HC VIN CHNH TR QUC GIA H CH MINH
MAI DIU ANH
ảNH HƯởNG CủA TíN NGƯỡNG TRUYềN THốNG
VIệT NAM ĐếN ĐờI SốNG ĐạO CủA NGƯờI CÔNG GIáO
ở GIáO PHậN BùI CHU - NAM ĐịNH HIệN NAY
Chuyờn ngnh : CNDVBC & CNDVLS
Mó s: 62 22 03 02
TểM TT LUN N TIN S TRIT HC
H NI - 2015
Công trình đư ợ c hoàn thành tạ i
Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh
Người hướng dẫn khoa học: 1. GS.TS. Nguyễn Hùng Hậu
2. PGS.TS. Nguyễn Hồng Dương
Phản biện 1:

Phản biện 2:

Phản biện 3:

Luận án sẽ được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án cấp Học viện, họp tại Học
viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh
Vào hồi giờ ngày tháng năm
Có thể tìm hiểu luận án tại Thư viện Quốc gia và
Thư viện Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh
1
MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
Việt Nam là đất nước thuộc loại hình văn hóa nông nghiệp. Trong lịch sử hình
thành và phát triển, do hoàn cảnh địa lý - lịch sử khá đặc biệt nên thường xuyên bị
xâm lược bởi các cường quốc như Trung Hoa, Mông Cổ, Pháp, Mỹ cũng như tiếp
nhận rất nhiều nền văn hóa ngoại lai. Một điều lạ lùng là nước Việt Nam nhỏ bé lại

không hề bị đồng hóa bởi bất cứ một nền văn hóa nào khác. Điều này chỉ có thể được
lý giải bởi một đặc trưng cơ bản của văn hóa Việt Nam, đó là tính dung hợp - sự tổng
hợp nhiều yếu tố khác nhau lại và biến đổi linh hoạt để tạo nên cái mới. Vì thế, các
hiện tượng văn hóa ngoại lai khi du nhập vào Việt Nam thường bị biến đổi sao cho
phù hợp với văn hóa truyền thống. Công giáo ở Việt Nam cũng là một hiện tượng như
vậy.
Lịch sử Công giáo ở Việt Nam đã thừa nhận giáo phận Bùi Chu - Nam Định là
điểm đến đầu tiên của các giáo sĩ phương Tây nhằm truyền bá tôn giáo này. Năm
1533 được giáo sử Công giáo lấy làm thời điểm đánh dấu hoạt động truyền giáo ở
Việt Nam. Cũng từ đó, Công giáo phát triển lan rộng toàn đất nước Việt Nam, mở đầu
cho sự giao lưu giữa văn hóa Việt Nam với văn hóa phương Tây nói chung, văn hóa
Công giáo nói riêng.
Công giáo là một tôn giáo mang đậm tính khuôn mẫu, cứng rắn của truyền
thống văn hóa phương Tây, vì vậy trong một thời gian dài, về mặt quan phương, tôn
giáo này không thể hòa đồng với văn hóa Việt Nam. Sự xung đột giữa Công giáo với
văn hóa truyền thống, đặc biệt là với tín ngưỡng thờ cúng Tổ tiên người Việt đã gây
nên bao trăn trở với các tín đồ Công giáo.
Với Công đồng Vatican II (1962 - 1965), lịch sử Giáo hội đã bước sang một
trang mới. Sau Công đồng Vatican II, tinh thần Canh tân và Thích nghi đã được Giáo
hội Công giáo Việt Nam tiếp nhận, triển khai từng bước nhằm đưa Công giáo hoà hợp
với văn hoá dân tộc, khắc phục những xung đột của đời sống đạo Công giáo với văn
hóa truyền thống.
Tinh thần Canh tân và Thích nghi của Công đồng Vatican II phù hợp với đường
lối, chủ trương nhất quán mà Đảng và Nhà nước ta đưa ra, đó là tôn trọng tự do tôn
2
giáo nói chung, Công giáo nói riêng, giữ gìn và trân trọng những giá trị văn hoá tốt
đẹp của Công giáo, đảm bảo sự tự do sinh hoạt tôn giáo cho các tín đồ.
Tuy nhiên, bối cảnh thế giới và trong nước đang diễn biến hết sức phức tạp.
Trong sự phát triển ngày càng mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật, xu thế hòa bình, hợp
tác, phát triển vẫn là một xu thế lớn. Xung đột sắc tộc, tôn giáo, chiến tranh cục bộ,

can thiệp, khủng bố diễn ra gay gắt. Trước tác động của hội nhập, của kinh tế thị
trường, đời sống đạo của người Công giáo Việt Nam có những biến thái phức tạp.
Trong bối cảnh đó, phát triển môi trường sinh hoạt tôn giáo tự do, lành mạnh để các
tín đồ thực hiện tốt phương châm “Sống tốt đời, đẹp đạo”, phát huy những giá trị văn
hóa, đạo đức tốt đẹp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Thiết nghĩ vấn đề
đó sẽ được giải quyết một cách hiệu quả nếu tập trung nghiên cứu trước hết vào vùng
đất mà các giáo sỹ truyền đạo đặt chân đầu tiên tới Việt Nam, nơi khởi nguồn cho sự
hình thành và phát triển Công giáo ở Việt Nam - giáo phận Bùi Chu - Nam Định. Ở
nơi đây, ảnh hưởng của văn hóa truyền thống, đặc biệt là tín ngưỡng truyền thống đến
đời sống đạo của người Công giáo đang diễn ra sôi động, nhiều màu sắc. Tuy chỉ
nghiên cứu về một giáo phận cụ thể nhưng luận án phần nào cho thấy bức tranh ảnh
hưởng của tín ngưỡng truyền thống Việt Nam tới đời sống đạo của Công giáo ở Việt
Nam nói chung.
Với những lý do trên, đề tài “Ảnh hưởng của tín ngưỡng truyền thống Việt Nam
đến đời sống đạo của người Công giáo ở giáo phận Bùi Chu - Nam Định hiện nay” có
tính lý luận và thực tiễn cấp thiết.
2. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
- Mục đích của luận án
Luận án tập trung làm rõ thực trạng ảnh hưởng của tín ngưỡng truyền thống
Việt Nam đến đời sống đạo của người Công giáo ở giáo phận Bùi Chu - Nam Định
hiện nay, nguyên nhân của thực trạng; đưa ra dự báo xu hướng, từ đó đề xuất một số
giải pháp nhằm phát huy những ảnh hưởng tích cực và hạn chế những ảnh hưởng tiêu
cực của tín ngưỡng truyền thống Việt Nam đến đời sống đạo của người Công giáo ở
giáo phận Bùi Chu hiện nay.
- Nhiệm vụ của luận án
Để thực hiện mục đích trên, luận án thực hiện một số nhiệm vụ như sau:
3
- Khái quát tín ngưỡng truyền thống Việt Nam vùng đồng bằng Bắc Bộ, tín
ngưỡng truyền thống Việt Nam ở giáo phận Bùi Chu - Nam Định.
- Khái lược vài nét về Công giáo, lịch sử giáo phận Bùi Chu – Nam Định. Làm

rõ khái niệm đời sống đạo, đời sống đạo của người Công giáo, từ đó chỉ rõ những nét
đặc thù trong đời sống đạo của người Công giáo ở giáo phận Bùi Chu - Nam Định.
- Làm rõ thực trạng ảnh hưởng tích cực, tiêu cực của tín ngưỡng truyền thống
Việt Nam đến đời sống đạo Công giáo ở giáo phận Bùi Chu - Nam Định hiện nay,
nguyên nhân của thực trạng.
- Dự báo xu hướng và đề xuất một số giải pháp nhằm phát huy những ảnh
hưởng tích cực và hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực của tín ngưỡng truyền thống
Việt Nam đến đời sống đạo của người Công giáo ở giáo phận Bùi Chu - Nam Định
hiện nay.
3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
- Đối tượng nghiên cứu:
Luận án tập trung nghiên cứu đời sống đạo của người Công giáo dưới ảnh
hưởng của tín ngưỡng truyền thống Việt Nam ở giáo phận Bùi Chu - Nam Định.
- Phạm vi nghiên cứu của đề tài: Luận án nghiên cứu trong phạm vi giáo
phận Bùi Chu - Nam Định, thời gian tập trung vào giai đoạn từ sau Công đồng
Vatican II (1962 - 1965) đến nay.
Trong khuôn khổ luận án, nghiên cứu sinh chỉ tập trung vào 3 loại hình tín
ngưỡng: tín ngưỡng thờ cúng Tổ tiên, tín ngưỡng Thành Hoàng làng và tín ngưỡng
thờ Mẫu. Đồng thời, luận án chỉ nghiên cứu ảnh hưởng một chiều: tín ngưỡng truyền
thống Việt Nam ảnh hưởng đến đời sống đạo của người Công giáo Bùi Chu - Nam
Định.
4. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Cơ sở lý luận
Luận án sử dụng cơ sở lý luận là CNDVBC và CNDVLS, quan điểm của chủ
nghĩa Mác -Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối, chính sách của Đảng Cộng
sản Việt Nam về vấn đề tín ngưỡng, tôn giáo.
Ngoài ra, luận án còn dựa vào các văn kiện Đại hội Đảng, các nghị quyết của
4
Trung ương, tài liệu của các cấp ủy đảng và chính quyền ở tỉnh Nam Định và các địa
phương nằm trong khu vực giáo phận Bùi Chu - Nam Định hiện nay có liên quan đến

đề tài.
- Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng phương pháp luận của CNDVBC và CNDVLS; các phương
pháp cụ thể như phương pháp triết học tôn giáo, phương pháp phân tích - tổng hợp,
kết hợp giữa lý luận và thực tiễn, phương pháp điều tra phỏng vấn sâu, phương pháp
chuyên gia…
5. ĐIỂM MỚI CỦA LUẬN ÁN
- Luận án khái quát các tín ngưỡng truyền thống Việt Nam, đời sống đạo của
người Công giáo ở giáo phận Bùi Chu - Nam Định.
- Luận án làm rõ thực trạng những ảnh hưởng tích cực, tiêu cực và nguyên
nhân
- Luận án đưa ra dự báo về xu hướng và đề xuất một số giải pháp nhằm phát
huy ảnh hưởng tích cực, hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực của tín ngưỡng truyền
thống Việt Nam đến đời sống đạo của người Công giáo ở giáo phận Bùi Chu - Nam
Định hiện nay.
6. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA LUẬN ÁN
- Ý nghĩa khoa học: Đề tài luận án được thực hiện để góp thêm sự nhận biết
về ảnh hưởng của tín ngưỡng truyền thống Việt Nam đến đời sống đạo của người
Công giáo ở giáo phận Bùi Chu - Nam Định, đem lại những giá trị văn hóa với tính
cách là nền tảng tinh thần cho người Công giáo ở giáo phận Bùi Chu - Nam Định.
- Ý nghĩa thực tiễn: Luận án đưa ra xu hướng và đề xuất một số giải pháp
nhằm phát huy ảnh hưởng tích cực, hạn chế ảnh hưởng tiêu cực của tín ngưỡng
truyền thống Việt Nam đến đời sống đạo của người Công giáo ở giáo phận Bùi Chu –
Nam Định hiện nay.
Sản phẩm của luận án sẽ là tài liệu tham khảo cho các cơ quan, cá nhân nghiên
cứu, giảng dạy về tôn giáo, các cơ quan chức năng làm công tác tôn giáo.
7. KẾT CẤU CỦA LUẬN ÁN
Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, phụ lục, danh mục công trình đã công
bố của tác giả có liên quan đến đề tài luận án, danh mục tài liệu tham khảo; luận án
5

gồm 4 chương, 10 tiết.
6
Chương 1
TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU
LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.1. NHỮNG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU VỀ TÍN NGƯỠNG TRUYỀN THỐNG
VIỆT NAM VÀ ĐỜI SỐNG ĐẠO CỦA NGƯỜI CÔNG GIÁO Ở GIÁO PHẬN BÙI CHU –
NAM ĐỊNH
1.1.1. Những công trình nghiên cứu về tín ngưỡng truyền thống Việt Nam
và tín ngưỡng truyền thống Việt Nam ở giáo phận Bùi Chu - Nam Định
Đáng chú ý có các tài liệu như cuốn “Tìm về bản sắc văn hóa Việt Nam”,
Nxb Tp Hồ Chí Minh năm 1997 của tác giả Trần Ngọc Thêm; cuốn sách “Các hình
thái tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam” của Nguyễn Đăng Duy, Nxb Văn hóa Thông
tin, 2001; Cuốn sách “Tín ngưỡng và văn hóa tín ngưỡng ở Việt Nam” do Ngô
Đức Thịnh chủ biên, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 2001. Đáng chú ý có công
trình “Những khía cạnh triết học trong tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của người Việt
ở đồng bằng Bắc Bộ hiện nay”, Luận án Tiến sĩ Triết học, 2001 của Trần Đăng
Sinh. Công trình này đã trình bày những khía cạnh triết học của tín ngưỡng thờ
cúng Tổ tiên người Việt ở đồng bằng Bắc Bộ, minh chứng rõ cơ sở hình thành, tồn
tại, những yếu tố tích cực và tiêu cực, thực trạng và xu hướng vận động, từ đó
nhằm định hướng đúng đắn cho hoạt động thờ cúng Tổ tiên ở nước ta hiện nay.
Luận án Tiến sĩ Triết học của Nguyễn Hữu Thụ năm 2013 “Khía cạnh triết học
trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt vùng đồng bằng Bắc Bộ” lại tập trung
phân tích quan niệm về con người và tự nhiên trong tín ngưỡng thờ Mẫu, chỉ rõ xu
hướng vận động cùng những kiến nghị nhằm phát huy những giá trị tích cực, hạn
chế những tác động tiêu cực của tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt vùng đồng
bằng Bắc Bộ trong giai đoạn hiện nay. Các công trình cung cấp cơ sở khoa học
quan trọng giúp tác giả phân tích ảnh hưởng của tín ngưỡng truyền thống Việt
Nam đến đời sống đạo của người Công giáo vùng giáo phận Bùi Chu - khu vực ghi
dấu ấn đậm nét của các tín ngưỡng truyền thống - trong chương 3 của luận án.

Về tài liệu liên quan đến tín ngưỡng truyền thống Việt Nam ở giáo phận
7
Bùi Chu - Nam Định, đáng chú ý có cuốn sách “Địa chí Nam Định”, Tỉnh ủy –
Hội đồng nhân dân - Ủy ban nhân dân tỉnh Nam Định, Nxb Chính trị Quốc gia
Hà Nội - 2003; Cuốn sách “Địa chí Hải Hậu”, Huyện ủy - Ủy ban nhân dân
huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định, xuất bản năm 2009; Cuốn “Lịch sử Đảng bộ
huyện Xuân Trường 1930 - 2000”, Ban chấp hành Đảng bộ huyện Xuân Trường,
2004 Những cuốn sách trên cung cấp tư liệu quan trọng để tác giả làm rõ đặc
điểm tín ngưỡng, Công giáo ở tỉnh Nam Định với hai huyện tiêu biểu là Hải Hậu
và Xuân Trường, cũng là hai huyện có lượng tín đồ Công giáo đông đảo.
1.1.2. Những công trình nghiên cứu về đời sống đạo của người Công giáo
Đó là “Kinh Thánh (trọn 2 bộ Cựu ước và Tân ước)”, Nxb Tôn giáo, Hà Nội,
2002; “Giáo lý Hội thánh Công giáo”, Uỷ ban Giáo lý Đức tin - Hội đồng Giám mục
Việt Nam, Nxb Hà Nội, 2009; các văn kiện của Công đồng Vatican II (1962-1965)
như “Công đồng Vatican II, Hiến chế - Tuyên ngôn - Sắc lệnh - Sứ điệp - Thông
điệp”, Senatus Sài Gòn xuất bản năm 1969; “Giáo hội Công giáo Việt Nam - Niên
giám 2004” của Văn phòng Tổng thư ký Hội đồng Giám mục Việt Nam; “Các thư
chung, Các giám mục Việt Nam”, Nxb Tôn giáo, Hà Nội, 2005, “Kỷ yếu Đại hội đại
biểu những người Công giáo Việt Nam xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”
1.1.3. Những công trình nghiên cứu về đời sống đạo của người Công giáo ở
giáo phận Bùi Chu - Nam Định
Về lịch sử giáo phận Bùi Chu, đáng chú ý có cuốn “Sử ký Địa phận Trung”
được thừa sai Manuel Moreno dòng Đa Minh Tây Ban Nha biên soạn năm 1916;
Cuốn “Lịch sử địa phận Bùi Chu” của Lm. Trần Đức Huynh. Về đời sống đạo Công
giáo ở giáo phận Bùi Chu - Nam Định có các cuốn sách “Địa chí Nam Định”, Tỉnh
ủy - Hội đồng nhân dân - Uỷ ban nhân dân tỉnh Nam Định, Nxb Chính trị Quốc gia
Hà Nội 2003, cuốn sách “Địa chí Hải Hậu”, Huyện ủy - Uỷ ban nhân dân huyện Hải
Hậu, tỉnh Nam Định, xuất bản năm 2009, cuốn “Lịch sử Đảng bộ huyện Xuân
Trường 1930 - 2000”, Ban chấp hành Đảng bộ huyện Xuân Trường, 2004 Những
cuốn sách này cung cấp cho nghiên cứu sinh tư liệu có giá trị về đời sống văn hóa

của người dân thuộc vùng giáo phận Bùi Chu nói chung, đời sống đạo của người
Công giáo Bùi Chu nói riêng, làm cơ sở xây dựng nội dung vấn đề đời sống đạo của
8
người Công giáo ở giáo phận Bùi Chu - Nam Định.
1.2. NHỮNG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU VỀ THỰC TRẠNG ẢNH HƯỞNG CỦA
TÍN NGƯỠNG TRUYỀN THỐNG VIỆT NAM ĐẾN ĐỜI SỐNG ĐẠO CỦA NGƯỜI CÔNG
GIÁO Ở VIỆT NAM VÀ Ở GIÁO PHẬN BÙI CHU – NAM ĐỊNH HIỆN NAY
1.2.1. Những công trình nghiên cứu về thực trạng ảnh hưởng của tín
ngưỡng truyền thống đến đời sống đạo của người Công giáo ở Việt Nam
Các công trình “Thư chung 1980” của Hội đồng Giám mục Việt Nam; cuốn
sách “Tìm hiểu nét đẹp văn hóa Thiên Chúa giáo” của Hà Huy Tú Đối với vùng
đồng bằng sông Hồng, có một số bài viết, công trình như: Luận án Tiến sĩ Triết học
của Nguyễn Thị Quế Hương: “Hương ước làng Công giáo vùng đồng bằng sông
Hồng”. Các bài viết: “Về tổ chức ban hành giáo xứ, họ đạo ở Giáo phận Phát Diệm”
của Lê Văn Thơ, tạp chí Nghiên cứu tôn giáo, số 6 năm 2008… Đây là cơ sở để tác
giả luận án xây dựng nội dung thực trạng ảnh hưởng của tín ngưỡng truyền thống
Việt Nam đến đời sống đạo của người Công giáo ở Việt Nam nói chung.
1.2.2. Những công trình nghiên cứu về thực trạng ảnh hưởng của tín
ngưỡng truyền thống Việt Nam đến đời sống đạo của người Công giáo ở giáo
phận Bùi Chu - Nam Định hiện nay
Trước Công đồng Vatican II, có thể kể đến hệ thống hương ước làng Công giáo
thuộc giáo phận Bùi Chu - Nam Định. Qua đó, đời sống đạo của người Công giáo Bùi
Chu - Nam Định với các lễ nghi và thực hành các nghi lễ Công giáo ở giáo phận Bùi
Chu được bộc lộ rõ nét. Ngoài ra, phải kể đến luận văn “Đấu tranh với hoạt động tôn
giáo trái pháp luật trên địa bàn tỉnh Nam Định trong tình hình hiện nay” của Ngô Anh
Sáng và luận văn “Quản lý Nhà nước về an ninh, trật tự đối với hoạt động của đạo
Thiên Chúa trên địa bàn huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định” và nguồn tư liệu điền
dã được tổng hợp trong suốt quá trình tác giả luận án khảo sát tại địa bàn nghiên cứu
- giáo phận Bùi Chu - Nam Định. Đây là nguồn tài liệu cung cấp cho tác giả cái nhìn
đa chiều về đời sống đạo của người Công giáo ở Bùi Chu, thấy rõ những hiện tượng

tiêu cực vẫn còn tồn tại ở đây cần phải được khắc phục, giải quyết.
1.3. NHỮNG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU VỀ GIẢI PHÁP CHUNG VÀ GIẢI PHÁP
CỤ THỂ NHẰM PHÁT HUY ẢNH HƯỞNG TÍCH CỰC, HẠN CHẾ ẢNH HƯỞNG TIÊU
CỰC CỦA TÍN NGƯỠNG TRUYỀN THỐNG VIỆT NAM ĐẾN ĐỜI SỐNG ĐẠO CỦA
9
NGƯỜI CÔNG GIÁO Ở GIÁO PHẬN BÙI CHU
1.3.1. Những công trình nghiên cứu về giải pháp chung cho tôn giáo ở Việt
Nam, trong đó có đề cập đến Công giáo
Cuốn sách “Vấn đề tôn giáo trong cách mạng Việt Nam - lý luận và thực tiễn”
của Đỗ Quang Hưng; cuốn “Quan điểm đường lối của Đảng về tôn giáo và những vấn
đề tôn giáo ở Việt Nam hiện nay”, Nxb Chính trị Quốc gia, 2012… Đây là nguồn tài
liệu có giá trị, làm căn cứ để tác giả luận án đề xuất kiến nghị theo mục tiêu mà đề tài
đặt ra.
1.3.2. Những văn bản về giải pháp cụ thể
Trong quá trình đi khảo sát thực tế đề tài luận án, tác giả đã có sự tổng hợp các
báo cáo tổng kết, các văn bản ở địa phương. Đây là những luận cứ quan trọng để tác
giả xây dựng các giải pháp cho vấn đề ảnh hưởng của tín ngưỡng truyền thống Việt
Nam tới đời sống đạo của người Công giáo ở giáo phận Bùi Chu, bất cứ giải pháp
đưa ra đều phải dựa trên quan điểm, đường lối chỉ đạo của Đảng và Nhà nước ta về
công tác tôn giáo.
1.4. NHỮNG VẤN ĐỀ MÀ LUẬN ÁN KẾ THỪA VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ NGHIÊN
CỨU ĐẶT RA
Từ các công trình trên, có thể thấy vấn đề ảnh hưởng của tín ngưỡng truyền
thống Việt Nam tới đời sống đạo của người Công giáo ở giáo phận Bùi Chu - Nam
Định đã được giải quyết một phần. Có thể khái quát rằng các công trình trên rõ ràng
là nguồn tư liệu, tài liệu có giá trị giúp tác giả luận án có cái nhìn khoa học, hệ thống
để khảo cứu tình hình tín ngưỡng, tôn giáo cũng như ảnh hưởng của tín ngưỡng
truyền thống Việt Nam tới đời sống đạo của người Công giáo ở giáo phận Bùi Chu -
Nam Định. Bên cạnh đó, luận án đặt ra một số vấn đề: như luận án chỉ rõ một số vấn
đề lý luận của tín ngưỡng truyền thống Việt Nam và đời sống đạo của người Công

giáo ở giáo phận Bùi Chu; thông qua việc phân tích thực trạng ảnh hưởng của tín
ngưỡng truyền thống tới đời sống đạo của người Công giáo ở giáo phận Bùi Chu với
thực hành lễ nghi của thờ cúng tổ tiên, lễ kỷ niệm Thánh quan thày đầu dòng, tôn
kính Đức Maria, Tết Nguyên đán…
10
Chương 2:
TÍN NGƯỠNG TRUYỀN THỐNG VIỆT NAM VÀ ĐỜI
SỐNG ĐẠO CỦA NGƯỜI CÔNG GIÁO Ở GIÁO PHẬN BÙI CHU - NAM
ĐỊNH - MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
2.1. TÍN NGƯỠNG TRUYỀN THỐNG VIỆT NAM VÀ TÍN NGƯỠNG TRUYỀN THỐNG
VIỆT NAM Ở GIÁO PHẬN BÙI CHU – NAM ĐỊNH
2.1.1. Tín ngưỡng truyền thống Việt Nam
Có thể hiểu rằng, tín ngưỡng truyền thống Việt Nam là loại hình tín ngưỡng do
cư dân Việt truyền thống sáng tạo nên trong quá trình lao động sinh hoạt. Trong phạm
vi nghiên cứu của đề tài, luận án chỉ đề cập tới tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, tín ngưỡng
thành Hoàng làng và tín ngưỡng thờ Mẫu - những tín ngưỡng có liên quan trực tiếp tới
đời sống tinh thần cư dân vùng giáo phận Bùi Chu - Nam Định.
2.1.2. Tín ngưỡng truyền thống Việt Nam ở giáo phận Bùi Chu - Nam
Định
Tín ngưỡng truyền thống Việt Nam ở giáo phận Bùi Chu - Nam Định trong
khuôn khổ luận án đề cập là tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, tín ngưỡng Thành Hoàng làng,
tín ngưỡng thờ Mẫu. Bên cạnh mặt giá trị, các tín ngưỡng truyền thống còn tồn tại một
số mặt phản giá trị.
2.2. CÔNG GIÁO VÀ ĐỜI SỐNG ĐẠO CỦA NGƯỜI CÔNG GIÁO Ở GIÁO PHẬN
BÙI CHU – NAM ĐỊNH
2.2.1. Khái lược về Công giáo
Công giáo là một loại hình tôn giáo có cơ cấu tổ chức, có hệ thống giáo lý, giáo
lụât, nghi lễ hoàn chỉnh. Công đồng Vatican II (1962 – 1965) với tinh th ần canh tân
và thích nghi, là đường hướng mục vụ hiện hành của Giáo hội Công giáo hoàn vũ, thể
hiện rõ nét xu hướng canh tân, thích nghi, làm nền tảng để Giáo hội Công giáo Việt

Nam đề ra đường hướng mục vụ của mình qua các thư chung của Hội đồng Giám
mục Việt Nam. Thư chung năm 1980 được đề ra đã tạo cơ sở để quá trình ảnh hưởng
của tín ngưỡng truyền thống Việt Nam đến đời sống đạo của người Công giáo Việt
Nam nói chung, người Công giáo Bùi Chu - Nam Định nói riêng diễn ra sôi động, sâu
sắc hơn.
11
2.2.2. Lịch sử giáo phận Bùi Chu - Nam Định
Bùi Chu như đã nói ở trên, cho đến bây giờ vẫn được coi là nơi đầu tiên giáo sĩ
Công giáo đến truyền đạo tại Việt Nam. Có thể tóm lược lịch sử giáo phận Bùi Chu như
sau: giai đoạn từ buổi đầu đến 1679; giai đoạn từ 1679 đến năm 1924; giai đoạn từ năm
1924 đến nay. Đến nay, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách tạo điều kiện
thuận lợi cho hoạt động tôn giáo, đời sống của đồng bào giáo dân ngày càng được cải
thiện. Đồng bào giáo dân ở Bùi Chu rất phấn khởi đóng góp tích cực vào sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc.
2.2.3. Đời sống đạo của người Công giáo ở giáo phận Bùi Chu - Nam Định
Đời sống đạo của người Công giáo được hình thành trên cơ sở giao thoa giữa
niềm tin tôn giáo và văn hóa dân tộc. Đời sống đạo của người Công giáo ở giáo phận
Bùi Chu - Nam Định cũng dựa trên cơ sở giao thoa giữa tín lý và những nét văn hóa
đặc thù của vùng Bùi Chu - Nam Định. Trong khuôn khổ luận án, đời sống đạo của
người Công giáo ở giáo phận Bùi Chu - Nam Định được nghiên cứu trên hai phương
diện: niềm tin và thực hành nghi lễ Công giáo.
Chương 3
ẢNH HƯỞNG CỦA TÍN NGƯỠNG TRUYỀN THỐNG
VIỆT NAM ĐẾN ĐỜI SỐNG ĐẠO CỦA NGƯỜI CÔNG GIÁO Ở GIÁO PHẬN
BÙI CHU - NAM ĐỊNH - THỰC TRẠNG
VÀ NGUYÊN NHÂN
3.1. THỰC TRẠNG ẢNH HƯỞNG CỦA TÍN NGƯỠNG TRUYỀN THỐNG VIỆT
NAM ĐẾN ĐỜI SỐNG ĐẠO CỦA NGƯỜI CÔNG GIÁO Ở GIÁO PHẬN BÙI CHU – NAM
ĐỊNH
3.1.1. Ảnh hưởng của tín ngưỡng thờ cúng Tổ tiên

Trước Công đồng Vatican II, các tín đồ vẫn sống đạo với tâm thức người Việt
truyền thống thông qua hàng loạt các nghi lễ như: tôn kính tổ tiên, lễ tiên nhân… Tuy
nhiên, các giáo sĩ hạn chế và kiểm soát chặt chẽ những hoạt động trên. Đặc biệt, việc
thờ thần thánh bị cấm ngặt. Sau Công đồng Vatican II, cơ cấu làng xã không còn nữa,
hương ước cũng mất dần vai trò quan trọng, tuy nhiên, nó không mất hẳn đi bởi chính
12
những qui định từ lệ làng thành văn đó đã ăn sâu trong tâm trí mỗi người dân, từ đó
sự hồi sinh các giá trị truyền thống trong hương ước được thể hiện qua việc duy trì
các tín ngưỡng truyền thống trong đời sống đạo của người Công giáo.
- Ả nh hư ở ng tích cự c
Ảnh hưởng của tín ngưỡng truyền thống Việt Nam tới đời sống đạo của người
Công giáo Bùi Chu - Nam Định khởi đầu từ đạo hiếu, và lấy đạo hiếu làm nền tảng.
Có thể thấy, giữa sứ điệp Công giáo và văn hóa Việt Nam trong chủ trương thảo hiếu
với cha mẹ, tổ tiên có sự phù hợp.
Nghi lễ tôn kính Tổ tiên của người Công giáo đơn giản hơn người không Công
giáo, dù vẫn với hình thức truyền thống như đặt bàn thờ tổ tiên, giỗ vào 3 ngày, 49
ngày, 100 ngày… nhưng nội dung đơn giản hơn. Ngoài ra, ảnh hưởng của tín ngưỡng
thờ cúng Tổ tiên đến đời sống đạo của người Công giáo ở giáo phận Bùi Chu – Nam
Định làm nên nét đẹp của đời sống đạo thể hiện trong nghi thức ngày thứ Sáu Tuần
Thánh; trong nghi thức gia tiên và trong dịp Tết Nguyên đán.
- Ả nh hư ở ng tiêu cự c
Ở giáo phận Bùi Chu diễn ra hiện tượng người qua đời để ở nhà lâu ngày gây
ảnh hưởng đến vệ sinh môi trường, hiện tượng một số gia đình Công giáo làm cỗ bàn
dịp ma chay hoành tráng, tốn kém để khoe khoang về hình thức
3.1.2. Ảnh hưởng của tín ngưỡng Thành Hoàng làng
- Ả nh hư ở ng tích cự c
Đại lễ kính thánh Đa Minh - một hình thức thực hành tín ngưỡng Thành Hoàng
làng xứ, họ đạo được cử hành vào ngày 8/8, là một trong những ngày lễ lớn nhất của
giáo phận trong năm. Khi tổ chức hoạt động rước lễ rầm rộ như vậy, Giáo hội đã thu
hút gần như tất cả giáo dân tham gia sinh hoạt tôn giáo, làm cho đức tin được giữ

vững, không những thế mà ngày càng được nâng cao.
- Ả nh hư ở ng tiêu cự c
Do tâm lý người Việt khi tổ chức và tham gia lễ hội thường chú trọng phần hội
hơn phần lễ. Khi trở thành tín đồ Công giáo, phần hội (các cuộc rước) cũng chịu ảnh
hưởng bởi tâm lý trên của người Việt nên diễn ra khá rườm rà. Cũng vì niềm tin sâu
sắc mà không ít người Công giáo đã có những tư tưởng thái quá như tung tin hiện
13
tượng xương thánh tử đạo chảy máu ở xứ Lác Môn (xã Trực Hùng, huyện Trực Ninh)
gây mất trật tự an ninh trên địa bàn.
3.1.3. Ảnh hưởng của tín ngưỡng thờ Mẫu
- Ả nh hư ở ng tích cự c
Yếu tố nữ, âm tính rất sâu đậm trong tình cảm và tiềm thức người Việt. Do đó,
hình tượng nữ xâm nhập vào hầu hết các tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam, trong đó
có Công giáo. Vai trò của các thánh mẫu được coi trọng và giành được nhiều tình cảm.
Trong lòng đạo đức bình dân của các tín đồ Công giáo, Đức Mẹ Maria nhiều khi gần
gũi hơn Chúa Giêsu.
Có thể nói rằng, giáo phận Bùi Chu là Giáo phận riêng của Mẹ Vô nhiễm, giáo
phận Bùi Chu nhận Mẹ Vô nhiễm làm Quan thầy đệ nhất bởi quan niệm đã nhận
được sự ban ơn, che chở từ Đức Mẹ. Lễ kính Đức Mẹ Vô nhiễm hàng năm vẫn luôn
được tổ chức là một trong những đại lễ long trọng và sầm uất vào bậc nhất ở Giáo
phận.
- Ả nh hư ở ng tiêu cự c
Hiện còn diễn ra tình trạng người Công giáo ném tiền xuống chân Đức Mẹ, đặt
hòm tiền dưới chân Đức Mẹ để các tín đồ đóng góp, xin sớ rồi đem “hóa” trước chân
tượng đài Đức Maria
3.2. NGUYÊN NHÂN CỦA THỰC TRẠNG
3.2.1. Nguyên nhân từ phía Công giáo
Nguyên nhân từ phía Giáo hộ i Công giáo: Với một giáo phận mà “lòng đạo
đức bình dân” được người Công giáo thực hiện với nhiều biểu hiện phong phú thì sự
kiểm soát từ phía giáo hội là rất khó thực hiện. Hơn nữa, hiện vẫn chưa thấy có một

tài liệu quan phương nào từ phía giáo phận Bùi Chu hay một giáo xứ nào đó thuộc
giáo phận đề cập hay hướng dẫn cụ thể về những chuẩn tắc khi người Công giáo thực
hiện “lòng đạo đức bình dân”.
Nguyên nhân từ phía ngư ờ i Công giáo: Người Công giáo thực hiện các nghi
thức thờ cúng Tổ tiên, thờ Thành Hoàng làng hay thờ Mẫu là do truyền thống từ phía
cha ông họ, cùng với năm tháng thì phát sinh những biểu hiện lệch lạc.
3.2.2. Nguyên nhân từ phía tín ngưỡng truyền thống Việt Nam
- Sự phục hồi nhanh chóng của các loại hình tín ngưỡng dân gian trên địa bàn
14
giáo phận Bùi Chu trong điều kiện nền kinh tế thị trường phát sinh nhiều mặt trái,
tiêu cực.
- Cán bộ làm công tác văn hóa từ cấp tỉnh đến cấp cơ sở còn yếu, thiếu nhạy
bén.
- Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” ở khu dân cư ở
địa bàn giáo phận Bùi Chu chưa được duy trì thường xuyên, thiếu các hình thức sinh
động để thu hút.
- Chưa có hệ thống văn bản đồng bộ với việc quản lý các loại hình tín ngưỡng
truyền thống. Chế tài còn thấp và khó thực hiện.
15
Chương 4
DỰ BÁO XU HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP
NHẰM GÓP PHẦN PHÁT HUY ẢNH HƯỞNG TÍCH CỰC, HẠN CHẾ ẢNH
HƯỞNG TIÊU CỰC CỦA TÍN NGƯỠNG TRUYỀN THỐNG VIỆT NAM ĐẾN
ĐỜI SỐNG ĐẠO CỦA NGƯỜI CÔNG GIÁO Ở GIÁO PHẬN BÙI CHU - NAM
ĐỊNH
4.1. DỰ BÁO XU HƯỚNG ẢNH HƯỞNG CỦA TÍN NGƯỠNG TRUYỀN THỐNG
VIỆT NAM ĐẾN ĐỜI SỐNG ĐẠO CỦA NGƯỜI CÔNG GIÁO Ở GIÁO PHẬN BÙI CHU –
NAM ĐỊNH
4.1.1. Xu hướng tích cực
- Xu hướng tăng cường bảo tồn phát huy những giá trị của tín ngưỡng truyền

thống
- Xu hướng hoàn thiện hệ thống pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo
- Xu hướng chịu ảnh hưởng từ tín ngưỡng truyền thống Việt Nam và đồng hành
cùng dân tộc
4.1.1. Xu hướng tiêu cực
Những tiêu cực nảy sinh trong thực hành tín ngưỡng thờ cúng Tổ tiên, tín
ngưỡng Thành Hoàng làng và tín ngưỡng thờ Mẫu sẽ diễn biến phức tạp hơn.
4.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM GÓP PHẦN PHÁT HUY ẢNH HƯỞNG TÍCH
CỰC, HẠN CHẾ ẢNH HƯỞNG TIÊU CỰC CỦA TÍN NGƯỠNG TRUYỀN THỐNG VIỆT
NAM ĐẾN ĐỜI SỐNG ĐẠO CỦA NGƯỜI CÔNG GIÁO Ở GIÁO PHẬN BÙI CHU – NAM
ĐỊNH
4.2.1. Bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa Công giáo
Các công trình kiến trúc Công giáo như nhà thờ, nhà nguyện, tu viện chính là
những giá trị văn hóa vật thể cần được bảo tồn, giữ gìn, phát huy. Do tiếp nhận ảnh
hưởng của tín ngưỡng truyền thống một cách sáng tạo, cùng thời gian, những giá trị
văn hóa mới được đơm hoa, kết trái, vừa có hàm lượng văn hóa Công giáo, vừa có
hàm lượng văn hóa tín ngưỡng truyền thống Việt Nam. Vì vậy, việc bảo tồn, phát huy
những giá trị di sản văn hóa Công giáo trong giai đoạn mới của cách mạng là hết sức
cần thiết.
16
4.2.2. Giải pháp về nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào
người Công giáo Bùi Chu
Người Công giáo ở giáo phận Bùi Chu hầu hết đều là những người dân lao
động, nhìn chung đời sống vật chất còn gặp nhiều khó khăn, trình độ văn hóa và đời
sống tinh thần của họ còn thấp. Phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, không ngừng nâng
cao đời sống vật chất và tinh thần cho quần chúng giáo dân ở giáo phận Bùi Chu là
đòi hỏi tất yếu.
4.2.3. Giải pháp về xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, chính sách đối
với tín ngưỡng truyền thống và lễ hội Công giáo
Việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, chính sách đối với tín ngưỡng truyền thống và

lễ hội Công giáo là hết sức cấp thiết. Làm sao để các tôn giáo hoạt động lành mạnh trên
tinh thần tự do tín ngưỡng, tôn giáo, có thể phân biệt được những gì thuộc về mê tín dị
đoan có hại cho xã hội cần phải cấm là những vấn đề cơ bản và cốt lõi hàng đầu.
4.2.4. Giải pháp về xây dựng, củng cố đội ngũ cán bộ làm công tác tôn giáo
Củng cố, kiện toàn bộ máy tổ chức làm công tác tôn giáo trên địa bàn thuộc
giáo phận Bùi Chu cần phải được tiến hành thường xuyên và đi vào chiều sâu chất
lượng. Công tác tôn giáo có quan hệ đến nhiều ngành, nhiều cấp, đòi hỏi phải được
tiến hành đồng bộ, phối hợp nhịp nhàng của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo
trực tiếp của Đảng.
4.2.5. Giải pháp về tăng cường công tác tranh thủ các giáo sỹ, Ban hành
giáo trong Công giáo
Những giáo sĩ đều có vị trí vai trò quan trọng trong giáo hội Công giáo. Họ
chính là người “cha” linh hồn của người Công giáo, người Công giáo sẽ nghe theo sự
chỉ dẫn của họ về cả đạo và đời. Do đó, cần hết sức coi trọng công tác vận động,
tranh thủ các giáo sĩ trong đạo Công giáo. Ngoài công tác vận động, tranh thủ các
giáo sĩ là việc tranh thủ Ban hành giáo ở các xứ, họ đạo Công giáo.
4.2.6. Giải pháp từ phía Giáo hội Công giáo
Đối với Giáo hội Công giáo Việt Nam, cần đưa ra những quy định cụ thể,
chẳng hạn vấn đề bài trí bàn thờ, vấn đề mộ chí, Vườn thánh, làm phép xác Hội
đồng Giám mục Việt Nam cần thiết phải bày tỏ thái độ rõ ràng khi xuất hiện những
tin đồn vô căn cứ về việc Đức Mẹ hiện ra, về phép lạ để tránh việc lợi dụng.
17
Đối với giáo phận Công giáo Bùi Chu, những người đứng đầu giáo phận cần căn
cứ vào tình hình thực tế, một mặt tiếp thu, ủng hộ lòng đạo đức bình dân của người
Công giáo trong thực hiện tín ngưỡng thờ cúng Tổ tiên, lễ hội, thờ phụng Đức Maria,
mặt khác phải bày tỏ thái độ trước những việc làm lệch lạc với tín lý, giáo lý, giáo luật.
Đối với giáo xứ, cần thiết nâng cao văn hóa của linh mục trong duy trì văn hóa
tâm linh và thuần phong mỹ tục của người Việt. Nâng cao ý thức cho người Công
giáo và người không theo Công giáo trong việc thực hiện đời sống văn hóa cơ sở.
KẾT LUẬN

Tín ngưỡng, tôn giáo là một vấn đề phức tạp mang tính lịch sử của xã hội loài
người. Đất nước Việt Nam là một quốc gia đa tín ngưỡng, tôn giáo. Các tín ngưỡng
truyền thống phản ánh đậm nét đặc điểm đời sống tinh thần cộng đồng người Việt ở
vùng đồng bằng Bắc Bộ. Các tôn giáo ngoại nhập thường chung sống hoà bình với
các tín ngưỡng bản địa mà chưa từng xảy ra chiến tranh tôn giáo.
Giáo phận Bùi Chu - Nam Định là giáo phận nằm ở phía nam đồng bằng Bắc
bộ. Với điều kiện tự nhiên đặc thù, thuận lợi cả về đường sông, đường biển, đường bộ
nên trở thành địa bàn du nhập Công giáo từ sớm và phát triển qui mô hết sức nhanh
chóng. Từ năm 1757, giáo phận Bùi Chu (lúc đó được gọi với tên giáo phận Đông)
được các giáo sĩ dòng Đa Minh cai quản, cũng được gọi là giáo phận Dòng với nhiều
nét đặc thù. Vì vậy, giáo phận này nhận thánh Đa Minh là quan thầy đệ nhị, ngày 8/8
hàng năm - Đại lễ Kính Thánh Đa Minh - là dịp lễ trọng của người Bùi Chu.
Cũng do vị trí địa lý thuộc vùng đồng bằng Bắc bộ, khu vực giáo phận Bùi Chu
có nhiều loại hình tín ngưỡng truyền thống Việt Nam, trong đó nổi bật là tín ngưỡng
thờ cúng Tổ tiên, tín ngưỡng Thành hoàng làng và tín ngưỡng thờ Mẫu. Tín ngưỡng
thờ cúng Tổ tiên, tín ngưỡng Thành hoàng làng, tín ngưỡng thờ Mẫu bên cạnh những
giá trị, những nét đẹp làm nên bản sắc văn hóa truyền thống, vẫn còn tồn tại những
biểu hiện tiêu cực, những mặt phản giá trị cần khắc phục.
Khi Công giáo du nhập vào Việt Nam, vào vùng giáo phận Bùi Chu, quá trình
truyền giáo, phát triển Công giáo chịu ảnh hưởng sâu sắc bởi các loại hình tín
ngưỡng truyền thống Việt Nam, trong đó nổi bật là tín ngưỡng thờ cúng Tổ tiên, tín
ngưỡng Thành hoàng làng, tín ngưỡng thờ Mẫu. Quá trình ảnh hưởng của tín
18
ngưỡng truyền thống Việt Nam đến đời sống đạo của người Công giáo ở giáo phận
Bùi Chu - Nam Định là một quá trình lâu dài với hai giai đoạn: giai đoạn trước và
giai đoạn sau Công đồng Vatican II (1962 – 1965). Thông qua hệ thống hương ước
các làng Công giáo ở giáo phận Bùi Chu, có thể khẳng định dù giáo hội ngăn cấm
các tín đồ tin và thực hành các tín ngưỡng truyền thống Việt Nam, trong đời sống
đạo của người Công giáo Bùi Chu vẫn chịu ảnh hưởng từ các tín ngưỡng này. Tuy
nhiên, phải nói rằng, quá trình ảnh hưởng của tín ngưỡng truyền thống Việt Nam

đến đời sống đạo của người Công giáo ở giáo phận Bùi Chu - Nam Định mang
nhiều màu sắc và sôi động là từ sau Công đồng Vatican II, với chủ trương Canh tân,
thích nghi của Giáo hội Rôma.
Tín ngưỡng truyền thống Việt Nam không chỉ ảnh hưởng tích cực, làm phong
phú thêm đời sống đạo của người Công giáo ở giáo phận Bùi Chu - Nam Định mà
bản thân nó cũng tạo nên một số biểu hiện tiêu cực trong đời sống đạo của người
Công giáo nơi đây. Dù là ảnh hưởng tích cực hay là ảnh hưởng tiêu cực, vẫn có thể
nhận ra nguyên nhân của nó chịu chi phối rất lớn từ phía Đảng, Nhà nước Việt Nam,
Đảng và chính quyền các cấp ở tỉnh Nam Định và từ phía Giáo hội Công giáo.
Trong thời đại mới, nhằm hướng tới xây dựng nông thôn mới, xây dựng nếp
sống văn hóa tốt đẹp cho người Công giáo Bùi Chu, việc tiếp thu những ảnh hưởng
tích cực, hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực của tín ngưỡng truyền thống Việt Nam
đến đời sống đạo của người Công giáo ở giáo phận Bùi Chu là hết sức cần thiết. Thiết
nghĩ để hoàn thành mục tiêu trên, cần thực hiện một hệ thống các giải pháp từ phía
Đảng, Nhà nước Việt Nam, Đảng và chính quyền các cấp ở tỉnh Nam Định và từ phía
Giáo hội Công giáo.
DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN
QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1. Mai Diệu Anh (2010), “Giải quyết vấn đề tín ngưỡng, tôn giáo liên quan đến an ninh,
trật tự”, Tạp chí Khoa học và Giáo dục an ninh, số 9
2. Mai Diệu Anh (2011), “Một số vấn đề về hội nhập nghi lễ Công giáo với tín
ngưỡng thờ cúng tổ tiên của người Việt hiện nay”, Tạp chí Nghiên cứu tôn giáo,
số 12.
3. Mai Quang Hiện, Mai Diệu Anh (2012), “Về vấn đề bảo tồn những giá trị văn hóa
và bảo đảm an ninh trật tự trong các lễ hội tôn giáo ở Việt Nam hiện nay”, Tạp
chí Nhân quyền, số 5
4. Mai Diệu Anh (2012), “Vài nét về Đại lễ Kính Thánh Đa Minh ở giáo phận Bùi
Chu”, Tạp chí Nghiên cứu tôn giáo, số 11
5. Mai Quang Hiện, Mai Diệu Anh (2012), “Những giá trị văn hóa trong các lễ hội tôn
giáo ở Việt Nam và giải pháp đảm bảo an ninh trật tự trong lễ hội tôn giáo hiện

nay”, Tọa đàm khoa học Một số vấn đề về văn hóa tôn giáo và tư vấn bảo tồn di
sản văn hóa tôn giáo trong giai đoạn hiện nay, Trung tâm bảo tồn di sản Văn hóa
tôn giáo, Hà Nội
6. Mai Diệu Anh (2012), “Đảm bảo quyền tự do tôn giáo của tín đồ Công giáo Việt Nam -
từ thực tiễn ở giáo phận Bùi Chu”, Tạp chí Mặt trận, số 12
7. Mai Diệu Anh (2013), “Một lối sống đạo bình dân của giáo dân giáo phận Bùi Chu
(Nam Định) - lòng sùng kính Đức Mẹ vô nhiễm nguyên tội”, Tạp chí Nghiên
cứu tôn giáo, số 4