đường cho tái vũ trang, đồng nghĩa với
việc Nhật Bản là một bên trong tranh chấp
tăng cường sức mạnh quân sự. Điều này sẽ
tạo ra tình trạng căng thẳng mới trong quan
hệ Nhật - Trung và an ninh Đông Bắc Á.
Việc Nhật Bản sửa đổi hiến pháp sẽ cho
phép nước này sử dụng vũ lực để giải quyết
các tranh chấp quốc tế, thậm chí là thực hiện
quyền phòng vệ từ xa thông qua việc “đánh
phủ đầu”. Sửa đổi hiến pháp cũng cho phép
quân đội Nhật Bản thực hiện quyền phòng

vệ chung với Mỹ, điều đó sẽ giúp cho Nhật
Bản có thêm sức mạnh và sự tự tin để đối
đầu với Trung Quốc. Khi đó căng thẳng
Nhật-Trung sẽ thường xuyên được đẩy lên
cao mỗi khi có tranh chấp nổ ra.
3. Một vài nhận xét
Thứ nhất, với một quốc gia, việc gia tăng
sức mạnh quân sự để đảm bảo an ninh cho
mình khi hoàn cảnh xung quanh không ổn
định là chuyện rất bình thường. Trường hợp
của Nhật Bản cũng vậy, việc Nhật Bản làm
mọi cách để tiến tới một quốc gia bình
thường và tăng cường sức mạnh quân sự khi
an ninh khu vực không ổn định là điều hoàn
toàn chính đáng. Song, với quá khứ quân
phiệt, cộng thêm những thái độ cứng rắn
trong xử lý các tranh chấp biển đảo của
chính quyền Tokyo thời gian gần đây khi đặt
dưới sự lãnh đạo của một vị thủ tướng với
tinh thần dân tộc có phần cực đoan thì nhu
cầu chính đáng đó của Nhật Bản bị đặt một

25


Nghiên cứu khoa học
du hi ln t nhng nc xung quanh, c
bit l Trung Quc, Hn Quc v CHDCND
Triu Tiờn - l cỏc nc va cú tranh chp
vi Nht Bn hin ti va l nn nhõn ca

ch ngha quõn phit Nht Bn trong quỏ
kh. Kt qu dn n chy ua v trang v
nghi k ln nhau gia cỏc nc trong khu
vc ụng Bc .
Th hai, cỏc d nh sa i liờn quan
n tụn giỏo cho phộp cỏc quan chc chớnh
ph, cỏc chớnh tr gia c phộp thm ving
n Yasukuni (iu 20) v tỏi v trang,
thnh lp quõn i, gi quõn ra nc ngoi
(iu 9) u gi n quỏ kh quõn phit ca
Nht Bn. Do vy, vic sa i nhng iu
ny khụng trỏnh khi nhng phn ng mnh
m t cỏc nc lỏng ging ca Nht Bn l
nhng nc tng b quõn i Nht Bn
chim úng v gõy au thng trong giai
on trc Chin tranh Th gii th hai.
Th ba, Nht Bn sa i hin phỏp
thnh lp quõn i, õy khụng ch l vn
i tờn t Lc lng phũng v thnh quõn
i mt cỏch n thun m l s thay i
hn v bn cht ca lc lng quõn s Nht
Bn. T ch ch phỏt trin theo hng
chuyờn v phũng v, nay chuyn sang c
phũng v v tn cụng. iu ny dn ti vic
thay i c ng li chớnh sỏch quc
phũng, m ra cho Nht Bn c hi thc hin
nhng tham vng ca nc ny nhng ng
thi cng m ra nguy c dn n cỏc v
xung t quõn s cú th xy ra trong khu
vc khi cú tranh chp n ra trong hon cnh

Nht Bn khụng b hn ch bi nhng rng
buc quy nh trong hin phỏp .

26

Tài liệu tham khảo
1. Trn Quang Minh (2011), Nht Bn mt s
vn kinh t, chớnh tr ni bt 2001-2020, Nxb
T in bỏch khoa, H Ni.
2. Thụng tn xó Vit Nam, Cỏc vn quc
t, ti liu tham kho c bit thỏng 6/2013.
3. Thụng tn xó Vit Nam, Cỏc vn quc
t, ti liu tham kho c bit thỏng 9/2013.
4. ng Xuõn Thanh, Bỡnh mi ru c hay
l mt s biu hin gn õy ca ch ngha dõn
tc ti ụng Bc , Tp chớ Nghiờn cu ụng
Bc , s 9 nm 2012.
5. Thụng tn xó Vit Nam, Ti liu tham
kho c bit ngy 6/2/2013
6. Thụng tn xó Vit Nam, Ti liu tham
kho c bit ngy 20/7/2013
7. Thụng tn xó Vit Nam, Ti liu tham
kho kho c bit ngy 1/9/2013
8. Thụng tn xó Vit Nam, Ti liu tham
kho c bit ngy 21/7/2013
9. Hin phỏp Nht Bn 1946.
10. D tho sa i hin phỏp Nht Bn nm
2012.

Nghiên cứu đông bắc á, số 12(154) 12-2013



Nghiªn cøu khoa häc

Nghiªn cøu ®«ng b¾c ¸, sè 12(154) 12-2013

27