i

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH

CHNG TRÌNH GING DY KINH T FULBRIGHT


HUNH TRNG HNG NHI


QUN LÝ NHÀ NC V HI QUAN I VI
HOT NG GIA CÔNG XUT KHU TI NG NAI

Ngành: Chính sách công
Mã s : 60340402

LUN VN THC S CHÍNH SÁCH CÔNG


NGI HNG DN KHOA HC: PGS.TS PHM DUY NGHA



TP.H CHÍ MINH - NM 2013
ii

LI CAM OAN
Tôi xin cam oan lun vn này hoàn toàn là do tôi thc hin. Các on trích dn và s liu
s dng trong lun vn u c dn ngun và có  chính xác cao trong phm vi hiu bit
ca tôi. Lun vn này không nht thit phn ánh quan im ca trng i hc Kinh t

Thành ph H Chí Minh hay Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright.
Thành ph H Chí Minh, ngày tháng nm 2013
Hc viên thc hin


Hunh Trng Hng Nhi














iii

LI CM N
Tôi xin chân thành cm n quý thy cô Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright ã tn
tâm truyn th kin thc và kinh nghim quý báu trong niên hc 2011 - 2013.
Tôi xin gi li cm n sâu sc n Phó Giáo s- Tin s Phm Duy Ngha- ngi hng
dn trc tip lun vn. Trong quá trình thc hin lun vn, tôi luôn nhn c s hng
dn và góp ý tn tình ca thy.
Tôi xin gi li cm n sâu sc n Tin s Hunh Th Du- ngi ã hng dn chnh sa
lun vn. Trong quá trình chnh sa lun vn, thy ã hng dn và giúp  tôi tn tình

trong vic hoàn thành các chnh sa theo biên bn ca Hi ng.
Ngoài ra, tôi cm n Cc Hi quan ng Nai ã ng h và to iu kin trong sut quá
trình hc tp và thc hin  tài này.
Cui cùng, tôi c!ng xin cm n các thành viên ca lp MPP4 và gia ình ã ng h, giúp
 tôi trong quá trình hc tp và vit lun vn.
iv

TÓM TT
Quan h thng mi quc t thúc ∀y loi hình gia công xut kh∀u Vit Nam phát trin.
Gia công mang li nh#ng li ích thit thc trong phát trin kinh t. Ti ng Nai, gia công
chim 8% kim ngch nhp kh∀u nm 2011
1
và 12% kim ngch xut kh∀u nm 2011
2
. Tuy
nhiên, gian ln thng mi trong lnh vc này c!ng rt cao. Do ó, qun lý, giám sát và
kim tra gia công là nhim v quan trng ca nhà nc  hn ch gian ln nhng không
nh h∃ng môi trng kinh doanh ca tnh ng Nai.
Hi quan qun lý, kim tra và giám sát hi quan i vi hot ng gia công trong hai giai
on: thông quan và sau thông quan. Hai giai on qun lý này ã c Nhà nc hng
dn thc hin mt cách rõ ràng, tuy nhiên, các trc tr%c vn xy ra. Các doanh nghip có
th ã li dng trc tr%c này  thc hin các hành vi gian ln thng mi. Do ó, tác gi
s dng Quy trình Qun lý da trên kt qu  ánh giá và vch ra nh#ng trc tr%c trong
qun lý quy trình tác nghip ca gia công.
Trong ó, kim tra sau thông quan nm 2012 ã phát hin nhiu v gian ln thng mi
trong gia công. Tuy nhiên, S lng nhân viên và s v kim tra là quá ít và không t yêu
cu ca T&ng cc. S lng nhân viên ch chim 4.86% t&ng s nhân viên
3
và s v kim
tra khong 2% t&ng s doanh nghip. Cc Hi quan ng Nai vn cha óng vai trò m

bo tuân th pháp lut. Hn n#a, phn mm kim tra sau thông quan mi thc hin nm
2011, quá trình thu thp thông tin mi bt u (2012). Do ó, c s∃ d# liu này ã không
góp phn nhiu trong vic phát hin hành vi gian ln thng mi.
Phng pháp qun lý khách hàng c!ng là vn  góp phn gia tng gian ln thng mi.
Hin nay, Cc Hi quan ng Nai trong quá trình chuyn &i phng thc qun lý khách
hàng t∋ truyn thng sang in t. Thông quan cha hoàn toàn c áp dng in t. Mt
s giai on vn áp dng phng pháp truyn thng. Do ó, quá trình thu thp d# liu ri
ro và qun lý g%p khó khn. Hi quan khó phát hin gian ln.

1
Tham kho ph lc 09.
2
Tham kho ph lc 09.
3
HQN (2011)
v

Hn n#a, phng pháp ni b b(ng in t mi c trin khai (2013) nên cha có c s∃
d# liu ánh giá quá trình thc hin và cha thu thp thông tin. iu này gây khó khn
trong phát hin gian ln.
Trong tuyên ngôn phc v khách hàng, thi gian ca các cam kt là phù hp nhng các
cam kt c th là quá ít. Hn n#a, thi gian ca thc hin th tc hi quan không có trong
cam kt trong tuyên ngôn và có trong tuyên ngôn quá khác bit. Tuyên ngôn không có quy
)nh x pht khi vi phm tuyên ngôn. Do ó, Trc tr%c này có th là nguyên nhân ca s
gian ln.
Ngoài ra, qun lý )nh mc không có c s d# liu, thông tin  kim tra và phát hin gian
ln. Vic qun lý )nh mc còn l∗ng l+o. Trong khi, kim tra sau thông quan ít v. Nên
doanh nghip có xu hng gian ln thng mi.
Cui cùng, h thng qun lý ri ro không thng nht trong toàn Cc và T&ng cc ã làm
quá trình thu thp d# liu  phát hin gian ln thng mi rt khó khn. Do ó, vic phát

hin gian ln thng có gii hn. Nh#ng gian ln phc tp thng khó phát hin.
Nhìn chung,  hn ch gian ln thng mi trong hot ng gia công, Cc Hi quan ng
Nai phi nhn din và khc phc nh#ng trc tr%c trong qun lý quy trình tác nghip. Cc
Hi quan cn tng cng s nhân viên và s v kim tra sau thông quan vi ngun thông
tin y  và chính xác. ây là vn  rt quan trng. Bên cnh ó, Cc Hi quan cn
chuyn &i phng thc qun lý khách hàng và ni b hoàn toàn sang in t. Quá trình
này giúp hi quan thu thp thông tin và to môi trng kinh doanh công b(ng, minh bch.
Tng t, Cc Hi quan cn ánh giá li tuyên ngôn phc v khách hàng, b& sung cam kt
c th  to môi trng kinh doanh tt hn. iu cui cùng rt quan trng là Cc Hi
quan thng nht thông tin, d# liu vi toàn Cc và vi T&ng cc. Vì ây là c s∃  Cc
Hi quan phát hin và x pht i vi gian ln thng mi có quy mô ln.



vi

MC LC
L,I CAM OAN ii
L,I C−M .N iii
TÓM T/T iv
M0C L0C vi
DANH M0C CÁC T1 VI2T T/T viii
DANH M0C CÁC BI3U 4, B−NG VÀ S. 4 ix
M5T S6 KHÁI NI7M x
CH8.NG 1. GI9I THI7U V:N ; CHÍNH SÁCH 1
1.1. Lý do hình thành  tài 1
1.2. Câu h∗i nghiên cu 2
1.3. Mc ích nghiên cu 2
1.4. i tng và phm vi nghiên cu 2
1.5. Phng pháp nghiên cu/ Khung phân tích & Ngun t liu 2

1.6. Cu trúc ca lun vn 3
CH8.NG 2. C. S< LÝ LU=N 4
2.1 Gian ln thng mi và cách thc qun lý trong hot ng gia công và các gii pháp
x lý gian ln thng mi 5
2.1.1 Nh#ng hình thc gian ln thng mi trong hot ng gia công 5
2.1.2 Cách thc qun lý trong hot ng gia công 6
2.1.3 Các gii pháp x lý gian ln thng mi trong hot ng gia công 9
2.2 Qun lý da trên kt qu 10
2.2.1 Khái nim Qun lý da trên kt qu 10
2.2.2 Lý do s dng Quy trình Qun lý da trên kt qu 11
2.2.3 Quy trình Qun lý da trên kt qu 11
CH8.NG 3. PHÂN TÍCH THEO MÔ HÌNH QU−N LÝ D>A TRÊN K2T QU− 14
3.1. T&ng quan Cc Hi quan ng Nai 14
3.1.1 Gii thiu Cc Hi quan ng Nai 14
3.1.2 Nh#ng trc tr%c có th xy ra trong qun lý quy trình tác nghip ca gia công 15
3.2. Qun lý da trên kt qu i vi qun lý hot ng gia công 16
3.2.1. Tm nhìn 18
3.2.2. S mng 18
vii

3.2.3. Các nhân t thành công ct lõi 18
3.2.4 Các ch báo thc hin quan trng 19
3.2.5 Các mc tiêu ngn hn 20
3.2.6 D# liu 22
3.2.7 Phân tích 26
3.2.8 Báo cáo 33
CH8.NG 4. K2T LU=N VÀ KI2N NGH? 35
4.1. Kt lun 35
4.2. Kin ngh) 35
4.2.1. Tng cng kim tra sau thông quan 35

4.2.2. Qun lý hiu qu )nh mc và thanh khon hp ng gia công 36
3.2.3. Tng cng ng dng công ngh thông tin vào qun lý 36
3.2.4. Thc hin tuyên ngôn phc v khách hàng 37
3.2.5. Ci thin h thng qun lý ri ro 38
PH0 L0C 39
Ph lc 01: c s∃ pháp lý quc t cho qun lý hot ng gia công 44
Ph lc 02: c s∃ pháp lý Vit Nam trong qun lý hot ng gia công 45
Ph lc 03: Th tc ng ký hp ng gia công. 47
Ph lc 04: Th tc nhp kh∀u nguyên ph liu gia công 48
Ph lc 05: Th tc xut kh∀u hàng hóa gia công 49
Ph lc 06: Th tc xut kh∀u hàng hóa gia công 50
Ph lc 07: Th tc thanh khon. 50
Ph lc 08: Hng dn phân lung theo quyt )nh s 662/Q-TCHQ 51
Ph lc 09: Tình hình xut nhp kh∀u theo t∋ng loi hình ca ng Nai theo t∋ng loi
hình (2007-2011) 51
Ph lc 10: Phân tích tình hình xut nhp kh∀u ca loi hình gia công ti HQN 52
Ph lc 12: Cam kt ngành hi quan trong tuyên ngôn phc v khách hàng 56
Ph lc 13: S  minh ha môi trng x lý t khai hi quan in t 57
Ph lc 14: Kim tra sau thông quan công ty ABC 57
Ph lc 15: Các hi quan cha trin khai hi quan in t n 11/2012 66

viii

DANH MC CÁC T VIT TT
T vit tt Tên ting Anh Tên ting Vit
ACV
Agreement on Customs Valuation Hip )nh v tr) giá hi quan
AFTA
Asean Free Trade Area Khu vc Mu d)ch T do ASEAN
ASEAN

Association of Southeast Asian Nations Hip hi các Quc gia ông Nam Á
BDV
)nh ngha Brussels v tr) giá.
CEPT
Common Effective Preferential Tariff Chng trình thu quan u ãi có hiu lc
chung
CSF
Critical Success Factor Nhân t thành công ct lõi
C/O
Certificate of Origin Giy chng nhn xut x hàng hóa
GATT
General Agreement on Tariffs and Trade Hip )nh chung v thu quan và thng
mi
KPI
Key Performance Indicator Ch s thc hin ct lõi
MFN
Most Favoured Nation ãi ng ti hu quc
WCO
World Customs Organization T& chc Hi quan Th gii
RBM
Results Based Management Qun lý da trên kt qu
WTO
World Trade Organization T& chc Thng mi Th gii
VAT
Value Added Tax Thu Giá tr) gia tng
CBCC
Cán b, công chc
CSDL
C s∃ d# liu
M

)nh mc
GC
Gia công
HQ
Hi quan
HQN
Cc Hi quan ng Nai
KCX
Khu ch xut
KTSTQ
Kim tra sau thông quan
SXXK
Sn xut xut kh∀u
XNK
Xut nhp kh∀u
TK
T khai
TTHQT
Th tc hi quan in t
ix

DANH MC CÁC BIU , BNG VÀ S 
Trang
Hình 2.1: S  khung phân tích 04
Hình 2.1: Quy trình hot ng gia công xut kh∀u 06
Hình 2.2: Quy trình kim tra sau thông quan ti tr s∃ hi quan 08
Hình 2.3: Quy trình kim tra sau thông quan ti tr s∃ doanh nghip 08
Hình 2.3: Quy trình Qun lý da trên kt qu 12
Hình 3.1: C cu cc hi quan ng Nai 14
Hình 3.3: Phân tích theo Quy trình Qun lý da trên kt qu 17

Bng 3.1: T≅ l kim ngch nhp kh∀u theo t∋ng loi hình ti ng Nai (2007-2011) 22
Bng 3.2: Tc  tng tr∃ng ca kim ngch nhp kh∀u theo t∋ng loi hình ti
ng Nai (2007- 2011) 23
Bng 3.3: T≅ l kim ngch xut kh∀u theo t∋ng loi hình ti ng Nai (2007-2011) 23
Bng 3.4: Tc  tng tr∃ng ca kim ngch xut kh∀u theo t∋ng loi hình ti
ng Nai (2007- 2011)………………………………………. 23
Bng 3.5: S v kim tra sau thông quan 24
Bng 3.6: Thc trng &i mi phng pháp qun lý trong hot ng gia công 24
Bng 3.2: Nh#ng quy )nh v thi gian khi qun lý hot ng gia công ca hi quan 25
Hình 3.7: Báo cáo s v kim tra sau thông quan ca Chi cc KTSTQ- Cc Hi quan
ng Nai 28
Hình 3.8: Báo cáo s thu ca Chi cc KTSTQ- Cc Hi quan ng Nai 28
Hình 3.9: S  cp nht thông tin th công trong hot ng KTSTQ 29

x


MT S KHÁI NIM
Theo lut thng mi nm 2005, “gia công trong thng mi là hot ng thng
mi, theo ó bên nhn gia công s dng mt phn hoc toàn b nguyên liu, vt liu ca
bên t gia công  thc hin mt hoc nhiu công on trong quá trình sn xut theo yêu
cu ca bên t gia công  hng thù lao”
4
.
Gian ln th !ng m∀i trong lnh vc hi quan là các hành vi phm ti, không tuân
th các quy )nh pháp lut mà ngành hi quan ã ban hành. C th là trn tránh ho%c c
gng trn tránh thu; nhn ho%c c gng nhn c các khon tr cp ho%c u ãi; nhn
ho%c c gng nhn c các li th thng mi bt hp pháp và gây ra t&n hi n nguyên
tc và hot ng ca i th kinh doanh hp pháp.
5


Thanh kho#n trong hi quan c hiu theo ngha là thanh quyt toán, hoàn thu,
không thu thu nguyên vt liu nhp kh∀u.
6

Theo quy )nh hin nay, “thông quan là vic c quan hi quan quyt nh hàng
hóa c xut khu, nhp khu, phng tin vn ti c xut cnh, nhp cnh”
7
.
Ki∃m tra sau thông quan (KTSTQ) c hiu là hot ng nghip v ca c quan
hi quan nh(m th∀m )nh tính chính xác, trung thc ca h s hi quan ã khai, np, xut
trình và ã c thông quan; và ánh giá mc  tuân th pháp lut ca ngi khai hi
quan. Các Cc Hi quan KTSTQ theo k hoch hàng nm ho%c khi phát hin doanh nghip
có du hiu vi phm pháp lut v hi quan.
8




4
Quc hi (2005, trang 31 và 32)
5
WCO (2012, trang 1)
6
Bách khoa toàn th Wikipedia; T&ng cc Hi quan (2006)
7
Quc hi (2005, trang 2)
8
Quc hi (2005, trang 10 và 11)
1


CHNG 1. GII THIU VN  CHÍNH SÁCH
1.1. Lý do hình thành %& tài
Hot ng gia công mang li giá tr) gia tng không cao nhng nó mang li rt nhiu li ích
nh gii quyt vic làm, tng ngun thu ngoi t, chuyn giao công ngh. Chính vì vy,
Qun lý quy trình tác nghip ca gia công rt quan trng. Nhà nc ã có nhiu chính sách
 hng dn vic qun lý mt cách chi tit.
9
Tuy nhiên, qun lý quy trình tác nghip ã
xy ra mt s trc tr%c có th là nguyên nhân ca các v gian ln. Nh#ng hành vi gian ln
thng mi này không nh#ng ã làm tht thu thu ca nhà nc mà còn to ra mt môi
trng cnh tranh không lành mnh gi#a các doanh nghip.
10

Riêng trên )a bàn tnh ng Nai, hot ng nhp kh∀u nguyên vt liu  gia công chim
t≅ l t∋ 8% n 9% trong t&ng kim ngch nhp kh∀u
11
, hàng hóa gia công xut kh∀u chim
t≅ l khong 12% trong t&ng kim ngch xut kh∀u
12
. ây là mt t≅ phn rt ln trong kim
ngch xut nhp kh∀u. Tình trng gian ln i vi vic s dng nguyên vt liu cho gia
công hàng hóa rt là ph& bin. C th nm 2012, Chi cc Kim tra sau thông quan
(KTSTQ) ca Cc Hi quan ng Nai (HQN) kim tra n 55.6% v KTSTQ có du
hiu vi phm v thanh khon và )nh mc.
13
Trong ó, t≅ l phát hin vi phm là 90%
14
,
tc là trong 10 v KTSTQ v h s thanh khon và )nh mc thì có n 9 v phát hin vi

phm. iu này cho thy ây là mt vn  rt nghiêm trng ti HQN và vic tng cng
qun lý trong quy trình tác nghip  hn ch gian ln thng mi trong hot ng gia
công ∃ HQN là cn thit.
V nguyên tc,  chng gian ln thng mi thì Hi quan phi vch ra nh#ng trc tr%c
trong qun lý quy trình tác nghip. Sau ó, hi quan nên  ra gii pháp pháp  sa ch#a
nh#ng trc tr%c này. ây là thách thc rt ln i vi HQN trong bi cnh không ch
phi cnh tranh vi các )a phng khác mà còn vi các nc khác, %c bit là các nc
trong khu vc. Nu HQN tng cng kim tra, giám sát s+ làm gia tng các chi phí hot

9
Tham kho Ph lc 02
10
B Tài chính (2012, trang 1)
11
Tham kho Ph lc 09.
12
Tham kho Ph lc 09.
13
Bng 3.5
14
Bng 3.5
2

ng kinh doanh, làm nh h∃ng n môi trng u t. Trc tình hình ó, tác gi thc
hin  tài “Qun lý nhà nc v hi quan i vi hot ng gia công xut kh∀u ti ng
Nai”  tìm ra nh#ng chính sách gii quyt nh#ng khó khn trên.
1.2. Câu h∋i nghiên c(u
Lun vn c thc hin  tr li các câu h∗i sau:
Th nht, nh#ng trc tr%c nào trong qun lý quy trình tác nghip ca gia công ti HQN
có th là kΑ h∃ cho gian ln thng mi ?

Th hai, các gii pháp nào có th khc phc nh#ng trc tr%c trong quy trình tác nghip ca
hot ng gia công  hn ch gian ln thng mi mà không gây nh h∃ng tiêu cc n
môi trng kinh doanh ca tnh ng Nai?
1.3. M)c %ích nghiên c(u
Mc ích nghiên cu ca lun vn này là ch ra nh#ng nh#ng trc tr%c trong qun lý quy
trình tác nghip ca hot ng gia công ti HQN có th nh h∃ng n gian ln thng
mi. T∋ ó, lun vn s+  ngh) mt s phng thc  hn ch nh#ng trc tr%c này mà
không gây tác ng xu n môi trng kinh doanh ca tnh ng Nai.
1.4. i t ∗ng và ph∀m vi nghiên c(u
Lun vn nghiên cu v chính sách qun lý, giám sát và kim tra hi quan i vi hot
ng gia công ti HQN. Thông qua các vn bn v gia công và tình hình qun lý gia công
∃ HQN, tác gi tìm hiu nh#ng trc tr%c trong quá trình qun lý, kim tra và giám sát ca
HQN i vi hot ng gia công nh(m xác )nh nh#ng trc tr%c này nh h∃ng nh th
nào hành vi gian ln ca doanh nghip. Trên c s∃ ó,  tài s+  xut nh#ng gii pháp 
khc phc nh#ng trc tr%c này  ngn ng∋a các hành vi gian ln thng mi trên nguyên
tc không nh h∃ng n môi trng kinh doanh ca tnh ng Nai.
1.5. Ph !ng pháp nghiên c(u/ Khung phân tích & Ngu+n t liu
Phng pháp nghiên cu )nh tính c s dng trong  tài này. Ngun thông tin d# liu
th cp c s dng  phân tích và ng h cho các lp lun ca tác gi. Trong ó, tác gi
3

tp trung ch yu vào: t&ng hp, phân tích vn bn, tài liu pháp lut liên quan n qun lý
nhà nc v hi quan i vi hot ng gia công xut kh∀u; phân tích hot ng gia công
t∋ góc  ca hi quan và doanh nghip; so sánh, i chiu, phân tích, t&ng hp gi#a quá
kh và hin ti.
1.6. C,u trúc c−a lun v.n
Cu trúc lun vn gm có 4 phn:
Chng 1 gii thiu chung v vn  chính sách.
Chng 2 trình bày c s∃ lý thuyt ca  tài.
Chng 3 phân tích công tác qun lý quy trình tác nghip ca gia công ti HQN theo mô

hình qun lý da trên kt qu.
Chng 4 a ra mt s gii pháp và kin ngh) khc phc nh#ng trc tr%c trong qun lý
quy trình tác nghip ca hot ng gia công ti HQN trên c s∃ nh#ng phân tích và báo
cáo ca chng 3.
4

CHNG 2. C S/ LÝ LUN
Lun vn s dng khung phân tích di ây (Hình 1.1)  phân tích  tài.
Hình 1.1: S  khung phân tích.














Ngun: tác gi t v+


Quy trình qun lý da trên kt qu
(RBM)
S& tay kΒ nng kinh
nghim KTSTQ

Quy trình qun
lý gia công
Nh#ng trc tr%c trong qun lý quy trình tác
nghip ca gia công có th xy ra
Nh#ng hành vi gian ln thng mi có th
xy ra ti HQN
Phân tích vic qun lý quy trình tác nghip
ca gia công ti HQN theo RBM
Nh#ng trc tr%c ang xy ra ti HQN

Các gii pháp x lý các trc tr%c này

Báo cáo tham lun
ca ng Nai
Kinh nghim ca tác
gi


ng Nai có ch tiêu
nào theo RBM
Tác gi  ngh) ch
tiêu theo RBM
Da trên xu hng
phát trin hi quan
Da trên kinh
nghim ca tác gi
5

2.1 Gian ln th !ng m∀i và cách th(c qu#n lý trong ho∀t %0ng gia công và các gi#i
pháp x1 lý gian ln th !ng m∀i

2.1.1 Nh2ng hình th(c gian ln th !ng m∀i trong ho∀t %0ng gia công
Nhà nc Vit Nam ã có nhiu chính sách u ãi cho hot ng gia công nh: miΧn thu
nhp kh∀u nguyên ph liu, doanh nghip t khai báo và t ch)u trách nhim v )nh mc,
th tc nhp kh∀u, th tc xut kh∀u. Nh#ng chính sách u ãi vi nh#ng trc tr%c trong
qun lý quy trình tác nghip ca gia công ã to iu kin cho doanh nghip gia công hot
ng thun li, tuy nhiên, ây c!ng chính là ng c  doanh nghip thc hin các hành
vi gian ln.
Trên c s∃ kΒ nng và kinh nghim thc tiΧn ca toàn b các cán b thuc h thng
KTSTQ, S& tay kΒ nng kinh nghim KTSTQ ã ch ra mt s hình thc gian ln thng
mi ch yu thng g%p trong hot ng gia công xut kh∀u  làm c s∃ cho các cán b,
công chc làm nhim v.
Hình thc th nht là doanh nghip nhp kh∀u nguyên ph liu  gia công nhng không
xut kh∀u sn ph∀m gia công cho i tác. Trong hình thc này, doanh nghip không làm
th tc xut kh∀u sn ph∀m gia công. Và doanh nghip c!ng không làm th tc thanh
khon cho hp ng gia công.
Hình thc th hai là doanh nghip xut khng. iu này có ngha là doanh nghip có làm
th tc  xut kh∀u sn ph∀m gia công nhng không có xut kh∀u sn ph∀m gia công ho%c
xut kh∀u vi s lng ít hn thc t khai báo.
Hình thc th ba là doanh nghip tráo &i nguyên vt liu nhp kh∀u. Trong hình thc này,
doanh nghip nhp nguyên ph liu gia công v  tiêu th trong nc và mua nguyên ph
liu ∃ trong nc  sn xut và xut kh∀u sn ph∀m cho phía i tác nc ngoài (có th∗a
thun trc gi#a bên nhn gia công và bên %t gia công).
Hình thc th t là doanh nghip bán nguyên ph liu d th∋a ∃ trong nc khi cha có
s cho phép ca hi quan. iu này có ngha là doanh nghip ng ký x lý nguyên ph
liu d th∋a là mt cách (tiêu hy, xut tr), nhng thc t doanh nghip bán nguyên ph
liu d th∋a ti th) trng ni )a. Doanh nghip không khai báo s thay &i cho Hi quan.
6

Hình thc th nm là doanh nghip khai sai )nh mc. Trong trng hp này, doanh
nghip thng khai báo )nh mc ng ký cao hn, ho%c thp hn )nh mc thc t.

Hình thc th sáu là gian ln qua giy chng nhn xut x hàng hóa (C/O).
15
Trong hình
thc này, doanh nghip nhp kh∀u sn ph∀m d dàng và sn xut sn ph∀m gia công 
xut kh∀u sang th) trng nhy cm theo ch )nh ca bên %t gia công. Quá trình sn xut
không   xin C/O ca Vit Nam nhng doanh nghip ã khai báo  nhn c C/O.
Trong hình thc này, bên %t gia công và bên nhn gia công ã bt tay vi nhau  c
h∃ng mc thu u ãi ca nc ngoài dành cho Vit Nam.
2.1.2 Cách th(c qu#n lý trong ho∀t %0ng gia công
Qun lý nhà nc v hi quan i vi hot ng gia công bao gm hai giai on: giai on
qun lý hot ng gia công khi hp ng gia công ang c thc hin (giai on thông
quan) và giai on kim tra hot ng gia công khi hp ng gia công ã kt thúc (giai
on KTSTQ).
Quy trình thông quan gm 5 giai onsau (Hình 2.2).











15
Tuyt Nhung (2013, trang 5-10)
Ngu

n: Tác gi



t


v
+

Tip nhn h
s thanh khon
Kim tra chi
tit h s
thanh kho

n

X lý NPL, vt
t, ph ph∀m,
máy móc,…

Xác nhn hoàn
thành thanh khon
Tip nhn h
s xut kh∀u
Kim tra M,
sn ph∀m GC
Xác nhn
thc xut
Tip nhn h s
nhp kh∀u

Ly mu
Xác nhn hp
ng GC

(2) (1)

ng ký hp
ng GC
Nhp kh∀u
NVL, v

t t GC

Tip nhn, iu
chnh, kim tra M
Xut kh∀u
sn ph∀m GC
Thanh khon
hp ông GC
(1): Doanh nghip chp hành tt pháp lut v hi
quan
(2): Trng hp khác ngoi tr∋ trng hp (1)
Hình 2.2: Q
uy trình ho
∀
t %
0
ng gia công xu
,
t kh

3
u

Tip nhn h
s ng ký GC
7

Giai on mt là ng ký hp ng gia công
16
. Trong giai on này, hi quan qun lý
doanh nghip theo hai bc: tip nhn h s gia công và xác nhn hp ng gia công. Hi
quan kim tra ni dung sau: iu kin và nng lc gia công, loi hình gia công, hàng hóa
gia công (ngành ngh gia công), c s∃ sn xut gia công, và s hp l, y  ca h s gia
công. Nu h s gia công áp ng iu kin  gia công, hi quan xác nhn h s gia công.
Giai on hai là tip nhn h s nhp kh∀u nguyên vt liu gia công
17
. Hi quan tin hành
ly mu nguyên vt liu, sau ó, xác nhn thc xut nu hàng hóa ã c thông quan và
chuyn v kho ca doanh nghip.
Giai on ba là tip nhn, iu chnh và kim tra )nh mc.
18
Vic kim tra )nh mc ch
c thc hin khi hi quan có nghi ng v vic gian ln )nh mc. Trong kim tra, hi
quan phi lu mu và lp biên bn theo quy )nh ca pháp lut.
Giai on bn là xut kh∀u sn ph∀m gia công. Sau khi tip nhn h s xut kh∀u
19
, hi
quan kim tra nguyên ph liu sn xut hàng hóa gia công có trong bng ng ký )nh
mc. Nu nh có s nghi ng v gian ln, tráo &i nguyên ph liu, hi quan phi ly mu,
lp biên bn và yêu cu giám )nh.

Giai on nm là thanh khon hp ng gia công. Giai on này gm bn bc. Trong
bc mt, công chc tip nhn h s thanh khon
20
, ng thi kim tra tính y , ng
b và hp l ca h s. Nu t yêu cu
21
, h s s+ c chuyn sang bc ba và bc
bn. Ngc li, h s s+ c chuyn sang bc hai. Trong bc hai, hi quan kim tra
i chiu )nh mc, s lng t khai xut nhp kh∀u, s lng nguyên vt liu, vt t sn
xut, d th∋a. Nu hp ng gia công có nguyên ph liu, vt t d th∋a, máy móc, thit
b) thuê, mn thì h s c chuyn sang bc ba. Ngc li, h s s+ c chuyn sang
bc bn. Trong bc ba, hi quan làm th tc x lý cho nh#ng nguyên ph liu, vt t d
th∋a, máy móc, thit b) thuê, mn. Sau khi thc hin tt c công vic trên, hi quan xác
nhn thanh khon (bc bn).

16
Tham kho ph lc 03
17
Tham kho ph lc 04
18
Tham kho ph lc 05
19
Tham kho ph lc 06
20
Tham kho ph lc 07
21
Tham kho ph lc 08
8

KTSTQ gm hai giai on: KTSTQ ti tr s hi quan (Hình 2.3), và KTSTQ ti tr s∃

doanh nghip (Hình 2.4). Khi tin hành kim tra doanh nghip gia công, Chi cc KTSTQ
thng kim tra các giy t nh: hp ng gia công, hóa n thng mi, C/O, chng t∋
bo him, chng t∋ vn ti, chng t∋ thanh khon và chng t∋ s& sách k toán có liên
quan. Vic kim tra các giy t này nh(m mc ích kim tra s tuân th và không tuân th
pháp lut ca doanh nghip và phát hin ra sai phm trong thông quan. Sau ó, hi quan
a ra bin pháp sa ch#a nh#ng sai sót tùy theo t∋ng ni dung sai phm.


Bn bn















Hình 2.3: Quy Trình KTSTQ ti tr s∃ hi quan
Ngun: Tác gi t v+
Bc 1:
Thu thp
thông tin
a vào

CSDL

Bc 2:
La chn
thông tin
trong
CSDL

Bc 3:
Phân tích
thông tin
ã la
ch

n

Bc 4:
La chn
h s/ i
tng
ki

m tra

Bc 5:
Kim tra
h s hi
quan
Bc 6:
Kt lun

kim tra
Bc 7:
Yêu cu
gii trình
Có du
hiu sai
phm
Cha
phát
hin sai
phm
DN chp
nhn sai
ph

m

Không
chp nhn
sai phm
Yêu cu
khc
phc sai
Xác
minh
Kim tra
tr s∃
doanh
nghip
(theo k

hoch và
du hiu
vi phm)
Lu
tr#
h
s
Bc 1: Lp k
hoch kim tra

Bc 2: Ban hành
quyt )nh kim tra

Bc 3: Tin
hành kim tra

Bc 4: T& chc thc
hin kt lun kim tra

Bc 4: Lp bn
k hoch kim tra

Trong k
hoch kim
tra, oàn kim
tra xác )nh
ni dung,
thông tin, )a
im, ngun
nhân s kim

tra và iu
doanh nghip
phi làm.
Sau khi
ký quyt
)nh kim
tra, c
quan hi
quan gi
01 quyt
)nh kim
tra cho
doanh
nghip.
Sau khi công b quyt
)nh và yêu cu doanh
nghip thc hin, oàn
kim tra tin hành tip
nhn chng t∋, h s,…
t∋ phía doanh nghip;
kim tra, i chiu thc
t hàng hóa và chng t∋;
th∀m vn và xác minh
i tng phù hp; lp
biên bn hàng ngày.
oàn kim
tra lp bn
kt lun
kim tra, gi
01 bn cho

doanh
nghip.
oàn kim tra báo
cáo cho ngi có
th∀m quyn,  ngh)
phng pháp x lý
kt qu kim tra (truy
thu thu, pht,…),
cp nht c s∃ d# liu
có liên quan, lu tr#
h s.
Hình 2.4: Quy trình KTSTQ ti tr s∃ doanh nghip
Ngun: Tác gi t v+
9

Ngoài ra, quy trình qun lý gia công còn ch)u s nh h∃ng ca c s∃ pháp lý quc t và
Vit Nam. Nh#ng c s∃ pháp lý quc t nh h∃ng n gia công là: Công c Kyoto,
Công c v h thng hài hòa v mô t và mã hóa hàng hóa (HS), Hip )nh thc hin iu
VII ca Hip )nh chung v thu quan và thng mi, Quy tc xut x hàng hóa.
22
C s∃
pháp lý Vit Nam là tt c vn bn có liên quan n gia công, trong ó, hai vn bn quan
quan trng là: Lut Hi quan 2001, Lut Hi quan sa &i, b& sung 2005.
23

2.1.3 Các gi#i pháp x1 lý gian ln th !ng m∀i trong ho∀t %0ng gia công
Khi phát hin doanh nghip có du hiu gian ln thng mi, hi quan phi tin hành
KTSTQ. Ni dung kim tra s+ khác nhau i vi t∋ng trng hp c th. Tuy nhiên, khi
lp k hoch kim tra, hi quan s+ chú trng nh#ng thông tin nh: tình hình hot ng xut
kh∀u và nng lc sn xut, kinh doanh ca doanh nghip, tình hình thc hin hp ng gia

công.
Trong trng hp nghi ng doanh nghip có du hiu gian ln v nhp kh∀u nguyên ph
liu gia công nhng không xut kh∀u theo úng cam kt, hi quan u tiên s+ kim tra và
xác minh vn ti n  chng minh doanh nghip ã xut kh∀u. Tip ó, hi quan tin
hành kim tra nng lc sn xut ca doanh nghip. Nu doanh nghip không  kh nng
sn xut sn ph∀m gia công, hi quan s+ tin hành kim tra s& sách k toán  nhn din
tình trng kinh doanh ca doanh nghip: doanh nghip có mua, thuê ngoài sn ph∀m gia
công. Ngoài ra, hi quan còn kim tra các chng t∋ thanh toán, mua bán ca doanh nghip
vi i tác trong nc và nc ngoài. Cui cùng là kim tra chng t∋ trong h s thanh
khon, hóa n giá tr) gia tng  làm rõ hành vi phm ti nu doanh nghip gian ln.
i vi doanh nghip có du hiu vi phm v )nh mc, hi quan s+ thu thp thông tin h
s thanh khon và thông tin kΒ thut: mu, rp, thông s kΒ thut ca doanh nghip  so
sánh )nh mc ng ký vi )nh mc thc t. Ngoài ra, hi quan còn kim tra thông tin v
s& sách k toán, tài khon tn kho thành ph∀m và bán thành ph∀m, chng t∋ lu kho, thΑ
kho  kim tra chênh lch tn kho gi#a hi quan và doanh nghip. Nu nh )nh mc
ho%c tn kho gi#a hai bên là khác nhau thì phi b) x pht.

22
Tham kho ph lc 01
23
Tham kho ph lc 02
10

Nu doanh nghip có du hiu bán nguyên vt liu, vt t  gia công ra th) trng ni )a,
hi quan s+ kim tra s& sách, tài khon liên quan n thanh toán n  xác nhn bên mua
có thanh toán cho bên nhp nguyên vt liu, vt t  gia công. Bên cnh ó, hi quan
kim tra tài khon tin m%t, hóa n giá tr) gia tng  xác minh tình trng bán nguyên ph
liu vào trong nc. Sau ó, hi quan kim tra thΑ kho, chng t∋ xut kho, nhp kho,
doanh thu và chi phí ca doanh nghip  kim tra quá trình vn chuyn ca nguyên vt
liu  làm b(ng chng nu doanh nghip sai phm.

Khi nghi ng doanh nghip tráo &i nguyên vt liu nhp kh∀u, hi quan s+ kim tra s
ng nht gi#a nguyên vt liu nhp kh∀u vi nguyên vt liu cu thành sn ph∀m gia công
và nguyên vt liu d dang. Nu doanh nghip còn lu mu thì hi quan phi i chiu
mu vi sn ph∀m gia công.
Trong trng hp hi quan nghi ng doanh nghip gian ln qua C/O, hi quan s+ kim tra
chi tit các khon mc trên C/O. Nu nghi ng C/O là gi, b) t∀y xóa thì hi quan cn xác
minh vi c quan cp C/O. Nu nh C/O là tht và hi quan nghi ng thành ph∀m gia công
không  iu kin  nhn C/O thì hi quan liên kt c quan cp C/O tin hành kim tra
li.
Qua kim tra, Chi cc KTSTQ xác nhn doanh nghip sai phm thì ra quyt )nh x pht.
Tùy mc  và loi hình gian ln thng mi, Chi cc KTSTQ  ra bin pháp và hình
thc x lý khác nhau (n )nh thu, pht vi phm hành chánh) theo quy )nh pháp lut.
2.2 Qu#n lý d4a trên kt qu#
2.2.1 Khái nim Qu#n lý d4a trên kt qu#
Qun lý da trên kt qu (RBM) là mt chin lc mà các nhà qun lý s dng  thay &i
trong cách thc t& chc và vn hành, trong ó chú trng n yu t kt qu.
24
Chin lc
qun lý phi có mt khung qun lý mt cách rõ ràng, và vic qun lý da trên s hc tp và
 trách nhim.
25
RBM nh(m mc tiêu nâng cao hiu qu và  trách nhim, xác )nh các

24
NguyΧn H#u Lam (2012)
25
UNDP (2012)
11

kt qu d kin và giám sát thc hin, kt hp các bài hc kinh nghim vào quyt )nh

qun lý và báo cáo hiu sut.
26

2.2.2 Lý do s1 d)ng Quy trình Qu#n lý d4a trên kt qu#
RBM là phng pháp qun lý chin lc mang li nhiu li ích cho các t& chc và là c s∃
o lng mc  thành công, tht bi và rút ra bài hc kinh nghim cho các t& chc. T∋
kinh nghim ó, t& chc s dng RBM  a ra nh#ng chin lc qun lý phù hp hn.
Thc t, nh#ng thành công ca t& chc còn là c s∃  nhn c s ng h ca khách
hàng.
27
C th, RBM giúp ánh giá c mc  hot ng ca doanh nghip, to iu
kin  t& chc xác )nh các tiêu cc và hn ch và a ra gii pháp  khc phc các hn
ch và tiêu cc. RBM còn làm rõ trách nhim ca các cán b, công chc và các bên liên
quan, ây là c s∃  t& chc dΧ dàng qun lý và hot ng. RBM không nh#ng h∆ tr các
mc tiêu  t kt qu mong mun mà còn cung cp c s∃ cho vic ra quyt )nh trên
nh#ng c s∃ d# liu, thông tin thc t thu thp c.
28

Vì vy, tác gi s dng RBM  nhn din nh#ng thành công và hn ch ca qun lý quy
trình tác nghip ca gia công mà có nh h∃ng n gian ln thng mi trong gia công ti
Cc Hi quan ng Nai (HQN). RBM s+ giúp HQN a ra gii pháp hn ch gian ln
thng mi mà không nh h∃ng môi trng kinh doanh ca tnh. Trên c s∃ ó, HQN
có chin lc phù hp vi thc t, phát trin nng lc mnh hn, và hng hành ng tt
hn  to ra kt qu tt hn.
29

2.2.3 Quy trình Qu#n lý d4a trên kt qu#
Quy trình qun lý da trên kt qu là mt quá trình t∋ khi nhà qun lý phát trin RBM (lp
k hoch) và thc hin RBM (thc hin các công vic cn thit  t c kt qu theo
mong mun). (Hình 2.5)


26
UNDP (2012)
27
Hi ngh) bàn tròn quc t ln th 3, qun lý vì các kt qu phát trin (2007)
28
NguyΧn H#u Lam (2012), NguyΧn Phng Mai (2013).
29
Armstrong (2013)
12

Hình 2.5: Quá trình RBM
Phát trin RBM
Tm nhìn,
s mng
CSFs KPLs
Mc tiêu
ngn hn
D#
liu
Phân
tích
Báo
cáo
Tm nhìn Hình nh n v) mun tr∃ thành trong trung hn và dài hn
S mng Mc ích c bn ca n v)
Các nhân t thành công ct lõi iu gì là quan trng cho vic t n tm nhìn
Các ch báo thc hin quan Nh#ng tiêu chí o lng s tin b ca chúng ta
trng
Các mc tiêu ngn hn Nh#ng mc tiêu ngn hn, các ct mc, ho%c tiêu chu∀n

D# liu Thông tin c s dng  h∆ tr nh#ng o lng
Phân tích Tt c nh#ng iu này có ý ngha là gì?
Báo cáo Nh#ng thông tin )nh k v vic thc hin cho các nhà qun lý
Thc hin RBM
Ngun: NguyΧn H#u Lam (2012)

Trong lp k hoch, nhà hoch )nh chính sách phi xác nhn tm nhìn, s mng và các
nhân t thành công ct lõi ca t& chc  a ra chin lc hành ng phù hp. Trong ó,
Tm nhìn (Vision) là hình nh, tiêu chu∀n mà n v) mun tr∃ thành ho%c t c trong
trung hn và dài hn. S mng (Mission) là nh#ng lý do, mc ích c bn  doanh nghip
tn ti. Trong s mng, t& chc phi làm rõ nh#ng mc tiêu c bn, nh#ng nguyên tc hot
ng và giá tr) ca t& chc  t& chc t n tm nhìn. Có bn loi c bn v CSF là:
công ngh, chin lc, môi trng và thi gian. Các CSF phi có giá tr) và vai trò quan
trng trong t& chc.
30

T∋ chin lc  ra, t& chc thc hin RBM gm nm bc: các ch báo thc hin quan
trng, các mc tiêu ngn hn, d# liu, phân tích và báo cáo. Vi tm nhìn, s mng và các
nhân t thành công ct lõi ã  ra, t& chc a ra các ch s thc hin ct lõi (KPI)  o
lng kt qu thc hin. Các ch s này phi o lng c nh#ng tin b trong vic phát
trin CSF. Các KPI phi luôn gn vi các khía cnh, %c tính ca mt CSF c th và có

30
NguyΧn H#u Lam (2012)
13

kh nng o lng. KPI c!ng a ra c s∃ cho vic giám sát và theo dõi quá trình thc
hin CSF.
Trên c s∃ nh#ng k hoch và cách thc o lng, giám sát ã  ra, nhà hoch )nh chính
sách s+ xây dng các mc tiêu ngn hn  o lng s tin b và kh nng thc hin theo

mc tiêu  ra.
31
Các mc tiêu ngn hn c ánh giá )nh k và thay &i cho phù hp
vi thc t. Trong quá trình thc hin RBM, t& chc thu thp thông tin, d# liu t∋ các
ngun nh kt qu thc hin, kho sát, ghi chép, báo cáo và ngun d# liu khác có liên
quan.
32

Trên c s∃ d# liu, thông tin ã c thu thp, t& chc s+ tin hành phân tích quá trình
thc hin. Nh#ng giá tr) quan trng nào c to ra, nh#ng hn ch nh h∃ng n kt qu
thc hin và nh#ng xu th phát trin chung ca t& chc. Vic phân tích phi c thc hin
trên c s∃ ca các quyt )nh qun lý trong quá kh.
33

Sau khi phân tích, t& chc báo cáo kt qu thc hin (t ho%c không t yêu cu), nh#ng
ch báo, giá tr) nào là phù hp vi t& chc. ây là c s∃  t& chc ra quyt )nh và thc
hin k hoch. Các dng báo cáo thng s dng trong RBM là: báo cáo theo th tc, báo
cáo phân tích sâu, báo cáo chi tit và báo cáo phân hng theo KPI.
34


31
NguyΧn H#u Lam (2012)
32
NguyΧn H#u Lam (2012)
33
NguyΧn H#u Lam (2012)
34
NguyΧn H#u Lam (2012)
14


CHNG 3. PHÂN TÍCH THEO MÔ HÌNH QUN LÝ D5A TRÊN KT QU
3.1. T6ng quan C)c H#i quan +ng Nai
3.1.1 Gi7i thiu C)c H#i quan +ng Nai
Cc Hi quan ng Nai (HQN c thành lp nm 1994, theo quyt )nh ca Th tng
Chính ph. T∋ khi chính thc hot ng (03/01/1995) cho n nay, HQN có nhiu thay
&i v t& chc và c cu. Hin nay, HQN có trên 300 nhân viên và 11 phòng ban, 8 chi
cc vi c cu nh sau:














Trong tám chi cc, HQN có by Chi cc thông quan và mt Chi cc KTSTQ. Chi cc
Thông quan ph trách làm th tc h s thông quan cho khách hàng. Chi cc KTSTQ có
trách nhim kim tra s tuân th pháp lut ca doanh nghip theo k hoch ho%c khi phát
hin doanh nghip có du hiu vi phm pháp lut.
Hình 3.1 C cu Cc Hi quan ng Nai
Cc tr∃ng
Phó cc tr∃ng
Phó cc tr∃ng Phòng t& chc cán b

Phòng thanh tra
Phòng chng buôn lu và
x lý vi phm
Ban ci cách hin i hóa
Trung tâm d# liu và công
ngh thông tin
Chi cc KTSTQ
Phòng qu

n lý r

i ro

Vn phòng
Phòng tài v qun tr)


i ki

m soát HQ

Chi cc HQ KCX
Long Bình Tân

Chi c

c HQ Biên Hòa

Chi cc HQ Long
Bình Tân


Phòng giám sát qun lý
v HQ
Phòng thu xut nhp
kh
∀
u

Chi cc HQ Bình Thun
Chi cc HQ Nhn Trch
Chi cc HQ Thng Nht
Chi cc HQ Long Thành
Ngun: HQN
15

Theo báo cáo tham lun ca Chi cc KTSTQ - HQN, Công tác qun lý, giám sát và kim
tra hot ng gia công ã phát hin hai loi gian ln thng xuyên xy ra trên )a bàn tnh
ng Nai. Loi hình u tiên là doanh nghip không khai báo )nh mc ng ký úng vi
)nh mc thc t. Trong loi hình này, doanh nghip có nhiu biu hin gian ln nh: (1)
Xây dng )nh mc ng ký cao hn so vi thc t, (2) xây dng các size (kích thc)bình
quân không phù hp vi thc t, và (3) Không iu chnh )nh mc thc t khi có s thay
&i v )nh mc. Loi hình th hai là doanh nghip t ý tiêu th nguyên vt liu gia công
trên th) trng ni )a.
3.1.2 Nh2ng tr)c tr8c có th∃ x#y ra trong qu#n lý quy trình tác nghip c−a gia công
Trong qun lý quy trình tác nghip ca gia công, tác gi d oán các trc tr%c có th xy ra
nh:
(1) a s hi quan tnh không có b phn chuyên trách ph trách gia công nên không có
cách nhìn toàn din v hot ng gia công. Do ó, phát hin gian ln trong gia công là khó
khn, trong ó có HQN. Hin nay, các cc Hi quan có Chi cc Gia công là Cc Hi
quan H Chí Minh, Cc Hi quan Hà Ni.

(2) Kim tra sau thông quan còn yu nên cha hoàn thành vai trò là m bo doanh nghip
tuân th pháp lut v hi quan. Theo quy )nh, m∆i Chi cc KTSTQ có nm i kim tra.
Hin nay, Hi quan H Chí Minh có nm i, HQN có hai i, Hi quan Bình dng có
ba i.
(3) Theo quy )nh, các nhân viên trong các Cc luôn luân chuyn nên nhân viên trong Chi
cc, phòng là không c )nh. Các b phn chuyên trách luôn xut hin ngi mi thiu
kinh nghim. iu ó nh h∃ng n vic phát hin và nhn din gian ln thng mi
trong gia công.
(4) Εng dng công ngh thông tin vào qun lý khách hàng cha trin khai hoàn toàn. Mt
s Cc trin khai hi quan in t nhng cha hoàn toàn nên nh h∃ng n qun lý và thu
thp d# liu in t, chΦng hn nh HQN. Mt s Cc cha bt u trin khai hi quan
in t.
35
iu này gây khó khn cho vic qun lý, thng kê và nhn din gian ln thng
mi.

35
Tham kho Ph lc 15