SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC
----------------------ĐỀ THI ĐỀ XUẤT

KÌ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT NĂM HỌC
2013-2014
ĐỀ THI MÔN: LỊCH SỬ

Dành cho học sinh các trường THPT
Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian giao
đề
-------------------------

Câu 1 (3,0 điểm)
Hãy nêu những thành tựu văn hóa chủ yếu của Trung Quốc thời
phong kiến. Trong những thành tựu ấy, thành tựu nào đã có ảnh hưởng
sâu sắc đến sự phát triển của phương Tây?
Câu 2 (3,0 điểm)
Trình bày những chính sách đơ hộ của các triều đại phong kiến
phương Bắc đối với nhân dân ta và tác động của các chính sách ấy trên
các mặt kinh tế, văn hóa, xã hội. Tại sao phong kiến phương Bắc không
thực hiện được âm mưu đồng hóa nước ta?
Câu 3 (2,0 điểm)
Tóm tắt cuộc kháng chiến chống Tống thời nhà Lý và chỉ ra nghệ
thuật quân sự độc đáo của cuộc kháng chiến này.
Câu 4 (2,0 điểm)
Nêu các hình thức diễn ra của các cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu
từ thế kỉ XVII đến cuối thế kỉ XVIII. Tại sao có thể khẳng định cuộc cách
mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII là một cuộc cách mạng tư sản triệt
để?
---------------------Hết-------------------Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm

Họ và tên thí sinh………………………………….Số báo danh………………


SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC
————
ĐỀ THI ĐỀ XUẤT

ĐÁP ÁN – THANG ĐIỂM
ĐỀ THI CHỌN HSG LỚP 10 NĂM HỌC 2013-2014
MÔN: LỊCH SỬ

Dành cho học sinh trường THPT
(Đáp án- Thang điểm có 04 trang)

------------------------------------C©
u

1

Néi dung

Hãy nêu những thành tựu văn hóa chủ yếu của Trung Quốc
thời phong kiến. Trong những thành tựu ấy, thành tựu nào
đã có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của phương Tây?
1. Những thành tựu văn hóa chủ yếu của Trung Quốc thời
phong kiến
a. Trong lĩnh vực tư tưởng, tôn giáo
- Trong lĩnh vực tư tưởng Nho giáo giữ vai trò quan trọng, trở
thành cơ sở lí luận và tư tưởng của chế độ phong kiến Trung
Quốc; Trong lĩnh vực tôn giáo, Phật giáo ở Trung quốc được

thịnh hành, nhất là vào thời nhà Đường…
b. Sử học
- Sử học bắt đầu từ thời Tây Hán đã trở thành lĩnh vực nghiên
cứu độc lập mà người đặt nền móng là Tư Mã Thiên.
c. Văn học
- Thơ đường đạt đến đỉnh cao của nội dung và nghệ thuật…
Tiểu thuyết chương hồi xuất hiện với những tác phẩm nổi
tiếng…
d. Toán, thiên văn học, Y dược…
- Toán, thiên văn học, Y dược… của Trung Quốc đạt nhiều
thành tựu quan trọng…
e. Kĩ thuật
- Trung Quốc có bốn phát minh quan trọng: giấy, kĩ thuật in, la
bàn và thuốc súng.
2. Thành tựu có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của
phương Tây
- Thành tựu có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của phương
Tây là kĩ thuật với bốn phát minh quan trọng.
- Giấy và kĩ thuật in được phát minh giúp phổ biến rộng rãi văn
minh phương Tây; la bàn xuất hiện là điều kiện để các cuộc
phát kiến địa lí diễn ra; thuốc súng giúp các nước phương Tây
đẩy mạnh xâm lược thuộc địa.

§iĨm

3,0

0,5
0,5


0,5
0,5
0,5

0,5


2

Trình bày những chính sách đơ hộ của các triều đại phong
kiến phương Bắc đối với nhân dân ta và tác động của các
chính sách ấy trên các mặt kinh tế, văn hóa, xã hội. Tại sao
phong kiến phương Bắc khơng thực hiện được âm mưu
đồng hóa nước ta?
1. Chính sách đô hộ của các triều đại phong kiến phương Bắc
đối với nhân dân ta
- Chính trị
+ Phong kiến phương Bắc chia nước ta thành quận, châu và sáp
nhập vào lãnh thổ Trung Quốc.
+ Chính quyền đơ hộ tăng cường việc kiểm soát, cử quan lại cai
trị tới cấp huyện.
- Kinh tế, văn hóa
+ Tăng cường bóc lột, thực hiện chế độ cống nạp nặng nề; cướp
đoạt ruộng đất, cưỡng bức nhân dân ta cày cấy, thực hiện chính
sách đồn điền, nắm độc quyền về muối và sắt.
+ Các triều đại phong kiến phương Bắc truyền bá Nho giáo vào
nước ta, bắt nhân dân ta phải thay đổi phong tục tập quán theo
người Hán; áp dụng luật pháp hà khắc, thẳng tay đàn áp các
cuộc nổi dậy đấu tranh của nhân dân ta.
2. Tác động chính sách độ hộ của phong kiến phương Bắc đối

với nước ta trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội
- Kinh tế
+ Cơng cụ lao động bằng sắt được sử dụng phổ biến trong sản
xuất…Cơng trình thủy lợi được xây dựng…thủ cơng nghiệp,
thương mại có sự chuyển biến đáng kể…
- Văn hóa, xã hội
+ Nhân dân ta tiếp nhận và “ Việt hóa” những yếu tố tích cực
của nền văn hóa Trung Hoa như ngôn ngữ, văn tự.
+ Mâu thuẫn xã hội sâu sắc, bao trùm là mâu thuẫn giữa nhân
dân ta với chính quyền đơ hộ phương Bắc.
3. Ngun nhân khiến phong kiến phương Bắc khơng thực hiện
được âm mưu đồng hóa nước ta
- Trước khi phong kiến phương Bắc đô hộ, nước ta đã có một
nền văn minh phát triển đó là nền văn minh Văn Lang- Âu Lạc.
Đây là cơ sở quan trọng để nhân dân ta có thể tiếp thu có chọn
lọc văn hóa Trung Hoa…
- Trong q trình phong kiến phương Bắc đô hộ nhân dân ta đã
liên tục đấu tranh, có những cuộc đấu tranh giành được thắng
lợi, đó là những khoảng thời gian quý báu để những giá trị của
người Việt được tỏa sáng, duy trì.
- Mặc dù các triều đại phong kiến phương Bắc ngày càng tăng

3,0

0,25
0,25

0,25

0,25


0,25
0,25
0,25

0,5

0,5


3

4

cường việc cai trị trực tiếp tới cấp huyện, tổ chức các đơn vị
hành chính đến cấp hương, xã nhưng khơng khống chế được
các làng xóm của người Việt. Làng xóm vẫn là nơi bảo tồn và
phát huy những giá trị của người Việt.
Tóm tắt cuộc kháng chiến chống Tống thời nhà Lý và chỉ ra
nghệ thuật quân sự độc đáo của cuộc kháng chiến này.
1. Tóm tắt cuộc kháng chiến chống Tống thời nhà Lý
- Vào những năm 70 của thế kỉ XI, trong lúc Đại Việt đang phát
triển thì nhà Tống bước vào giai đoạn khủng hoảng, phía Bắc bị
người Liêu, Hạ xâm lấn, trong nước nông dân nổi dậy ở nhiều
nơi. Trước tình hình đó, Tể tướng Vương An Thạch đã khuyên
vua nhà Tống xâm lược nước ta: “Nếu thắng. thế Tống sẽ tăng,
các nước Liêu, Hạ sẽ phải kiêng nể”.
- Tin quân Tống chuẩn bị xâm lược báo về, thái hậu cùng vua
Lý đã triệu tập các đại thần họp bàn. Thái úy Lý Thường Kiệt
chủ trương “Ngồi yên đợi giặc không bằng đem quân đánh

trước để chặn mũi nhọn của giặc”. Được sự tán đồng của triều
đình, năm 1075 Lý Thường Kiệt đã kết hợp lực lượng quân đội
của triều đình với lực lượng dân binh của các tù trưởng dân tộc
ít người ở phía Bắc, mở cuộc tập kích lên đất Tống, đánh tan
các đạo quân nhà Tống ở đây rồi rút về nước.
- Đầu năm 1077, khoảng 30 vạn quân Tống đánh sang Đại Việt.
Dưới sự lãnh đạo của Lý Thường Kiệt, quân dân ta đánh tan
quân xâm lược Tống trong trận quyết chiến trên bờ sông Như
Nguyệt. Cuộc kháng chiến kết thúc thắng lợi.
2. Nghệ thuật quân sự độc đáo…
- Tiến Công để phịng thủ, phịng thủ để tiến cơng:
+ Tiến cơng sang đất Tống phá bỏ hệ thống đồn trú làm bàn đạp
xâm lực Đại Việt của chúng rồi rút về xây dựng phịng tuyến
trên sơng Như Nguyệt.
+ Khi qn Tống bị chặn đứng bên bờ sông Như Nguyệt, gặp
phải nhiều khó khăn thì chủ động tiến cơng tiêu diệt địch…kết
thúc thắng lợi cuộc kháng chiến.
Nêu các hình thức diễn ra của các cuộc cách mạng tư sản
tiêu biểu từ thế kỉ XVII đến cuối thế kỉ XVIII. Tại sao có
thể khẳng định cuộc cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ
XVIII là một cuộc cách mạng tư sản triệt để?
1. Các hình thức diễn ra của các cuộc cách mạng tư sản từ
giữa thế kỉ XVI đến cuối thế kỉ XVIII
- Cách mạng tư sản Anh diễn ra dưới hình thức nội chiến
- Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩcách mạng tư sản diễn ra dưới hình thức đấu tranh giành độc
lập.

0,25
2,0


0,5

0,5

0,5

0,25
0,25
2,0

0,25
0,25


- Cách mạng tư sản Pháp diễn ra dưới hình thức nội chiến kết
hợp chiến tranh bảo vệ độc lập dân tộc.
2. Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII là một cuộc cách
mạng tư sản triệt để
- Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII đã hoàn thành các
nhiệm vụ của một cuộc cách mạng tư sản:
+ Lật đổ tận gốc chế độ phong kiến chuyên chế, giải quyết vấn
đề ruộng đất cho nơng dân.
+ Xóa bỏ những cản trở đối với sự phát triển của công thương
nghiệp, thống nhất thị trường dân tộc.
- Làm lung lay chế độ phong kiến ở Châu Âu, mở ra thời đại
mới, thời đại thắng lợi và củng cố của chủ nghĩa tư bản ở các
nước tiên tiến thời bấy giờ.

0,25


0,5
0,25
0,25
0,25

Lưu ý: Trên đây là những ý cơ bản mà bài làm của học sinh phải
đề cập đến. Người chấm tuỳ theo mức độ làm bài của học sinh để vận
dụng cho phù hợp.
SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC KỲ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT NĂM HỌC 2013-2014
ĐỀ THI MÔN: LỊCH SỬ
(Dành cho học sinh THPT chuyên)
Đề đề xuất
Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian phát đề
Câu 1: (2,0 điểm)
Điền câu, từ vào chỗ chấm (.…..) cho đúng, để hồn chỉnh những câu
sau:
1. Người ta khơng chấp nhận có vua …., mỗi phường cử 10 người làm
thành .…, có vai trò như “quốc hội” thay mặt dân quyết định cơng việc trong
nhiệm kì một năm.
2. …… lại có nhiều cơng trình kiến trúc như đền đài, cầu máng dẫn
nước, đấu trường oai nghiêm, đồ sộ và thiết thực, nhưng lại không tinh tế, tươi
tắn, mền mại, gần gũi như những cơng trình ………
3. Khi nhận ruộng, nơng dân phải thực hiện nghĩa vụ đối với nhà nước
theo chế độ tô, dung, điệu (tô: thuế ruộng - bằng lúa; dung: …………. ; điệu:
………………).


4. Trải qua sáu đời vua, chinh chiến nhiều hơn xây dựng, nhưng kinh đô
Đê-li cũng trở thành “………….” ở thế kỉ XIV, như một người đương thời
nhận xét sau khi đã đi rất nhiều nơi.

Câu 2: (2,5 điểm)
Những điểm nổi bật của chế độ phong kiến Trung Quốc dưới thời
Đường? Các phong trào đấu tranh tiêu biểu của nhân dân ta chống ách đô hộ
nhà Đường diễn ra như thế nào?
Câu 3: (2,5 điểm)
Phong trào nào được coi là cuộc đấu tranh công khai đầu tiên trên lĩnh
vực văn hóa tư tưởng của giai cấp tư sản chống lại giai cấp phong kiến? Phân
tích nguyên nhân ra đời và ý nghĩa của phong trào đó?
Câu 4: (2,0 điểm)
Tư tưởng chủ động của nhà Lý trong cuộc kháng chiến chống quân xâm
lược Tống (1075-1077) được thể hiện như thế nào?
Câu 5: (1,0 điểm)
“Đánh cho để dài tóc
Đánh cho để đen răng
Đánh cho nó chích ln bất phản
Đánh cho nó phiến giáp bất hoàn
Đánh cho sử tri Nam quốc anh hùng chi hữu chủ”
Hịch ra trận
Lời hịch đó của nhân vật nào? Những đóng góp của nhân vật đó trong
lịch sử dân tộc?

-------------HẾT------------Thí sinh khơng được sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi khơng giải thích gì
thêm.
Họ và tên thí sinh:………........………..…….…….….….; Số báo danh:….
……………….


SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC

Đáp án đề xuất


Câu
1

2

3

KỲ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT NĂM HỌC 2013-2014
HƯỚNG DẪN CHẤM MÔN: LỊCH SỬ
(Dành cho học sinh THPT chuyên)

Nội dung

Điểm

Điền câu, từ vào chỗ chấm ( ….. ) cho đúng, để hoàn chỉnh những câu sau
1. Có 50 phường ……… một hội đồng 500 (sgk 10 NC tr24)
2. RôMa ….. ở HyLạp (sgk 10 NC tr 30)
3. ……dung; thuế thân bằng lao dịch; điệu: thuế hộ khẩu bằng vải lụa (sgk 10
NC tr41)
4. … “ Một trong những thành phố lớn nhất thế giới” (sgk 10 NC tr56)
Những điểm nổi bật của chế độ phong kiến Trung Quốc dưới thời Đường?
Các phong trào đấu tranh tiêu biểu của nhân dân ta chống ách đô hộ nhà
Đường diễn ra như thế nào?
1. Những điểm nổi bật của chế độ phong kiến Trung Quốc dưới thời Đường
- Về chính trị: Năm 618 Lý Uyên lập nhà Đường, tăng cường bộ máy cai trị
đến các địa phương, cử chức tiết độ sứ, mở khoa thi chọn người ra làm quan...
Về đối ngoại: Mở rộng xâm lược : Nội Mông, Tây vực, Triều Tiên, An Nam..
- Kinh tế: Phát triển toàn diện; chế độ quân điền, ...sản xuất nông nghiệp,

TCN..nhiều trung tâm dệt nổi tiếng, làm gốm sứ...bn bán với nhiều nước…
- Văn hố: Đạt nhiều thành tựu rực rỡ: thơ Đường (Lý Bạch, Đỗ Phủ, Bạch Cư
Dị), Tiểu thuyết...; Phật giáo được truyền bá rộng rãi trong nhân dân...
2. Các phong trào đấu tranh tiêu biểu của nhân dân ta chống ách đô hộ nhà
Đường
- Nhà Đường sang xâm lược, đặt ách đô hộ ở nước ta bóc lột nhân dân ta….
các phong trào đấu tranh liên tiếp nổ ra…
- Khởi nghĩa của Mai Thúc Loan 722…..
- Phùng Hưng 766-790….
- Khúc Thừa Dụ dựng quyền tự chủ 905 buộc vua Đưịng phong ơng làm tiết
độ sứ An Nam ….
Phong trào nào được coi là cuộc đấu tranh cơng khai đầu tiên trên lĩnh
vực văn hóa tư tưởng của giai cấp tư sản chống lại giai cấp phong kiến?
Phân tích nguyên nhân ra đời và ý nghĩa của phong trào đó?
1. Phong trào văn hóa Phục hưng được coi là cuộc đấu tranh công khai đầu
tiên trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng của giai cấp tư sản chống lại giai cấp phong
kiến
2. Nguyên nhân ra đời
- Đến hậu kì trung đại, quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa hình thành trong
lịng xã hội phong kiến. Giai cấp tư sản ra đời, quan hệ sản xuất tư bản chủ
nghĩa đang lớn mạnh và bị chế độ phong kiến kìm hãm.
- Sự tiến bộ của khoa học kĩ thuật giúp con người thốt khỏi tình trạng lạc hậu

2,0
0,5
0,5
0,5
0,5
2,5


0,5
0,5
0,5

0,25
0,25
0,25
0,25
2,5
0,5

0,5
0,5


và nhận thức được bản chất thế giới. Giai cấp tư sản muốn xoá bỏ chướng ngại
vật là chế độ phong kiến cản trở sự phát triển của mình. Giai cấp tư sản thấy
cần phải có hệ tư tưởng và nền văn riêng để phục vụ cho đời sống tinh thần
của mình.
- Giai cấp tư sản thấy người Hy Lạp và Rơma cổ đại đã sáng tạo nên nền văn
hóa mới xán lạn, có nhiều điều phù hợp với mình nên muốn khôi phục và phát
huy những tinh hoa của nền văn hóa đó để đấu tranh, xây dựng một cuộc sống
mới văn minh và tiến bộ
3. Ý nghĩa

4

5

- Phong trào văn hóa Phục hưng là cuộc đấu tranh cơng khai đầu tiên trên lĩnh

vực văn hóa tư tưởng của giai cấp tư sản chống lại giai cấp phong kiến đã suy
tàn
- Đóng vai trị tích cực trong việc phát động quần chúng chống lại chế độ
phong kiến, đề cao những giá trị tốt đẹp cao quý của con người. Chủ nghĩa
nhân văn ngày càng chi phối trong văn học, nghệ thuật và đời sống xã hội.
- Văn hóa Phục hưng là một bước tiến kì diệu trong lịch sử văn minh ở Tây
Âu,… là “cuộc cách mạng tiến bộ vĩ đại”, mở đường cho sự phát triển cao hơn
của văn hóa châu Âu và văn hóa lồi người
Tư tưởng chủ động của nhà Lý trong cuộc kháng chiến chống quân xâm
lược Tống (1075-1077) được thể hiện như thế nào?
1. Chủ động tấn công trước để phá tan sự chuẩn bị xâm lược của nhà Tống:
- Trước âm mưu của nhà Tống, Lý Thường Kiệt không bị động chờ giặc mà
quyết định tấn công trước để đẩy giặc vào thế bị động với tư tưởng “Tiên phát
chế nhân”.....
- Năm 1075, Lý Thường Kiệt đã chỉ huy 10 vạn quân vượt biên giới sang đất
Tống tấn công Châu Khâm, Châm Liêm, Châu Ung đánh ta hoàn toàn sự
chuẩn bị của nhà Tống ...sau đó nhanh chóng chủ động rút về nước.
2. Chủ động xây dựng phòng tuyến chặn giặc:
- Sau khi về nước, Lý Thường Kiệt đã cho chuẩn bị sẵn thế trận đánh giặc mà
quan trọng nhất là lập phòng tuyến Như Nguyệt...... Lý Thường Kiệt bố trí lực
lượng ngày đêm canh phịng cẩn mật, phịng tuyến Như Nguyệt có sự phối hợp
giữa quân bộ và thủy….
3. Chủ động trong tiến công
- Năm 1077, Quách Quỳ đã chỉ huy 30 vạn quân xâm lược nước ta và đã vấp
phải phòng tuyến kiên cố của nhà Lý. Quân ta đẩy lùi các cuộc tấn công của
quân Tống khi chúng vượt sông..
- Khi quân Tống đã mỏi mệt, Lý Thường Kiệt đã chỉ huy quân dân chủ động
kết hợp giữa những cuộc cơng kích nhỏ với những trận quyết chiến đẩy địch
vào thế bị động, tổ chức phản công đánh sang trại giặc và giành thắng lợi....
4. Chủ động kết thúc chiến tranh:

- Khi quân Tống ở vào thế “Tiến thoái lưỡng nan”, ý chí xâm lược bị đè bẹp
thì Lý Thường Kiệt đã chủ động đề nghị giảng hoà để kết thúc chiến tranh….
Bài hịch đó của nhân vật nào? Những đóng góp của nhân vật đó trong
lịch sử dân tộc?
1. Bài hịch đó của vua Quang Trung viết trước khi đánh trận Ngọc Hôi – Đống

0,25

0,25
0,25
0,25
2,0
0,5

0,5
0,25

0,25

0,25
0,25
1,0
0,25


Đa năm 1789
2. Những đóng góp của vua Quang Trung trong lịch sử dân tộc
- Quang Trung - Nguyễn Huệ là người lãnh đạo phong trào nông dân Tây Sơn,
tiêu diệt các tập đoàn phong kiến cát cứ, bước đầu thống nhất đất nước, xóa bỏ
ranh giới Đàng Trong và Đàng Ngoài...

- Nguyễn Huệ là nhà quân sự lỗi lạc đồng thời là vị anh hùng của dân tộc.
Người đã trực tiếp chỉ huy 2 cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Xiêm –
Thanh, bảo vệ nền độc lập dân tộc….
- Là người đứng đầu vương triều Tây Sơn, ông đã đề ra nhiều chính sách xây
dựng nền móng chế độ mới mang tính tồn diện cả về kinh tế, chính trị, xã
hội...Đất nước dần được ổn định, vị thế của vương triều Tây Sơn được nâng
cao …

0,25

0,25

0,25

(Lưu ý: Trên đây là những nội dung cơ bản khi làm bài học sinh phải đề
cập tới. Bài viết đủ nội dung, chính xác, lơgic thì mới cho điểm tối đa).
-------------HẾT-------------

SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC
----------------------ĐỀ CHÍNH THỨC

KÌ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT NĂM HỌC 2011-2012
ĐỀ THI MÔN: LỊCH SỬ

Dành cho học sinh trường THPT Chuyên
Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian giao đề
-------------------------

Câu 1 (1,0 điểm)
Chứng minh văn hóa của Vương quốc Cam-pu-chia và Lào tiếp thu

những giá trị văn hóa truyền thống Ấn Độ.
Câu 2 (1,5 điểm)
Những thành tựu về tư tưởng, tôn giáo của Trung Quốc và Ấn Độ
thời kỳ phong kiến? Ảnh hưởng của các yếu tố này đến văn hoá Việt
Nam?
Câu 3 (2,5 điểm)
Những sự kiện lịch sử nào trong thời kỳ phong kiến Tây Âu là
những cuộc đấu tranh công khai trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng của giai


cấp tư sản chống phong kiến? Trình bày nguyên nhân bùng nổ và ý
nghĩa lịch sử của các sự kiện trên.
Câu 4 (2,5 điểm)
Phân tích nguyên nhân thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thế
kỉ XV? Giải thích vì sao Lê Lợi - Nguyễn Trãi tổ chức hội thề Đơng
Quan.
Câu 5 (2,5 điểm)
Những nét chính về cuộc kháng chiến chống quân xâm lược
Nguyên lần thứ ba (1288) của quân dân nhà Trần. Làm rõ những công lao
của anh hùng dân tộc Trần Hưng Đạo.
-----------------Hết---------------Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm

Họ và tên thí sinh………………………………….Số báo
danh………………

SỞ GD&ĐT VĨNH
PHÚC
————

ĐÁP ÁN – THANG ĐIỂM

ĐỀ THI CHỌN HSG LỚP 10 NĂM HỌC 2011-2012
MÔN: LỊCH SỬ
Dành cho học sinh trường Chuyên
(Đáp án- Thang điểm có 03 trang)
-------------------------------------

Câu
Nội dung
Điểm
1 Chứng minh văn hóa của Vương quốc Cam-pu-chia và Lào tiếp thu 1,0
những giá trị của văn hóa truyền thống Ấn Độ.
- Cùng với quá trình tồn tại và phát triển, cư dân Cam-pu-chia và Lào đã
sáng tạo nên một nền văn hoá bản địa có cội nguồn chung từ thời tiền sử
và sơ sử, trước khi tiếp thu những giá trị của văn hoá truyền thống Ấn
Độ.
0,25


2

3

- Chữ viết: trên cơ sở chữ Phạn của Ấn Độ người Khơ-me có hệ thống
chữ viết riêng. Người Lào có hệ thống chữ viết riêng, được xây dựng
sáng tạo trên cơ sở vận dụng các nét chữ cong của Cam-pu-chia và Mian-ma.
- Tôn giáo: Đạo Phật Đại thừa ảnh hưởng đến Cam-pu-chia, đạo Phật
Tiểu thừa truyền bá vào Lào.
- Kiến trúc, điêu khắc: ở Cam-pu-chia và Lào đã xuất hiện một số cơng
trình kiến trúc Phật giáo tiêu biểu như quần thể kiến trúc Ăng-co Vát và
Ăng-co Thom, Thạt Luổng...

Những thành tựu về tư tưởng, tôn giáo của Trung Quốc và Ấn Độ
thời kỳ phong kiến? Ảnh hưởng của các yếu tố này đến văn hoá Việt
Nam?
1. Những thành tựu về tư tưởng, tôn giáo của Trung Quốc và Ấn Độ thời
kỳ phong kiến
- Trung Quốc.
+ Tư tưởng Nho giáo do Khổng Tử khởi xướng. Đến thời Hán Vũ Đế,
Nho giáo trở thành công cụ sắc bén phục vụ cho nhà nước phong kiến
tập quyền, trở thành cơ sở lý luận và tư tưởng của chế độ phong kiến
Trung Quốc.
+ Thời Tây Hán, Phật giáo từ Ấn Độ truyền vào Trung Quốc. Lúc
đầu, Phật giáo được tryền bá rộng rãi trong nhân dân, chùa chiền
được xây dựng. Đến thời Tùy, Đường, Phật giáo thịnh hành…Thời kỳ
nhà Tống, cùng với sự tôn sùng đạo Phật, Nho giáo được phát triển
thêm một bước về lý luận.
- Ấn Độ.
+ Đạo Phật xuất hiện ở Ấn Độ và được truyền bá rộng khắp dưới thời
vua A-sô-ca, tiếp tục dưới triều Gúp-ta, Hậu Gúp-ta, Hác-sa. Đạo HinĐu (Ấn Độ giáo) ra đời và phát triển. Đây là tơn giáo bắt nguồn từ tín
ngưỡng cổ xưa của người Ấn. Xã hội Ấn Độ tôn thờ rất nhiều thần
thánh, mà chủ yếu 4 thần...
+ Đạo Hồi được du nhập vào Ấn Độ ở thế kỉ XIII và từ đó văn hóa Hồi
giáo được phát triển, tạo nên một Ấn Độ với nền văn hoá phong phú và
đa dạng.
2. Ảnh hưởng đến Việt Nam.
- Đạo Phật của người Ấn Độ sớm ảnh hưởng đến Việt Nam, thời kỳ nhà
Lý, nhà Trần Đạo Phật được truyền bá rộng rãi. Các triều đại phong
kiến đã tiếp thu có chọn lọc phù hợp với văn hoá người Việt: Chùa
chiền xây dựng nhiều nơi: Diên Hựu, Tháp Báo Thiên...
- Nho giáo của Trung Quốc sớm ảnh hưởng đến Việt Nam, đặc biệt thời
kỳ nhà Lê, Nho giáo giữ vị trí độc tôn…

Những sự kiện lịch sử nào trong thời kỳ phong kiến Tây Âu là
những cuộc đấu tranh công khai trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng của

0,25
0,25
0,25
1.5

0,25

0,25

0,25
0,25

0,25
0,25
2,5


giai cấp tư sản chống phong kiến? Trình bày nguyên nhân bùng nổ
và ý nghĩa lịch sử của các sự kiện trên.
- Văn hóa Phục hưng và Cải cách tơn giáo là những cuộc đấu tranh công
khai trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng của giai cấp tư sản chống phong
kiến…
1. Văn hóa Phục hưng.
- Nguyên nhân:
+ Bước vào thời hậu kỳ trung đại, bộ mặt kinh tế của các nước Tây Âu
có nhiều thay đổi. Quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa hình thành từ
trong lịng chế độ phong kiến. Khoa học- kỹ thuật có những tiến bộ giúp

con người thốt khỏi tình trạng lạc hậu, nhận thức được bản chất của thế
giới.
+ Giai cấp tư sản ra đời song những thành tựu về văn hóa từ thế kỷ XI
đến thế kỷ XIII không đáp ứng được nhu cầu của họ. Ngược lại, họ còn
chịu sự ràng buộc bởi hệ tư tưởng khắt khe của giáo hội Thiên Chúa. Do
vậy, giai cấp tư sản cần phải có hệ tư tưởng và nền văn hóa riêng để
phục vụ cho đời sống tinh thần của mình, để đấu tranh với hệ tư tưởng
lỗi thời của giáo hội và giai cấp quý tộc phong kiến đang cản trở sự phát
triển của xã hội.
+ Phong trào cải cách tôn giáo diễn ra mạnh mẽ, cuộc đấu tranh của
nông dân diễn ra sôi nổi trở thành hậu thuẫn cho cuộc đấu tranh của giai
cấp tư sản chống lại quý tộc phong kiến và tăng lữ.
+ Giai cấp tư sản nhìn thấy trong tinh hoa của nền văn hóa Hi Lạp,
Rơma có những điều phù hợp với mình, nên đã phục hồi tinh hoa văn
hóa cổ đại, đấu tranh để xây dựng một xã hội dựa trên nhân bản và tự
do, một nền văn hóa mới. Bắt đầu từ Italia, phong trào Văn hóa Phục
hưng nhanh chóng lan rộng khắp các nước Tây Âu và trở thành trào lưu
rộng lớn.
- Ý nghĩa:
+ Phong trào Văn hóa Phục hưng là cuộc đấu tranh cơng khai đầu tiên
trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng của giai cấp tư sản chống lại giai cấp
phong kiến suy tàn.
+ Phong trào Văn hóa Phục hưng đã đánh bại tư tưởng lỗi thời của chế
độ phong kiến, góp phần quan trọng giải phóng tư tưởng, tình cảm của
con người khỏi sự kìm hãm và trói buộc của Giáo hội; đề cao những giá
trị tốt đẹp của con người; cổ vũ và mở đường cho sự phát triển cao hơn
của văn hóa châu Âu và văn hóa của lồi người.
2. Cải cách tôn giáo
- Nguyên nhân:
+ Thời trung đại, Kitô giáo là chỗ dựa vững chắc nhất và là hệ tư tưởng

của chế độ phong kiến, chi phối đời sống tinh thần của xã hội. Khi giai
cấp tư sản ra đời, Giáo hội có xu hướng ngăn cản, chống lại các phong
trào của giai cấp tư sản đang lên

0,25

0,25

0,25
0,25

0,25

0,25

0,25

0,25


+ Trong xã hội Tây Âu xuất hiện những nhà tư tưởng theo chủ nghĩa nhân
văn: như Luthơ, Can vanh...khởi xướng các phong trào Cải cách tôn giáo.
- Ý nghĩa: Tấn công trực tiếp vào giáo hội Thiên chúa và vào chế độ
phong kiến, châm ngòi làm bùng nổ các cuộc đấu tranh của quần chúng
vốn đang bất mãn với chế độ phong kiến, làm bùng nổ các cuộc chiến

0,25


4


5

tranh nông dân, mở đường cho các cuộc cách mạng tư sản bùng nổ.
Phân tích nguyên nhân thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thế kỉ
XV? Giải thích vì sao Lê Lợi, Nguyễn Trãi tổ chức hội thề Đông
Quan.
1. Nguyên nhân thắng lợi
- Với tinh thần “Quyết không đợi trời chung cùng quân giặc” nghĩa
quân Lam Sơn đã chiến đấu kiên cường, bất khuất, sẵn sàng hi sinh gian
khổ để vượt qua khó khăn, lật đổ nền thống trị của nhà Minh.
- Nghệ thuật quân sự độc đáo của cuộc khởi nghĩa: Với tư tưởng “Lấy
nhân nghĩa để thắng hung tàn, đem chí nhân mà thay cường bạo”, nghệ
thuật đánh lâu dài..., trận quyết chiến chiến lược...., kết thúc chiến tranh.
- Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn có một bộ chỉ huy nghĩa quân vừa kiên định
vừa tài giỏi đứng đầu là Lê Lợi, Nguyễn Trãi.
2. Hội thề Đông Quan thể hiện nghệ thuật kết thúc chiến tranh độc đáo
của Lê Lợi, Nguyễn Trãi.
- Nghĩa quân Lam Sơn đã giành thắng lợi quân sự quyết định chiến
thắng Chi Lăng-Xương Giang, tiêu diệt đạo quân tiếp viện của nhà
Minh, quân Minh mất hết ý chí chiến đấu...
- Với thiện chí nhân nghĩa của dân tộc, đỡ nhọc tướng tá, bớt hao tổn
xương máu, mở đường hiếu sinh hai dân tộc, giữ nền hịa bình mn
thuở, ngăn chặn âm mưu của một cuộc chiến tranh mới...,năm 1428 Lê
Lợi, Nguyễn Trãi tổ chức hội thề Đông Quan... Vương Thông đồng ý
rút quân về nước, cuộc khởi nghĩa thắng lợi hồn tồn.
Những nét chính về cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên
lần thứ ba (1288) của quân dân nhà Trần. Làm rõ những công lao
của anh hùng dân tộc Trần Hưng Đạo.
1.Cuộc kháng chiến lần thứ 3

- Tháng 12-1287, sau thất bại hai lần xâm lược Đại Việt, vua Nguyên
huy động hàng chục vạn qn do Thốt Hoan, Ơ Mã Nhi chỉ huy theo
đường bộ và đường thủy tiến đánh Đại Việt.
- Tháng 1-1288 quân Nguyên vào Thăng Long, Nhà Trần thực hiện rút
lui khỏi kinh thành để bảo toàn lực lượng, quân địch bị nhân dân chống
trả quyết liệt ở nhiều nơi lâm vào tình thế khó khăn phải rút về nước
theo hướng sông Bạch Đằng.
- Trần Hưng Đạo tổ chức trận địa cọc ngầm sơng Bạch Đằng...Tháng 41288, tồn bộ đạo qn Ơ Mã Nhi bị tiêu diệt. Đạo qn Thốt Hoan rút
chạy theo hướng Lạng Sơn bị ta phục kích đánh tan...ngày 18-4-1288,
cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ 3 kết thúc thắng lợi....bảo
vệ vững chắc nền độc lập dân tộc....
2. Công lao của Trần Hưng Đạo
- Là người anh hùng dân tộc kiết xuất, một thiên tài quân sự của nước
Đại Việt, danh tướng thế giới....

0,25
2.5

0,5
0,5
0,5

0,5

0,5
2,5

0,5

0,25


0,5
0,25


- Lãnh đạo nhân dân Đại Việt đánh bại hoàn tồn âm mưu xâm lược của
qn Mơng-Ngun, bảo vệ độc lập chủ quyền của đất nước...
- Trần Hưng Đạo là nhà lý luận quân sự thiên tài với Binh thư yếu lược,
Hịch tướng sỹ...để lại những tư tưởng quân sự có giá trị cho cuộc đấu
tranh giành và bảo vệ độc lập dân tộc: kế sách giữ nước, nghệ thuật huy
động sức mạnh toàn dân, rút lui chiến lược, trận quyt chin chin lc
bng thy chin...
(Lu ý: Trên đây là những nội dung cơ bản khi làm bài học sinh phải đề
cập tới. Bài viết đủ nội dung, chính xác, lôgic thì mới cho điểm tối đa)
---------Ht---------S GD&T VNH PHC
---------------------- CHÍNH THỨC

KÌ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT NĂM HỌC
2010-2011
ĐỀ THI MÔN: LỊCH SỬ

Dành cho học sinh các trường THPT
Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian
giao đề
-------------------------

Câu 1 (2,5 điểm)
Nêu và rút ra nhận xét chung về thành tựu văn hoá của cư dân các
quốc gia cổ đại phương Tây - Hi Lạp và Rô-ma.
Câu 2 (1,5 điểm)

Trình bày sự hình thành xã hội phong kiến ở Trung Quốc.
Câu 3 (2,0 điểm)
Nguyên nhân xuất hiện và vai trò của các thành thị trung đại ở Tây
Âu.
Câu 4 (2,5 điểm)

0,5

0,5


Nêu những chuyển biến về kinh tế, xã hội đưa đến sự ra đời của nhà
nước Văn Lang. Cư dân Văn Lang - Âu Lạc đã đạt được bước tiến như thế nào
về đời sống vật chất và tinh thần?
Câu 5 (1,5 điểm)
Đánh giá vai trò của phong trào Tây Sơn đối với lịch sử dân tộc
cuối thế kỉ XVIII.
------------------Hết---------------Cán bộ coi thi khơng giải thích gì thêm

Họ và tên thí sinh………………………………….Số báo danh………………

SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC
————

ĐÁP ÁN – THANG ĐIỂM
ĐỀ THI CHỌN HSG LỚP 10 NĂM HỌC 2010-2011
MÔN: LỊCH SỬ

Dành cho học sinh các trường THPT
(Đáp án- Thang điểm có 03 trang)


------------------------------------Câu

Đáp án

Điểm

1

Nêu và rút ra nhận xét chung về thành tựu văn hoá của cư dân các
quốc gia cổ đại phương Tây - Hi Lạp và Rôma.
1. Thành tựu
a. Về lịch và chữ viết.
- Về lịch: Người Hi Lạp có hiểu biết chính xác hơn về Trái Đất và hệ Mặt
Trời. Nhờ đi biển, họ thấy Trái Đất hình quả cầu trịn… Người Rơ-ma đã tính
được 1 năm có 365 ngày và ¼ ngày, nên họ định một tháng lần lượt có 30, 31

2,5


2

ngày, riêng tháng Hai có 28 ngày…
- Về chữ viết: Người Hi Lạp và Rô-ma đã phát minh ra hệ thống chữ cái.
Hệ chữ cái Rô-ma, tức là hệ A,B,C…ban đầu gồm 20 chữ, sau đó thêm 6
chữ làm thành hệ thống chữ cái hoàn chỉnh như ngày nay. Họ còn sáng tạo
ra hệ thống chữ số La Mã…
b. Sự ra đời của khoa học.
- Người Hi Lạp, toán học đã vượt lên trên việc ghi chép và giải các bài tốn
riêng biệt…để lại những định lí, định đề có giá trị khái qt hóa cao: Định lí

Talét, trường phái Pitago, tiên đề Ơcơlít…
+ Sử học: Các sử gia Hi Lạp và Rơ-ma đã tập hợp tài liệu, phân tích và trình
bày có hệ thống lịch sử một nước hay một cuộc chiến tranh. Các nhà sử học
tiêu biểu: Hê-rô-đốt, Tu-xi-đít, Ta-xít…
+ Địa lí: Xtra bơn của Hi Lạp cổ đại đã đi và khảo sát nhiều vùng quanh Địa
Trung Hải.
c. Văn học.
- Ở Hi Lạp, sau các anh hùng ca nổi tiếng của Hơ-me là Iliát và Ơđixê, đã
xuất hiện những nhà văn nổi tiếng mà tác phẩm của họ để lại vẫn còn nguyên
giá trị độc đáo. Ê-sin viết Ơ-re-txti, Xơ-phốc-clơ viết Ơ-đíp làm vua...
d. Nghệ thuật.
- Hi Lạp và Rơ-ma có nhiều tượng, đền đài, đấu trường: tượng lực sĩ ném
đĩa, thần Vệ nữ Mi-Lô...đền Pác-tê-nông, đấu trường Rô-Ma...
2. Nhận xét
- Việc sử dụng đồ sắt, tiếp xúc với biển, trình độ sản xuất cao…đã giúp các cư
dân các quốc gia Hi Lạp và Rô-ma cổ đại đạt trình độ sáng tạo văn hố cao.
- Văn hố Hi Lạp và Rô- ma cổ đại ra đời muộn nhưng lại phát triển nhanh
chóng, rực rỡ, phong phú, tồn diện, trở thành đỉnh cao văn hóa cổ đại, đặt
nền móng cho sự phát triển của văn minh nhân loại.
Trình bày sự hình thành xã hội phong kiến ở Trung Quốc.
- Cuối thời Xuân Thu- Chiến Quốc (thế kỉ VIII TCN - thế kỉ III TCN),
Trung Quốc có những tiến bộ lớn trong sản xuất…đưa đến diện tích gieo
trồng được mở rộng, năng xuất và tổng sản lượng nông nghiệp tăng, xã hội
biến đổi sâu sắc.
- Những quan lại và một số nông dân giàu tước đoạt thêm nhiều ruộng đất
công trở thành giai cấp địa chủ.
- Nông dân bị phân hố: một bộ phận giàu có đã ra nhập giai cấp địa chủ, một
số khác vẫn giữ được ruộng đất để cày cấy là nơng dân tự canh…số cịn lại là
những nơng dân nghèo khơng có ruộng hoặc có quá ít buộc phải phải nhận
ruộng đất của địa chủ để cày cấy và nộp tô ruộng đất cho địa chủ trở thành

những nơng dân lĩnh canh.
- Quan hệ bóc lột địa tô của địa chủ với nông dân lĩnh canh dần trở thành
quan hệ bóc lột chủ yếu, quan hệ phong kiến xuất hiện. Năm 221 TCN nhà
Tần thống nhất Trung Quốc, chế độ phong kiến được xác lập ở Trung Quốc.

0,5

0,5

0,25

0,25

0,25
0,25
0,25
0,25
1,5

0,5
0,25

0,25
0,5


3

4


Nguyên nhân xuất hiện và vai trò của các thành thị trung đại ở Tây Âu.
1. Nguyên nhân xuất hiện
- Do sản xuất phát triển, từ thế kỉ XI, ở Tây Âu đã xuất hiện những tiền đề
của nền kinh tế hàng hoá. Giờ đây sản phẩm được bán ra thị trường một
cách tự do, khơng bị đóng kín trong lãnh địa.
- Trong các ngành thủ công nghiệp diễn ra q trình chun mơn hố tương
đối mạnh mẽ. Một số thợ giỏi chỉ làm một nghề thủ công riêng biệt và sống
bằng việc trao đổi sản phẩm thủ công của mình với những nơng nơ khác.
Thủ cơng nghiệp đã tách khỏi nơng nghiệp.
- Để có điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất, trao đổi sản phẩm, một số
thợ thủ cơng đã tìm cách thốt khỏi lãnh địa bằng cách bỏ trốn hoặc dùng tiền
chuộc lại thân phận. Họ đến những nơi có đơng người qua lại như ngã ba, tư
đường, bến sông, bến cảng…để lập các xưởng sản xuất và bn bán hàng hố.
Từ đó thành thị ra đời.
2. Vai trò
- Sự phát triển của các ngành thủ cơng nghiệp và thương nghiệp trong các
thành thị đã góp phần phá vỡ nền kinh tế tự nhiên của các lãnh địa, tạo điều
kiện cho kinh tế hàng hoá giản đơn phát triển
- Thành thị cịn góp phần tích cực xoá bỏ chế độ phong kiến phân quyền,
xây dựng chế độ phong kiến tập quyền thống nhất nhất quốc gia, dân tộc.
- Thành thị mang đến khơng khí tự do và mở mang tri thức cho mọi người,
tạo tiền đề cho việc hình thành các trường đại học lớn ở châu Âu…
Những chuyển biến về kinh tế, xã hội đưa đến sự ra đời của nhà nước
Văn Lang? Cư dân Văn Lang - Âu Lạc đã đạt được bước tiến như thế
nào về đời sống vật chất và tinh thần?
1. Những chuyển biến về kinh tế, xã hội
- Việc sử dụng phổ biến công cụ lao động bằng đồng thau và một số công
cụ lao động bằng sắt, sử dụng sức kéo… dẫn đến sản xuất nơng nghiệp có
những bước phát triển. Cùng với nghề nông cư dân Đông Sơn cịn làm các
nghề thủ cơng nghiệp... Phân cơng lao động trong xã hội giữa nơng nghiệp

và thủ cơng nghiệp hình thành.
- Sự phát triển kinh tế dẫn đến chuyển biến trong xã hội, phân hoá giàu
nghèo diễn ra…cùng với nhu cầu chống ngoại xâm và làm thuỷ lợi đã thúc
đẩy sự ra đời của nhà nước Văn Lang vào thế kỉ VII TCN.
2. Đời sống vật chất và tinh thần của cư dân Văn Lang- Âu Lạc
- Đời sống vật chất: Nguồn lương thực chính của họ là gạo nếp, gạo tẻ, thức
ăn khá phong phú gồm các loại rau củ, các sản phẩm của nghề đánh cá,
chăn nuôi, săn bắn…Trong lao động và sinh hoạt, nam thường đóng khố,
cởi trần; nữ mặc váy áo. Họ ở nhà sàn…
- Đời sống tinh thần: Cư dân Việt cổ có tục nhuộm răng đen, ăn trầu và xăm
mình. Tín ngưỡng chủ yếu và phổ biến của họ là sùng bái tự nhiên như thờ
thần Mặt trời, thần Núi, Sơng…họ có tục thờ cúng cúng tổ tiên, sùng kính

2,0

0,25

0,25

0,25

0,5
0,5
0,25
2,5

0,5
0,5

0,5



5

những người có cơng với làng nước. Tục cưới xin, ma chay, lễ hội…khá
phổ biến, nhất là lễ hội mùa.
- Những giá trị vật chất và tinh thần trên hình thành nên nền Văn minh Văn
Lang- Âu Lạc, nền văn minh giữ vai trị phác hoạ định hình và là nền móng
hình thành nên bản sắc văn hố riêng của dân tộc và truyền thống dân tộc Việt
Nam.
Đánh giá vai trị của phong trào nơng dân Tây Sơn đối với lịch sử dân
tộc cuối thế kỉ XVIII.
- Phong trào nông dân Tây Sơn đã lật đổ ba tập đoàn phong kiến Nguyễn,
Trịnh, Lê, bước đầu thống nhất đất nước…
- Đánh bại quân xâm lược Xiêm (1785), Thanh (1789), bảo vệ nền độc lập dân
tộc…
- Tiến hành nhiều cải cách tiến bộ...mở ra một bước phát triển mới của lịch
sử dân tc.

(Lu ý: Trên đây là những nội dung cơ bản khi làm bài học sinh phải đề
cập tới. Bài viết đủ nội dung, chính xác, lôgic thì mới cho điểm tèi ®a).
---------Hết---------SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC
----------------------ĐỀ CHÍNH THỨC

KÌ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT NĂM HỌC 2011-2012
ĐỀ THI MÔN: LỊCH SỬ

Dành cho học sinh trường THPT Chuyên
Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian giao đề
-------------------------


Câu 1 (1,0 điểm)
Chứng minh văn hóa của Vương quốc Cam-pu-chia và Lào tiếp thu
những giá trị văn hóa truyền thống Ấn Độ.
Câu 2 (1,5 điểm)
Những thành tựu về tư tưởng, tôn giáo của Trung Quốc và Ấn Độ
thời kỳ phong kiến? Ảnh hưởng của các yếu tố này đến văn hoá Việt
Nam?
Câu 3 (2,5 điểm)
Những sự kiện lịch sử nào trong thời kỳ phong kiến Tây Âu là
những cuộc đấu tranh công khai trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng của giai
cấp tư sản chống phong kiến? Trình bày nguyên nhân bùng nổ và ý
nghĩa lịch sử của các sự kiện trên.

0,5
0,5
1,5
0,5
0,5
0,5


Câu 4 (2,5 điểm)
Phân tích nguyên nhân thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thế
kỉ XV? Giải thích vì sao Lê Lợi - Nguyễn Trãi tổ chức hội thề Đơng
Quan.
Câu 5 (2,5 điểm)
Những nét chính về cuộc kháng chiến chống quân xâm lược
Nguyên lần thứ ba (1288) của quân dân nhà Trần. Làm rõ những công lao
của anh hùng dân tộc Trần Hưng Đạo.

-----------------Hết---------------Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm

Họ và tên thí sinh………………………………….Số báo
danh………………

SỞ GD&ĐT VĨNH
PHÚC
————

ĐÁP ÁN – THANG ĐIỂM
ĐỀ THI CHỌN HSG LỚP 10 NĂM HỌC 2011-2012
MÔN: LỊCH SỬ
Dành cho học sinh trường Chuyên
(Đáp án- Thang điểm có 03 trang)
-------------------------------------

Câu
Nội dung
Điểm
1 Chứng minh văn hóa của Vương quốc Cam-pu-chia và Lào tiếp thu 1,0
những giá trị của văn hóa truyền thống Ấn Độ.
- Cùng với quá trình tồn tại và phát triển, cư dân Cam-pu-chia và Lào đã
sáng tạo nên một nền văn hoá bản địa có cội nguồn chung từ thời tiền sử
và sơ sử, trước khi tiếp thu những giá trị của văn hoá truyền thống Ấn
Độ.
0,25
- Chữ viết: trên cơ sở chữ Phạn của Ấn Độ người Khơ-me có hệ thống
chữ viết riêng. Người Lào có hệ thống chữ viết riêng, được xây dựng
sáng tạo trên cơ sở vận dụng các nét chữ cong của Cam-pu-chia và Mi-



2

3

an-ma.
- Tôn giáo: Đạo Phật Đại thừa ảnh hưởng đến Cam-pu-chia, đạo Phật
Tiểu thừa truyền bá vào Lào.
- Kiến trúc, điêu khắc: ở Cam-pu-chia và Lào đã xuất hiện một số cơng
trình kiến trúc Phật giáo tiêu biểu như quần thể kiến trúc Ăng-co Vát và
Ăng-co Thom, Thạt Luổng...
Những thành tựu về tư tưởng, tôn giáo của Trung Quốc và Ấn Độ
thời kỳ phong kiến? Ảnh hưởng của các yếu tố này đến văn hoá Việt
Nam?
1. Những thành tựu về tư tưởng, tôn giáo của Trung Quốc và Ấn Độ thời
kỳ phong kiến
- Trung Quốc.
+ Tư tưởng Nho giáo do Khổng Tử khởi xướng. Đến thời Hán Vũ Đế,
Nho giáo trở thành công cụ sắc bén phục vụ cho nhà nước phong kiến
tập quyền, trở thành cơ sở lý luận và tư tưởng của chế độ phong kiến
Trung Quốc.
+ Thời Tây Hán, Phật giáo từ Ấn Độ truyền vào Trung Quốc. Lúc
đầu, Phật giáo được tryền bá rộng rãi trong nhân dân, chùa chiền
được xây dựng. Đến thời Tùy, Đường, Phật giáo thịnh hành…Thời kỳ
nhà Tống, cùng với sự tôn sùng đạo Phật, Nho giáo được phát triển
thêm một bước về lý luận.
- Ấn Độ.
+ Đạo Phật xuất hiện ở Ấn Độ và được truyền bá rộng khắp dưới thời
vua A-sô-ca, tiếp tục dưới triều Gúp-ta, Hậu Gúp-ta, Hác-sa. Đạo HinĐu (Ấn Độ giáo) ra đời và phát triển. Đây là tơn giáo bắt nguồn từ tín
ngưỡng cổ xưa của người Ấn. Xã hội Ấn Độ tôn thờ rất nhiều thần

thánh, mà chủ yếu 4 thần...
+ Đạo Hồi được du nhập vào Ấn Độ ở thế kỉ XIII và từ đó văn hóa Hồi
giáo được phát triển, tạo nên một Ấn Độ với nền văn hoá phong phú và
đa dạng.
2. Ảnh hưởng đến Việt Nam.
- Đạo Phật của người Ấn Độ sớm ảnh hưởng đến Việt Nam, thời kỳ nhà
Lý, nhà Trần Đạo Phật được truyền bá rộng rãi. Các triều đại phong
kiến đã tiếp thu có chọn lọc phù hợp với văn hoá người Việt: Chùa
chiền xây dựng nhiều nơi: Diên Hựu, Tháp Báo Thiên...
- Nho giáo của Trung Quốc sớm ảnh hưởng đến Việt Nam, đặc biệt thời
kỳ nhà Lê, Nho giáo giữ vị trí độc tơn…
Những sự kiện lịch sử nào trong thời kỳ phong kiến Tây Âu là
những cuộc đấu tranh công khai trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng của
giai cấp tư sản chống phong kiến? Trình bày nguyên nhân bùng nổ
và ý nghĩa lịch sử của các sự kiện trên.
- Văn hóa Phục hưng và Cải cách tôn giáo là những cuộc đấu tranh công

0,25
0,25
0,25
1.5

0,25

0,25

0,25
0,25

0,25

0,25
2,5


khai trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng của giai cấp tư sản chống phong
kiến…
1. Văn hóa Phục hưng.
- Nguyên nhân:
+ Bước vào thời hậu kỳ trung đại, bộ mặt kinh tế của các nước Tây Âu
có nhiều thay đổi. Quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa hình thành từ
trong lòng chế độ phong kiến. Khoa học- kỹ thuật có những tiến bộ giúp
con người thốt khỏi tình trạng lạc hậu, nhận thức được bản chất của thế
giới.
+ Giai cấp tư sản ra đời song những thành tựu về văn hóa từ thế kỷ XI
đến thế kỷ XIII khơng đáp ứng được nhu cầu của họ. Ngược lại, họ còn
chịu sự ràng buộc bởi hệ tư tưởng khắt khe của giáo hội Thiên Chúa. Do
vậy, giai cấp tư sản cần phải có hệ tư tưởng và nền văn hóa riêng để
phục vụ cho đời sống tinh thần của mình, để đấu tranh với hệ tư tưởng
lỗi thời của giáo hội và giai cấp quý tộc phong kiến đang cản trở sự phát
triển của xã hội.
+ Phong trào cải cách tôn giáo diễn ra mạnh mẽ, cuộc đấu tranh của
nông dân diễn ra sôi nổi trở thành hậu thuẫn cho cuộc đấu tranh của giai
cấp tư sản chống lại quý tộc phong kiến và tăng lữ.
+ Giai cấp tư sản nhìn thấy trong tinh hoa của nền văn hóa Hi Lạp,
Rơma có những điều phù hợp với mình, nên đã phục hồi tinh hoa văn
hóa cổ đại, đấu tranh để xây dựng một xã hội dựa trên nhân bản và tự
do, một nền văn hóa mới. Bắt đầu từ Italia, phong trào Văn hóa Phục
hưng nhanh chóng lan rộng khắp các nước Tây Âu và trở thành trào lưu
rộng lớn.
- Ý nghĩa:

+ Phong trào Văn hóa Phục hưng là cuộc đấu tranh cơng khai đầu tiên
trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng của giai cấp tư sản chống lại giai cấp
phong kiến suy tàn.
+ Phong trào Văn hóa Phục hưng đã đánh bại tư tưởng lỗi thời của chế
độ phong kiến, góp phần quan trọng giải phóng tư tưởng, tình cảm của
con người khỏi sự kìm hãm và trói buộc của Giáo hội; đề cao những giá
trị tốt đẹp của con người; cổ vũ và mở đường cho sự phát triển cao hơn
của văn hóa châu Âu và văn hóa của lồi người.
2. Cải cách tơn giáo
- Ngun nhân:
+ Thời trung đại, Kitô giáo là chỗ dựa vững chắc nhất và là hệ tư tưởng
của chế độ phong kiến, chi phối đời sống tinh thần của xã hội. Khi giai
cấp tư sản ra đời, Giáo hội có xu hướng ngăn cản, chống lại các phong
trào của giai cấp tư sản đang lên
+ Trong xã hội Tây Âu xuất hiện những nhà tư tưởng theo chủ nghĩa nhân
văn: như Luthơ, Can vanh...khởi xướng các phong trào Cải cách tôn giáo.
- Ý nghĩa: Tấn công trực tiếp vào giáo hội Thiên chúa và vào chế độ

0,25

0,25

0,25
0,25

0,25

0,25

0,25


0,25
0,25


4

5

phong kiến, châm ngòi làm bùng nổ các cuộc đấu tranh của quần chúng
vốn đang bất mãn với chế độ phong kiến, làm bùng nổ các cuộc chiến
tranh nông dân, mở đường cho các cuộc cách mạng tư sản bùng nổ.
Phân tích nguyên nhân thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thế kỉ
XV? Giải thích vì sao Lê Lợi, Nguyễn Trãi tổ chức hội thề Đông
Quan.
1. Nguyên nhân thắng lợi
- Với tinh thần “Quyết không đợi trời chung cùng quân giặc” nghĩa
quân Lam Sơn đã chiến đấu kiên cường, bất khuất, sẵn sàng hi sinh gian
khổ để vượt qua khó khăn, lật đổ nền thống trị của nhà Minh.
- Nghệ thuật quân sự độc đáo của cuộc khởi nghĩa: Với tư tưởng “Lấy
nhân nghĩa để thắng hung tàn, đem chí nhân mà thay cường bạo”, nghệ
thuật đánh lâu dài..., trận quyết chiến chiến lược...., kết thúc chiến tranh.
- Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn có một bộ chỉ huy nghĩa quân vừa kiên định
vừa tài giỏi đứng đầu là Lê Lợi, Nguyễn Trãi.
2. Hội thề Đông Quan thể hiện nghệ thuật kết thúc chiến tranh độc đáo
của Lê Lợi, Nguyễn Trãi.
- Nghĩa quân Lam Sơn đã giành thắng lợi quân sự quyết định chiến
thắng Chi Lăng-Xương Giang, tiêu diệt đạo quân tiếp viện của nhà
Minh, quân Minh mất hết ý chí chiến đấu...
- Với thiện chí nhân nghĩa của dân tộc, đỡ nhọc tướng tá, bớt hao tổn

xương máu, mở đường hiếu sinh hai dân tộc, giữ nền hịa bình muôn
thuở, ngăn chặn âm mưu của một cuộc chiến tranh mới...,năm 1428 Lê
Lợi, Nguyễn Trãi tổ chức hội thề Đông Quan... Vương Thông đồng ý
rút quân về nước, cuộc khởi nghĩa thắng lợi hồn tồn.
Những nét chính về cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên
lần thứ ba (1288) của quân dân nhà Trần. Làm rõ những công lao
của anh hùng dân tộc Trần Hưng Đạo.
1.Cuộc kháng chiến lần thứ 3
- Tháng 12-1287, sau thất bại hai lần xâm lược Đại Việt, vua Nguyên
huy động hàng chục vạn quân do Thốt Hoan, Ơ Mã Nhi chỉ huy theo
đường bộ và đường thủy tiến đánh Đại Việt.
- Tháng 1-1288 quân Nguyên vào Thăng Long, Nhà Trần thực hiện rút
lui khỏi kinh thành để bảo toàn lực lượng, quân địch bị nhân dân chống
trả quyết liệt ở nhiều nơi lâm vào tình thế khó khăn phải rút về nước
theo hướng sơng Bạch Đằng.
- Trần Hưng Đạo tổ chức trận địa cọc ngầm sơng Bạch Đằng...Tháng 41288, tồn bộ đạo qn Ơ Mã Nhi bị tiêu diệt. Đạo quân Thoát Hoan rút
chạy theo hướng Lạng Sơn bị ta phục kích đánh tan...ngày 18-4-1288,
cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ 3 kết thúc thắng lợi....bảo
vệ vững chắc nền độc lập dân tộc....
2. Công lao của Trần Hưng Đạo

0,25
2.5

0,5
0,5
0,5

0,5


0,5
2,5

0,5

0,25

0,5


- Là người anh hùng dân tộc kiết xuất, một thiên tài quân sự của nước
Đại Việt, danh tướng thế giới....

- Lãnh đạo nhân dân Đại Việt đánh bại hoàn tồn âm mưu xâm lược của
qn Mơng-Ngun, bảo vệ độc lập chủ quyền của đất nước...
- Trần Hưng Đạo là nhà lý luận quân sự thiên tài với Binh thư yếu lược,
Hịch tướng sỹ...để lại những tư tưởng quân sự có giá trị cho cuộc đấu
tranh giành và bảo vệ độc lập dân tộc: kế sách giữ nước, nghệ thuật huy
động sức mạnh toàn dân, rút lui chiến lược, trận quyt chin chin lc
bng thy chin...
(Lu ý: Trên đây là những nội dung cơ bản khi làm bài học sinh phải
đề cập tới. Bài viết đủ nội dung, chính xác, lôgic thì mới cho điểm
tối đa)
---------Ht----------

0,25

0,5

0,5