Website: Email : Tel : 0918.775.368


1
Lời mở đầu
Đứng tr-ớc những biến động không có lợi của nền
kinh tế thế giới hiện nay, Việt Nam là một trong những
n-ớc châu á có nền kinh tế ít biến động nhất.Đảng và nhà
n-ớc ta không lấy đó làm chủ quan để quên đi mục đích
cuối cùng là tiến tới XHCN- một xã hội mà trong đó con
ng-ời đ-ợc đề cao , đ-ợc tự do - ấm no - hạnh phúc. Mục
tiêu đã có vậy vấn đề ở đây là những đ-ờng lối , chính
sách của nhà n-ớc trong nền kinh tế hiện nay .
Chính sách , chế độ tiền l-ơng là một trong những vấn
đề trọng yếu liên quan mật thiết và có ảnh h-ởng th-ờng
xuyên mang tính quyết định tới động thái kinh tế, chính
trị , xã hội của đất n-ớc. Đảng và Nhà n-ớc ta đã xác định
rất rõ : quan tâm đến con ng-ời là vấn đề trọng tâm để
phát triển kinh tế , xã hội hay nói một cách khác là đầu t-
Website: Email : Tel : 0918.775.368


2
vào con ng-ời chính là hình thức đầu t- có lợi nhất cho
t-ơng lai của chúng ta. Chỉ có quan tâm phát triển con
ng-ời mới khai thác đ-ợc khả năng tiềm ẩn của họ. Một
trong những nhân tố kích thích đ-ợc khả năng ấy là lợi ích
của họ khi tham gia các hoạt động kinh tế- xã hội . công
tac tiền l-ơng nói chung và hình thức tiền l-ơng nói riêng
là một trong những biểu hiện cụ thể của lợi ích đó.
Trải qua bao năm tháng thăng trầm của lịch sử,

chúng ta đã luôn thay đổi để phù hợp với bối cảnh xã hội.
Mặc dù các hình thức tiền l-ơng , tiền th-ởng đã áp dụng
khá lâu ở n-ớc ta nh-ng cho đến nay vẫn còn rất nhiều bất
cập. Tiền l-ơng vẫn ch-a thực sự phát huy đ-ợc tính năng
của nó.
Đề tài này nghiên cứu Vai trò của các hình thức
tiền l-ơng trong viêc kích thích lao động nhằm trả lời
Website: Email : Tel : 0918.775.368


3
các câu hỏi : tiền l-ơng là gì? tiền l-ơng danh nghĩa và
tiền l-ơng thực tế ?
Nội dung của đề tài đ-ợc chia làm hai phần:
I/ Lý thuyết tiền l-ơng và vai trò của nó trong việc
kích thích lao động
II/ Tiền l-ơng thực tế và tiền l-ơng danh nghĩa- một
khoảng cách thực tế cần rút ngắn.
Website: Email : Tel : 0918.775.368


4
Phần nội dung

I/ Lý thuyết các hình thức tiền l-ơng và vai trò của nó
trong việc kích thích lao động .
Trong nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận
hành theo cơ chế thị tr-ờng có sự quản lý của nhà n-ớc
theo định h-ớng XHCN, đã thừa nhận ng-ời lao động
đ-ợc tự do làm việc theo hợp đồng tự thoả thuận, tự do

thay đổi công việc , nơi làm việc phù hợp với nhu cầu bản
thân. hay nói một cách khác là về mặt lý luận thừa nhận
sự tồn tại khách quan của phạm trù thị tr-ờng sức lao
động , nên tiền l-ơng không chỉ là phạm trù phân phối mà
còn là phạm trù trao đổi, phạm trù giá trị . Tiền đề này yêu
cầu khi xây dựng các cơ chế tiền l-ơng , hình thức tiền
l-ơng, phải nghiên cứu mục đích, động cơ làm việc cũng
Website: Email : Tel : 0918.775.368


5
nh- nhu cầu và lợi ích của ng-ời lao động để phát triển
sản xuất , phát triển xã hội .
1/ Tiền l-ơng là gì ?
Theo quan điểm của nhà lý luậnCacMac thì : tiền
l-ơng trong chủ nghĩa t- ban là biểu hiện bằng tiền của
giá trị sức lao động , nh-ng lại biểu hiện nh- giá cả của
lao động . Đây là một định nghĩa không khó hiểu nh-ng
đặt nó trong nên kinh tế thị tr-ờng ta phải nhìn nhận và
giải thích nó ở một góc độ khác.
Tiền l-ơng là một phạm trù tổng hợp luôn luôn động vì
nó nằm ở tất cả các khâu nh-: sản xuất , trao đổi , phân
phối và tiêu dùng.
ở góc độ nhà n-ớc tiền l-ơng là công cụ để giải quyết
các vấn đề ổn định xã hội, phát triển xã hội và điều tiết
kinh tế.Nếu không sử dụng tốt chính sách tiền l-ơng sẽ
Website: Email : Tel : 0918.775.368


6

gây bất ổn cho các ngành kinh tế , giáo dục và an ninh
quốc phòng . Cải cách tiền l-ơng chính là đầu t- tốt hơn
cho con ng-ời và xã hội .
ở góc độ ng-ời sử dụng lao động , tiền l-ơng phải trả
đúng trả đủ cho ng-ời lao động. Tiền l-ơng là một phần
của chi phí sản xuất nên cũng phải đ-ợc tính đúng tính đủ
trong giá thành sản phẩm.
ở góc độ ng-ời lao động , tiền l-ơng phải là nguồn thu
nhập chính , là nguồn tái sản xuất sức lao động và đủ để
kích thích ng-ơi lao động trong quá trình làm việc. Do đó
họ cần đ-ợc trả đúng , trả đủ với sức lao động đã bỏ ra .
2/ tiền l-ơng trong nền kinh tế thị tr-ờng
Do chuyển sang cơ chế quản lý kinh tế mới nên bản
chất tiền l-ơng ở n-ớc ta sẽ hoàn toàn thay đôỉ so với cơ
chế tập chung quan liêu bao cấp .
Website: Email : Tel : 0918.775.368


7
Trong thời bao cấp chúng ta đã hiểu một cách đơn giản
và máy móc rằng:cứ có cơ chế sở hữu toàn dân và chế độ
làm chủ tập thể về t- liệu sản xuất là tự nhiên ng-ời lao
động trở thành ng-ời chủ t- liệu sản xuất.Những ng-ời
cùng sở hữu t- liệu sản xuất đi cùng với nó là quan niệm
cho rằng : nền kinh tế XHCN không phải là nền kinh tế
thị tr-ờng, mà là nền kinh tế hoạt động trên cơ sở kế
hoạch hoá tập trung . và do đó về bản chất tiền l-ơng
không phải là giá cả của sức lao động mà là một phạm trù
thu nhập quốc dân đ-ợc nhà n-ớc phân phối một cách có
kế hoạch cho ng-ời lao động theo số l-ợng và chất l-ợng

lao động.
Chế độ tiền l-ơng trong cơ chế tập trung quan liêu bao
cấp bao gồm hai phần: ngoài phần tiền l-ơng đ-ợc nhà
n-ớc phân phối theo các thang , bảng l-ơng còn có phần
bằng hiện vật . Phần này chiếm tỷ trọng lớn so với phần
Website: Email : Tel : 0918.775.368


8
l-ơng cơ bản bằng tiền . Sau một thời gian thực hiện đã có
rất nhiều bất cập nảy sinh , cụ thể là chính sách tiền
l-ơng này đã làm cho ng-ời lao động làm việc một cách
thụ động , giảm tính sáng tạo, và từ đó đã làm thủ tiêu
động lực của ng-ời lao động .
Nhìn nhận thấy nh-ng bất hợp lý trong chính sách tiền
l-ơng , đảng và nhà n-ớc ta đã thông qua nghị quyết đại
hội VI , và một số nghị quyết khác đã quyết định: chuyển
từ nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế
hàng hoá nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị
tr-ờng có sự quản lý của nhà n-ớc . Vì vậy trong lĩnh vực
tiền l-ơng và trả công lao động , định h-ớng cơ bản của
chính sach tiền l-ơng mới phải là một hệ thống đ-ợc áp
dụng cho mọi ng-ời lao động làm việc trong các thành
phần kinh tế quốc dân , đồng thời công nhận sự hoạt động
của thị tr-ờng sức lao động .
Website: Email : Tel : 0918.775.368


9
Mặt khác để tiền l-ơng đúng với bản chất kinh tế của

nó trong nền kinh tế thị tr-ờng ở Việt Nam , phải làm cho
tiền l-ơng thực hiện đúng chức năng của nó .
3/ Các hình thức trả l-ơng :
3.1/Hình thức trả l-ơng theo thời gian:
Trả l-ơng theo thời gian là hình thức trả công cho
ng-ời lao động dựa vào tỷ lệ tiền công cho một đơn vị thời
gian và thời gian làm việc thực tế hay noi một cách khác
là hình thức tiền l-ơng mà số l-ợng của nó tỷ lệ thuận với
thời gian làm việc của ng-ời lao động ở những công việc
không tính đ-ợc bằng sản phẩm. Thời gian làm việc có thể
tính theo giờ , ngày , tuần , tháng nh-ng th-ờng tính
bằng l-ơng giá giờ.
Tiền l-ơng trả theo thời gian chủ yếu áp dụng với
ng-ời làm công tác quản lý. Đối với công nhân sản xuất
Website: Email : Tel : 0918.775.368


10
thì hình thức này chỉ áp dụng trong một số tr-ờng hợp sau
:
Công việc không định mức chặt chẽ và chính xác
đ-ợc để áp dụng hình thức trả l-ơng theo sản phẩm.
Khi tốc độ công việc đ-ợc thực hiện bằng máy móc ,
theo dây chuyền .
Ưu điểm của hình thức này là:
*Khi trả l-ơng theo ngày,tuần,tháng nhà t- bản có thể
kéo dài ngày lao động
*Tăng c-ờng độ lao động
*Nhà t- bản có thể áp dụng l-ơng giờ khi có ít việc
làm,l-ơng ngày ,tuầnvà tháng khi có nhiều việc làm.

Hình thức trả l-ơng này có nhiều nh-ợc điểm hơn
so với hình thức trả l-ơng theo sản phẩm,ch-a kích thích
vật chất lớn đối với cá nhân ng-ời lao động vì ch-a gắn
Website: Email : Tel : 0918.775.368


11
thu nhập của mỗi ng-ời vơí kết quả lao động mà họ đã đạt
đ-ợc trong thời gian làm việc đó.Với hình thức trả l-ơng
này ,tiền l-ơng th-ờng để mang tính bình quân,nhiều lúc
bậc l-ơng không phản ánh đúng trình độ ng-ời lao động
do việc đánh giá trình độ của ng-ời lao động quản lý là
khó chính xác.Để giảm bớt tính bình quân thì vai trò của
tiền l-ơng trong hình thức trả l-ơng này có xu h-ớng đ-ọc
nâng cao.
3.2/Hình thức trả l-ơng theo sản phẩm
Trả l-ơng theo sản phẩm là hình thức trả l-ơng cho
ng-ời lao động dựa trực tiếp vào số l-ợng ,chất l-ợng sản
phẩm mà họ đã hoàn thành. Đây là hình thức trả l-ơng
đ-ợc áp dụng rộng rãi ở các doanh nghiệp,nhất là các
doanh nghiệp sản xuất chế tạo sản phẩm.Hiện nay cùng
với hình thức trả l-ơng theo thời gian,các đơn vị kinh
Website: Email : Tel : 0918.775.368


12
tế,các cơ sở thuộc thành phần kinh tế khác nhau đang áp
dụng hình thức trả l-ơng theo sản phẩm với nhiều chế độ
linh hoạt.
Hình thức trả l-ơng này có nhiều -u điểm hơn so với

hình thức trả l-ơng theo thời gian:
* Chủ t- bản tiết kiệm chi phí trả l-ơng cho hệ thống
bộ máy đốc công
* Ng-ời công nhân vì lợi ích của mình mà cải tiến kĩ
thuật,tăng c-ờng độ lao động, nâng cao tay nghề dẫn đến
năng suất lao động tăng,khi năng suất lao động tăng ở
từng ng-ời thì ng-ời đó có lợi nh-ng khi mọi ng-ời đều
ganh đua đ-a năng suất đó lên là năng suất lao động trung
bình của xã hội ,thì nhà t- bản hạ thấp đơn giá l-ơng
xuống dẫn đến công nhân càng làm nhiều thì tiền l-ơng
càng ít đi.
Website: Email : Tel : 0918.775.368


13
Căn cứ vào đơn giá sản phẩm và đối t-ợng trả
l-ơng,hình thức trả l-ơng theo sản phẩm có nhiều chế độ
khác nhau,áp dụng cho từng đối t-ợng trong từng tr-ờng
hợp cụ thể,cho các thành phần kinh tế khác nhau.
II/Tiền l-ơng danh nghĩa và tiền l-ơng thực tể n-ớc ta-
một khoảng cách thực tế cần rút ngắn
Khái niệm tiền l-ơng đã đ-ợc soi sáng d-ới nhiều
góc độ ở phần trên.Nh-ng đến phần II này ta thấy lại nảy
sinh hai khái niệm khá mới mẻ:tiền l-ơng danh nghĩa-tiền
l-ơng thực tế.Vởy chúng đại diên cho lao đông nào và có
tác động,ảnh h-ởng gì tới nhau không.
1/Tiền l-ơng danh nghĩa:
Theo định nghĩa của Mac thì:tiền l-ơng danh nghĩa
là số tiền mà ng-ời công nhân nhận đ-ợc sau khi đã làm
việc cho chủ t- bản.Hay nói một cách khác,thì nó chính là

Website: Email : Tel : 0918.775.368


14
giá trị sức lao động đ-ợc nhà t- bản tính bằng tiền để trả
cho ng-ời công nhân.Tiền l-ơng danh nghĩa không phản
ánh rõ mức sống của ng-ời công nhân.
2/Tiền l-ơng thực tế:
Là tổng khối l-ợng và chất l-ợng của những t- liệu
tiêu dùng mà ng-ời công nhân mua đ-ợc băngf tiền l-ơng
danh nghĩa.Tiền l-ơng thực tế luôn phản ánh chính xác
mức sống của ng-ời công nhân.
Nếu thị tr-ờng ổn định không có lạm phát thì l-ơng
thực tế chính là l-ơng danh nghĩa.Còn ng-ợc lại thì l-ơng
thức tế luôn luôn nhỏ hơn l-ơng danh nghĩa vì thế nếu
muốn xác định l-ơng thực tế thì phải tính đến l-ơng danh
nghĩa,nh-ng cũng phải tính đến giá cả vật phẩm tiêu
dùng,và tiền trả các khoản dịch vụ và thuế.
Website: Email : Tel : 0918.775.368


15
3/Thực tế vấn đề tiền l-ơng danh nghĩa-tiền l-ơng
thực tế ở Việt Nam
*Khu vực kinh tế nhà n-ớc
Tiền l-ơng của ng-ời làm công ăn l-ơng trong khu vực
kinhtế nhà n-ớc không chỉ thấp mà còn toòn tại nhiều bất
hợp lý hơn so với các khu vực,thành phần kinh tế khác.ở
các khu vực kinh tế khác tuy cũng không ít tồn tại nh-ng
b-ớc đầu đã thể hiện xu h-ớng tiến bộ hơn so với khu vực

kinh tế nhà n-ớc.Theo kết quả điều tra lao động, việc
làm,khu vực thành thị ngày07/03/2000 do bộ lao đông
th-ơng binh và xã hội phối gợp với tổng cục thống kê thực
hiện cho thấy :tính đến đầu năm 2000 có khoảng 5740
doanh nghiệp nhà n-ớc(giảm gần 6500 doanh nghiệp so
với năm 1990).Với tổng số lao động chiếm khoảng 1,8
triệu ng-ời,trong đó có gần 90% lao động có việc làm
Website: Email : Tel : 0918.775.368


16
th-ờng xuyên và trên 10 % không có việc làm hoặc việc
làm không th-ờng xuyên.
Thêm vào đó là vấn đề mức l-ơng tối thiểu.Sau nhiều
năm thay đổi cơ cấu,cải cách mức tiền l-ơng tối thiểu
trong doanh nghiệp nhà n-ớc hiện nay đ-ợc quy định là
210.000đ/tháng .Đây là một mức l-ơng quá thấp không
đảm bảo tái sản xuất giản đơn sức lao động của ngời lao
động chứ ch-a nói tới tái sản xuất m-ở rộng,không đủ chi
cho nhu cầu thiết yếu của ng-ời lao động ch-a kể còn
phải nuôi thêm con,bảo hiểm tuổi già.Trong khi đó,quỹ
l-ơng và các khoản chi trợ cấp,phụ cấp đã chiếm khoảng
29 % tổng chi ngân sách(theo số liệu cuă ban tổ chức
chính phủ).Ngoài tiền l-ơng ngân sách còn phải chi rất
nhiều vấn đề khác không kém phần quan trọng.Chính vì
thế khi xây dựng mức l-ơng tối thiểu chính phủ d-ờng
nh- bị ràng buộc nặng nề bởi sự eo hẹp của ngân sách nhà
Website: Email : Tel : 0918.775.368



17
n-ớc nên th-ờng đ-a ra những mức giá t- liệu sinh
hoạt,tiêu dùng thấp xa so với mức thực tế.Do đó tiền l-ơng
luôn đứng tr-ớc mâu thuẫn là thấp so với nhu cầu của
ng-ời lao động nh-ng lại cao với khả năng của ngân sách.
* Khu vực doanh nghiệp có vốn đầu t- n-ớc ngoài
Theo điều tra của Báo phát triển kinh tế tháng 04/1999
tính đến đầu năm 1999, có gần 1500 doanh nghiệp có vốn
đầu t- n-ớc ngoài đã b-ớc vào hoạt động thu hút hơn
275.000 lao động làm việc trực tiếp và hàng chục vạn lao
động làm các công việc xây dựng ,gia công ,dịch vụ và
phục vụ cho các doanh nghiệp có vốn đầu t- n-ớc
ngoài.Tiền l-ơng,thu nhập t-ơng đối ổn định,mức l-ơng
bình quân khoảng 74 USD/tháng ,t-ơng đ-ơng 1.020.000
VND/tháng.
Đối với lao động có trình độ chuyên môn kỹ, thuật cao
,tay nghề giỏi đ-ợc đãi ngộ thoả đáng hơn.Lao động có
Website: Email : Tel : 0918.775.368


18
thu nhập cao nh- vậy ,giá cả t- liệu tiêu dùng cũng không
gây ảnh h-ởng gì mấy so với mức l-ơng danh nghĩa trên
.Khoảng cách giữa tiền l-ơng danh nghĩa và tiền l-ơng
thực tế đã đ-ợc rút ngắn.
*Doanh nghiệp ngoài quốc doanh
Theo số liệu của báo thời báo kinh té số ra tháng
09/2002 thì tổng số lao động trong các cơ sở ngoài quốc
doanh là2.979.000 ng-ời.Mức tiền công bình quân khoảng
350.000-400.000đồng/thángbằng khoảng 50 % mức tiền

l-ơng bình quân trong các doanh nghiệp nhà n-ớc và 39
% mức tiền l-ơng bình quân trong các doanh nghiệp có
vốn đầu t- n-ớc ngoài
Có khoảng 32 % cơ sở doanh nghiệp trả mức tiền
l-ơng bình quân từ 300.000 đồng/tháng trở xuống;khoảng
19% cơ sở doanh nghiệp trả mức tiền l-ơng bình quân từ
301.000-400.000 đồng/tháng ;số còn lại trả trên
Website: Email : Tel : 0918.775.368


19
400.000/tháng.Đây không phải là một mức l-ơng cao
nh-ng nó đang góp phần giảm tỉ lệ thất nghiệp ở Việt
Nam.




Lời kết
Thông qua những vấn đề tôi vừa nêu trên chúng ta đã
thấy rõ tầm quan trọng của công tác trả l-ơng trong các
doanh nghiệp.Nó liên quan trực tiếp đến lợi ích kinh tế
của nhà n-ớc,tập thể và mỗi cá nhân.
Sức lao động và sự sáng tạo của ng-ời công nhân chỉ
đ-ợc phát huy khi họ đ-ợc kích thích sản xuất bằng chính
tiền l-ơng mà họ nhận đ-ợc.
Website: Email : Tel : 0918.775.368


20

Chính vì thế Đảng và nhà n-ớc ta phải tích cực đẩy
mạnh hơn trong công tác cải cách tiền l-ơng vì một nền
kinh tế phát triển.
Để hoàn thành đề tài này tôi đã nhận đ-ợc sự giúp đỡ
tận tình của giáo viên h-ớng dẫn;song không tránh khỏi
những sai sót do kiến thức bản thân còn hạn chế.Tôi xin
chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình đó và mong nhận
đ-ợc những ý kiến đóng góp khác để tiểu luận đ-ợc hoàn
thiện hơn.







Website: Email : Tel : 0918.775.368


21











Môc lôc

A.PhÇn më
B.PhÇn néi dung
Website: Email : Tel : 0918.775.368


22
I.Lý thuyết các hình thức tiền l-ơng và vai trò của nó
trong việc kích thích lao động.
1.Tiền l-ơng là gì?
2.Tiền l-ơng trong nền kinh tế thị tr-ờng.
3.Các hình thức trả l-ơng
3.1 Hình thức trả l-ơng theo thời gian
3.2 Hình thức trả l-ơng theo sản phẩm
II.Tiền l-ơng danh nghĩa và tiền l-ơng thực tế ở n-ớc
ta-một khoảng cách thực tế cần rút ngắn
1.Tiền l-ơng danh nghĩa
2.Tiền l-ơng thực tế
3.Thực tế vấn đề tiền l-ơng danh nghĩa-tiền l-ơng
thực tế ở Việt Nam.


Website: Email : Tel : 0918.775.368


23
Tài liệu tham khảo:
*Kết quả điều tra của bộ lao động th-ơng binh và xã hội
tháng 3/2000

*Thời báo kinh tế tháng 9/2002
*Báo phát triển kinh tế tháng 4/1999.