MƯỜI LỜI KHUYÊN VỆ SINH AN
TOÀN THỰC PHẨM NGĂN NGỪA
NGỘ ĐỘC THỰC PHẨM
1. Chọn thực phẩm tươi, sạch
Nếu là thực phẩm sống: Chỉ lựa chọn thực phẩm
còn tươi mới, không bị dập nát, không có mùi,
màu lạ.
Nếu là thực phẩm chín: Không mua khi thấy bày
bán gần nơi cống rãnh, bụi bẩn, bùn lầy, nước
đọng, để lẫn lộn thực phẩm sống và chín, không
có dao thớt dùng riêng, không có giá kê cao,
không có dụng cụ che đậy, màu sắc loè loẹt không
tự nhiên và không có đồ bao gói.
1. Chọn thực phẩm tươi, sạch
Nếu là thực phẩm bao gói sẵn: Không mua khi
không có nhãn hàng hoá; Có nhãn mác nhưng
không ghi hạn dùng hoặc đã quá hạn dùng; Không
ghi nơi sản xuất.
Nếu là đồ hộp: Không mua khi hộp không có
nhãn mác, không có hạn sử dụng, không ghi rõ cơ
sở sản xuất.
Bằng kinh nghiệm và các giác quan bình thường,
người nội trợ có thể loại trừ các thực phẩm có
nguy cơ bị ô nhiễm.
2. Thực hiện ăn chín uống sôi, ngâm kỹ rửa sạch rau
quả tươi nhiều lần hoặc rửa dưới vòi nước chảy nếu
có thể, nhất là với các loại ray quả dùng ăn sống.
Nấu chín kỹ thức ăn là cách tiêu diệt các mầm
bệnh bằng nhiệt độ. Nhiệt độ sôi có thể tiêu diệt
hầu hết các loại vi khuẩn gây bệnh, nhất là các
mầm bệnh do ký sinh trùng nếu có. Cần chú ý
đảm bảo nấu chín cả trung tâm của các khối thức
ăn như tảng thịt lớn, giò, bánh… Không nên ăn
các thức ăn sống như gỏi cá, thịt bò tái, tiết canh.
2. Thực hiện ăn chín uống sôi, ngâm kỹ rửa sạch rau
quả tươi nhiều lần hoặc rửa dưới vòi nước chảy nếu
có thể, nhất là với các loại ray quả dùng ăn sống.
Đối với rau quả, việc ngâm, rửa là để làm cho các
độc chất nếu có bị hoà tan và loại bỏ. Trong thực
tế động tác này có thể loại trừ được phần lớn các
dư lượng TBVTV nếu có trên rau quả, phòng
ngừa được ngộ độc.
3. Ăn ngay khi thức ăn vừa nấu xong hoặc
vừa chuẩn bị xong
Thức ăn để lâu không được bảo quản sau khi chế
biến là nguyên nhân phổ biến của rất nhiều vụ ngộ
độc trong bữa ăn gia đình, các bếp ăn tập thể, các
tiệc cưới xin, ma chay, nhất là ở vùng nông thôn.
Lý do là vì vi khuẩn có thể phát triển được trong
khung môi trường 5 – 60 độ, nhiệt độ thích hợp
nhất cho vi khuẩn phát triển nhanh là từ 25 – 37
độ. Vì vậy ăn ngay sau khi thức ăn vừa nấu xong
vừa ngon, vừa đảm bảo dinh dưỡng lại vừa an
toàn, không sợ bị ngộ độc.
4. Che đậy, bảo quản cẩn thận thức ăn sau
khi nấu chín
Sau khi nấu chín thực phẩm cần được che đậy bằng lồng
bàn hay đựng vào tủ thức ăn để tránh bị nhiễm khuẩn từ
môi trường do bụi, đất, hoá chất, ruồi, dán chuột, đặc biệt
các vật nuôi trong nhà như mèo chó đụng chạm vào.
Trong trường hợp chưa ăn đến phải để lâu sau 2h, thực
phẩm nấu chín phải được bảo quản bằng các điều kiện
khác nhau như giữ trong tủ lạnh, hâm giữ ở nhiệt độ trên
60C. Cần nhớ rằng 5 - 60C là nhiệt độ mà ở đó vi khuẩn
có thể tăng sinh trong thực phẩm thậm chí đến mức gây
ngộ độc.
5. Đun kỹ lại thức ăn thừa của bữa trước
khi dùng lại
Chỉ nên dùng lại thức ăn bữa trước thêm 1 lần.
Việc đun lại và đun kỹ thức ăn cũ trước khi dùng
là hết sức cần thiết để tiêu diệt vi khuẩn đã thâm
nhập và tồn tại trong thức ăn, phòng ngộ độc.
Trong nhiều trường hợp nếu thực phẩm bị nhiễm
tụ cầu sinh độc tố, đun lại không bảo đảm ngăn
ngừa được độc tố.
6. Không để lẫn thực phẩm sống và chín,
không nên dùng chung dụng cụ chế biến
Thức ăn đã nấu chín không còn mầm bệnh vì đã
bị diệt bởi nhiệt độ trong quá trình nấu nướng,
trong khi thức ăn sống thường dính nhiều vi
khuẩn kể cả vi khuẩn gây bệnh như Salmonella.
Vì vậy khi vô tình để lẫn sẽ có sự nhiễm chéo của
mầm bệnh từ thực phẩm sống sang thực phẩm
chín gây nguy hiểm. Cũng với lý do trên, việc
dùng chung dụng cụ chế biến như dao thớt, đũa
bát… cũng làm quá trình nhiễm chéo xảy ra qua
các dụng cụ đã dùng chung ấy.
7. Rửa tay bằng nước sạch trước khi
cầm vào thực phẩm
Rửa sạch tay trước khi ăn và sau khi tiếp xúc với các thức
bẩn, sau khi đi vệ sinh. Trong thực tế bàn tay một yếu tố
trung gian truyền mầm bệnh vào thực phẩm. Bàn tay của
người chế biến, cầm, sờ vào thực phẩm cần phải được rửa
sạch, giữ sạch trong suốt quá trình chế biến. Thao tác sai
thường gặp nhất trong các quán ăn bình dân hiện nay là
bàn tay trần thao tác trên thực phẩm chín, ăn ngay, nhưng
luôn cầm sờ vào các vật dụng khác như khăn lau, tiền,
quần áo… trong lúc bán hàng. Điều đó làm TP luôn trong
nguy cơ bị ô nhiễm và người ăn hàng bị ngộ độc.
8. Giữ bếp và dụng cụ nơi chế biến luôn
sạch sẽ, gọn gàng, khô ráo
Cần giữ khu bếp và nơi chế biến gọn gàng, ngăn
nắp, bề mặt khô sạch, xa các nguồn gây ô nhiễm,
như khu chăn nuôi gia súc, nhà vệ sinh, rác thải,
không để nước, rác bẩn ứ đọng và cần được
thường xuyên làm vệ sinh lau rửa. Các đĩa thức ăn
sau khi nấu chín phải được đặt trên mặt bàn, trên
giá không để trực tiếp xuống nền nhà.
9. Không ăn, sử dụng các thức ăn ôi thiu,
mốc, hỏng
Lý do là vì khi có các dấu hiệu ôi hỏng tức là bản
thân thức ăn đã chứa bên trong các chất độc do
thức ăn bản thân nó bị phá huỷ, bị lên men hoặc
bị nhiễm vi khuẩn hay độc tố của vi khuẩn và nấm
mốc ví dụ như vi khuẩn phó thương hàn, tụ cầu
vàng, độc tố vi nấm Afltoxin thường có trong đậu,
lạc mốc… rất nguy hiểm.
10. Chế biến thực phẩm bằng nước sạch
Đó là nguồn nước đã xử lý thông dụng như nước
máy, nước giếng, nước mưa… Nước cần phải
trong, không mầu, không mùi và không có vị lạ.
Cần nhớ rằng thực phẩm hoàn toàn có thể bị ô
nhiễm chỉ đơn thuần vì nguồn nước bị nhiễm bẩn,
nhất là với các tác nhân hoá học hoặc kim loại
nặng. Cần đặc biệt chú ý đến nguồn nước khi chế
biến thực phẩm cho trẻ nhỏ.