B GIÁO DC VÀ ÀOăTO
TRNG I HC KINH T TPHCM

Nguyn Th Chi Tho


HOÀN THIN
CăCH IU HÀNH LÃI SUT
 VIT NAM



LUNăVNăTHC S KINH T





Thành ph H Chí Minh ậ Nmă2013
B GIÁO DC VÀ ÀOăTO
TRNG I HC KINH T TPHCM

Nguyn Th Chi Tho

HOÀN THIN
CăCH IU HÀNH LÃI SUT
 VIT NAM

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60.34.02.01

LUNăVNăTHC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
TS. TRN TH MNG TUYT



Thành ph H Chí Minh ậ Nmă2013

LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan đ tài “Hoàn thin că ch điu hành lãi sut  Vit
NamẰ này là công trình nghiên cu riêng ca tôi, đng thi có s góp ý, hng dn
ca TS. Trn Th Mng Tuyt.

Các s liu đc s dng trong lun vn hoàn toàn trung thc, chính xác và
có ngun gc rõ ràng.



Tp. H Chí Minh, ngày tháng nm 2013
Ngi vit



Nguyn Th Chi Tho









DANH MC T VIT TT
BOJ Ngân hàng Trung ng Nht Bn
CPI Ch s giá tiêu dùng
CSTK Chính sách tài khóa
CSTT Chính sách tin t
GDP Tng trng kinh t
LNH Liên ngân hàng
LSCB Lãi sut c bn
LSTCK Lãi sut tái chit khu
LSTCV Lãi sut tái cp vn
NH Ngân hàng
NHNN Ngân hàng Nhà nc
NHTM Ngân hàng Thng mi
NHTW Ngân hàng Trung ng
OMO Nghip v Th trung m
TCTD T chc tín dng
VNBA Hip hi Ngân hàng Vit Nam
VND ng Vit Nam

DANH MC BNG BIU

STT
Tên bng biu
Trang
Bng 2.1
Tình hình bin đng lưi sut điu hành nm 2008

35
Bng 2.2
Tình hình bin đng lưi sut điu hành nm 2009
38
Bng 2.3
Tình hình bin đng lãi sut điu hành nm 2010
40
Bng 2.4
Tình hình bin đng lãi sut điu hành nm 2011
42
Bng 2.5
Tình hình bin đng lãi sut điu hành nm 2012
44
Bng 2.6
Tình hình bin đng lãi sut điu hành 6 tháng đu nm 2013
47
Bng 2.7
C ch điu hành lãi sut tha thun ca NHNN t nm 2008
đn tháng 6/2013
51
Bng 2.8
Mc tiêu và thc hin Tng trng kinh t và Lm phát 2008 –
2013
57


DANH MC HÌNH V

STT
Tên hình v,ăđ th

Trang
Hình 1.1
Cung và cu vn vay
3
Hình 1.2
S dch chuyn ca cung – cu vn vay
7
Hình 1.3
Mô hình c ch điu hành lãi sut
13
Hình 2.1
Nguyên tc điu hành lãi sut ca NHNN Vit Nam
31


DANH MC  TH

STT
Tên đ th
Trang
 th 1.1
C ch điu hành lưi sut ca BOJ giai đon 2006 đn 2012
22
 th 2.1
Lm phát và tng trng kinh t giai đon 2000 – tháng 6/2013
27
 th 2.2
Din bin các mc lưi sut điu hành ca NHNN t nm 2008
đn tháng 6/ 2013
48

 th 2.3
Din bin lưi sut OMO, LSH bình quân và LSCV bình quân
t nm 2008 đn tháng 6/ 2013
50
 th 2.4
Din bin các mc lãi sut điu hành, LSH bình quân và
LSCV bình quân t nm 2008 đn tháng 6/2013
53
 th 2.5
Din bin LSTCV, LSTCK, Lãi sut LNH và lãi sut OMO t
nm 2008 đn tháng 6/ 2013
55
 th 2.6
Din bin LSCB, LSH bình quân và LSCV bình quân t nm
2008 đn tháng 6/2013
56




MC LC
Trang ph bìa
Liăcamăđoan
Mc lc
Danh mc t vit tt
Danh mc bng biu
Danh mc hình v
Danh mc đ th
Li m đu
CHNGă1: CăS LÝ LUN V LÃI SUTăVÀăCăCH IU HÀNH

LÃI SUT
1.1. Lãi sut 1
1.1.1. Khái nim v lãi sut 1
1.1.2. C s hình thành lãi sut 2
1.1.3. Phân loi lãi sut 4
1.1.3.1 Nhóm “lưi sut th trng” đc hình thành t quan h
cung – cu vn vay 4
1.1.3.2 Nhóm “lưi sut điu hành” do Ngân hàng Trung ng công b
đc s dng đ điu hành chính sách tin t 5
1.1.4. Các nhân t tác đng đn lãi sut 6
1.1.5 Vai trò ca lãi sut đi vi nn kinh t 9
1.2. Căch điu hành lãi sut 11
1.2.1 Khái nim v c ch 11
1.2.2 Khái nim và ni dung c ch điu hành lãi sut 11
1.2.3 Phân loi c ch điu hành lãi sut 14
1.2.3.1 C ch điu hành trc tip (c ch kim soát lãi sut) 14

1.2.3.2 C ch điu hành gián tip (c ch t do hóa lãi sut) 14
1.2.4 Các nhân t nh hng đn c ch điu hành lãi sut ca NHTW 16
1.2.5 Mc tiêu và vai trò ca c ch điu hành lãi sut trong điu hành CSTT 18
1.3 S cn thit phi hoàn thinăcăch điu hành lãi sut 20
1.4 Tìm hiu v căch điu hành lãi sut ca NHTW Nht Bnăgiaiăđon
2006 ậ 2012 và bài hc kinh nghim cho Vit Nam 21
1.4.1. C ch điu hành lãi sut ca NHTW Nht Bn giai đon 2006 – 2012 21
1.4.2. Bài hc kinh nghim t cách điu hành lãi sut ca BOJ 23
KT LUNăCHNGă1 25
CHNGă2: THCăTRNG CăCHăIUăHÀNHăLÃIăSUTăăVITăNAM
2.1 BiăcnhănnăkinhătăVităNamătănmă2008ăđnăthángă6/2013 26
2.2ă Tngă quană vă NHNNă Vită Namă vƠă nguyênă tcă điuă hƠnhă lƣiăsută caă
NHNNăVităNam 29

2.3ăSălcăvăcăchăđiuăhƠnhălƣiăsutăthiăkătrcănmă2008 31
2.4 ThcătrngăcăchăđiuăhƠnhălƣiăsutăcaăNgơnăhƠngăNhƠăncăVităNamă
giaiăđonătănmă2008 đnăthángă6/2013 33
2.4.1 Thc trng c ch điu hành lưi sut nm 2008 33
2.4.2 Thc trng c ch điu hành lưi sut nm 2009 37
2.4.3 Thc trng c ch điu hành lưi sut nm 2010 39
2.4.4 Thc trng c ch điu hành lưi sut nm 2011 41
2.4.5 Thc trng c ch điu hành lưi sut nm 2012 43
2.4.6 Thc trng c ch điu hành lưi sut 6 tháng đu nm 2013 46
2.5 ánhăgiáăthcătrngăcăchăđiuăhƠnhălƣiăsutăcaăNHNNăVităNamăgiai
đonă2008ăđnăthángă6/2013 48
2.5.1 Nhng kt qu đt đc 48
2.5.2 Nhng mt hn ch 54
2.5.3 Nguyên nhân ca nhng mt hn ch 60

KTăăLUNăCHNGă2 67
CHNGă3: MTăSăGIIăPHÁPăNHMăHOÀNăTHIN CăCHăIUă
HÀNHăLÃIăSUTă VITăNAM
3.1 Mc tiêu, đnh hng điu hành chính sách tin t và chính sách lãi sut
hng đn nm 2020 68
3.1.1 Mc tiêu điu hành CSTT hng đn nm 2020 68
3.1.2 nh hng điu hành CSTT hng đn nm 2020 69
3.1.3 nh hng c ch điu hành lãi sut ca NHNN Vit Nam hng đn
nm 2020 72
3.2 Gii pháp hoàn thin c ch điu hành lãi sut ca NHNN Vit Nam 74
3.2.1 Nhóm gii pháp tng cng mc đ đc lp ca NHNN, t đó hoàn
thin nhng điu kin c bn đ hng ti điu hành lãi sut theo c
ch lm phát mc tiêu 74
3.2.2 Nhóm gii pháp ci thin tính hành chính trong điu hành CSTT 75
3.2.3 Nhóm gii pháp hoàn thin c ch điu hành lãi sut c bn 77

3.2.4 Nhóm gii pháp tip tc phát trin hot đng th trng LNH và th
trng m giúp NHNN thc hin tt vai trò ngi cho vay cui cùng 78
3.2.5 Nhóm gii pháp tng cng vai trò công tác thng kê, d báo 80
3.2.6 Nhóm gii pháp thc hin c ch điu hành lãi sut theo hng công
khai, minh bch hóa thông tin 81
KT LUN CHNGă3 82
Kt lun
Tài liu tham kho

LI M U
1. Lý do chnăđ tài:

Lãi sut là mt công c tin t đóng vai trò quan trng trong đi sng kinh t
ca mt quc gia. Lãi sut là mt bin s đc theo dõi rt cht ch qua báo chí và các
phng tin thông tin đi chúng vì nó không ch nh hng đn khuynh hng tiêu
dùng, tit kim ca cá nhân mà còn nh hng đn quyt đnh đu t ca các doanh
nghip và h gia đình. Trong công tác điu hành chính sách tin t quc gia, lãi sut là
mt công c rt quan trng giúp Ngân hành Trung ng điu hành điu hành chính
sách tin t đt hiu qu và truyn dn tác đng ca chính sách tin t đn nn kinh t
nhm đt đc mc tiêu đ ra trong tng thi k nht đnh. C ch điu hành lãi sut
hiu qu ca mt quc gia s có ý ngha to ln góp phn n đnh và phát trin h thng
ngân hàng, th trng tài chính hay s n đnh và phát trin ca nn kinh t nói chung.
Mt quc gia cho dù đang  trình đ phát trin nh th nào đi chng na thì chính sách
lãi sut ca Ngân hành Trung ng luôn có vai trò và s tác đng rt ln đi vi nn
kinh t.
Ngày nay, khi Vit Nam đư hi nhp sâu và rng vào nn kinh t th gii gn
lin vi nhiu c hi và thách thc thì vai trò ca công c lãi sut trong điu hành
chính sách tin t ca Ngân hàng Nhà nc Vit Nam nhm thc hin mc tiêu phát
trin kinh t xã hi ca đt nc càng tr nên quan trng và phc tp hn. Trc
nhng bin đng liên tc không th lng trc ca nn kinh t th gii trong thi

gian qua, mà đc bit là cuc khng hong tài chính và suy thoái kinh t toàn cu din
ra vào nm 2008 đư nh hng xu đn nn kinh t Vit Nam và khin cho công tác
điu hành lãi sut ca Ngân hàng Nhà nc Vit Nam gp phi rt nhiu khó khn và
tr ngi. Vì th vic nghiên cu, phân tích, đánh giá thc trng c ch điu hành lãi
sut ca Ngân hàng Nhà nc Vit Nam t nm 2008 đn nay (tháng 6/2013), trên c
s đó đa ra nhng gii pháp, kin ngh nhm hoàn thin c ch điu hành lãi sut 

Vit Nam trong thi gian ti, có ý ngha rt quan trng trong quá trình xây dng và
điu hành mt cách có hiu qu chính sách lãi sut nói riêng và chính sách tin t nói
chung ca Ngân hàng Nhà nc Vit Nam. iu này cng góp phn thc hin mc
tiêu tng trng bn vng và đm bo s thng li cho công cuc công nghip hóa và
hin đi hóa đt nc.
Trên c s đó, tác gi chn đ tài: “ảoàn thin c ch điu hành lãi sut 
Vit Nam” cho đ tài lun vn tt nghip ca mình.

2. Mc tiêu nghiên cu:
- V lý lun: Tìm hiu, tp hp và h thng các lý lun v công c lãi sut, c ch điu
hành lãi sut ca Ngân hàng Trung ng
- V thc tin:
+ Phân tích và đánh giá thc trng c ch điu hành lãi sut ti Vit trong giai
đon 2008 đn tháng 6 nm 2013.
+ Trên c s trên, đ xut nhng gii pháp, kin ngh nhm hoàn thin c ch
điu hành lãi sut  Vit Nam trong thi gian ti.
3.ăiătng, phm vi nghiên cu:

- i tng nghiên cu: C ch điu hành lãi sut ca Ngân hàng Nhà nc Vit Nam.
- Phm vi nghiên cu:
+ Phm vi không gian: Lun vn ch yu tp trung nghiên cu các loi lãi sut
đng ni t (VND) trên th trng tin t, đc phân chia thành hai nhóm: nhóm “lưi
sut điu hành” do NHNN công b dùng đ điu hành CSTT và nhóm “lưi sut th

trng” đc hình thành do quan h cung cu v vn vay trên th trng.
+ Phm vi thi gian: giai đon t nm 2008 đn tháng 6 nm 2013
4.ăPhngăphápănghiênăcu:

- Lun vn ch yu dùng phng pháp phân tích đnh tính, trên c s các d liu thu
thp đ đánh giá c ch điu hành lãi sut ti Vit Nam, đng thi đ xut nhng gii

pháp nhm hoàn thin c ch điu hành lãi sut trong thi gian ti.
- Lun vn s dng phng pháp quy np, din gii, đi t khái quát chung đn vn đ
c th, gn lý lun vi thc tin. Bên cnh đó, lun vn cng s dng phng pháp
khoa hc nh thng kê, so sánh và tng hp và phân tích.
7. Kt cu lunăvn

Ngoài phn m đu và kt lun, kt cu lun vn gm 3 chng:
Chngă1: C s lý lun v lãi sut và c ch điu hành lãi sut
Chngă2: Thc trng c ch điu hành lãi sut  Vit Nam
Chngă3: Mt s gii pháp nhm hoàn thin c ch điu hành lãi sut  Vit Nam.








-1-

CHNGă1:ăCăS LÝ LUN V LÃI SUT VÀ
CăCH IU HÀNH LÃI SUT
1.1 Lãi sut

1.1.1 Khái nim v lãi sut
Lch s các hc thuyt kinh t cho thy có rt nhiu quan đim khác nhau v
tin t và lãi sut, trong đó có nhng quan đim tin b, cng có nhng quan đim còn
nhiu thiu sót và hn ch. Nhng mt thc t cho thy rng, theo thi gian, các quan
đim này ngày càng hoàn thin hn và đư khc phc cng nh b sung đc nhng
khim khuyt ca các hc thuyt trc đó. Sau đây là các khái nim v lãi sut ca
mt s hc thuyt kinh t:
- Karl Marx (1818 – 1883) cho rng “sau mt thi gian nht đnh t bn cho
vay đc hoàn li ngi ch s hu ca nó kèm theo mt giá tr tng thêm đó là li tc
tín dng”, nh vy theo ông li tc tín dng là mt b phn ca giá tr thng d hay li
nhun bình quân mà nhà t bn đi vay to ra bng vic s dng vn vay và phi phân
phi li cho nhà t bn cho vay.
- J.M.Keynes (1884 – 1946) thì cho rng: “lưi sut là phn tr công cho vic
không s dng tin mt trong mt thi gian nào đó, là phn thng cho s chia ly vi
tin t hay cho s thích thanh khon hay s a chung thanh khon (tc là bin t bn
tin t thành t bn sinh li tc)”. Vì theo Keynes thì ngi có tin không mun xa ri
nó do ca ci di hình thc tin t là linh hot, thun li và an toàn nht. Khi ngi
có tin quyt đnh cho vay thì h phi chp nhn s mo him, do đó h đòi hi phi
nhn đc phn thng – đó chính là lãi sut.
- Ngoài ra, đi din ca Trng phái Cambridge (Anh) – Trng phái tân c
đin, Alfred Marshall (1842 – 1924) đư phát biu: “Lưi sut là cái giá phi tr cho vic
s dng vn trên mt th trng bt k, lãi sut vn ti mt mc cân bng sao cho
tng cu v vn trên th trng đó vi lãi sut đó bng tng cung v vn đc cung
ng trên th trng đó vi lãi sut đó”, và P.A.Samuelson, W.Nordhaus – đi biu ca
-2-

Trng phái chính hin đi cng cho rng: “Lưi sut là giá c ca vic s dng mt s
tin vay trong mt thi gian nht đnh”.
Nh vy, có th hiu lãi sut là giá ca quyn s dng vn hay là chi phí mà
ngi đi vay phi tr cho vic s dng vn ca ngi cho vay trong mt khong thi

gian nht đnh.
Trong đó, li tc (interest) hay s tin lãi phi tr là chi phí s dng vn đc
biu hin bng s tuyt đi, là phn giá tr tng thêm ngoài vn gc mà ngi đi vay
phi tr cho ngi cho vay v vic chuyn giao quyn s dng vn trong mt thi gian
nht đnh. Còn lãi sut (interest rate) hay t sut li tc, là chi phí s dng vn đc
biu hin bng s tng đi (t l phn trm – %), là t s gia tng s li tc và tng
s tin cho vay trong cùng mt khong thi gian nht đnh. Lãi sut tín dng đc
dùng làm c s đ tính li tc tín dng và quyt đnh tng s li tc tín dng mà ngi
cho vay nhn đc.
1.1.2 Căs hình thành lãi sut
Ngày nay, hu ht các quc gia đu có nn kinh t th trng và ch yu theo
đui chính sách t do hóa tài chính, do vy, c ch hình thành lãi sut ch yu da trên
c ch th trng. Cng ging nh tt c các loi giá c khác trên th trng, lãi sut
cng đc quyt đnh bi cung – cu, và trong trng hp này chính là cung cu v
vn vay. S thay đi v cung – cu ca vn vay s nh hng đn s hình thành và
bin đi ca lãi sut trên th trng.
Cung v vn vay có ngun gc t tit kim ca h gia đình. Ngi dân thng
có nhu cu s dng phn tit kim ca mình đ đu t sinh li hoc gi vào ngân hàng
đ nhn tin lưi, sau đó chính các NH này li s dng tin đư huy đng đc đ cho
vay đáp ng nhu cu ca các đi tng thiu vn trong nn kinh t hoc NH cng đem
đi đu t đ sinh li. Nh vy chính phn tit kim ca h gia đình đư đóng vai trò nh
mt ngun cung ng vn vay cho nn kinh t. Khi lãi sut càng cao, thì các h gia đình
-3-

s tit kim càng nhiu đ hng lãi sut. Do đó, đng cung vn vay s là mt đng
dc lên (kí hiu là đng S trong hình 1.1).
Cu v vn vay bao gm hai b phn: đó chính là tiêu dùng ca h gia đình và
đu t ca doanh nghip.
Khi các h gia đình có nhu cu tiêu dùng, mc dù có thu nhp cao nhng li
thiu vn trong hin ti, thì h s sn sàng vay vn và tr lãi (trong kh nng thu nhp

tng lai có th thanh toán đc) đ không phi trì hoãn mong mun tiêu dùng ca
mình. Tuy nhiên, nu lãi sut vn vay ngày càng cao thì các h gia đình phi xem xét
li li ích mà gim bt nhu cu vay tin ca mình. Cho nên cu v vn vay ca các h
gia đình là mt hàm nghch bin ca lãi sut (kí hiu là đng D
H
trong hình 1.1).
Hình 1.1: Cung và Cu v vn vay










Ngun: Robert S.Pinkdyck, Daniel L.Rubinfeld (1999), Kinh t hc vi mô
Ngoài ra, b phn th hai ca cu v vn vay chính là t các doanh nghip
mun có vn đ đu t vào các d án có li nhun t hot đng đu t trong tng lai
ln hn chi phí đư b ra ban đu (lãi sut vay vn) đ thu li. Nh vy nu lãi sut tng
thì chi phí đu t b ra ca doanh nghip càng ln và li tc mà doanh nghip nhn v
s càng nh, do đó các hưng s gim đu t và nhu cu v vn vay cng gim theo.
R
S
D
T

D
F


D
H

R
*

Q
*

S lng vn vay
Lãi sut
-4-

Nh vy, cu v vn ca vay các hãng là mt đng dc xung (kí hiu là đng D
F
).
Tng cu v vn vay chính là tng ca cu ca các h gia đình và các doanh
nghip, trong hình 1.1 tng cu đc minh ho bng đng D
T
. ng tng cu
này kt hp vi đng cung s quyt đnh mc lãi sut cân bng - R
*
(hình 1.1).
1.1.3 Phân loi lãi sut
Nh hình 1.1, s kt hp gia đng cu và đng cung đn l ch có mt
mc “lưi sut th trng”, nhng trên thc t là có rt nhiu mc “lãi sut th trng” do
các h gia đình, các doanh nghip và chính ph đu vay và cho vay theo nhiu điu kin
và k hn khác nhau. Ngoài ra, trong nn kinh t còn tn ti các loi “lưi sut điu
hành” do Nhà Nc mà đi din là NHTW quy đnh nhm điu tit “lưi sut th

trng” t đó thc hin điu hành CSTT theo đúng đnh hng và mc tiêu đư đ ra.
Trên thc t, lãi sut có nhiu cách phân chia khác nhau nh: phân loi theo ni t
và ngoi t, phân loi theo nghip v kinh doanh ca các TCTD, phân loi theo ch th
trong quan h cho vay, phân loi theo giá tr thc ca tin lưi thu đc, phân loi theo tính
linh hot ca lãi sut, phân loi theo thi hn cho vay, v.v Trong phm vi nghiên cu
ca đ tài, lãi sut đc phân loi thành 2 nhóm:
1.1.3.1 Nhómă ắlƣiă sut th trngẰă đc hình thành t quan h
cung ậ cu vn vay
 Lãi sut tin gi NH hay còn gi Lãi sut huy đng: là loi lãi sut mà
các NHTM tr cho các khon tin gi vào NH. Lãi sut tin gi có nhiu mc khác
nhau tùy thuc vào các loi tin gi: không k hn, có k hn, tit kim… Trt t lãi
sut tin gi đc hình thành theo nguyên tc: Lãi sut tin gi có k hn > Lãi sut
tin gi không k hn.
 Lãi sut tín dng NH hay còn gi Lãi sut cho vay: là loi lãi sut mà
ngi vay vn phi tr cho NH khi vay vn t NH. Lãi sut tín dng NH có nhiu loi
tùy theo các loi hình vay: ngn hn, dài hn; có tài sn đm bo, không có tài sn đm
bo… V nguyên tc: Lãi sut tín dng NH > Lãi sut tin gi NH; Lãi sut cho vay
-5-

dài hn > Lãi sut cho vay ngn hn; Lãi sut cho vay tiêu dùng > Lãi sut cho vay sn
xut kinh doanh.
 Lãi sut chit khu: Là lãi sut đc các NHTM áp dng khi cho khách
hàng vay n di hình thc chit khu các giy t có giá khi cha đn k hn thanh
toán. Lãi sut chit khu đc tính theo t l phn trm trên mnh giá ca giy t có
giá và đc khu tr ngay khi NH cho khách hàng vay. Nh vy, lãi sut chit khu là
loi lãi sut tr trc mà ngi đi vay tr cho NH trc khi s dng tin vay.
 Lãi sut liên ngân hàng: Là lãi sut cho vay gia các NHTM trên th
trng liên ngân hàng. Lãi sut LNH đc hình thành theo quan h cung cu vn vay
trên th trng liên ngân hàng và chu s chi phi bi lãi sut cho các NHTM vay ca
NHTW (LSTCV và LSTCK)

1.1.3.2 Nhóm ắlãi sut điuă hƠnhẰă doă Ngơnă hƠngă Trungă ngă côngă b
đc s dngăđ điu hành chính sách tin t
Các loi lãi sut này không đc xác đnh ch yu theo quan h cung – cu v
vn mà đc NHTW xác đnh tùy thuc vào mc tiêu điu hành chính sách tin t ca
NHTW, s bin đng ca th trng tài chính và nn kinh t v mô. Nhóm lưi sut này
bao gm:
 Lãi sut chit khu, tái chit khu: áp dng khi NHTW cho các NHTM
vay di hình thc chit khu hoc chit khu li các thng phiu hoc các giy t có
giá
ngn hn cha đn hn thanh toán ca các ngân hàng này. Lãi sut chit khu,
LSTCK đc tính theo t l phn trm trên mnh giá ca giy t có giá và đc khu
tr ngay khi NHTW cho các NHTM vay.
 Lãi sut tái cp vn: là lãi sut đc s dng trong trng hp NHTW
tái cp vn cho các NHTM. Trong đó, tái cp vn là hình thc cp tín dng ca NHTW
đi vi các NHTM đc thc hin di các hình thc nh: cho vay li theo h s tín
dng(Relending); chit khu (Discounting), tái chit khu (Rediscounting) thng
phiu và các chng t có giá ngn hn; cho vay có đm bo bng cm c chng t có
-6-

giá (Mortgaged Lending).
 Lãi sut c bn (Prime rate): là lãi sut do NHTW quy đnh đc các
NHTM s dng làm c s đ xác đnh mc lãi sut kinh doanh ca mình, hoc ch
đóng vai trò là mc lãi sut tham chiu và truyn ti thông tin v các quyt đnh điu
hành CSTT ca NHTW. LSCB có s khác nhau v tên gi, c s xác đnh, c ch điu
hành và vai trò đi vi kinh t tùy vào quy đnh ca NHTW tng nc.  Nht, LSCB
là lãi sut do NHTW Nht bn quy đnh, là mc lãi sut cho vay qua đêm
đi vi
nhng khon vay không th chp
.  Anh, Úc, LSCB là lãi sut do các NHTM t xác
đnh, thng là lãi sut áp dng cho các khách hàng có mc ri ro thp nht. 

Malaysia, LSCB là lãi sut ca các NHTM đng đu trên th trng, da vào lãi sut
này các NHTM khác cng thêm % biên đ đ xác đnh lãi sut kinh doanh ca mình. 
Singapore, LSCB là lãi sut LNH LSCB còn đc gi là lãi sut chính thc hay lãi
sut chun, thng đóng vai trò ch đo trong c ch điu hành lãi sut ca hu ht các
NHTW trên th gii.
 Lãi sut nghip v th trng m (OMO): là lãi sut đc hình thành
thông qua hình thc đu thu lãi sut hay đc quy đnh trong hình thc đu thu khi
lng khi NHTW thc hin mua, bán giy t có giá ngn hn vi các NHTM.
1.1.4 Các nhân t tácăđngăđn lãi sut
Ti mc “1.1.2 C s hình thành lãi sut” đư trình bày lưi sut đc quyt đnh
bi cung và cu vn vay. Do đó, khi có nhng nhân t tác đng làm thay đi cung –
cu vn vay, làm đng cung và cu vn vay dch chuyn thì do đó s làm thay đi
mc lãi sut cân bng. Trên th trng có rt nhiu tác nhân nh hng làm thay đi
cung – cu vn vay, di đây ta ch phân tích nhng tác nhân có nh hng quan trng
đn đng cung và cu vn vay, qua đó tác đng đn lãi sut.
1.1.4.1 Lm phát d kin
Khi lm phát d kin tng lên, giá c trong tng lai s tng làm các TCTD
không mun cho vay vì khon cho vay ngày hôm nay s b gim giá tr thc trong
-7-

tng lai, và chính tâm lý lo ngi tn tht đó s khin công chúng chuyn phn tit
kim ca mình sang d tr hàng hóa hoc các dng thc tài sn phi tài chính khác nh
vàng, ngoi t mnh, v.v… hn là cho vay. iu này làm cung v vn vay st gim,
qua đó đng cung v vn vay dch chuyn sang trái (S
0
M
 S
1
M
) làm lãi sut cân

bng tng lên (r
0
 r
1
). Ngc li, ta cng thy đc rng nu lm phát có xu hng
gim làm đng cung vn vay dch chuyn sang phi (S
0
M
 S
2
M
) thì s làm cho lãi
sut gim xung (r
0
 r
2
) – Hình 1.2
Ngc li vi cu tín dng, trong bt k hoàn cnh nào, khi lm phát d tính
tng lên bao gi cng có tác dng kích thích cu tín dng vì lý do giá tr hàng hoá
đc tài tr t các khon vay vn gi nguyên giá tr ca nó trong khi lm phát đư làm
gim rt nh gánh nng n vay, cu tín dng t đó tng lên, dch chuyn t D
0
M

đn
D
1
M
làm lãi sut tng t r
0

đn r
3
) – Hình 1.2.
Hình 1.2 S dch chuyn ca cung ậ cu vn vay








Ngun: Robert S.Pinkdyck, Daniel L.Rubinfeld (1999), Kinh t hc vi mô
Khi lm phát d kin tng thì thông qua tác đng đn cung và cu tín dng s
khin lãi sut tng. Mt khác, lãi sut trong nn kinh t bao gm lãi sut thc và lãi
sut danh ngha, trong đó lưi sut danh ngha là lưi sut đc công b rng rãi qua NH
và các phng tin thông tin đi chúng (không k đn yu t lm phát), còn lãi sut
thc là lãi sut đư đc điu chnh theo s tng giá ca nn kinh t (có xét đn yu t
Q
0
S
0
S
2
S
1
D
0
Q
2

Q
1
r
1
r
0
r
2

r
Q
0
D
1
M
r
3
Q
3
-8-

lm phát). Theo phng trình ca Fisher thì lãi sut danh ngha bng (=) lãi sut thc
cng (+) vi t l lm phát d kin, do đó mt khi lm phát d tính tng cao, lưi sut
danh ngha cng tng theo. Mi din bin theo chiu ngc li s có tác dng làm
gim lãi sut, điu này xy ra trong thi k suy thoái, tình trng thiu phát xy ra trong
nn kinh t.
1.1.4.2 Chính sách caăNhƠănc
 nn kinh t phát trin thì Nhà nc cn phi đt đc các mc tiêu nh:
tng trng kinh t th hin qua tng trng tng sn lng…; t l tht nghip thp;
n đnh giá c th hin qua ch tiêu lm phát thp và n đnh, v.v… bng cách s dng

các chính sách ca nhà nc (mà trng tâm là chính sách tài tài khóa và CSTT) đ điu
tit nn kinh t. Quá trình thc hin các chính sách ca Nhà nc s tác đng lãi sut
cân bng trên th trng.
 Chính sách tin t: vi t cách là NH ca các NH, NHTW thc hin vai trò
ch huy đi vi toàn b h thng NH ca mt quc gia nhm thc hin mc tiêu điu
tit kinh t v mô. Khi NHTW áp dng chính sách tin t thu hp, cung tin trong nn
kinh t gim xung làm đng S
0
M
dch chuyn sang trái đn S
1
M
, lãi sut s tng lên
t r
0
đn r
1
và ngc li, khi NHTW áp dng chính sách tin t m rng, cung tin t
tng lên s làm đng S
0
M

dch chuyn sang phi đn S
2
M
thì lãi sut s gim t r
0
đn
r
2

(hình 1.2).
 Chính sách tài khóa: bao gm chi tiêu ca chính ph và thu khóa. Khi nhà
nc thc hin chính sách tài chính m rng (tng chi tiêu ca Chính ph và gim
thu) s nh hng đn thng bng ca th trng hàng hóa và th trng tin t, t đó
nh hng đn lãi sut. Khi chi tiêu ca chính ph tng trc tip làm tng tng cu
(trên th trng hàng hóa), đng tng cu dch chuyn v bên phi. Khi chính ph
gim thu, làm cho h gia đình có nhiu thu nhp hn đc sn sàng đ tiêu dùng và
làm tng tng sn phm bng cách tng tiêu dùng, đng tng cu cng dch chuyn
v bên phi và làm lãi sut cân bng trên th trng tin t tng lên.
-9-

1.1.4.3 S năđnh ca nn kinh t
 nh hng đn cung vn vay: khi nn kinh t n đnh và phát trin, dân
chúng s có thu nhp cao, tit kim ca h gia đình nhiu hn, đng thi th trng tài
chính và các th trng khác cng phát trin sôi ni và ít ri ro hn. Do đó dân chúng
s không mun gi tin nhiu mà thay vào đó s đu t vào nhng tài sn hp dn
khác nh chng khoán, bt đng sn, v.v…đ thu li tc, vì vy cung vn vay s tng
lên, đng cung vn vay dch chuyn v bên phi và lãi sut có xu hng gim.
 nh hng đn cu vn vay: tng t nh nh hng đn cung vn vay, khi
nn kinh t n đnh và phát trin, ngi dân đc tip cn vi nhiu loi hình hàng hóa
dch v mi và hin đi hn, đng thi doanh nghip cng đc tip cn vi nhng c
hi đu t sinh li nhiu và ít ri ro hn, do đó tiêu dùng ca h gia đình và đu t ca
các hãng s tng làm cho cu vn vay tng lên, đng cu vn vay dch chuyn v bên
phi và lãi sut có xu hng tng lên.
Thng thì khi nn kinh t đang trong tình trng n đnh và phát trin thì
đng cu s dch chuyn v bên phi (tng lên) nhiu hn đng cung và lãi sut cân
bng có xu hng tng lên, ngc li, khi nn kinh t đang trong tình trng suy thoái
thì lãi sut cân bng s có xu hng gim xung.
1.1.4.4 Nhng nhân t tácăđngălƠmăthayăđi tng cu
Ngoài hai nhân t chi tiêu ca chính ph và tiêu dùng ca h gia đình (do s

thay đi v thu ca Chính ph) đư phân tích  mc 1.1.4.2, khi các nhân t còn li
trong thành phn ca tng cu (đu t và xut khu ròng) tác đng làm tng cu thay
đi cng s nh hng đn s thay đi ca lãi sut. C th mt s gia tng trong xut
khu ròng và đu t s làm gia tng tng cu, đng tng cu dch chuyn sang phi
làm lãi sut tng lên và ngc li.
1.1.5 Vai trò ca lãi sutăđi vi nn kinh t
 Lãi sut là công c điu tit v mô: S bin đng ca lãi sut có tác đng đn
đu t đn tiêu dùng qua đó tác đng đn tng cu giúp nhà nc điu tit và thc hin
-10-

các mc tiêu ca nn kinh t v mô. C th, lãi sut thp s kích thích đu t, kích thích
tiêu dùng, làm tng tng cu và sn lng tng, giá tng, tht nghip gim, ni t có xu
hng gim giá so vi ngoi t. Lãi sut cao s làm hn ch đu t, hn ch tiêu dùng,
làm gim tng cu và sn lng gim, gim giá, tht nghip tng, ni t có xu hng
tng giá so vi ngoi t.
 Lãi sut là công c đo lng tình trng ca nn kinh t: Lãi sut là bin s
thng xuyên thay đi trong nn kinh t. Da vào s bin đng ca lãi sut ta có th
thy đc tình trng sc khe ca nn kinh t, t đó d báo tình hình kinh t trong
tng lai. C th, trong giai đon phát trin ca nn kinh t, lãi sut có xu hng tng
do cung cu qu cho vay đu tng trong đó tc đ tng ca cu qu cho vay ln hn
tc đ tng ca cung qu cho vay. Ngc li, trong giai đon suy thoái ca nn kinh t
lãi sut li có xu hng gim xung.
 Lãi sut là công c khuyn khích cnh tranh gia các NHTM: Vi c ch t
do hóa lãi sut, đ tng khi lng ngun vn huy đng và m rng quan h tín dng
vi khách hàng, các NHTM có th nâng mc lãi sut tin gi và h lãi sut cho vay.
ây chính là hot đng cnh tranh gia các NHTM. NHTM nào có mc lãi sut tin
gi cao hn và mc lãi sut cho vay thp hn s có u th cnh tranh so vi các
NHTM khác, to điu kin m rng phm vi nh hng ca NH ra th trng.  đm
bo cnh tranh thng li, các NHTM đu tìm mi bin pháp gim chi phí kinh doanh,
chi phí qun lý và tng hiu qu hot đng ca NH. Chính s cnh tranh lành mnh

gia các NHTM s to ra li ích kinh t chung cho toàn b nn kinh t quc dân.
 Lãi sut nh hng đn hot đng kinh doanh ca doanh nghip: Do lãi sut
phi tr cho cho các khon vay chính là chi phí ca doanh nghip nên lãi sut thp s
khuyn khích các doanh nghip vay vn đu t phát trin sn xut kinh doanh. Ngc
li, lãi sut cho vay cao s thu hp đu t và tác đng không tt đn hot đng kinh
doanh ca các doanh nghip. Tng t nh đi vi các NHTM, lãi sut là công c
buc các doanh nghip phi s dng hiu qu các ngun lc ca mình. Nu Nhà nc
-11-

có nhng u đưi v lãi sut, hay to điu kin cung cp tín dng thun li cho doanh
nghip s tác đng tích cc đn hiu qu sn xut kinh doanh ca các hãng t đó góp
phn thúc đy phát trin kinh t cho đt nc.
1.2 Căch điu hành lãi sut
1.2.1 Khái nim v căch
T đin Le Petit Larousse (1999) ging ngha "méchanisme" – "c ch" là
"cách thc hot đng ca mt tp hp các yu t ph thuc vào nhau". Theo T đin
Ting Vit ca Vin Ngôn ng hc biên son và xut bn nm 2000 thì "c ch" là
"cách thc theo đó mt quá trình thc hin". T "c ch" đc dùng rng rưi trong lnh
vc qun lý t khong cui nhng nm 1970, khi các quc gia bt đu chú ý nghiên
cu v qun lý và ci tin qun lý kinh t, vi ngha nh là nhng qui đnh v qun lý,
dùng đ ch quy lut vn hành ca mt h thng. Vi cách hiu này thì "c ch" là khái
nim dùng đ ch s tng tác gia các yu t kt thành h thng mà nh đó h thng
có th hot đng.
Nh vy, có th hiu “c ch là mt thut ng ch s din bin ni ti ca mt
h thng, trong đó có s tng tác gia các yu t hp thành h thng trong quá trình
vn đng ca mi yu t đó, nh đó h thng có th vn hành, phát trin”.
1.2.2 Khái nim và ni dung căch điu hành lãi sut
“C ch điu hành lãi sut” là tng th nhng ch trng, chính sách và
gii pháp c th ca NHTW nhm kim soát và điu tit lãi sut trên th trng, t đó
góp phn thc hin mc tiêu điu hành CSTT ca NHTW trong tng thi k nht đnh.

Nh vy, có th hiu “C ch điu hành lãi sut” ca NHTW là c ch điu
hành CSTT ca NHTW thông qua công c lãi sut. C ch này đc thc hin bng c
ch truyn ti nh hng ca CSTT ti nn kinh t nhm thc hin mc tiêu cui cùng
ca CSTT thông qua phn ng dây chuyn gia các mc lãi sut vi nhau và gia các
mc lãi sut vi các loi giá c trên th trng.
Ni dung c ch điu hành lãi sut bao gm 3 khâu vi các tác nhân tham gia
-12-

khác nhau:
 Khâu th nht – C ch kim soát mc lãi sut ngn hn trên th trng tin
t: khâu này th hin s tác đng trc tip ca NHTW ti các mc lãi sut ngn hn
đc la chn làm mc tiêu hot đng. NHTW các nc có th la chn các loi lãi
sut ngn hn khác nhau làm mc tiêu hot đng, tùy thuc vào kh nng kim soát
ca NHTW và mc đ nh hng ca nhng lãi sut đc chn ti mt bng lãi sut
th trng và nn kinh t.
Các mc lãi sut ngn hn đc chn là các loi lãi sut điu hành đc
NHTW công b trên th trng tin t nh: LSTCV, LSTCK, LSCB, LS OMO. Ngoài
ra NHTW cng có th chn lãi sut LNH ni t đc hình thành trên th trng LNH
làm mc tiêu hot đng b sung vì th trng LNH vi t cách là th trng bán buôn
vn, ni đây có khi lng chuyn giao vn chim t trng rt ln, thi gian luân
chuyn vn rt nhanh nên đây là th trng trng tâm ca th trng tin t. Th trng
tin t khi đu chính là  th trng LNH, sau đó mi m rng ra các loi th trng
khác.
 Khâu th hai – C ch nh hng ca mc lãi sut ngn hn ti dài hn: vi
tác nhân tham gia là các TCTD, s truyn ti nh hng ca các mc lãi sut ngn hn
mà NHTW đư công b đn vic hình thành các mc lãi sut ca TCTD trên th trng,
t lãi sut th trng ngn hn đn các mc lãi sut th trng dài hn (lãi sut thc).
Lu ý mc lãi sut dài hn  đây phi là lãi sut thc vì hành vi tiêu dùng, đu t ca
h gia đình và doanh nghip ch chu tác đng điu chnh bi lãi sut thc (đư tính đn
yu t lm phát) ch không phi lãi sut danh ngha.

 Khâu cui cùng – C ch truyn dn tác đng ca CSTT đn nn kinh t: các
TCTD thông qua lãi sut thc dài hn đư hình thành trên th trng s tác đng ti hành
vi tiêu dùng và đu t ca các ch th kinh t khác nh cá nhân, h gia đình, doanh
nghip, v.v qua đó mà nh hng đn tng cu, t đó góp phn thc hin mc tiêu
cui cùng ca CSTT nh tng trng kinh t, kim soát lm phát và gim tht nghip.