BăGIÁOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.ăHăCHệăMINH





KIUăNGUYTăTHYăTIểN



NGHIểNăCUăCHIăPHệăTUỂNăTHă
THUăTHUăNHPăCÁăNHỂN





LUNăVNăTHCăSăKINHăT









TP.ăHăChíăMinhăậ Nmă2012
BăGIÁOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.ăHăCHệăMINH

KIUăNGUYTăTHYăTIểN



NGHIểNăCUăCHIăPHệăTUỂNăTHă
THUăTHUăNHPăCÁăNHỂNă


ChuyênăngƠnh:ăTƠiăchínhăậ NgơnăhƠng
Mưăs:ăăăă60340201



LUNăVNăTHCăSăKINHăT



NGIăHNGăDNăKHOAăHC:ăTS.ăPHANăMăHNH




TP.ăHăChíăMinhăậ Nmă2012

i
LIăCÁMăN


Sau quá trình hc tp và nghiên cu, tôi đư hoàn thành lun vn tt nghip ca
mình. Kt qu hôm nay không ch do quá trình n lc ca bn thân, mà còn nh rt
nhiu s h tr và đng viên ca nhiu ngi. Tôi xin chân thành gi li cám n ti:
QuỦ Thy, Cô trng H Kinh t TP.H Chí Minh đư truyn đt nhng kin
thc trong sut thi gian mà tôi đc hc ti trng, đc bit là s hng dn tn
tình ca TS. Phan M Hnh_Khoa Tài chính nhà nc đư tn tình dành nhiu thi
gian hng dn tôi hoàn thành lun vn này.
Ngoài ra, tôi xin chân thành cám n ti Lưnh đo Cc Thu, các anh ch em
đng nghip đư quan tâm và giúp đ tôi hoàn thành lun vn này.
Gia đình, bn bè và nhng ngi đư đng viên, h tr và là ch da tinh
thn, chia s khó khn trong quá trình tôi thc hin lun vn này.
Trong quá trình hoàn tt đ tài, mc dù đư có tham kho nhiu tài liu, tranh
th nhiu Ủ kin đóng góp, tích ly kinh nghim thc tin, song thiu sót là điu
không th tránh khi. Rt mong nhn đc s đóng góp quỦ báu ca Thy, Cô,
đng nghip và các bn.
Xin chân thành cám n

Tácăgi:ăKiuăNguytăThyăTiên

ii
LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tôi, đúc kt t quá
trình hc tp và nghiên cu thc tin trong thi gian qua. Các s liu thu thp đc
và kt qu nghiên cu trình bày trong đ tài này là trung thc. Các tài liu tham
kho có ngun trích dn rõ ràng. Tôi xin hoàn toàn chu trách nhim v ni dung và
tính trung thc ca đ tài nghiên cu này.

Tácăgi:ăKiuăNguytăThyăTiên




















iii
MCăLC
LIăCÁMăN i
LIăCAMăOAN ii
MCăLC iii
DANHăMCăCÁCăBNGăBIU vii
DANHăMCăCÁCăHỊNHăV,ăăTH viii
DANHăMCăCÁCăCHăVITăTT ix
PHNăMăU x
CHNGă1:ăKHUNGăLụăTHUYTăVăCHIăPHệăTUỂNăTHăTHUăVĨă
CHIăPHệăTUỂNăTHăTHUăTNCN 1
1.1 KháiănimătuơnăthăthuăvƠătiêuăchíăđo lngămcăđătuơnăthăthu 1

1.1.1 Quan nim v tuân th thu 1
1.1.2 Tiêu chí đo lng mc đ tuân th thu 2
1.2 nhăhngăcaăchiăphíătuơnăthăthuăđnămcăđătuơnăthăthu 4
1.3 ChiăphíătuơnăthăthuăvƠăchiăphíătuơnăthăthuăTNCN 5
1.3.1 Chi phí tuân th thu 5
1.3.2 Chi phí tuân th thu TNCN 16
CHNGă2:ăTNGăQUANăVăQUNăLụăVĨăCHPăHĨNHăTHUăTNCNăă
VITăNAM 21
2.1 SălcăchínhăsáchăthuăTNCNătiăVităNam 21
2.2 HăthngăqunălỦăthuăthuăthuănhpăcáănhơn 25
2.3 ThcătrngăqunălỦăthuăTNCN 35
2.3.1ăKtăquăđtăđc 35
2.3.1.1 V đng kỦ Mư s thu 35
2.3.1.2 V kim tra thu TNCN 36
2.3.1.3 V Công tác tuyên tuyn h tr NNT 38

iv
2.3.1.4 Công tác thu n, cng ch thu 39
2.3.1.5. X lỦ hoàn thu 40
2.3.1.6 V tuân th ca NNT 41
2.3.2ăVnăđăđtăraăđiăviăcôngătácăqunălỦăthu 45
2.3.2.1 V h thng chính sách thu TNCN 45
2.3.2.2 V t chc b máy ngành thu 46
2.3.2.3 V Qun lỦ thu nhp chu thu 48
2.3.2.4 V công tác kim tra thanh tra thu TNCN 50
2.3.2.5 V c ch qun lỦ thu n và cng ch thu 50
CHNGă3:ăTHITăKăBNGăCỂUăHIăKHOăSÁT THỌNGăQUAă
NGHIểNăCUăNHăTệNH 52
3.1 Tngăquanăvăvnăđănghiênăcu 52
3.1.1 Mc tiêu 52

3.1.2. Phng pháp nghiên cu 52
3.1.3. i tng nghiên cu và phm vi thu thp d liu:. 52
3.1.4. Quy trình xây dng bng câu hi: 52
3.2ăNiădungăxơyădngăvƠăhoƠnăchnhămuăkhoăsátătrongănghiênăcu 52
3.2.1 C s thit k dàn bài cho kho sát 52
3.2.2 Trình bày mu phng vn tiêu biu và hoàn chnh mu phng vn trong
nghiên cu 57
CHNGă4:ăKHOăSÁTăCHIăPHệăTUỂNăTHăQUYTăTOÁNăTHUă
TNCNăNMă2011ăTIăCCăTHUăTP.ăHăCHệăMINH 61
4.1ăcăđimăkhoăsátăvƠăcăcuăktăquăkhoăsát 61
4.2ăPhơnătíchăChiăphíăthiăgian 63
4.3ăPhơnătíchăchiăphíăbngătin 65

v
4.4ăTơmălỦăcaăNNTăvƠănguyênănhơnăsădngătăvnăthuăhocănhăhătrăkhiă
thcăhinăquytătoánăthu 67
4.4.1 Tâm lỦ ca NNT 67
4.4.2 Nguyên nhân s dng t vn thu hoc nh h tr ca NNT 68
4.5ăKtălunăkhoăsátăvƠăphơnătíchănguyênănhơnăphátăsinhăchiăphíătuơnăth. 69
4.5.1 Kt lun kho sát 69
4.5.2 Nguyên nhân phát sinh chi phí tuân th thu TNCN 70
4.5.2.1 Chính sách liên thu đn thu TNCN 70
4.5.2.2 C quan thu 74
4.5.2.3 C quan chi tr thu nhp 78
4.5.2.4 Cá nhân ngi np thu 79
4.5.2.5 Nguyên nhân khách quan khác 82
CHNGă5:ăGIIăPHÁPăGIMăCHIăPHệăTUỂNăTHăTHUăTHUăNHPă
CÁăNHỂN 84
5.1 iăviănhƠănc 84
5.1.1 Phát trin h thng dch v k toán, t vn, kê khai thu 84

5.1.2 iu chnh, b sung mt s quy đnh liên quan đn quyt toán thu TNCN 85
5.1.3 Các quy đnh v thu TNCN phi n đnh lâu dài, d thc hin 86
5.1.4 B sung đy đ quy đnh thng nht hng dn cách tính thu TNCN 87
5.1.5 Cn trin khai mưnh m và hiu qu ci cách hành chính v thu trên c s
nghiên cu, tính toán chi phí tuân th các th tc hành chính v thu. 89
5.1.6 Cn có s trao đi thông tin, phi hp cht ch gia CQT vi các c quan hu
quan trong nc và nc ngoài 90
5.2ăiăviăcăquanăthu 91
5.2.1 Phát huy nhng u đim ca mô hình qun lỦ thu theo sc thu, tng bc áp
dng đng b mô hình qun lỦ thu theo chc nng. 91

vi
5.2.2 Phát trin đi ng cán b ngành thu v cht và lng 92
5.2.3 Nâng cao hiu qu hot đng tuyên truyn, ph bin lut thu TNCN 92
5.2.4 Phát trin dch v h tr NNT 94
5.2.5 M rng, phát trin và nâng cao hiu qu ng dng công ngh thông tin vào
qun lỦ thu TNCN . 95
5.2.6 Thay đi quan đim phc v đi vi NNT 98
5.3ăiăviăngiănpăthu 99
5.3.1 Trong c ch t khai t np thì NNT phi hiu rõ ngha v ca mình 99
5.3.2 C quan chi tr cn t chc b máy k toán chc ch và hu hiu 99
5.4ăHnăchăcaănghiênăcuăvƠăđnhăhngănghiênăcuătipătheo. 100
KTăLUN 101


vii
DANHăMCăCÁCăBNGăBIU
Bng 1.1: Tóm tt nghiên cu chi phí tuân th thu TNCN ca mt s nc phát
trin trên th gii 19
Bng 2.1: Bng thng kê k kê khai thu 30

Bng 2.2: Tóm tt chi phí tuân th ca cá nhân np thu TNCN theo phng pháp
khu tr và kê khai trc tip 32
Bng 2.3: S lng MST do Cc Thu TP.HCM cp 35
Bng 2.4: Tình hình kim tra quyt toán thu TNCN 37
Bng 2.5: Tng hp s liu hoàn thu TNCN t nm 2009 đn 6/2012 40
Bng 2.6: S lng h s phân theo hoàn thu và không hoàn thu 42
Bng 2.7: S lng h s quyt toán thu phân theo quc tch 43
Bng 2.8: Tình hình x pht vi phm hành chính đi vi t khai thu TNCN 44
Bng 3.1 : Các hot đng ca NNT khi quyt toán thu TNCN 56
Bng 3.2: Các khon mc phát sinh chi phí tuân th thu thu nhp cá nhân 59
Bng 4.1: C cu 263 phiu kho sát 61
Bng 4.2: Bng s liu s cá nhân s dng dch v đ h tr kê khai quyt toán thu . 62
Bng 4.3: S lng ngi Vit Nam hoàn thu 62
Bng 4.4: S lng ngi nc ngoài hoàn thu 62
Bng 4.5: Thi gian tuân th phân theo tng khâu công vic 63
Bng 4.6: Chi phí bng tin ca NNT 66
Bng 4.7: Thng kê tâm lỦ ca ngi Vit Nam 67
Bng 4.8: Thng kê tâm lỦ ca ngi nc ngoài 67
Bng 4.9: Nguyên nhân s dng dch v t vn thu hoc nh h tr ngi khác. . 68
Bng 4.10: Quy trình hoàn thu TNCN 77

viii
DANHăMCăCÁCăHỊNHăV,ăăTH
Hình 1.1: Mô hình chi phí tuân th 12
S đ 2.1: H thng qun lỦ thu thu TNCN 26
 th 2.2: Tng s lng MST trc và sau khi áp dng Lut Thu TNCN 35
 th 2.3: S h s quyt toán phân theo hoàn thu và không hoàn thu 42
 th 2.4: S h s quyt toán phân theo quc tch 43
Hình 3.1: Quy trình nghiên cu mu kho sát 52


ix
DANHăMCăCÁCăCHăVITăTT
CQT: c quan thu
HNKTQT: hi nhp kinh t quc t
HTKK: h tr kê khai
NNT: ngi np thu
P.TNCN: phòng thu nhp cá nhân
P.HC-LT: phòng hành chính và lu tr
P.KK&KKT: phòng kê khai và k toán thu
QLT: qun lỦ thu
TNCN: thu nhp cá nhân


x
PHNăMăU
1. tăvnăđănghiênăcu:
Hiu qu ca mt h thng thu th hin trên hai giác đ: hiu qu v hành
thu và hiu qu v kinh t - xư hi. Di gc đ hành thu, tính hiu qu li th hin
 hai mt là chi phí hành thu và hiu qu s thu. Tính hiu qu v chi phí hành thu
th hin  vic tit kim chi phí t chc và qun lỦ thu. Tính hiu qu v s thu th
hin  hiu sut thu cao, hn ch ti đa các hành vi trn thu và tránh thu. Di
góc đ kinh t - xư hi, tính hiu qu ca thu cng đc th hin  hai phng
din. Mt là, tit kim chi phí tuân th ca đi tng np thu. Hai là phát huy tt
vai trò điu tit v mô nn kinh t ca thu.
Vin nghiên cu Qun lỦ kinh t Trung ng (CIEM) (2007) trong bui hi
tho “Chi phí thi gian thc hin các quy đnh v thu” đc t chc vào ngày
31/07/2007 ti Hà Ni đư công b chi phí thi gian thc hin các quy đnh v thu
nm 2007 cho thy mi nm doanh nghip phi mt 1.959,2 gi (tng đng
khong 245 ngày làm vic) đ thc hin các ngha v thu ca mình. Kt qu ca
kho sát này cho thy doanh nghip đư tn khá nhiu chi phí cho hot đng liên

quan đn thu. Tuy nhiên, kt qu nghiên cu chi phí v th tc hành chính v đng
kỦ mư s thu, thu giá tr gia tng, th tc thu thu nhp doanh nghip, thu tiêu
th đc bit, kim tra thanh tra thu ca đi tng là doanh nghip, cha nghiên cu
chi phí tuân th thu thu nhp cá nhân ca cá nhân.
C ch t khai t np thu đư đc Cc thu thc hin thí đim t nm
2004, và áp dng cho tt c NNT t 01/07/2007, NNT phi t tính, t kê khai, t
np thu và chu trách nhim trc pháp lut v vic t kê khai, t np thu ca
mình thay cho c ch c, c ch chuyên qun, NNT th đng. Áp dng c ch mi
này thì đng ngha vi vic chuyn giao gánh nng chi phí qun lỦ ca c quan thu
sang gánh nng chi phí tuân th cho NNT. i vi t chc thông thng có li th
là luôn có mt b phn k toán hoc b phn thu chuyên thc hin vn đ liên
quan đn thu cho t chc. i vi cá nhân, mi ngi dân có chuyên môn trong
các lnh vc khác nhau, trình đ hc vn khác nhau, ngành ngh khác nhau, khi

xi
thc hin c ch t khai mi cá nhân s phi thc kê khai thu cho chính bn thân
h. Do đó, chi phí tuân th cng s khác nhau không ch do kin thc v lut thu
mà còn tùy vào công tác t chc qun lỦ ca c quan thu có phc tp không, công
tác tuyên truyn, h tr, hng dn ca c quan thu có hiu qu không, chính sách
thu có phc tp khó khn cho NNT thc hin không…vv
Chi phí tuân th thu là mt trong nhng yu t nh hng rt ln đn hành
vi tuân th ca NNT. Chi phí tuân th thu cao s thúc đy ngi np tn dng mi
c hi đ trn thu, tránh thu. c bit, trong giai đon hin nay, thu TNCN đang
đc nhiu ngi bàn lun không ch bt cp và thay đi thng xuyên chính sách
thu mà còn nhiu vn đ v th tc hành chính thu, vn đ t chc qun lỦ thu
ca c quan thu có th làm tng chi phí tuân th ca NNT. C th bài vit ca báo
ngày 04/04/2012 ghi nhn Ủ kin ca NNT khi np h s quyt
toán thu nm 2011 : “Ch vài ting mi ti lt mình nhng h s b tr v sa
cha nên phi xp hàng li t đu. NNT mt khong 4 ting đng h đ đc np
h s quyt toán nhng khi np nhân viên thu xem xét h s ch mt vài phút, nu

sai sót thì NNT phi chnh li h s theo yêu cu và xp hàng li đ np h s,
NNT mt thêm vài ting na”. Phn ln NNT cm thy rt phin hà, mt thi gian
khi phi quyt toán thu.

 hiu thêm v chi phí tuân th thu thu TNCN ca cá nhân khi thc hin
kê khai quyt toán thu theo Ủ kin ca NNT, tác gi chn đ tài “Nghiên cu chi
phí tuân th thu thu nhp cá nhân quyt toán thu trc tip ti Cc Thu TP.H
Chí Minh nm 2011”
2. Mcătiêuănghiênăcu:
Mc tiêu chung ca đ tài nghiên cu là phân tích chi phí tuân th thu ca
cá nhân khi thc hin quyt toán thu thu nhp cá nhân nm 2011, tìm ra nguyên
nhân t đó đ xut nhng gii pháp đ đm bo tính hiu qu ca các quy đnh v
th tc hành chính theo hng gim gánh nng hành chính ti đa cho NNT.
3. iătngănghiênăcuăvƠăphmăviănghiênăcu
i tng nghiên cu: cá nhân np thu TNCN.

xii
Phm vi nghiên cu: chi phí tuân th thu TNCN ca cá nhân.
Phm vi thu thp d liu: cá nhân kê khai quyt toán thu TNCN nm 2011
trc tip ti Cc Thu TP.H Chí Minh.
4. Phngăphápănghiênăcu:
Phng pháp đnh tính: phng vn sâu bán cu trúc và tho lun, tham kho
Ủ kin ca NNT và các chuyên gia đ thit k ra bng câu khi kho sát.
Phng pháp thng kê mô t đc da trên kt qu kho sát chi phí tuân th
NNT, s liu thu TNCN, s liu tuân th ca NNT v v t các báo cáo Cc thu,
Tng cc thu và Cc thng kê, cng nh s liu qua báo chí, truyn thông, các
thông tin kinh t.
Ngoài ra, tác gi còn s dng các phng pháp khác khác so sánh, phân tích,
tng hp trong lun vn.
5. ụănghaăthcătin caăđătƠi

Nghiên cu chi phí tuân th thu ca cá nhân giúp các nhà qun lỦ đánh giá
hiu qu h thng qun lỦ thu thu TNCN ca nhng đi tng này. T đó đ
xut gii pháp gim chi phí tuân th cho NNT không nhng hoàn thin, nâng cao
công tác qun lỦ thu mà còn to môi trng thun li thu hút ngi nc ngoài
làm vic ti Vit Nam và nâng cao t giác chp hành ngha v thu TNCN. ng
thi to ngun thu đáng k cho ngân sách nhà nc trong thi gian sp ti.
6. Ktăcuăcaălunăvn
Ngoài phn m đu và kt lun, ni dung ca Lun vn gm 5 chng:
 CHNGă1:ăKHUNGăLụăTHUYTăVăCHIăPHệăTUỂNăTHăTHUă
VĨăCHIăPHệăTUỂNăTHăTHUăTNCN
 CHNGă2:ăTNGăQUANăVăQUNăLụăTHUăTNCNă
 CHNGă3:ăTHITăKăBNGăCỂUăHIăKHOăSÁTăTHỌNGăQUAă
NGHIểNăCUăNHăTệNH
 CHNGă4:ăKHOăSÁTăCHIăPHệăTUỂNăTHăQUYTăTOÁNăTHUă
TNCNăNMă2011ăTIăCCăTHUăTP.HCM
 CHNGă5:ăGIIăPHÁPăGIMăCHIăPHệăTUỂNăTHăTHUăTNCN

1
CHNGă 1:ă KHUNGă Lụă THUYTă Vă CHIă PHệă TUỂNă THă THUă VĨă
CHIăPHệăTUỂNăTHăTHUăTNCN
1.1ăKháiănimătuơnăthăthuăvƠătiêuăchíăđoălng mcăđătuơnăthăthu
1.1.1ăQuanănimăvătuơnăthăthuă
Trên th gii, có nhiu quan nim v tuân th thu, đc trình bày tiêu biu
nh sau:
Theo Jeffrey Lloyd Hamm, B.S (1995) thì tuân th thu đc xác đnh theo
cách sau: NNT khai báo h s khai thu cn thit ti thi đim thích hp và thc
hin chính xác ngha v thu theo quy đnh ca lut thu, các quyt đnh ca tòa án
[25]
Theo t chc OECD (2004) đnh ngha tuân th thu: “Tuân th thu là phm
vi mà đi tng np thu phi hoàn thành các ngha v thu ca mình. Ti nhiu

nc, đi tng np thu có 3 ngha v c bn: (1) np t khai thu đúng hn; (2)
kê khai (báo cáo) chính xác trên t khai nhng thông tin cn thit đ xác đnh s
tin thu; và (3) np ngha v thu kp thi. Các ngha v này thng đc coi là
tuân th v np t khai, tuân th v báo cáo (kê khai), và tuân th v thu np [18]
Theo James và Alley (1999), “ tuân th thu theo cách hiu đn gin nht là
mc đ ngi np thu chp hành ngha v thu đc quy đnh trong lut thu”[24]
Tác gi Nguyn Th L Thúy (2009) : s tuân th thu ca doanh nghip là
hành vi chp hành ngha v thu theo đúng mc đích ca lut mt cách đy đ, t
nguyn và đúng thi gian” [7]
Nguyn Th Thanh Hoài và các thành viên (2011): Tuân th là vic chp hành
ngha v ca NNT theo đúng lut đnh, bao gm các hot đng đng kỦ, kê khai,
báo cáo, np thu. Bt k s vi phm nào xut hin  mt trong các khâu trên đu
dn đn s không tuân th  các mc đ khác nhau.[6]
Theo các đnh ngha trên, tuân th pháp lut thu ca NNT v c bn là th
hin  vic chp hành đy đ, kp thi các quy đnh ca pháp lut thu, c th là

2
vic chp hành các tiêu chí thi gian, mc đ chính xác trung thc và đy đ ca
các hot đng đng kỦ thu, khai thu, np thu và các ngha v khác v thu ca
NNT. Khi tuân th pháp lut thu ca NNT đc nâng cao, rõ ràng, chính sách
pháp lut thu đư đc ban hành và thc thi có hiu qu, đt đc các mc tiêu
mong mun. Suy cho cùng, tính đúng đn hay tiên tin ca chính sách thu, tính
hiu qu ca công tác qun lỦ thu th hin rt rõ  thc trng chp hành pháp lut
thu và ca NNT. [6]

1.1.2ăTiêuăchíăđoălngămcăđătuơnăthăthuă
Nguyn Th Thanh Hoài và các thành viên (2011): ti mt s nc thuc khu
vc Bc M, quan nim v tính tuân th ca NNT đc phân loi theo ngha v ca
NNT, đc tác gi tóm tt nh sau:
- Tuân th trong vic kê khai thu (Filling compliance): đc đo lng bng t

l phn trm t khai đc kê khai đúng hn;
- Tuân th trong vic np thu (Payment compliance): đc đo lng bng t
l phn trm s tin thu đư kê khai đc np đúng hn;
- Tuân th trong vic khai báo thu chính xác (Reporting compliance): đc
đo lng bng t l phn trm s tin np thu đc kê khai so vi s tin thu phi
np theo quy đinh ca lut thu.
Hin nay, trong điu kin áp dng c ch t tính, t khai, t np thu, thc
hin t chc qun lỦ thu theo chc nng, đ cao vai trò t giác ca NNT do vy
hin nay đa s nhng nc trên th gii, trong đó có Vit Nam, s dng nhng tiêu
thc đánh giá nói trên. Theo cách này, các tiêu thc đánh giá mc đ tuân th pháp
lut thu ca NNT da trên c s mc đ tuân th thc hin ngha v thu ca NNT
theo quy đnh ca pháp lut thu, c th Vit Nam:
- Tuân th trong vic đng ký thu: đ đánh giá mc đ tuân th trong vic
đng kỦ thu, các ch tiêu sau đây thng đc s dng:
+ S NNT vi phm v thi gian đng kỦ thu.

3
+ T l % gia s NNT vi phm v thi gian đng kỦ thu so vi tng s đi
tng phi đng kỦ thu.
Nu các ch tiêu này cao chng t mc đ tuân th trong vic đng kỦ thu
cha tt.
- Tuân th v kê khai thu, gm tuân th v np t khai và tuân th trong kê
khai thu.
(1) Tuân th np t khai thu th hin qua ch tiêu sau:
+ Tuân th trong np t khai ca NNT. Ch s này đo lng t l phn trm
gia s t khai đc np và s NNT thc t đc đng kỦ ti CQT. Các t khai
đc np có th bao gm c t khai np đúng hn và t khai chm np.
+Tuân th trong vic np t khai đúng hn, đc đo bng t l gia s t khai
np đúng hn trên tng s t khai đư đc np.
+ Mc đ tuân th trong np t khai nói chung, là t l gia s t khai đư np

đúng hn chia cho tng s NNT đư đng kỦ.
Nu ch tiêu này cao chng t mc đ tuân th thu tt hn.
(2) Tuân th trong vic kê khai thu: Mc đ tuân th v kê khai thu th hin
qua vic kê khai trung thc các khon thu nhp, doanh thu, và sn lng liên quan
đn thu trc thu hay thu gián thu.Tuân th trong kê khai có th đc phát hin,
đánh giá trong quá trình tính và k toán thu và quyt toán thu. Tuân th trong k
toán thu th hin  vic phn ánh, ghi chép trung thc các nghip v liên quan đn
vic tính toán, xác đnh s thu phi np.Tuân th trong quyt toán thu là vic
NNT thc hin tng hp kê khai, tính toán xác đnh vic thc hin ngha v thu
trong k kê khai quyt toán theo quy đnh ca pháp lut thu: trung thc, đy đ và
đúng hn.
- Tuân th trong np thu: th hin qua vic np thu đúng hn, np đ s thu
phi np, các ch tiêu sau thng đc s dng:

4
+ T l s NNT đúng hn trên tng s NNT.
+ T l gia s thu đc np đúng hn trên tng s thu phi np theo ngha
v thu ca NNT.
Nu các ch tiêu này cao chng t mc đ tuân th thu tt hn.
+ Tình hình n đng: đc xác đnh là t l gia s thu n đng so vi tng
s thu phi np. Nu ch tiêu này thp chng t mc đ tuân th thu tt hn.
Tóm li, vic tính toán và phân tích các ch tiêu v tuân th thu đ đánh giá
mc đ tuân th thu, tìm ra các nguyên nhân và có k hoch, bin pháp qun lỦ
phù hp nhm đm bo công bng, góp phn nâng cao mc đ tuân th pháp lut
thu ca NNT [9]
1.2ănhăhngăcaăchiăphíătuơnăthăthuăđnămcăđătuơnăthăthu
Chi phí tuân th thu đc nhiu tác gi đ cp đn khi nghiên cu tuân th
thu nh là mt trong nhng nguyên nhân chính nh hng đn hành vi tuân th
ca ngi np thu nh:
Theo OECD (2009) xác đnh “chi phí tuân th thu là nhng mt trong

nhng yu t kinh t nh hng đn tuân th thu. NNT phi đi din mt s chi
phí đ tuân th quy đnh lut thu ngoài s tin thu thc s mà h phi np. Chi
phí này bao gm thi gian hoàn thành yêu cu theo quy đnh, chi phí k toán và chi
phí gián tip gn lin vi s phc tp ca pháp lut, bao gm chi phí tâm lỦ nh s
cng thng thn kinh xut phát t s không chc chn do phi đáp ng ht tt c
quy đnh lut thu hoc hiu lut thu là gì” [19]
Christina M.Ritsema (2003): chi phí tuân th thu là mt trong nhng yu t
tác đng đn s tuân th thu ca NNT, chi phí tuân th thp s dn đn mc đ t
nguyn tuân th thu ca NNT tng lên và ngc li [23]
Nguyn Th Thanh Hoài (2011) đ cp đn chi phí tuân th thu TNCN và
tác đng đn mc đ tuân th: Chi phí tuân th bao gm thi gian phi b ra đ
hoàn tt th tc thu, chi phí v k toán thu… và có th bao gm c chi phí v mt
tâm lỦ nh cng thng thn kinh do NNT không nm chc h có đáp ng đc các

5
quy đnh ca các lut thu hay không. NNT phi b ra các chi phí trên đ tuân th
ngha v thu, do đó tng s tin mà NNT phi chi ra ln hn s thu thc np vào
NSNN. Nu chi phí tuân th thp s dn đn mc đ tuân th t nguyn tng lên và
ngc li. [6]
Theo tác gi Nguyn Th L Thúy (2009): Chi phí tuân th tác đng đn s
tuân th thông qua hiu ng thu nhp ngha là chi phí tuân th tng s cn tr quyt
đnh tuân th thu và ngc li. [7]
Nguyn Th Thùy Dng (2011): “ nu nhà nc ch quan tâm đn ti thiu
hóa chi phí cho b máy hành thu, đy gánh nng chi phí cho đi tng np thu thì
không gii quyt ti mi quan h gia CQT vi NNT. NNT trc chi phí tuân th
cao s tìm cách tránh thu, trn thu gây khó khn cho c quan thu” [8]
Vì vy, có th thy rng, chi phí tuân th thu t l nghch vi hành vi tuân
th ca NNT. Chi phí tuân th thp s khuyn khích NNT t nguyn chp hành các
quy đnh thu, ngc li, chi phí tuân tuân cao s cn tr tuân th t nguyn ca
NNT, hoc là không tuân th hoc tuân th không đy đ yêu cu ca quy đnh,

thm chí thc hin trn thu.
1.3ăChiăphíătuơnăthăthuăvƠăchiăphíătuơnăthăthuăTNCN
1.3.1ăChiăphíătuơnăthăthu
Tác đng ca chi phí tuân th thu
Vn đ v chi phí tuân th thu ca NNT hoc chi phí phát sinh ca ngi np
thu thc hin theo quy đnh ca pháp lut thu cao hn s tin thu phi np gn
đây đc nhiu s chú Ủ và là ch đ xut hin càng nhiu trong các hi tho gia
gii hc thut, nhà làm chính sách và cng đng nói chung. Chi phí tuân th đư
đc đ cp mt cách rõ ràng trong các chính sách ca các quc gia nh M, Úc,
Anh, Hà Lan và New Zealand và, ngày càng,  n  (Sandford, 1995).  Anh
Quc, đánh giá chi phí tuân th mang tính bt buc khi đ xut mt s thay đi nào
liên quan đn thu (Sandford, 1995).  Úc, bt k s thay đi trong lut thu đu
đc h tr bi c quan đánh giá tác đng chính sách thu (Taxation Impact

6
Statements_TIS), c quan này có nhim v trình bày mt cách chi tit tác đng ca
chính sách mi đn ngi np thu, bao gm vic đánh giá chi phí tuân th.
Sandford (1995) đư ch ra mt s nguyên nhân cn phi quan tâm đn chi phí tuân
th thu:
- S thay đi công ngh (kho sát s thun li ca vic ng dng máy tính vi
quy mô ln)
- Áp dng thu giá tr gia tng trong mt s nc (chi phí tuân th cao và nhìn
thy rõ ràng)
- S phát trin vn hóa công ty liên quan đn khu vc doanh nghip nh.
- S phc tp ca h thng thu
Thut ng chi phí tuân th đư đc đ cp t rt lâu trong nhng nguyên tc
thu ch yu ca Adam Smith’s (1976) trong tác phm “Wealth of Nations”, nhng
mưi ti 150 nm sau sau, gánh nng tuân th th h thng thu mi đc nghiên
cu đu tiên bi Haig (1935). Trong bn nguyên tc chung v đánh thu ca Adam
Smith’s thì có ba nguyên tc liên quan đn trc tip hoc gián tip đn chi phí tuân

th thu, gm tính chc chn th hin s thu mà mi cá nhân phi đóng nên chc
chn và không đc tùy tin, thi gian np thu, phng thc np thu, s thu phi
np nên rõ ràng và ngay thng đi vi ngi np thu và đi vi tng ngi khác;
tính thun tin tc tng loi thu nên đc đánh theo thi gian hoc theo phng
thc thun tin nht cho ngi np thu; tính kinh t trong thu thu ngha là hành
thu không quá đc và làm cn tr phát trin doanh nghip.
Phân tích tác đng ca chi phí tuân th thu cho thy, đa phn các tác gi cho
rng chi phí tuân th không có li và ch mt s trng hp có li. Theo Das-Gupta
(2000): nh hng kinh t ca chi phí tuân th bao gm chi phí ngun lc không
hiu qu, tng s không tuân th, làm bóp méo quyt đnh sn xut và làm gim đu
t, thâm ht cao hn, gim tính công bng, gim tng trng kinh t và đi ngc
vi s bin đng ca giá c ; Idawati Ibarahim and Jeff Pope (2011) “Chi phí tuân
th thu rt quan trng vì nó phn lên lên đc s phc tp ca h thng thu. H

7
thng thu càng phc tp có th dn đn trn thu và tránh thu.  có th cnh
tranh trong th trng toàn cu, chính ph phi có mt s quan tâm v mc đ chi
phí tuân th và có mc đích gim chúng”, See Sandford (1995): khi có s cnh
tranh quc t v đu t nc ngoài thì gánh nng thu có th là yu t trong quyt
đnh ni đu t. Chi phí tuân th, làm tng hiu qu ca thu sut biên, cng làm
bóp méo hoc cn tr quyt đnh đu t trong và ngoài nc; Kaplow (1995) cho
rng k h thu trong các nc đư phát trin vn cao mc dù qun lỦ thu tng đi
hiu qu, qun lỦ thu hiu qu nhng chi phí tuân th cao bi vì s phc tp ca h
thng thu, Ông cho rng nguyên nhân này không đc quan tâm đúng mc;
Laurence Mathieu, Catherine Waddams Price và Francis Antiwi (2007) “ Chi phí
tuân th to ra khong tn tht vô ích rt ln trong kinh t, và không khuyn khích
ngi lao đng tham gia vào th trng lao đng”. Ngc li, Sandford (1989), Ông
đư đ cp đn mt khía cnh có li khác: “chi phí tuân th ca thu có th không
phi lúc nào cng bt li hoàn toàn: các li ích có th phát sinh t s tuân th mà
chính điu này to thành mt khon bù tr cho s thu ca NNT”. Ví d nh mt cá

nhân hoàn thành t khai k lng s tng hp đc thông tin liên quan giúp NNT
có th xem li nhng khon đu t đ qun lỦ tài chính hiu qu hn.
Chattopadhyay và Arindam Das-Gupta (2002) đ cp đn s bi thng ca chi phí
tuân th thu: yêu cu tuân th đc đt ra bi chính quyn, cng có th sinh ra mt s
li ích. iu này th hin trong kho sát ca Bhatnagar (1997). Mt ví d là li ích thu
thp thông tin t lu gi chng t và kt qu gim chi phí bi vì qun lỦ tin mt tt
hn. Bhatnagar đ ngh rng : “chi phí tuân th bi thng” thì quan trng trong gii
thích s sn sàng liên tc ca công ty, đc bit công ty nh, chu chi phí tuân th cao so
vi ngi np thu có nhiu ngun thu nhp khác. Kt qu ca nhng yêu cu tuân th
là cng có mt vòng quay tin mt quan trng trong khu vc t nhân và gia khu vc
t nhân và khu vc chính ph (Godwin, 1995). Khi giá tr li ích vòng quay tin mt b
khu tr t chi phí tuân th, doanh nghip ln li đt đc li ích ròng t h thng. Tuy
nhiên, đi vi doanh nghip nh chi phí ròng thì vn rõ ràng và quan trng. Trong mt
s trng hp, li ích vòng quay tin mt tng tác đng ly tin ca h thng. Mc dù

8
chi phí tuân th đc tìm thy bi Godwin là tng cùng vi quy mô doanh nghip, mc
tng này không theo t l. Trong khi mt phn trm doanh thu, chi phí tuân th có th
là 30 đn 40 ln cao hn đi vi doanh nghip nh hn là doanh nghip ln. Pope
(1994) ch ra rng li ích vòng quay tin mt là chuyn giao tái phân phi, chính điu
này không nh hng tng chi phí ngun ca h thng.
Tuy nhiên, dù chi phí tuân th tác đng th nào thì s không bao gi bin mt
vì chi phí phát sinh do h thng thu và t hot đng ca NNT, chúng ch mt đi khi
h thng thu không còn na. Do đó, mc tiêu đ đt đc hiu qu trong qun lỦ
thu là phi ti thiu hóa chi phí tuân th ca NNT.
Chattopadhyay và Arindam Das-Gupta (2002) nghiên cu chi phí tuân th thu
TNCN có ích trong xây dng chính sách bng cách làm rõ các câu hi sau:
- Chi phí tuân th có nh hng đn s không công bng? và mang tính ly
thoái?
- Chi phí tuân th cao làm gim s thu và s tng trng? Bardsley (1997) ch

rõ vì chi phí tuân th có xu hng mang tính thy thoái và gim chi phí tuân th s
có li nht cho doanh nghip nh. Bi vì, doanh nghip nh s dng nhiu lao
đng, gim chi phí tuân th có hiu qu tích cc v lao đng và hiu sut, phát trin.
Th hai, nu chi phí tuân th tác đng đn tuân th nh hng s thu thu, tài tr
cho khu vc công thâm ht khi phi đi din vi s thu thp có th gây ra đng lc
v mô ngc thông qua các khon n (Chapttopadhyay, 2000) iu này có th nh
hng tng trng và s thu thu trên din rng.
- Chi phí tuân th cao có th khuyn khích không tuân th?
- Có bt k nhu cu nào v đánh giá chi phí tuân th cùng vi đ xut chính
sách thu không? Li ích quan trng nht đi vi NNT và xư hi thì có xu hng
đt sau nhng yêu cu tuân th thu?
- Trc khi chính sách thu đc thc thi, chi phí tuân th đi kèm vi đ xut
mi cn đc đánh giá đ đm bo thc thi lut thu hiu qu và đm bo tuân th?

9
- Tác đng ca chi phí tuân th là gì? Phi chng chi phí tuân th gây ra s
chuyn hng đu t t nhng khu vc chi phí tuân th cao sang khu vc chi phí
tuân th thp dn đn phân phi ngun lc?
- Chi phí tuân th có tác đng đn hiu lc ca công c chính sách v mô
không?
-Chi phí tuân th có làm tng lm phát? Nu giá đc xác đnh tng trên chi
phí, chi phí tuân th có th nh hng giá ca sn phm và tính cnh trnh ca
doanh nghip, c th là doanh nghip nh
S đn gin hóa và chi phí tuân th
H thng thu càng phc tp thì nh hng bt li đn qun lỦ thu, c th
tuân th và chi phí tuân th (Sandford, 1995, Bardsley, 1997). Theo Pope (1994) kt
qu các nghiên cu chi phí tuân th cho rng tính đn gin cn đc xác đnh là có
tm quan trng hn khi so sánh vi mc tiêu thun tin ti đa hóa s thu, c phn và
hiu qu. See Talib (1996) Nhng yu t khác có tác đng tng chi phí tuân th là
s không rõ ràng ca lut thu, s thay đi thng xuyên trong quy đnh v thu,

các quy đnh khác nhau đi vi nhng thành phn khác nhau ca c s thu ( ví d
nh thu nhp t nhiu ngun khác nhau) tính phc tp và thi gian chi phi th tc
qun lỦ. Chi phí tuân th cng phát sinh t s tng đt các quy đnh yu kém dn
đn h thng thu phc tp, th tc quan liêu, thiu tính chuyên nghip trong qun
lỦ thu, và trong quá trình to thun li chóm ngi np thu nào đó hoc hot đng
nào đó.
Mt chính sách nhn mnh vic to ra c s thu phn nh chính xác kh nng
np thu ca ngi np thu có th tng s phc tp và s không rõ ràng ca h
thng thu (Kaplow, 1995). S đn gin hóa trong chính sách thu có th gim hoc
tng chi phí tuân th thu (See also McClure (1989), Boucher (1991), Pope (1994),
Talib (1996), Bardsley (1996), and James, Sawyer and Wallschutzky (1997). u
tiên, s đn gin ca lut thu có nh hng trc tip đn chi phí tuân th ca ngi
np thu và chi phí cng ch ca c quan thu; th hai góp phn gim s không

10
chc chn trong lut thu (Bardsley (1996)). Gim s không chc chn có xu hng
tng tuân th bng cách gim chi phí t vn (Talib, 1996). iu ngc li có th
xy ra (Baedsley, 1997) s tùy tin có th lan truyn trong h thng làm mang li s
trn thu hn s không chc chn. Bng chng thc nghim thì không có kt lun
trong đim này (Alm, Jackson and Mckee (1992) and Klepper and Nagin (1989))
S phc tp ca lut thu khó đo lng mt cách khách quan (See Pope
(1994), McClure (1989), and James, Sawyer and Wallschutzky (1997). Ví d, áp
dng c ch t khai, t np đng ngha vic chuyn gánh nng chi phí tuân th tuân
th t qun lỦ thu ca c quan thu sang ngi np thu, dn đn chi phí tuân th
cao. u đưi thu đc thit k mang đn li ích cho nhà đu t nhng nhìn chung
tng chi phí tuân th ca h, gim li nhun thu và gim u đưi thu. Kt qu,
nhn thc ca ngi np thu là mt ch tiêu quan trng. McClure (1989) xác đnh
5 nguyên nhân phc tp ca lut: (a) quy đnh đ đnh ngha chính xác thu nhp
kinh t thc s; (b) khon chi phí liên quan đn thu; (c) nhng quy đnh đ chng
li s lm dng đc quyn thu hoc kt qu s không công bng; (d) nhng quy

đnh bao quát s chuyn tip gia nhng quy đnh hin hành và nhng quy đnh
mi; (e) thiu tính chc ch logic ca lut thu.
Tuy nhiên, nhiu tranh lun s đn gin hóa cho thy mt s hiu nhm có th
làm h thng thu phc tp. James, Sawyer and Wallschutzky (1997) nhn mnh
rng s đn gin hóa lut thu thì cn thit nhng không có ngha giúp gim chi phí
tuân th ca ngi np thu. Chính sách thu c bn thì cng chu trách nhim đi
vi chi phí tuân th cao. Ví d, vic s dng thu thu nhp hn thu doanh thu tng
s phc tp ca lut thu, tng chi phí tuân th (See Kaplow (1995)). Hoc ví d
khác nh Sandford (1995) và Kaplow (1995) ch ra ngi np thu có th chn đa
dng hóa ngun thu nhp, điu này đòi hi tính thu phc tp đ tránh thu, đánh
đi gia s thu phi np thp vi chi phí tuân th cao. Pope (1994) thc hin
nghiên cu ngi np thu ti Úc cho thy ni bt lên chi phí tuân th thu thu nhp
là mc đ thu nhp và loi hình thc thu đc s dng. Kaplow (1995) và
Glassberf và Smyth (1995) chú Ủ rng son tho lut thu đn gin mc sai lm

11
trong xác đnh vn đ ct lõi: lut thu tr nên phc tp bi vì s phc tp c s
thu, khu tr và đc quyn, bi vì h thng thu đn gin không th phc v cho
nhng trng hp đc bit. Ví d, vi s đn gin hóa nu không có s khu tr
cho t thin, sau đó điu này có th nh hng ngc li hot đng t thin. Ví d
th 2, nu đu t trong khu vc tn chi phí ging nh ri ro sau đó đu t trong khu
vc có th làm gim hn mc ti u nu đc quyn thu không đc áp dng. Lut
thu quá đn gin cng có th có nhng l hòng làm phát sinh nhiu s gii thích,
điu này làm tng s không chc chn và chi phí “tâm lỦ” ca ngi np thu.
Ti M, s đn gin là mt trong nhng nguyên tc quan trng ca phong trào
ci cách thu nhng nm 1980, và đt đn cc đim trong đo lut sa đi thu
1986. So sánh d liu kho sát ca chi phí tuân th thc hin 1982 và 1989,
Blumenthal và Slerod (1992) kt lun rng ci cách thu không làm đo ln s phát
trin trong chi phí tuân th trong nhng nm 1980, có mt s chuyn đng đi lên
ca chi phí tuân th đi vi thu thu nhp cá nhân trong sut khong thi gian này.

H tìm thy rng chi phí tuân th tng vi thu nhp thc s và cao hn đi vi mt
s loi thu nhp c th, nh t kinh doanh, ngun thu nhp t đu t vn, tin hu
và thu nhp cho thuê. Bng chng này h tr cho quan đim tho lun  trên, rng
s đn gin cn thit gim chi phí tuân th.
Do đó, b qua khi nhn mnh v tm quan trng trong son tho lut thu,
Boucher (1991) phân bit ba khía cnh khác nhau ca s đn gin hóa lut thu.
“n gin tuân th” liên quan đn hot đng lu gi tài liu, đin mu t khai thu.
“n gin giao dch” ngha là giao dch tài chính cn đc cu tru đ ti thiu hóa
thu phi np. “n gin quy đnh” phn ánh s d dàng thun tin hiu lut thu.
S đn gián hóa là cn thit, mt s nc đư c gng đn gin hóa lut thu đ
gim chi phí tuân th và chi phí qun lỦ hành chính.
nh ngha chi phí tuân th
Trên th gii, có nhiu tác gi đư đnh ngha chi phí tuân th thu, mt s đnh
ngha đc k đn nh sau: