Tải bản đầy đủ (.pdf) (125 trang)

GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ DỊCH VỤ NGÂN HÀNG ĐIỆN TỬ TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI - CHI NHÁNH TPHCM ĐẾN NĂM 2020 LUẬN VĂN THẠC SĨ.PDF

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.27 MB, 125 trang )

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH



ÔNG HIN PHI


GII PHÁP HOÀN THIN QUN TR DCH V
NGÂN HÀNG IN T TI NGÂN HÀNG TMCP
QUÂN I- CHI NHÁNH TP.HCM
N NM 2020

Chuyên ngành: Qun tr kinh doanh
Mã s:60340102

LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC:
PGS,TS V CÔNG TUN


TP. H CHÍ MINH - 2013
i

LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu riêng ca tôi. Các s liu và ni
dung nghiên cu đc trình bày trong Lun vn là trung thc và tôi xin chu trách
nhim v nhng s liu và ni dung nghiên cu đó. Kt qu nghiên cu ca Lun
vn này cha đc công b trong các công trình khác.



Hc viên


Ông Hin Phi



















ii

MC LC
TRANG BÌA PH
Trang
LI CAM OAN

MC LC
DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG BIU
DANH MC CÁC HÌNH V
PHN M U 1
CHNG 1: C S LÝ LUN V QUN TR DCH V NGÂN HÀNG
IN T 4
1.1.Khái nim v qun tr dch v Ngân hàng đin t 4
1.1.1.nh ngha v qun tr dch v Ngân hàng đin t 4
1.1.2.c đim ca dch v Ngân hàng đin t 6
1.1.3. Ý ngha ca vic áp dng dch v Ngân hàng đin t 7
1.2. Ni dung và quá trình qun tr dch v Ngân hàng đin t 10
1.2.1. Quá trình phát trin ca dch v Ngân hàng đin t 10
1.2.2. Mt s dch v Ngân hàng đin t 11
1.2.3. Mt s sn phm ca Ngân hàng đin t 13
1.3. iu kin và công c đ thc hin qun tr dch v Ngân hàng đin t 15
1.3.1. C s pháp lý 15
1.3.2. H tng công ngh thông tin 18
1.3.3. Ngun nhân lc 20
1.3.4. Mi quan h gia TMT đi vi s phát trin các dch v Ngân hàng đin
t 21
CHNG 2: THC TRNG QUN TR DCH V NGÂN HÀNG IN T
TI NHTMCP QUÂN I CHI NHÁNH TPHCM TRONG THI GIAN
QUA 24
2.1. Thc trng áp dng dch v Ngân hàng đin t ti Vit Nam 24
iii

2.2.Tng quan v Ngân hàng TMCP Quân i- chi nhánh TPHCM 27
2.2.1. S lc quá trình hình thành và phát trin MBHCM 27
2.2.2. C cu t chc 29

2.2.3. H thng qun tr Ngân hàng đin t ti Ngân hàng TMCP Quân i 30
2.3. Kt qu hot đng kinh doanh ca MBHCM giai đon 2009-2012 31
2.3.1. ánh giá v kt qu hot đng kinh doanh ca MBHCM 31
2.3.2. ánh giá v th phn hot đng ca MBHCM 32
2.3.3. Quá trình ng dng công ngh thông tin ti MBHCM 34
2.4. Thc trng qun tr các dch v NHT ti MBHCM trong thi gian qua 35
2.4.1. Thc trng kinh doanh dch v ngân hàng đin t ti MBHCM 35
2.4.2. Thc trng trin khai các hình thc dch v ngân hàng đin t ti MBHCM 39
2.4.2.1. Phone Banking 39
2.4.2.2. Internet Banking 40
2.4.2.3. SMS Banking 40
2.4.2.4. Dch v Call Center 41
2.4.2.5. Web Banking 41
2.4.2.6. Dch v thanh toán 43
2.4.2.7. Dch v th. 47
2.5. Kho sát tình hình s dng dch v NHT ca khách hàng ti Ngân hàng
Quân i- chi nhánh HCM 52
2.6. Thc trng v mt s điu kin đm bo vic qun tr dch v NHT ti
ngân hàng Quân i- chi nhánh HCM 58
2.6.1. V c s pháp lý 58
2.6.2. V c s h tng công ngh thông tin 59
2.6.3. V ngun nhân lc 59
2.7. ánh giá chung v tình hình qun tr dch v NHT ti ngân hàng Quân
i- chi nhánh HCM 61
2.7.1. Nhng kt qu đt đc 61
2.7.2. Nhng tn ti, hn ch 62
iv

2.7.3. Nguyên nhân ca nhng vn đ 64
CHNG 3: GII PHÁP HOÀN THIN QUN TR DCH V NGÂN

HÀNG IN T TI NHTMCP QUÂN I CHI NHÁNH TPHCM N
NM 2020. 69
3.1. Mc tiêu qun tr dch v NHT ti ngân hàng Quân i đn nm 2020 69
3.1.1. Mc tiêu tng quát 69
3.1.2. Mc tiêu c th 70
3.2. Mt s gii pháp hoàn thin qun tr dch v NHT ti MBHCM đn nm
2020 72
3.2.1. Nhóm gii pháp v qun tr dch v NHT 72
3.2.1.1. Gii pháp 1: Xây dng chin lc khách hàng 72
3.2.1.2. Gii pháp 2: S dng hiu qu công tác qung cáo, tip th sn phm 76
3.2.1.3. Gii pháp 3: Phát trin các sn phm dch v ngân hàng trn gói 77
3.2.1.4. Gii pháp 4: M rng mng li kênh phân phi 78
3.2.1.5. Gii pháp 5: Hoàn thin và tng trng các dch v NHT đã có 80
3.2.1.6. Gii pháp 6: Phát trin các dch v mi 83
3.2.2. Nhóm gii pháp v hoàn thin điu kin qun tr dch v NHT 84
3.2.2.1. Gii pháp 1: Hoàn thin khung pháp lý v dch v NHT 84
3.2.2.2. Gii pháp 2: Phát trin h tng công ngh thông tin 84
3.2.2.3. Gii pháp 3: Nâng cao cht lng ngun nhân lc 88
3.3. Kin ngh 91
3.3.1. i vi Nhà nc 91
3.3.2. i vi ngành Ngân hàng 92
KT LUN 95
DANH MC TÀI LU THAM KHO
PH LC



v

DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT

NH Ngân hàng
DN Doanh nghip
TCTD T chc tín dng
ASEAN Hip hi các Quc gia ông Nam Á
NHTM Ngân hàng thng mi
TMT Thng mi đin t
NHT Ngân hàng đin t
NHTMCP Ngân hàng thng mi c phn
NHNN Ngân hàng Nhà nc
DNXNK Doanh nghip Xut nhp khu
NHTMNN Ngân hàng thng mi Nhà nc
MBTW Ngân hàng Quân i -Hi s
MBHCM Ngân hàng Quân i- Chi nhánh Thành ph H Chí Minh















vi


DANH MC CÁC BNG BIU
S hiu
bng
Tên bng Trang
2.1 Mt s hot đng ch yu và kt qu kinh doanh ca
MBHCM giai đon 2009-2012
31
2.2 So sánh th phn ca MBHCM so vi toàn h thng MB 33
2.3 So sánh th phn ca MBHCM so vi các NHTM khác trên
đa bàn
33
2.4 Tình hình thu nhp ca MBHCM giai đon 2009-2012 35
2.5 Tình hình ng dng dch v Ngân hàng đin t ca các ngân
hàng thng mi
39
2.6 Doanh s thanh toán ni đa ca MBHCM giai đon 2010-
2012
44
2.7 Doanh s thanh toán Quc t ca MBHCM giai đon 2009-
2012
44
2.8 Tình hình kinh doanh ngoi t ca MBHCM giai đon 2009-
2012
45
2.9 Tình hình chi tr Kiu hi ca MBHCM giai đon 2009-
2012
47
2.10 Tình hình kinh doanh th ca MBHCM giai đon 2009-2012 48
2.11 Th phn phát hành th ATM ca MBHCM giai đon 2009-
2012

49
2.12 Tình hình các giao dch ATM ca MBHCM giai đon 2009-2012 50
2.13 S lng tài khon khách hàng cá nhân ti MBHCM giai
đon 2009-2012
51
3.1 Giá dch v tham kho và đ xut đi vi dch v NHT ti
Ngân hàng Quân i
74
3.2 Các dch v dành cho dch v Mobile ATM 84
vii

DANH MC CÁC HÌNH V
S hiu
hình v
Tên Hình v Trang
2.1 S đ c cu t chc ngân hàng TMCP Quân i- Chi
nhánh HCM
29
2.2 S đ h thng qun tr ngân hàng đin t 30
2.3 Tình hình thu nhp ca MBHCM giai đon 2009-2012 36
2.4 Tình hình thu nhp t dch v ca mt s ngân hàng quí 3 -
2013
37
2.5 Doanh s kinh doanh ngoi t ca MBHCM giai đon 2009-
2012
46
2.6 Tình hình giao dch ATM ca MBHCM giao đon 2009-
2012
50
2.7 S lng tài khon khách hàng cá nhân ti MBHCM giai

đon 2009-2012
51
2.8 S lng khách hàng đc tham gia kho sát 53
2.9 S lng khách hàng tham gia các loi hình dch v 53
2.10 Mc đ khách hàng s dng các dch v NHT 54
2.11 Ngun nhn bit thông tin ca khách hàng 55
2.12 Các yu t nh hng đn vic la chn dch v ca khách hàng 55
2.13 Mc đ hài lòng ca khách hàng đi vi dch v 56
2.14 Mc đ tin ích ca các loi hình dch v 57
2.15 Lí do khách hàng s dng dch v 57
2.16 Các yu t cn đ phát trin thêm 58
2.17 Biu đ phân b ngun nhân lc ti chi nhánh 60
3.1 S đ m rng mng li 79
3.2 Th Smart Card 87
3.3 Mô hình 3P 90
1

PHN M U
1. Lý do chn đ tài:
Quy mô hot đng, nng lc vn và nng lc cnh tranh ca h thng ngân hàng
trên đa bàn TPHCM ngày càng đc m rng và phát trin. Và theo đó các dch v
ngân hàng cng đc đa dng hóa và phát trin hn. Sn phm dch v ngân hàng
đin t đc hu ht các ngân hàng thng mi quan tâm phát trin. Chính s khác
bit trong các sn phm dch v hin đi đã khng đnh đc thng hiu và công
ngh ca các ngân hàng thng mi.
Vi dân s hin đang sng và làm vic ti TPHCM hn 8 triu ngi, s lng
tài khon giao dch đc m ti NHTM khong 4,5 triu tài khon.Vi s lng tài
khon ln, doanh s giao dch cao s là nhu cu rt ln trong vic thc hin dch v
thanh toán qua ngân hàng. Thu nhp ngày càng cao, cuc sng ngi dân đc
nâng cao hn thì nhu cu s dng dch v ngân hàng s cao hn. Hn th na cùng

vi s phát trin ca khoa hc công ngh thì vic thc hin giao dch trc tuyn
cng là mt trong nhng th trng tim nng cho NHTM.
Vi mc tiêu tr thành mt trong nhng tp đoàn tài chính hàng đu Vit Nam và
vn ra th trng quc t trong thi gian ti. Vi phng châm “ Ngân hàng cng
đng và luôn mang li cho khách hàng s tin li”, Ngân hàng TMCP Quân i đã
xây dng cho mình mt chin lc phát trin t nay cho đn nm 2020 nh sau:
Hoàn thành quá trình tái c cu ngân hàng đ có mt mô hình t chc hin đi,
khoa hc, phù hp vi mc tiêu và đm bo hiu qu kinh doanh, kim soát đc
ri ro, có kh nng cung ng các sn phm dch v ngân hàng đa dng, đáp ng
đc đòi hi ngày càng cao ca khách hàng mi thành phn, ca nn kinh t th
trng cnh tranh đy khc lit.
 đt đc nhng mc tiêu và chin lc đã đ ra thì vic cung cp các dch v
ngân hàng đin t có cht lng cao, an toàn và bo mt nhm phc v tt nhu cu
ngày càng đa dng ca khách hàng là mt chin lc mi có th giúp cho Ngân
hàng Quân i phát trin n đnh, khng đnh v th, thng hiu ca mình trên th
trng và cng là to s khác bit ca MB trong bi cnh nn kinh t suy thoái và


2

s cnh tranh gay gt trong ngành.
T thc t đó, tác gi đã chn đ tài: “ Gii pháp hoàn thin qun tr dch v ngân
hàng đin t ti Ngân hàng TMCP Quân i- chi nhánh Thành ph H Chí Minh
đn nm 2020”.
2. Mc tiêu nghiên cu
 tài đc nghiên cu nhm nhng mc đích sau:
X Th nht, nghiên cu c c lý thuyt v qun tr dch v ngân hàng đin t,
các điu kin và công c đ qun tr dch v NHT. T đó tác gi cho thy
đc vai trò và ý ngha ca vic áp dng các dch v ca NHT trong nn
kinh t.

X Th hai, phân tích thc trng qun tr dch v ngân hàng đin t ti Ngân
hàng TMCP Quân đi-chi nhánh H Chí Minh giai đon 2009-2012. Da
trên so sánh dch v NHT ti các ngân hàng khác trên đa bàn TPHCM và
kt qu kho sát thc t khách hàng ca chi nhánh, tác gi rút ra nhng kt
qu đt đc và nhng vn đ cn khc phc.
X Th ba, đ xut các gii pháp và kin ngh nhm qun tr và phát trin các
dch v ngân hàng đin t ti ngân hàng Quân i- chi nhánh TPHCM đn
nm 2020 theo mc tiêu chung ca Ngân hàng.
3. i tng và phm vi nghiên cu
X i tng nghiên cu: đi tng nghiên cu ca đ tài là gii pháp hoàn
thin các dch v ngân hàng đin t ti Ngân hàng TMCP Quân i- chi
nhánh H Chí Minh.
X Phm vi nghiên cu:
+ V mt không gian: đc gii hn trên đa bàn Tp. H Chí Minh.  tài cng
gii hn vic kho sát ti tr s chi nhánh Ngân hàng Quân i- chi nhánh TPHCM.
Vic kho sát đc tin hành trên các khách hàng đn giao dch vi ngân hàng.
+ V mt thi gian: nghiên cu da trên s liu thng kê v vic s dng dch
v ngân hàng đin t ca h thng Ngân hàng Thng Mi t nm 2011 trên đa
bàn Tp. H Chí Minh, các gii pháp và đ xut áp dng đn nm 2020.


3

4. Phng pháp nghiên cu
4.1. Ngun s liu s cp
X i tng kho sát: khách hàng đã và đang s dng dch v ngân hàng đin
t.
X Phng pháp kho sát: tác gi gi bng câu hi trc tip và phng vn cho
các khách hàng đã và đang s dng dch v ngân hàng đin t.
X a đim kho sát: ti tr s chi nhánh Ngân hàng Quân đi - Chi nhánh Tp.

H Chí Minh.
X X lý s liu kho sát: Các s liu kho sát đc x lý bng phn mm Excel
2007.
4.2. Ngun d liu th cp
X c tác gi thu thp t t liu ca Ngân hàng nhà nc Vit Nam, Tp chí
ngân hàng, Báo cáo ti hi tho Banking and Security nm 2008, th vin,
báo cáo tng kt ca Ngân hàng Quân i
X Tác gi s dng các phng pháp nghiên cu: thng kê, phân tích, so sánh,
logic, tng hp…. đng thi vn dng các kin thc ca các môn hc nghip
v NHTM, tài chính ngân hàng, thng mi đin t và nhng kinh nghim
thc tin trong quá trình làm vic ti ngân hàng Quân i.
5. Kt cu ca lun vn

Phn M đu
• Chng 1: C s lý lun v qun tr dch v ngân hàng đin t.
• Chng 2: Thc trng qun tr dch v ngân hàng đin t ti NHTMCP Quân
i chi nhánh TPHCM trong thi gian qua.
• Chng 3: Gii pháp hoàn thin qun tr dch v ngân hàng đin t ti
NHTMCP Quân i chi nhánh TPHCM đn nm 2020.
Kt lun
Danh mc tài liu tham kho
Ph lc



4

CHNG 1
C S LÝ LUN V QUN TR DCH V
NGÂN HÀNG IN T

1.1. Khái nim v qun tr dch v Ngân hàng đin t
1.1.1. nh ngha v qun tr dch v Ngân hàng đin t
1.1.1.1. nh ngha v qun tr ngân hàng
T khi đt nc chuyn sang nn kinh t th trng và đc bit là k t khi Vit
Nam chính thc tr thành thành viên ca WTO, vn đ qun tr doanh nghip (DN)
đã đc đt ra nh mt yêu cu cp thit và quan trng trong s phát trin chung
ca nn kinh t. Qun tr DN tt đng ngha vi kh nng tip cn tài chính, đu t,
nâng cao giá tr tng trng Ngân hàng là mt doanh nghip rt đc bit. Khác vi
nhng doanh nghip khác đc làm tt c nhng gì mà pháp lut không cm, thì
Ngân hàng ch đc làm nhng gì mà pháp lut cho phép. iu này to nên s đc thù
và là đim mu cht phi chú ý trong mi hot đng qun tr cng nh trin khai
nghip v kinh doanh ca Ngân hàng.
Cho đn nay, khái nim v qun tr dch v NH cha đc đnh ngha mt cách
c th trong bt k t đin nào. Mi quc gia đu có nhng cách hiu khác nhau v
dch v NH.
Các ngân hàng thng mi (NHTM) vi đc thù là các t chc kinh doanh “tin”,
có đ ri ro cao và mc đ nh hng ln thì vn đ qun tr li càng có ý ngha
hn, đc bit đi vi mt nc đang phát trin nh Vit Nam, khi ngân hàng là
ngun tài chính bên ngoài cc k quan trng đi vi DN. Mt ngân hàng yu kém
trong qun tr s không ch gây tn tht cho chính ngân hàng đó, mà còn to nên
nhng ri ro nht đnh mang tính dây chuyn cho các đn v khác và ngc li. Rõ
ràng, kh nng chng đ ca ngân hàng càng cao, kh nng h tr cho khu vc DN
s càng ln. Thi gian ti, khi hàng lot các ngân hàng ngoi s  t "đ b" vào
Vit Nam, chc chn nhng đòi hi v công tác qun tr ngân hàng (QTNH) s càng
gay gt hn đi vi ngân hàng ni.


5

Thông qua tìm hiu v thc tin cung cp dch v t vn qun tr cho các ngân

hàng, nhu cu ca mi doanh nhân lãnh đo ngân hàng chúng ta có th hiu đc
“Qun tr ngân hàng là s mong mun ngân hàng có nhng bc đi bài bn trong c
kinh doanh và t chc, hng dn ti nhng chun mc quc t. Qua đó gim thiu
nhng ri ro có th phát sinh ngoài d đoán và tng giá tr li nhun cng nh tính
cnh tranh ca ngân hàng trên th trng”.
Hoc cng có khái nim cho rng: “Công tác qun tr ngân hàng tác đng đn kh
nng chp nhn ri ro ca ngân hàng, là thc đo cho kh nng chng đ ca ngân
hàng trc bin đng ca nn kinh t. Không nhng th, hot đng ca ngân hàng
tác đng đn sn lng ca nn kinh t bi l các ngân hàng huy đng và phân b
tit kim ca xã hi. c bit  các nc đang phát trin, khi các ngân hàng là
ngun tài chính bên ngoài rt ln ca DN, qun tr ngân hàng tt s góp phn thúc
đy qun tr DN ca các DN mà h cho vay.”
Tóm li, hin nay  Vit Nam vn cha có s thng nht v khái nim cng nh
danh mc các ch tiêu v qun tr dch v NH trong các vn bn lut. Tuy nhiên t
s kt hp thc t nhu cu ca ngân hàng cng nh s t vn ca các công ty t
vn , tác gi thng nht cách hiu v qun tr dch v NH nh sau: Qun tr dch v
ngân hàng là công tác t chc và qun tr ti ngân hàng mà thông qua đó s có tác
đng trc tip không ch đn giá tr ca ngân hàng mà còn ti v th và uy tín ca
ngân hàng ( Phng Mi, 2008).
1.1.1.2. nh ngha v dch v Ngân hàng đin t
Ngân hàng đin t là mt dng ca TMT ng dng trong hot đng kinh doanh
ngân hàng. ây chính là s kt hp gia mt s dch v ngân hàng truyn thng vi
công ngh thông tin (CNTT) và đin t vin thông. Khi có nhu cu giao dch khách
hàng không nht thit phi đn ngân hàng mà vn có th thc hin mt cách nhanh
chóng thông qua các kênh phân phi đin t.
Vi dch v ngân hàng đin t (NHT), khách hàng có kh nng truy nhp t xa
nhm: thu thp thông tin, thc hin các giao dch thanh toán, tài chính da trên các
tài khon lu ký ti ngân hàng và đng ký s dng các dch v mi.



6

Hay nói cách khác, dch v NHT là mt h thng phn mm vi tính cho phép
khách hàng tìm hiu hay mua dch v ngân hàng thông qua vic kt ni mng máy
tính ca mình vi ngân hàng.
Các khái nim trên đu đnh ngha NHT thông qua các dch v cung cp hoc
qua kênh phân phi đin t. nh ngha này có th đúng  tng thi đim nhng
không th khái quát ht đc c quá trình lch s phát trin cng nh trong tng
lai. Mt đnh ngha tng quát nht v NHT có th đc din đt nh sau: NHT
bao gm tt c các dng ca giao dch gia ngân hàng và khách hàng (cá nhân và t
chc) da trên quá trình x lý và chuyn giao d liu s hóa nhm cung cp sn
phm dch v ngân hàng ( Nguyn ng Hu, 2004).
1.1.2. c đim ca dch v Ngân hàng đin t
So vi các hot đng giao dch truyn thng, ngân hàng đin t có mt s đim
khác bit c bn sau :
Các bên tin hành giao dch đin t không tip xúc trc tip vi nhau.
Trong giao dch truyn thng, các bên thng gp g nhau trc tip đ tin hành
giao dch. Các giao dch đc thc hin ch yu theo nguyên tc vt lý nh chuyn
tin, séc hóa đn, vn đn, gi báo cáo. Các phng tin vin thông nh: fax, telex
ch đc s dng đ trao đi s liu kinh doanh. Tuy nhiên vic s dng các giao
dch truyn thng ch đ chuyn ti thông tin mt cách trc tip gia hai đi tác ca
cùng mt giao dch.
Giao dch đin t cho phép mi ngi cùng tham gia t các vùng xa xôi ho lánh
đn các khu vc đô th ln, to điu kin cho tt c mi ngi  khp mi ni đu
có c hi ngang nhau tham gia vào th trng giao dch toàn cu và không đòi hi
nht thit phi có mi quen bit vi nhau.
Giao dch đin t đc thc hin trong mt th trng không có biên gii
(th trng thng nht toàn cu). Giao dch đin t trc tip tác đng ti môi
trng cnh tranh toàn cu.
Giao dch đin t ngày càng phát trin, thì máy tính cá nhân tr thành ca s cho

doanh nghip hng ra th trng trên khp th gii. Vi thng mi đin t, mt


7

doanh nhân dù mi thành lp đã có th kinh doanh  Nht Bn, c và Chile , mà
không h phi di chuyn thng xuyên, mt công vic trc kia phi mt nhiu
nm.
Giao dch đin t cn nhiu ch th tham gia
Trong giao dch đin t, ngoài các ch th tham gia quan h giao dch ging nh
giao dch thng mi truyn thng đã xut hin mt bên th ba đó là nhà cung cp
dch v mng, các c quan chng thc là nhng ngi to môi trng cho các
giao dch thng mi đin t. Nhà cung cp dch v mng và c quan chng thc
có nhim v chuyn đi, lu gi các thông tin gia các bên tham gia giao dch
thng mi đin t, đng thi h cng xác nhn đ tin cy ca các thông tin trong
giao dch thng mi đin t.
Giao dch đin t ly mng li thông tin làm th trng.
Thông qua giao dch đin t, nhiu loi hình kinh doanh mi đc hình thành. Ví
d: các dch v gia tng giá tr trên mng máy tính hình thành nên các nhà trung
gian o làm các dch v môi gii cho gii kinh doanh và tiêu dùng, các siêu th o
đc hình thành đ cung cp hàng hóa và dch v trên mng máy tính.
Các trang Web khá ni ting nh Yahoo! America Online hay Google đóng vai
trò quan trng cung cp thông tin trên mng. Các trang Web này đã tr thành các
"khu ch" khng l trên Internet.
1.1.3. Ý ngha ca vic áp dng dch v Ngân hàng đin t
1.1.3.1. V phía khách hàng:
Nhanh chóng, thun tin: u đim ln nht mà các dch v NHT mang đn cho
khách hàng chính là s tin li, nhanh chóng, chính xác, sn sàng đáp ng nhu cu
mà các giao dch kiu truyn thng khó có th đt đc. Khách hàng nm bt thông
tin ngân hàng nhanh hn, thông tin nhn đc phong phú và tin ích. ng thi,

thc hin các lnh thanh toán cng nhanh hn.
Tit kim thi gian, gim chi phí: Vi h thng này khách hàng s tit kim đc
thi gian không cn phi đn ngân hàng, không cn phi ngi ch  ngân hàng đn
lt mình giao dch mà vn có th giao dch và bit đc các giao dch phát sinh


8

trên tài khon ca mình k c ngoài gi hành chính. ng thi, cng tit kim đc
chi phí đi li, giao dch vi ngân hàng. Và hn na, vi nhng tiêu chun hóa,
khách hàng đc phc v tn ty và chính xác thay vì phi thùy thuc vào thái đ
phc v khác nhau ca các nhân viên ngân hàng.
Qun lý tài sn hiu qu: Khách hàng bit chính xác, kp thi tình trng tài khon
tin gi, tin vay. Qun lý công n chính xác, hiu qu hn. Khách hàng  bt c
ni đâu, bt c lúc nào vn nm bt thông tin nhanh chóng, qun lý tài khon ca
mình hiu qu.
1.1.3.2. V phía ngân hàng:
Tit kim chi phí, tng doanh thu: vic phát trin dch v NHT giúp ngân hàng
tit kim đc chi phí m các phòng giao dch và gim s lng nhân viên, theo đó
các chi phí liên quan đn hot đng giao dch, thanh toán, kim đm, chi phí đi li
s đc gim thiu. Chi phí gim so vi giao dch theo phng pháp truyn thng
s góp phn tng doanh thu cho ngân hàng. ng thi, vic mang đn nhng tin
li cho khách hàng s làm cho khách hàng s dng dch v ngày càng nhiu, t đó
thu đc nhng khon tin nhàn ri đ đem đi đu t, mang li li nhun cho ngân
hàng.
Tng khi lng giao dch: do s thun li trong vic giao dch không b gii hn
bi thi gian, không gian nên khi lng khách hàng giao dch ngày càng đông. T
đó, dn đn khi lng giao dch tng lên mt cách nhanh chóng.
Tng kh nng chm sóc và thu hút khách hàng: Kh nng gi và thu hút khách
hàng ca NHT cao. Chính nh nhng tin ích có đc t công ngh ng dng

(phn mm ti u, nhà cung cp dch v mng ti u, dch v mng Internet thông
thoáng) t vic thun li trong giao dch s thu hút và gi khách hàng s dng, quan
h giao dch vi ngân hàng, tr thành khách hàng trung thành ca ngân hàng (Phùng
Th Thy, 2008).
Cung cp dch v trn gói: Vi mô hình ngân hàng hin đi, kinh doanh đa nng
thì kh nng phát trin, cung ng các dch v cho nhiu đi tng khách hàng,
nhiu lnh vc kinh doanh là rt cao. c bit NHT có th cung cp dch v chéo.


9

Theo đó các ngân hàng có th liên kt vi các công ty bo him, công ty chng
khoán, công ty tài chính khác đ đa ra các sn phm tin ích nhm đáp ng mi
nhu cu ca khách hàng v các dch v liên quan: ngân hàng, bo him, đu t tài
chính, chng khoán…( Phng Mi, 2007).
M rng phm vi hot đng: u đim ca NHT là có kh nng thu hút trên
phm vi rng v khách hàng bt k thi đim nào (24/24h/ngày) vi mi khong
cách v không gian, thi gian. Chính điu này giúp cho các ngân hàng tip cn đc
khách hàng tt hn, tit kim đc chi phí giao dch… vi s tr giúp ca CNTT,
dch v NHT giúp các ngân hàng luôn t đi mi, hòa nhp và phát trin không
ch  th trng trong nc mà còn hng đn th trng nc ngoài, thc hin
chin lc toàn cu, vn ti mi ni mà không cn m thêm chi nhánh.
Nâng cao hình nh, kh nng cnh tranh ca ngân hàng: NHT là công c qung
bá, khuych trng thng hiu toàn cu ca ngân hàng thng mi (NHTM) mt
cách sinh đng và hiu qu.
Nâng cao hiu qu s dng vn: thông qua các dch v NHT, các lnh v chi tr,
nh thu ca khách hàng đc thc hin nhanh chóng, to điu kin cho vn chu
chuyn nhanh, thun li, thc hin tt quan h giao dch, trao đi tin-hàng. Qua đó
đy nhanh tc đ lu thông hàng hóa, tin t, nâng cao hiu qu s dng vn. ây
là li ích mà các giao dch kiu ngân hàng truyn thng khó có th đt đc vi tc

đ nhanh, chính xác so vi mt NHT.
1.1.3.3.Li ích đi vi nn kinh t
V mt kinh t- xã hi, NHT góp phn thúc đy các hot đng kinh t thng
mi, dch v và du lch phát trin, to điu kin m rng quan h kinh t thng mi
vi khu vc và th gii. c bit góp phn thúc đy các hot đng TMT phát
trin.
V công ngh hóa- hin đi hóa trong giao dch ngân hàng góp phn thúc đy s
phát trin ca nn kinh t, hn ch đc thi gian nhàn ri vô ích, giúp đt nc
ngày càng tin gn hn vi trình đ phát trin ca các nc trên th gii.
Dch v NHT làm thõa mãn kh nng chi tr cho các nhu cu kinh t- xã hi 


10

bt c ni đâu, làm gim các chi phí xã hi nh chi phí in n, bo qun, kim đm
tin, chuyn tin
Gim lu thông tin mt trong xã hi t đó giúp Nhà nc qun lý tt hn v tin
t, kim soát các hành vi gian ln thng mi, trn thu, tham nhng
Tng lòng tin ca dân vi ngân hàng, vi Chính ph t đó góp phn bình n
chính sách tin t, n đnh kinh t v mô, to điu kin cho vic huy đng vn, góp
phn thúc đy nn kinh t tng trng hiu qu.
1.2. Ni dung và quá trình qun tr dch v Ngân hàng đin t
1.2.1. Quá trình phát trin ca dch v Ngân hàng đin t
K t khi ngân hàng WellFargo ln đu tiên cung cp dch v ngân hàng qua
mng ti M (1989) đn nay, đã có rt nhiu tìm tòi, th nghim, thành công cng
nh tht bi trên con đng xây dng mt h thng NHT hoàn ho, phc v tt
nht cho khách hàng. Tng kt chung, h thng NHT đc phát trin qua các hình
thái sau:
a) Website qung cáo: (Brochure-ware)
ây là hình thái đn gin nht ca NHT. Hu ht các ngân hàng khi mi bt

đu xây dng NHT đu thc hin theo hình thái này. Vic đu tiên chính là xây
dng mt website cha nhng thông tin v ngân hàng, đa sn phm lên mng
nhm qung cáo, gii thiu, ch dn, liên lc Thc cht đây ch là mt kênh qung
cáo mi ngoài nhng kênh thông tin truyn thng nh báo chí, truyn hình Mi
giao dch ca ngân hàng vn thc hin thông qua h thng phân phi truyn thng,
tc là qua các chi nhánh ngân hàng ( Nguyn ng Hu, 2004).
b) Thng mi đin t: (E-commerce)
Trong hình thái TMT, ngân hàng s dng internet nh mt kênh phân phi mi
cho nhng dch v truyn thng nh xem thông tin tài khon, nhn thông tin giao
dch chng khoán Internet  đây ch đóng vai trò nh mt dch v cng thêm vào
đ to s thun li hn cho khách hàng. Hu ht các ngân hàng va và nh đang 
hình thái này.



11

c) Kinh doanh đin t (E-business)
Trong hình thái này, các x lý c bn ca ngân hàng c  phía khách hàng
(front-end) và phía ngi qun lý (back-end) đu đc tích hp vi Internet và các
kênh phân phi khác. Giai đon này đc phân bit bi s gia tng v sn phm và
chc nng ca ngân hàng vi s phân bit sn phm theo nhu cu và quan h ca
khách hàng đi vi ngân hàng. Hn th na, s phi hp chia s d liu gia hi s
ngân hàng và các kênh phân phi nh chi nhánh, mng Internet, wifi Giúp cho
vic x lý yêu cu và phc v khách hàng đc nhanh chóng và chính xác hn.
Internet và khoa hc công ngh đã tng s liên kt, chia s thông tin gia ngân hàng,
đi tác, khách hàng và c quan qun lý Mt vài ngân hàng tiên tin trên th gii
đã xây dng đc mô hình này và hng ti xây dng đc mt NHT hoàn chnh.
d) Ngân hàng đin t: (E-banking)
Chính là mô hình lý tng ca mt ngân hàng trc tuyn trong nn kinh t đin

t, mt s thay đi hoàn toàn trong mô hình kinh doanh và phong cách qun lý.
Nhng ngân hàng này s tn dng sc mnh tht s ca mng toàn cu nhm cung
cp toàn b các gii pháp tài chính cho khách hàng vi cht lng tt nht. T
nhng bc ban đu là cung cp các sn phm và dch v hin hu thông qua nhiu
kênh riêng bit, ngân hàng có th s dng nhiu kênh liên lc này nhm cung cp
nhiu gii pháp khác nhau cho tng đi tng khách hàng riêng bit (Trng c
Bo, 2003).
1.2.2. Mt s dch v ca ngân hàng đin t
Trong nhng nm gn đây, vi s phát trin ca công ngh thông tin, các sn
phm dch v NH dn dn đc hin đi hóa, t đó cho ra đi các sn phm NH
hin đi, nhiu tin ích, nhm đáp ng nhu cu ngày càng đa dng ca các cá nhân
và DN. Ti TP.HCM và c nc, các NHTMCP, đin hình nh ACB, VCB đã tiên
phong trong vic cung cp các sn phm dch v NH đin t, có th k đn nh :
1.2.2.1. Phone Banking: khách hàng có th kim tra s d tài khon; kim tra các
giao dch gn nht; nghe các thông tin v t giá và lãi sut; yêu cu NH gi fax các
bng sao kê, t giá hoc lãi sut cho khách hàng. Khách hàng s dng dch v này


12

thông qua máy đin thoi.
1.2.2.2. Internet Banking: khách hàng có th tìm kim thông tin v sn phm và
dch v ca NH; truy cp thông tin v tài khon cá nhân nh s d, các giao dch
ca tài khon trong tng tháng. Khách hàng s dng dch v này phi kt ni
internet.
1.2.2.3. Mobile Banking: khách hàng có th kim tra s d tài khon; lit kê giao
dch; thông báo s d; t giá và lãi sut t đng; thanh toán hóa đn tin đin, nc,
đin thoi, internet và np tin vào th. Khách hàng s dng dch v này thông qua
máy đin thoi di đng.
1.2.2.4. Home - banking: khách hàng giao dch vi các ngân hàng qua mng nhng

là mng ni b (Intranet) do ngân hàng xây dng riêng. Thông qua h thng máy
ch, mng internet và máy tính cá nhân ca khách hàng, thông tin tài chính s đc
thit lp, mã hóa, trao đi và xác nhn gia ngân hàng và khách hàng. Vi dch v
Home-banking, khách hàng có th thc hin các giao dch v chuyn tin, lit kê
giao dch, t giá, lãi sut, báo N, báo Có
1.2.2.5. Web - Banking: giao dch ngân hàng qua web trên đin thoi di dng.
1.2.2.6. Call Center/ Contact Center: gii đáp thc mc, cung cp thông tin và
giao dch ngân hàng thông qua tng đài đin thoi.
1.2.2.7. Mail Banking, Fax Banking, Video Banking: giao dch ngân hàng qua
th đin t, fax, video.
Vi s phát trin ca thng mi đin t, các dch v ngân hàng đin t ngày
càng đa dng thõa mãn nhu cu khách hàng. Trong TMT có nhiu sn phm dch
v mang li nhng li ích cho khách hàng và ngân hàng đng thi cng có nhng
hn ch và ri ro. Vi kinh phí hn ch đu t cho công ngh hàng nm, các NHTM
phi xây dng chin lc phát trin công ngh đ phát trin các sn phm dch v
ngân hàng đin t phát huy các li ích và có nhng bin pháp khc phc các hn
ch ca sn phm này nhm mang li vic đu t có hiu qu thit thc.




13

1.2.3. Mt s sn phm ca ngân hàng đin t
1.2.3.1. Dch v thanh toán
X Thanh toán trong nc
Vi vic cung ng các dch v thanh toán không dùng tin mt, NHTM mang li
cho các cá nhân và DN nhiu tin ích trong vic thanh toán. Nh lng khách hàng
này, NHTM có th tng thêm thu nhp t thu phí dch v và là c s đ phát trin
các dch v khác. in hình nht là thông qua vic m các tài khon tin gi thanh

toán ca khách hàng, các NH có c hi cung cp dch v th cho các cá nhân.
Doanh s thanh toán liên ngân hàng ca các NHTM ngày càng tng là do kênh
chuyn tin vi h thng thanh toán đin t liên NH (IBPS) ca NHNN. S phát
trin kênh chuyn tin IBPS đã dn dn thay th kênh chuyn tin bù tr qua h
thng NHNN TP.HCM nên doanh s thanh toán bù tr gim dn ( T Quang Tin,
2008).
X Thanh toán quc t
Dch v này áp dng cho các DN XNK khi thanh toán tin hàng vi bên bán hoc
đòi tin bên mua. Các giao dch thanh toán quc t thng đc thc hin thông
qua các phng thc ch yu nh tín dng chng t (L/C), nh thu, chuyn tin.
Vic thanh toán quc t ca các NHTM ngày càng x lý chính xác nhanh chóng
và an toàn là do các NHTM đã liên kt vi h thng thanh toán đin t quc t ca
Hip hi Vin thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn th gii - SWIFT.
1.2.3.2. Dch v th
Th ngân hàng là phng tin thanh toán không dùng tin mt, ra đi t phng
thc mua bán chu hàng hóa bán l và phát trin gn lin vi vic cung ng dng c
công ngh tin hc trong lnh vc tài chính ngân hàng. Th ngân hàng là công c
thanh toán do ngân hàng phát hành th cp cho khách hàng s dng đ thanh toán
hàng hóa dch v hoc rút tin mt trong phm vi s d tin gi ca mình hoc hn
mc tín dng đc cp. Th ngân hàng còn dùng đ thc hin các dch v thông qua
h thng giao dch t đng hay còn gi là h thng t phc v ATM (Nguyn Hng
Thanh, 2008).
Các sn phm th ph bin ti Vit Nam có :


14

- Th tín dng (Credit Card)
- Th ghi n (ATM, Debit Card )
- v.v

X Th tín dng (Credit card)
Th tín dng là mt phng tin thanh toán không dùng tin mt cho phép ngi
s dng kh nng chi tiêu trc tr tin sau. Khong thi gian t khi th đc dùng
đ thanh toán hàng hóa, dch v ti lúc ch th phi tr tin cho ngân hàng có đ dài
ph thuc vào tng loi th tín dng ca các t chc khác nhau. Nu ch th thanh
toán toàn b s d n vào ngày đn hn, thi gian này s tr thành thi gian ân hn
và ch th hoàn toàn đc min lãi đi vi s d n cui k. Tuy vy, nu ht thi
gian này mà toàn b s d n cui k cha đc thanh toán cho ngân hàng thì ch
th s chu nhng khon phí và lãi chm tr. Khi toàn b s tin phát sinh tr cho
ngân hàng, hn mc tín dng ca ch th đc khôi phc nh ban đu. ây chính là
tính cht tun hoàn (revolving) ca th tín dng.
Các t chc tài chính nh ngân hàng hay các công ty tài chính phát hành th tín
dng cho khách hàng da trên uy tín và kh nng đm bo chi tr ca tng khách
hàng. Kh nng đm bo chi tr đc xác đnh da trên tng hp nhiu thông tin
khác nhau nh : thu nhp, tình hình chi tiêu, mi quan h sn có đi vi các t chc
tài chính, đa v xã hi ca khách hàng. Do đó, mi khách hàng có nhng hn mc
tín dng khác nhau. Cng t vic thm đnh và phân loi khách hàng mà các ngân
hàng cng nh các t chc tài chính đa ra nhiu sn phm th tín dng đa dng: ví
d th tín dng Visa, MasterCard có th Vàng (Gold) và th Chun
(Classic/Standard)
Khi s dng th, thay bng tin mt, ch th xut trình th tín dng ca mình ti
các đim cung ng hàng hóa, dch v có chp nhn th đ thanh toán.
X Th ghi n
Th ghi n bao gm th ghi n ni đa và th ghi n quc t. Th ATM là hình
thc phát trin đu tiên ca th ghi n ni đa, cho phép ch th tip cn trc tip ti
tài khon ti ngân hàng t máy rút tin t đng. Ch th có th thc hin nhiu giao


15


dch khác nhau ti máy rút tin t đng ATM, bao gm: xem s d tài khon,
chuyn khon, rút tin, in sao kê, xem các thông tin qung cáo H thng máy
ATM hin đi còn cho phép ch th gi tin vào tài khon ca mình ngay ti các
máy ATM và t mình thc hin các dch v ngân hàng khác.
1.2.3.3. Dch v séc đin t
Cng s dng k thut tng t nh dch v thanh toán đ chuyn phát séc và hi
phiu đin t trên mng Internet. Séc đin t có ni dung ging nh séc thng ch
khác bit duy nht là séc này đc ký đin t (tc là vic mã hóa thông đip bng
mt mã cá nhân ca ngi ký phát séc). Khi ngân hàng ca ngi th hng thc
hin nghip v nh thu séc, h s đánh du lên thông đip đin t và vic thông
đip này đc mã hóa bi mã khóa công khai ca ngân hàng phát hành séc là c s
cho vic thanh toán séc đin t này.
1.3. iu kin và công c đ qun tr dch v ngân hàng đin t
Ngày nay, TMT đang là mt xu th phát trin tt yu trên th gii. TMT đang
phát trin nhanh và làm bin đi sâu sc các phng thc kinh doanh, thay đi hình
thc, ni dung hot đng kinh t, vn hóa, xã hi ca loài ngi.
Vi s phát trin mnh m ca công ngh thông tin và truyn thông, ca khoa
hc k thut, ca công ngh mi nh Internet, mng đin thoi di dng, wifi,
web mô hình ngân hàng truyn thng dn đc ci tin và thay th bng mô hình
ngân hàng mi- Ngân hàng đin t.
Trong quá trình hi nhp toàn cu, đ thu hút khách hàng cng nh giành git c
hi trong kinh doanh, hu ht các ngân hàng trên th gii đang không ngng tng
cng và đa ra các dch v tin li, nhanh chóng mà NHT đã tr thành mô hình
tt yu cho h thng ngân hàng trong th k 21.
 phát trin dch v ngân hàng đin t thì cn phi hi đ mt s đin kin
1.3.1. C s pháp lý:
Trên c s tham mu ca Ngân hàng Nhà nc Vit Nam, Chính ph đã tng
bc cng c khuôn kh pháp lý cho hot đng thanh toán ngân hàng nhm góp
phn đáp ng yêu cu phát trin mt nn kinh t n đnh và vng chc.



16

Nm 2001, Chính ph đã ban hành Ngh đnh v hot đng thanh toán qua các t
chc cung ng dch v thanh toán ( Ngh đnh 64/2001/N - CP) to khuôn kh
pháp lý chung cho các hot đng thanh toán qua các t chc cung ng dch v thanh
toán, làm c s cho các t chc này ban hành các vn bn c th hng dn nghip
v thanh toán trong tng h thng ca mình, giúp hot đng thanh toán an toàn và
nhanh chóng, n đnh.
c bit đi vi công ngh thông tin vào lnh vc thanh toán ca các ngân hàng,
Chính ph đã rt chú trng đn vic to lp mt hành lang pháp lý rõ ràng cho các
hot đng thanh toán có ng dng công ngh đin t. Khi cha có Lut giao dch
đin t, Th tng Chính ph đã cho phép ngân hàng, t chc tín dng đc s
dng d liu thông tin trên vt mang tin đ làm chng t k toán và thanh toán, vic
s dng chng t đin t làm chng t k toán đ hch toán và thanh toán vn ca
t chc cung ng dch v thanh toán cng đã đc quy đnh. Sau khi Lut giao dch
đin t s 51/2005/QH11 ngày 29/11/2005 đc Quc hi phê duyt, Chính ph đã
ban hành các vn bn hng dn v giao dch đin t trong hot đng ngân hàng, tài
chính, lnh vc thng mi
Ngày 9/6/2006, Chính ph ban hành Ngh đnh v TMT s 57/2006/N - CP.
Mt trong nhng mc tiêu ca Chính ph và NHNN là gim thanh toán bng tin
mt trong nn kinh t bng vic thúc đy s dng các phng tin thanh toán không
dùng tin mt. Ngày 29/12/2006, Th tng Chính ph đã ban hành Quyt đnh
291/2006/Q-TTg phê duyt " án thanh toán không dùng tin mt giai đon
2006-2010 và đnh hng đn nm 2020" do NHNN ch trì phi hp cùng các B,
ngành xây dng.  trin khai  án, ngày 28/12/2006, Chính ph đã ban hành
Ngh đnh s 161/2006/N-CP quy đnh v thanh toán bng tin mt và NHNN đã
ban hành Thông t s 01/2007/TT-NHNN hng dn thc hin iu 4 và iu 7
ca Ngh đnh 161.
u nm 2007, Chính ph Vit Nam ban hành Ngh đnh s 27/2007/N-CP ngày

23/02/2007 "V giao dch đin t trong hot đng tài chính" , s 26/2007/N-CP
ngày 15/02/2007 "Quy đnh chi tit thi hành Lut Giao dch đin t v ch ký s và


17

dch v chng thc ch ký s" , s 35/2007/N-CP ngày 08/03/2007 "V giao dch
đin t trong hot đng ngân hàng" nhm đa ra nhng thay đi v vic cung cp dch
v ngân hàng đin t và cách thc lu tr chng t cng nh vic gii quyt tranh
chp, khiu ni xy ra đi vi hình thc này.

Ngày 15/5/2007, Thng đc NHNN đã ký ban hành Quyt đnh s
20/2007/Q-NHNN v Quy ch phát hành, thanh toán, s dng và cung cp dch
v h tr hot đng th ngân hàng thay th Quyt đnh s 371/1999/Q-NHNN v
vic ban hành Quy ch phát hành, thanh toán và s dng th ngân hàng. Phm vi
điu chnh và đi tng điu chnh đã rng hn, vi các t chc tín dng là ngân
hàng, vic phát hành th không cn phi xin cp phép t NHNN, nhng đ phát
hành hoc thanh toán th, các t chc phát hành hoc thanh toán th phi đáp ng
nhng điu kin c th đc Quy ch quy đnh, và NHNN đánh giá s tuân th ca
các t chc đó. i tng phát hành th đâu ch là các ngân hàng, mà còn là các t
chc tín dng phi ngân hàng, các t chc không phi t chc tín dng có hot đng
ngân hàng cng có th đc phát hành th. Ngày 03/7/2007, Thng đc NHNN đã
ký ban hành Quyt đnh s 32/2007/Q-NHNN Quy đnh hn mc s d đi vi
th tr trc vô danh (ti Khon 2 iu 3 Quy ch phát hành, thanh toán, s dng
và cung cp dch v h tr hot đng th ngân hàng). Do th tr trc vô danh là
sn phm có nhng đc thù riêng, ch đ s dng thanh toán hàng hóa, dch v có
giá tr nh và phc v cho b phn có thu nhp thp không có tài khon ti ngân
hàng nên trong điu kin kinh t - xã hi hin nay thì hn mc s d ca mt th
không vt quá 5 triu đng là hp lý.
Ngày 24/8/2007, Th tng Chính ph ban hành Ch th s 20/2007/CT-Tg v

vic tr lng qua tài khon cho các đi tng hng lng t ngân sách Nhà nc.
Theo đó, k t ngày 01/01/2008, vic tr lng qua tài khon đc thc hin cho
công chc làm vic ti Hà Ni, thành ph H Chí Minh và mt s tnh, thành ph
ln và t ngày 01/01/2009, thc hin trên phm vi c nc. ây là mt ch trng
có ý ngha ln không ch v kinh t mà c xã hi, to thói quen s dng thanh toán
không dùng tin mt cho ngi dân.


×