B GIỄOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM






NGUYN TH VUI



THỂMăHTăTĨIăKHOỄăVĨăTHỂMăHT
THNGăMI:ăNGHIểNăCUăTRNG HP
CỄCăNCăỌNGăNAMăỄ





LUNăVNăTHCăSăKINHăT





TP. H Chí Minh – Nm 2013
B GIỄOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM


NGUYN TH VUI


THỂMăHTăTĨIăKHOỄăVĨăTHỂMăHT
THNGăMI:ăNGHIểNăCUăTRNG HP
CỄCăNCăỌNGăNAMăỄ

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mư s: 60340201


LUNăVNăTHCăSăKINHăT


NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS. S ỊNHăTHĨNH


TP. H Chí Minh – Nm 2013

LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các s liu, kt
qu nêu trong lun vn là trung thc, có ngun gc rõ ràng và cha tng đc ai
công b trong bt k công trình nghiên cu nào khác.
Tác gi lun vn



NGUYN TH VUI

MC LC
TRANG PH BỊA
LIăCAMăOAN
MC LC

DANH MCăCỄCăKụăHIU, CH VIT TT
DANH MCăCỄCăBNG BIU
DANH MC CỄCă TH
LI M U 1
CHNGă1. CăS LụăTHUYT V THỂMăHTăNGỂNăSỄCHăVĨăTHỂMă
HTăTHNGăMI 5
1.1. Thâm ht ngân sách và các vn đ kinh t v mô 5
1.1.1. Khái nim thâm ht ngân sách 5
1.1.2. Thâm ht ngân sách và các vn đ kinh t v mô 6
1.1.2.1 Thâm ht ngân sách vi lm phát 6
1.1.2.2 Thâm ht ngân sách và n công 7
1.2. Thâm ht thng mi 8
1.2.1. Khái nim thâm ht thng mi 8
1.2.2. Tác đng ca cán cân thng mi (CCTM) ti GDP 9
1.2.2.1 Tác đng ca CCTM ti tiêu dùng cá nhân (C) 9
1.2.2.2 Tác đng ca CCTM đn đu t (I) 10
1.2.2.3 Tác đng ca CCTM đn tiêu dùng chính ph (G) 11
1.2.2.4 Tác đng ca CCTM đn XK ròng (NX) 11
1.3. Lm phát 12
1.3.1. Khái nim lm phát 12
1.3.2. nh hng ca lm phát đn cán cân thng mi 12
1.3.2.1 Cán cân mu dch: 12

1.3.2.2 Cán cân dch v: 13
1.3.3. Mi quan h tng trng kinh t và lm phát 13

1.4. Lý thuyt v thâm ht thâm ht ngân sách và thâm ht thng mi 14
1.5. Mt s nghiên cu thc nghim v mi quan h gia thâm ht tài khóa và
thâm ht thng mi 15
CHNGă2. MỌăHỊNHăNGHIểNăCU VĨăPHNGăPHỄPăLUN 22
2.1. Mô hình nghiên cu 22
2.2. Phng pháp lun 23
2.2.1. Kim đnh tính dng 23
2.2.2. Kim đnh mi quan h nhân qu Granger 25
CHNGă3. D LIUăVĨăKT QU NGHIểNăCU 27
3.1. Mô t d liu nghiên cu 27
3.2. Kim đnh tính dng thông qua kim đnh nghim đn v bng 36
3.3. c lng tác đng ca thâm ht tài khoá và thâm ht thng mi trong
ngn hn và dài hn bng mô hình hiu chnh sai s/ECM 38
3.4. Kim đnh mi quan h nhân qu Granger. 41
CHNGă4. KT LUNăVĨăHĨMăụăCHệNHăSỄCH 43
4.1. Kt lun 43
4.2. Hàm ý chính sách 44
TĨIăLIU THAM KHO 47


DANH MCăCỄCăKụăHIU, CH VIT TT
ADF Kim đnh Dickey-Fuller m rng
ADB Ngân hàng phát trin Châu Ễ
ARDL Mô hình t hi quy có đ tr.
ASEAN Hip hi các nc ông Nam Ễ
BUD Thâm ht ngân sách
CAD Thâm ht thng mi

CCTM Cán cân thng mi
ECM Mô hình hiu chnh sai s
GDP Tng sn phm quc ni
IFL T l lm phát
IR Lưi sut
LNEXC Logarit t nhiên ca t giá hi đoái
NK Nhp khu
NSNN Ngân sách nhà nc
OECD T chc Hp tác và Phát trin Kinh t
OLS Mô hình Bình phng bé nht
TDH Gi thuyt thâm ht kép
REH Gi thuyt tng đng ca Recardo
VAR Mô hình Vecto t hi quy
VECM Mô hình Vecto hiu chnh sai s
XK Xut khu

DANH MCăCỄCăBNG BIU
Bng 3.1: Thng kê mô t các bin d liu 38
Bng 3.2: Kim đnh tính dng vi hng s không xu hng 39
Bng 3.3: Kim đnh tính dng vi hng s có xu hng và đ tr bng 2 42
Bng 3.4. Kt qu kim tra tác đng c đnh 44
Bng 3.5: Kt qu hi quy mô hình trong ngn hn vi sai phân bc 1 ca các
bin và bin tr ca phn d 46
Bng 3.6: Kt qu kim đnh Granger v mi quan h nhân qu thâm ht ngân
sách đn thâm ht thng mi 47
Bng 3.7: Kt qu kim đnh Granger v mi quan h nhân qu thâm ht thng
mi đn thâm ht ngân sách 48

DANH MC CỄCă TH
 th 3.0: GDP ca 7 nc ASEAN t nm 1996 đn 2011 32

 th 3.1: Thâm ht/thng d thng mi ca 7 nc ASEAN t nm 1996
đn 2011 33
 th 3.2:Thâm ht/thng d ngân sách ca 7 nc ASEAN t nm 1996 đn
2011 34
 th 3.3: Lưi sut bình quân 12 tháng ca 7 nc ASEAN t nm 1996 đn
2011 35
 th 3.4: Logarit t giá hi đoái ca 7 nc ASEAN t nm 1996 đn 2011 37
 th 3.5: T l lm phát ca 7 nc ASEAN t nm 1996 đn 2011 38
1
LI M U
1.ăLýădoăchnăđ tƠi
Thâm ht ngân sách và thâm ht thng mi là các bin v mô trong nn kinh
t và đư din ra trong mt thi gian dài  nhiu quc gia trên th gii đc bit là các
quc gia đang phát trin và tr thành mt mi quan tâm hàng đu ca các nhà hoch
đnh chính sách.
Theo các s liu thng kê ca ngân hàng phát trin Châu Ễ v các nc trong
khu vc ông Nam Ễ thì phn ln các nc đang phát trin đu trong tình trng
thâm ht thng mi và thâm ht ngân sách. Phi chng có mt mi quan h mt
thit gia các yu t trên?
Có nhiu nghiên cu thc hin ti nhiu quc gia và khu vc trên th gii, tuy
nhiên vn có nhiu tranh cưi v mi quan h gia Thâm ht ngân sách và Thâm ht
thng mi. Bng nhng s liu c th bài nghiên cu xem xét mi quan h thc s
ga 2 yu t trên ti các nc đang phát trin trong khu vc ông Nam Ễ.
2. McătiêuănghiênăcuăvƠăcơuăhiănghiênăcu
 tài nghiên cu s dng hai công c nghiên cu là kim đnh mi quan h nhân
qu (Granger test) và kim đnh mô hình hiu chnh sai s (ECM) gia thâm ht
ngân sách và thâm ht thng mi đ phân tích mi quan h nhân qu và xem xét
mi quan h trên trong ngn hn và dài hn.
S dng kt qu nghiên cu nh mt gi ý trong vic đa ra chính sách gii quyt
vn đ thâm ht ngân sách và thâm ht thng mi cho các chính ph  các quc

gia ông Nam Ễ nói chung và Vit Nam nói riêng.
Câu hi nghiên cu : Thâm ht ngân sách tác đng nh th nào đn thâm ht
thng mi đt trong mi quan h vi lm phát, t giá và lưi sut danh ngha?
2
3.ăPhngăphápănghiênăcu.
 tài nghiên cu s dng công c nghiên cu là kim đnh mi quan h nhân qu
(Granger test) vi hai bin ni sinh chính là thâm ht ngân sách và thâm ht thng
mi và ba bin kim soát: lưi sut, lm phát và t giá hi đoái nh là bin ngoi sinh
đ phân tích mi quan h nhân qu trong ngn hn và dài hn gia thâm ht ngân
sách và thâm ht thng mi.
u tiên, đ tài kim đnh tính dng ca các bin bng cách s dng kim đnh tr
riêng nghim đn v bng cân bng (kim đnh unit test), và tùy theo kt qu đt
đc, sau đó chn s dng các bin hoc theo các mc ý ngha hoc theo sai phân
bc nht.
Sau đó, nghiên cu áp dng mô hình hi qui tuyn tính d liu bng vi các tác
đng c đnh (fixed effects) cho các bin thâm ht thng mi, thâm ht ngân sách,
t giá hi đoái, lm phát đ xem xét tác đng trong ngn hn và dài hn theo
phng pháp hiu chnh sai s (ECM).
Cui cùng, nghiên cu áp dng mô hình hi qui tuyn tính d liu bng vi
các tác đng c đnh gia hai bin thâm ht thng mi và thâm ht ngân sách có
tính đn đ tr đ xác đnh mi quan h nhân qu Granger gia chúng. Da vào
kim đnh F (hay kim đnh Wald), đ tài s phân tích s tn ti nhân qu gia các
bin này.
4. i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu: Mi quan h nhân qu Granger gia thâm ht ngân sách và
thâm ht thng mi.
Phm vi nghiên cu:  tài nghiên cu xem xét mi quan h gia thâm ht thng
mi và thâm ht ngân sách trong khong thi gian t 1996 đn 2011 ti các nc
đang phát trin trong khu vc ông Nam Ễ (c th 7 nc: Thái Lan, Philippines,
Indonesia, Vit Nam, Campuchia, Lào và Malaysia) da trên các yu t v mô và

đt trong mi quan h nh hng ca các yu t t giá, lưi sut, lm phát theo thi
3
gian. Phân tích s dng d liu bng đc trích xut t ngun Ngân hàng phát trin
Châu Ễ (ADB).
By quc gia đc đa vào mô hình nghiên cu đu là thành viên ca hip hi
ông Nam Ễ vit tt là ASEAN và có nhiu đc đim ging nhau nh khí hu và
th nhng, là nhng nc đang phát trin vi mc thu nhp bình quân đu ngi
t trung bình thp đn khá. Các quc gia này còn có đc đim chung là nn kinh t
da vào sn xut nông nghip, tt c các nc kho sát đu có mc thâm ht ngân
sách do chi tiêu ngân sách ngày càng gia tng. Theo s liu nm 2012 ca IMF thì
hu ht các nc có mc n công là khong 50%, ngoi tr Indonesia và Cambodia
ch khong 30%.
Tuy nhiên, 7 quc gia này cng có nhng đim khác bit v ngôn ng, tôn giáo, dân
s, ch đ chính tr, t l tht nghip…nhng yu t này nh hng ti s phát trin
kinh t ca các quc gia trên. V kinh t tuy nm trong cùng mt khu vc nhng
mi quc gia có mt đng tin riêng và giá tr cng nh sc mnh ca các đng tin
khác nhau, c cu kinh t khác nhau: th hin  t trng đóng góp ca các thành
phn, các vùng, ngành kinh t…
5. Ý ngha hc thut và ý ngha thc tin ca đ tài
Ý ngha hc thut: B sung cho lý thuyt v mi quan h gia thâm ht ngân sách
và thâm ht thng mi, làm rõ mi quan h trên trong nh hng ca các yu t
lm phát, t giá, lưi sut, đ xut hng nghiên cu cho các nghiên cu tip theo.
Ý ngha thc tin: Bng s liu thc t xem xét mi quan h gia thâm ht ngân
sách và thâm ht thng mi, nh hng ca các nhân t lm phát, t giá và lưi sut
ti thâm ht cán cân thng mi trng hp các nc đang phát trin trong khu vc
ông Nam Ễ. Qua đó giúp các nhà làm chính sách trong khu vc nói chung và Vit
Nam nói riêng có cái nhìn tng quan v các nhân t trong nn kinh t và có nhng
chính sách điu tit thích hp.
4
6. B cc lunăvn

Chng 1:C s lý thuyt v thâm ht ngân sách và thâm ht thng mi.
Chng 2: Mô hình nghiên cu và phng pháp lun.
Chng 3: D liu và kt qu nghiên cu.
Chng 4:Kt lun và hàm ý chính sách.
5
CHNGă1. CăS LụăTHUYT V THỂMăHTăNGỂNă
SỄCHăVĨăTHỂMăHTăTHNGăMI
Chng này da trên c s lý thuyt v kinh t hc đ đa ra các khái nim chung
nht v các bin thâm ht ngân sách, thâm ht thng mi, lm phát, thâm ht kép
đc đ cp trong đ tài nghiên cu, bên cnh đó cng trình bày mi quan h gia
các bin vi nhau và nh hng ca các bin ti các vn đ kinh t v mô, xem xét
các nghiên cu trc đây.
1.1. Thơmăht ngơnăsáchăvƠăcácăvnăđ kinh t vămô
1.1.1. Kháiănimăthơmăhtăngơnăsách
Thâm ht ngân sách trong kinh t hc v mô là tình trng các khon chi ca
ngân sách Nhà nc (ngân sách chính ph) ln hn các khon thu, phn chênh lch
chính là thâm ht ngân sách. Trng hp ngc li, khi các khon thu ln hn các
khon chi đc gi là thng d ngân sách.
 có kinh phí chi cho mi hot đng ca mình, nhà nc đư đt ra các khon
thu (các khon thu khóa) do mi công dân đóng góp đ hình thành nên qu tin t
ca mình. Thc cht, thu ngân sách nhà nc là vic nhà nc dùng quyn lc ca
mình đ tp trung mt phn ngun tài chính quc gia hình thành qu ngân sách nhà
nc nhm đáp ng các nhu cu chi tiêu, phân phi li thu nhp ca nhà nc.
Thu NSNN ch bao gm nhng khon tin Nhà nc huy đng vào ngân sách
mà không b ràng buc bi trách nhim hoàn tr trc tip cho đi tng np. Theo
Lut NSNN hin hành, ni dung các khon thu NSNN bao gm:
- Thu, phí, l phí do các t chc và cá nhân np theo quy đnh ca pháp lut;
- Các khon thu t hot đng kinh t ca Nhà nc;
- Các khon đóng góp ca các t chc và cá nhân;
- Các khon vin tr;

- Các khon thu khác theo quy đnh ca pháp lut.
6
Thu NSNN không bao gm các khon thu mang tính cht hoàn tr nh vay n
và vin tr có hoàn li.
Chi ngân sách nhà nc là vic phân phi và s dng qu ngân sách nhà nc
nhm đm bo thc hin chc nng ca nhà nc theo nhng nguyên tc nht đnh.
Chi ngân sách nhà nc là quá trình phân phi li các ngun tài chính đư đc
tp trung vào ngân sách nhà nc và đa chúng đn mc đích s dng. Do đó, Chi
ngân sách nhà nc là nhng vic c th không ch dng li trên các đnh hng mà
phi phân b cho tng mc tiêu, tng hot đng và tng công vic thuc chc nng
ca nhà nc. Cn c vào mc đích, ni dung chi ngân sách đc chia làm 2 loi:
Chiăđuătăca ngân sách nhà nc là nhng khon chi làm tng c s vt
cht và tim lc cho nn kinh t, tng trng kinh t; là nhng khon chi đu t
phát trin và các khon tích ly khác.
Chiătiêuădùng ca ngân sách nhà nc là các khon chi không to ra sn phm
vt cht đ tiêu dùng trong tng lai; bao gm chi cho hot đng s nghip, qun lý
hành chính, quc phòng, an ninh
1.1.2. ThơmăhtăngơnăsáchăvƠăcácăvnăđ kinh t vămô
Mi quan h thâm ht ngân sách và các bin v mô là mt vn đ luôn đc
bàn lun khá nhiu trong thi gian gn đây. Có nhiu ý kin cho rng thâm ht ngân
sách chính là nguyên nhân gây ra tình trng lm phát liên tc tng cao và thâm ht
thng mi  mc cao.  xem xét mi quan h ca thâm ht ngân sách và các vn
đ kinh t v mô chúng ta s bàn lun tng mi quan h c th gia thâm ht ngân
sách vi tng trng kinh t, thâm ht ngân sách vi lm phát, thâm ht ngân sách
và n công.
1.1.2.1 Thâm ht ngân sách vi lm phát
Bi chi NSNN  mc cao đu có nguy c gây ra lm phát. Bi vì, khi ngân
sách b bi chi có th đc bù đp bng phát hành tin hoc vay n, đu gây nên
nguy c lm phát tng.
7

Vic phát hành tin trc tip làm tng cung tin t trên th trng s gây lm
phát cao, đc bit khi vic tài tr thâm ht ln và din ra liên tc thì nn kinh t phi
tri qua lm phát cao và kéo dài. S gia tng cung tin có th không làm tng lm
phát nu nn kinh t đang đà tng trng, mc cu tin giao dch tng lên phù hp
vi mc tng ca cung tin. Tuy nhiên, trong trng hp khu vc t nhân đư tha
mưn vi lng tin h đang nm gi (mc cu tin tng đi n đnh) thì s gia
tng ca cung tin làm cho lưi sut th trng gim, nhu cu tiêu dùng v hàng hóa
dch v, nhu cu đu t s tng lên kéo theo s tng ca tng cu nn kinh t, mt
bng giá c s tng lên gây áp lc lm phát. Ngi ta gi trng hp khi chính ph
tài tr thâm ht ngân sách bng cách tng cung tin là hin tng chính ph đang
thu "thu lm phát" t nhng ngi đang nm gi tin.
Thâm ht ngân sách có th đc bù đp bng ngun vay n trong nc hoc
nc ngoài. Vay n trong nc đc thc hin thong qua phát hành trái phiu ra th
trng vn, tuy nhiên vic phát hành din ra liên tc thì s làm tng lng cu qu
cho vay, do dó, làm lưi sut th trng tng, đ gim lưi sut, Ngân hàng Trung
ng phi can thip bng cách mua các trái phiu đó, điu này làm tng lng tin
t gây lm phát. Hay vay n nc ngoài đ bù đp bi chi ngân sách bng ngoi t,
lng ngoi t phi đi ra ni t đ chi tiêu bng cách bán cho Ngân hàng Trung
ng, điu này làm tng lng tin ni t trên th trng to áp lc lên lm phát.
1.1.2.2 Thâm ht ngân sách và n công
Trong các mi quan h gia thâm ht ngân sách và các bin s kinh t v mô
thì có th thy mi quan h gia thâm ht và n công là trc tip và rõ ràng nht.
V bn cht, n chính ph chính là s cng dn ca thâm ht ngân sách qua các
nm (tr khi có vic phát hành tin hoc bán tài sn quc gia đ bù đp cho thâm
ht ngân sách). Theo đó, có th thy h qu ca vic gia tng n công là h qu trc
tip ca tình trng thâm ht ngân sách kéo dài, nht là đi vi mc thâm ht sau khi
đư loi tr phn tr n gc (thâm ht ngân sách tính theo thông l quc t). Tuy
ngun vn trái phiu chính ph đ đu t cho các công trình giao thông, thy li, y
8
t và giáo dc cng nh ngun vn vay v cho vay li cha đc đa vào trong

cân đi ngân sách nhng có tính vào mc d n công. ây cng là lý do mà làm
cho tc đ tng n công nhng nm qua khi xét v giá tr tuyt đi luôn  mc cao
hn so vi mc thâm ht ngân sách theo s công b. Hin nay, tuy các gii hn an
toàn v n ca Vit Nam vn đc đm bo, song s gia tng liên tc ca n công
cng là điu cn lu ý. Vic đm bo s an toàn và bn vng ca n công là mt
trong nhng yêu cu cn thit đ đm bo s n đnh kinh t v mô trong trung và
dài hn.
1.2. Thơmăhtăthngămi
1.2.1. Kháiănimăthơmăhtăthngămi
Cán cân thng mi là mt mc trong tài khon vưng lai ca cán cân thanh
toán quc t. Cán cân thng mi ghi li nhng thay đi trong xut khu và nhp
khu hàng hoá, dch v ca mt quc gia trong mt khong thi gian nht đnh (quý
hoc nm) cng nh mc chênh lch gia chúng (xut khu tr đi nhp khu). Khi
mc chênh lch là ln hn 0, thì cán cân thng mi có thng d hay thng d
thng mi. Ngc li, khi mc chênh lch nh hn 0, thì cán cân thng mi có
thâm ht hay thâm ht thng mi. Khi mc chênh lch đúng bng 0, cán cân
thng mi  trng thái cân bng.
Xut khu hàng hóa, dch v (theo điu 28, mc 1, chng 2 lut Thng mi
Vit Nam nm 2009) là vic hàng hóa đc đa ra khi lưnh th Vit Nam hoc
đa vào khu vc đc bit (khu ch xut) nm trên lưnh th vit nam đc coi là khu
vc hi quan riêng theo quy đnh ca pháp lut.
Khi các nhân t liên quan đn chi phí sn xut hàng xut khu  trong nc
không thay đi, giá tr xut khu ph thuc vào thu nhp ca nc ngoài và vào t
giá hi đoái
Thu nhp ca nc ngoài tng (cng có ngha là khi tng trng kinh t ca
nc ngoài tng tc), thì giá tr xut khu có c hi tng lên.
9
T giá hi đoái tng (tc là tin t trong nc mt giá so vi ngoi t) thì giá
tr xut khu cng có th tng nh giá hàng tính bng ngoi t tr nên cao hn.
Nhp khu, trong lý lun thng mi quc t, là vic quc gia này mua hàng

hóa và dch v t quc gia khác. Nói cách khác, đây chính là vic nhà sn xut nc
ngoài cung cp hàng hóa và dch v cho ngi c trú trong nc. Tuy nhiên, theo
cách thc quy đnh cán cân thanh toán quc t ca IMF, ch có vic mua các hàng
hóa hu hình mi đc coi là nhp khu và đa vào mc cán cân thng mi. Còn
vic mua dch v đc tính vào mc cán cân phi thng mi.
Nhp khu ph thuc vào thu nhp ca ngi c trú trong nc, vào t giá hi
đoái. Thu nhp ca ngi dân trong nc càng cao, thì nhu cu ca hàng đi vi
hàng hóa và dch v nhp khu càng cao. T giá hi đoái tng, thì giá hàng nhp
khu tính bng ni t tr nên cao hn; do đó, nhu cu nhp khu gim đi.
1.2.2. Tácăđng caăcánăcơnăthngămi (CCTM) ti GDP
1.2.2.1 Tác đng ca CCTM ti tiêu dùng cá nhân (C)
Vic đánh giá tác đng ca CCTM ti tiêu dùng cá nhân còn ph thuc vào
trình đ phát trin ca tng quc gia.
i vi nhng quc gia đư phát trin, CCTM thng  trong trng thái thng
d. Tc là hot đng XK luôn hiu qu hn hot đng NK. Khi CCTM thâm ht
cng đng ngha vi vic nn kinh t ca đt nc đó đang đi xung, h đang tr nên
nghèo đi, tc là NK cng b hn ch, tiêu dùng cá nhân cng vì th mà gim đi.
Ngc li, khi CCTM thng d có ngha là kinh t ca đt nc đó đang tng trng,
h có nhiu tin hn đ NK hàng hoá t nc ngoài, kinh t phát trin cng có ngha
là ngi dân tr nên giàu có hn, tiêu dùng cá nhân nh đó mà tng lên. i vi các
nc đang phát trin thì CCTM thng d hay thâm ht cha th khng đnh là có tác
đng tích cc hay tiêu cc ti tiêu dùng cá nhân mà đ hiu rõ trc ht phi xem xét
bn cht ca vic thng d hay thâm ht CCTM. Hàng hoá NK gm ba nhóm: nhóm
sn phm khuyn khích NK là máy móc thit b phc v cho sn xut, xây dng c
s h tng, các nguyên vt liu đu vào cho sn xut; nhóm sn phm hn ch NK là
10
sn phm phc v cho tiêu dùng cá nhân; nhóm sn phm cm NK. Trong điu kin
nn kinh t Vit Nam hin nay, đ m rng quy mô sn xut buc chúng ta phi tng
cng NK nhóm sn phm khuyn khích NK. ây là nhóm hàng có giá tr NK cao
nên CCTM luôn trong tình trng thâm ht, nhng NK nhiu máy móc thit b cng có

ngha là hot đng sn xut trong nc đang đt hiu qu cao, nn kinh t đang tng
trng. Nh vy, nhp siêu không phi là xu. Khi kinh t tng trng, ngi dân tr
nên giàu có, nhu cu tiêu dùng tng. Trong khi đó, hàng hoá trong nc ngày càng
phong phú do hot đng sn xut trong nc hiu qu, đng thi hàng NK thâm nhp
ngày càng nhiu vào th trng trong nc, tiêu dùng cá nhân do đó mà tng lên.
Ngc li, xut siêu cha chc đư là tt. Khi ta xut siêu có ngha là kim ngch XK
cao hn kim ngch NK, nhng không có ngha là hot đng XK đang tng trng mà
có th hot đng XNK đang suy gim, nhng tc đ suy gim ca NK nhanh hn
XK. Nh vy có th thy,  các nc đang phát trin, xut siêu không phi lúc nào
cng đáng mng mà đôi khi còn là ni lo, xut siêu ch tt khi tc đ tng trng ca
XK cao hn tc đ tng trng ca NK. Vì vy, CCTM thng d hoàn toàn có th
làm gim tiêu dùng cá nhân  các nc đang phát trin.
1.2.2.2 Tác đng ca CCTM đn đu t (I)
Cng ging nh tác đng ca CCTM ti tiêu dùng cá nhân.  xem xét tác
đng ca CCTM ti đu t phi đi vào bn cht ca vic thng d hay thâm ht
CCTM. Khi CCTM thâm ht do XK và NK tng trng mnh, trong đó tc đ tng
trng ca NK cao hn tc đ tng trng ca XK có ngha là kinh t đang phát
trin, các DN làm n có hiu qu, li nhun thu đc ln nên lng tích lu cho đu
t tng, ngi lao đng có thu nhp cao nên đu t c đnh vào nhà  tng, đóng
góp ln vào tng giá tr đu t, do đó đu t tng lên. Nu CCTM gim thâm ht
hay thng d do tc đ tng trng ca XK cao hn NK thì đu t càng tng mnh
m, vì điu đó chng t mc đ tng thu nhp ca các DN cao hn mc đ tng chi
phí, li nhun ca DN tng, do đó đu t tng mnh hn. Ngc li, CCTM thng
d hay gim thâm ht do tc đ gim ca NK cao hn XK thì đu t cng gim vì
đây là biu hin ca suy thoái kinh t.
11
1.2.2.3 Tác đng ca CCTM đn tiêu dùng chính ph (G)
Tác đng ca CCTM ti tiêu dùng chính ph cng tng t nh tác đng ca
CCTM ti tiêu dùng cá nhân và đu t. Trng hp CCTM thâm ht do tng trng
ca NK cao hn XK thì tiêu dùng ca chính ph tng vì kinh t tng trng cng

đng ngha vi tng thu ca chính ph, hn na NK tng mnh cng đóng góp vào
thu nhp ca chính ph mt lng ln thu NK. Thu nhp tng thì tiêu dùng cng
tng. Trng hp CCTM thng d hay gim thâm ht do tc đ tng ca XK cao
hn NK, tiêu dùng ca chính ph tng mnh hn vì khi đó thu nhp ca chính ph
tng, trong khi mc đ chi tiêu chính ph gim do tc đ NK gim. Trng hp
CCTM thng d do NK gim mnh hn XK thì tiêu cùng chính ph gim
1.2.2.4 Tác đng ca CCTM đn XK ròng (NX)
XK ròng: XK = X –M. V mt bn cht XK ròng chính là CCTM, nó ch là
cách gi khác ca CCTM. CCTM càng thng d có ngha là XK ròng càng ln và
mang giá tr dng. CCTM thâm ht có ngha là XK ròng mang giá tr âm, CCTM
càng thâm ht thì XK ròng càng nh. Nh vy, có th thy CCTM tác đng ti tt
c yu t cu thành nên giá tr ca GDP. Nu đn thun ch nhìn vào công thc Y =
C + I + G + NX s d lm tng rng, ch khi CCTM thng d, GDP mi càng tng
trng, và CCTM thâm ht có ngha là tc đ tng trng ca GDP s gim xung.
Nhng rõ ràng không phi nh vy, đ xem xét tác đng ca CCTM đn GDP cn
phi xem xét toàn din và đi vào bn cht ca s thâm ht hay thng d ca CCTM,
t đó mi có đc nhn đnh chính xác. Tuy nhiên, CCTM thâm ht quá nhiu và
trong mt thi gian dài không phi là tt vì đó là biu hin ca mt nn kinh t ph
thuc quá nhiu vào bên ngoài. GDP vn tng trng thm chí tng trng cao
trong khi CCTM thâm ht. Nhng đó không phi tng trng bn vng. Tng
trng ch thc s tt và bn vng khi tng trng đi kèm vi CCTM đc ci
thin. Mc dù CCTM hàng nm ch chim mt t l không ln trong tng giá tr ca
GDP, nhng CCTM thng d hay thâm ht li kéo theo c mt h lu cho toàn b
nn kinh t, bi CCTM tác đng lên tt c mi yu t đóng góp vào s tng trng
ca nn kinh t. Nên vic ci thin CCTM theo chiu hng tt hn luôn là nhim
v trng tâm và hàng đu trong chin lc phát trin kinh t ca mi quc gia.
12
1.3. Lmăphát
1.3.1. Kháiănim lmăphát
Trong kinh t hc, lm phát là s tng lên theo thi gian ca mc giá chung

ca nn kinh t. Trong mt nn kinh t, lm phát là s mt giá tr th trng hay
gim sc mua ca đng tin. Khi so sánh vi các nn kinh t khác thì lm phát là s
phá giá tin t ca mt loi tin t so vi các loi tin t khác. Thông thng theo
ngha đu tiên thì ngi ta hiu là lm phát ca đn v tin t trong phm vi nn
kinh t ca mt quc gia, còn theo ngha th hai thì ngi ta hiu là lm phát ca
mt loi tin t trong phm vi th trng toàn cu. Phm vi nh hng ca hai thành
phn này vn là mt ch đ gây tranh cưi gia các nhà kinh t hc v mô.
1.3.2. nhăhng ca lmăphát đnăcánăcơnăthngămi
1.3.2.1 Cán cân mu dch:
Xét v nh hng ca lm phát đn tài khon vưng lai, nu các yu t khác
không đi thì lm phát s làm cho tài khon vưng lai thâm ht. Tuy nhiên, các yu t
khác không đi ch là gi thit, vì trong bt k nn kinh t nào thì các yu t này đu
có mi liên h vi nhau, khi mt yu t thay đi, các yu t cng s thay đi
theo không ít thì nhiu. Chng hn, khi xy ra lm phát, đng ni t s mt giá và tu
theo b phn kim soát ca chính ph mà t giá thay đi nh th nào đ phù hp vi
chính sách kinh t. Do đó, khi xét nh hng ca lm phát đn cán cân thanh toán thì
cng cn so sánh vi s thay đi ca các yu t khác nh là t giá hi đoái, …
Khi t l lm phát ln hn t l mt giá ca ni t: giá c hàng hoá trong nc
tr nên đt hn đi vi c dân nc ngoài, nhu cu đi vi hàng hoá trong nc ca
ngi nc ngoài s gim, vì vy xut khu s gim. Ngc li, khi đó, nhu cu ca
c dân trong nc đi vi hàng hoá nc ngoài s tng và nhp khu s tng do giá
c hàng hoá ca quc gia đó tng không đc bù đp bi s mt giá ca ni t. Kt
qu là cán cân mu dch s thâm ht.
13
Khi t l lm phát nh hn t l mt giá ca ni t: ngc li xut khu s
tng. Vì vy, cán cân mu dch s thng d. Tuy nhiên, không phi lúc nào lm
phát xy ra cng đu có hi, đôi lúc lm phát còn xem là công c kích thích, phát
trin nn kinh t. Chng hn, t l lm phát d kin tng có th dn đn vic s
dng nhiu vn hn và mc tng trng cao hn do t l lm phát cao s làm cho
vic nm gi các ngun đu t hp dn hn so vi gi tin mt.

1.3.2.2 Cán cân dch v:
Tng t cng ging nh đi vi cán cân mu dch, lm phát có th làm cho
cán cân dch v thng d hoc thâm ht, điu đó ph thuc vào mc đ lm phát và
mi quan h gia lm phát vi các yu t khác.
1.3.3. Mi quan h tngătrng kinh t vƠălmăphát
Xem xét v mt lý thuyt, lm phát va có tác đng tích cc và thiu tích cc
ti tng trng kinh t. Mt t l lm phát thp có tác dng thúc đy tng trng.
Theo nghiên cu ca Tobin (1965), Mundell (1965) mi quan h gia lm phát và
tng trng là t l thun. Các nghiên cu này cng trùng vi quan đim ca trng
phái Keynes và trng phái tin t khi cho rng trong ngn hn, các chính sách
nhm h tr tng trng ca Chính ph s làm gia tng lm phát.
Tuy nhiên, t l lm phát cao s tác đng tiêu cc lên tng trng. Lm phát
gây gim sút tng cu, gia tng tht nghip, nó gây ra s bt n cho môi trng kinh
t xư hi, làm thông tin trong nn kinh t b bóp méo, khin các quyt đnh đu t,
tiêu dùng, tit kim tr nên khó khn hn; lm phát đc xem nh mt loi thu
đánh vào nn kinh t.
Mt s nghiên cu ca Fischer (1993), Barro (1995), Bruno và Easterly (1998)
đu ch ra mi quan h gia tng trng và lm phát mang du âm. Còn nghiên cu
ca Khan và Senhadji (2001)  140 nuc giai đon 1960 - 1998 đư tìm thy
“ngng” lm phát t 11-12% đi vi các nc đang phát trin và khong 1-3% đi
vi các nc công nghip. Nu nn kính t  di ngng này, mi quan h tng
trng - lm phát mang du dng và ngc li.
14
1.4. Lýăthuyt v thơmăhtăthơmăhtăngơnăsáchăvƠăthơmăhtăthngămi
Thâm ht ngân sách chính ph đóng mt vai trò quan trng trong vic xác đnh cán
cân thng mi, hoc có mt s kt ni nhân qu gia thâm ht ngân sách và thâm
ht thng mi. iu này có th đc minh ha thông qua các đi lng trong
phng trình tng thu nhp quc gia. i din cho GDP là Y trong mt nn kinh t
m có th đc vit:
Y = C + I + G + X – M (1)

Vi C là chi tiêu tiêu dùng cá nhân, I là đu t t nhân, G là chi tiêu chính ph, X là
xut khu hàng hóa và dch v, M là nhp khu hàng hóa và dch v. Mc khác, tit
kim t nhân S có đc t thu nhp tr đi tiêu dùng và thu.
S = Y – C – T (2)
Vi T là ngun thu thu. T (1) và (2), ta có th sp xp li cán cân thng mi vi
thu nhp ròng do bán hàng hóa và dch v cho ngi nc ngoài, theo chênh lch
gia đu t quc gia và tit kim quc gia (tit kim t và công). Vì th cán cân
thng mi có th đc vit:
(X – M) = (S – I) + (T – G) (3)
CA = (S – I) + BU (4)
Theo công thc trên thì CA và BU có mi quan h cùng chiu, nhng trên thc t
có rt nhiu lý thuyt mà các nhà kinh t hc đa ra nhng quan đim khác nhau
xung quanh mi quan h đó.
Và rõ ràng là cán cân thng mi (CA = X – M) liên h vi cán cân ngân sách (BU
= T – G) thông qua hiu s gia tit kim và đu t. Nói cách khác, và d dàng
nhn thy, cán cân thng mi ca mt quc gia nht đnh đc xác đnh tng
đng vi hiu s gia tit kim quc gia và đu t trong nc. Ngoài ra, ta cng
có th nhn thy hai ngun tit kim chính: tit kim t nhân trong nc và dòng
vn nc ngoài (do thâm ht cán cân vưng lai), tài tr cho hai ngun cn vn tài
chính: đu t t nhân và thâm ht ngân sách chính ph.
15
Khi chính ph xy ra thâm ht ngân sách (T – G < 0), có th nhn đc tài tr thông
qua nhiu cách khác nhau. Chng hn có th thông qua s thng d ca khu vc t
nhân (S – I > 0) vi vic chính ph phát hành n công và mn tin t khu vc t
nhân. Chin lc tài tr này s bn vng cho đn khi nào khu vc t nhân vn còn
sn sàng mua n chính ph. Vì th thâm ht ngân sách chính ph không hàm ý
thâm ht thng mi. Mc khác, nu mt quc gia có ngân sách thng d thâm ht
thng mi m rng, điu này phn ánh s gia tng trong đu t t nhân và/ hoc là
tit kim t nhân st gim (hàm ý S – I < 0).
Khi c khu vc t và công đu thâm ht thì điu này s th hin trong thâm ht

thng mi (X – M < 0). Mt s thâm ht tng th nh vy trong tit kim quc
dân có th sau đó đc tài tr bng các dòng vn nc ngoài, di hình thc đu t
vào n công trong nc hoc khu vc t nhân trong nc. iu này hàm ý là mt
s thng d trong tài khon vn (KA > 0) và s tích ly d tr nc ngoài R:
R = CA + KA (5)
Mt khác, nu thng d tài khon vn không đ đ tài tr thâm ht thng mi, d
tr nc ngoài có th đc trc tip s dng bi chính ph đ tài tr thâm ht tài
khóa, hoc gián tip tài tr thâm ht khu vc t nhân.
Ngoài ra có hai quan đim lý thuyt chính: Cách tip cn Keyne truyn thng
còn đc gi là gi thuyt thâm ht kép (twin deficit hypotheis - TDH) trong đó
mt s st gim trong tit kim công có tác đng xu lên cán cân tài khon vưng lai,
và Gi thuyt tng đng Ricardo (Ricardian equivalence hypothesis - REH) trong
đó tit kim công thp hn đc bù đp bng mt s gia tng tng đng trong
tit kim t nhân, và kt qu là tài khon vưng lai không phn ng vi s thay đi
trong chi tiêu chính ph và cán cân tài khóa ca nó.
1.5. Mt s nghiênăcu thc nghim v mi quan h giaăthơmăhtătƠiă
khóaăvƠăthơmăhtăthngămi
Mi quan h gia cán cân thng mi và cán cân tài khóa là mt vn đ gây nhiu
tranh cưi. Các nhà kinh t  c hai trng phái ca các tranh lun có các lý l mnh
16
đc h tr bi nhiu phng pháp lun kinh t lng và nhiu nghiên cu thc
nghim. Theo nghiên cu ca nhóm tác gi thuc nhóm ngành khoa hc kinh t
trng i hc kinh t TP.HCM thc hin nm 2011 đư xem xét mi quan h gia
thâm ht ngân sách và thâm ht thng mi ti Vit Nam t nm 1985 đn nm
2010, trong bài nghiên cu tác gi đư s dng hai công c phân tích là kim đnh
nhân qu Granger và kim đnh đng liên kt vi hai bin là thâm ht ngân sách và
thâm ht thng mi, trong thi gian nghiên cu tác gi cng đ xut chia làm 3
giai đon nghiên cu.  giai đon th nht (1985-1995) kt qu ng h lý thuyt
thâm ht kép, theo đó thâm ht ngân sách và thâm ht thng mi di chuyn cùng
chiu, thâm ht kép tn ti trong sut khong thi gian này vi h s tng quan là

33,58%- mt h s tng quan khá ln th hin mi quan h cht ch gia hai đi
lng trên. Trong giai đon th 2 (1996-2003) nhóm tác gi nhn thy có mt tác
đng trái chiu gia thâm ht ngân sách và thâm ht thng mi, tài khon vưng lai
đc ci thin đáng k thì cán cân ngân sách có xu hng xu đi. H s tng quan
trong trng hp này là -4,25% tuy mi tng quan không thc s ln nhng cng
góp phn ng h cho lý thuyt b đôi đi nghch. Trong giai đon cui (2004 –
2010) mt ln na lý thuyt thâm ht kép đc ng h th hin rõ  h s tng
quan khá cao 42,68%.
Jeffrey A. Rosensweig (1993) đư kim tra mi quan h gia thâm ht tài khóa Hoa
K, t giá hi đoái, và cán cân thng mi. Bng cách s dng h thng VAR 5
bin: thâm ht ngân sách, thâm ht thng mi, t giá
hi đoái,… , các kt qu cho
thy bng chng là s gia tng thâm ht chính ph làm tng giá tr đng dollar, và
ng h khái nim “thâm ht kép”, thâm ht ngân sách góp phn làm thâm ht
thng mi vào nhng nm 1980. Vì th, chính sách tài khóa có vai trò đáng k
trong vic điu chnh cán cân thng mi Hoa K. Tng t, Vamvoukas (1997) s
dng phân tích đng liên kt, mô hình hiu chnh sai s và nhân qu Granger đ
đánh giá tính hp lý ca c gi thuyt TDH và REH cho nn kinh t Hy Lp và phát
hin ra mi quan h mt chiu t thâm ht ngân sách lên thâm ht thng mi, và
17
bng chng ca mô hình hiu chnh sai s ng h mnh m hàm ý ca gi thuyt
TDH trong ngn hn và dài hn.
Thêm vào đó, Normandin (1999) kim tra gi thuyt TDH bng cách đo lng s
phn ng ca thâm ht thng mi đi vi s thay đi trong thâm ht ngân sách to
bi mô hình giao ct gia các th h ca Blanchard. Tác gi phát hin rng, bng
cách s dng phng pháp c lng moment (GMM), kim đnh nghim đn v,
và các kim đnh đng liên kt cho các nn kinh t Canada và Hoa K, tình trng
dai dng ca thâm ht ngân sách to nên tác đng có ý ngha thng kê và dng lên
thâm ht thng mi. iu này khng đnh rng gi thuyt REH b bác b. Tng
t, Khalid and Guan (1999) s dng phân tích đng liên kt đ xác đnh mi quan

h nhân qu gia thâm ht thng mi và thâm ht ngân sách và hng ca nó bng
cách dùng mt mu chui d liu hàng nm t 5 quc gia phát trin và 5 quc gia
đang phát trin. Các kt qu kim đnh đng liên kt có v là mt s phù hp cao
gia thâm ht kép trong dài hn dng nh xy ra  các nc đang phát trin hn là
 các nc phát trin. Các kt qu kim đnh nhân qu Granger ng h s hin din
ca mi quan h nhân qu gia thâm ht thng mi và thâm ht ngân sách theo
hng hn hp cho các nc đang phát trin. Bng chng đ ngh là thâm ht
thng mi gây nên thâm ht ngân sách cho Indonesia và Pakistan trong khi  Ai
Cp và Mexico thì ngc li. D liu không ng h bt k mi quan h nhân qu
nào cho Vng Quc Anh và Úc và ng h yu cho quan h nhân qu hai chiu 
Canada và n .
Tng t vy, Piersanti (2000) s dng mô hình cân bng ti u đ ch ra mi quan
h theo lý thuyt gia thâm ht tài khóa và thâm ht thng mi cho các nc
OECD. Nghiên cu thc nghim ca ông ta, bng cách dùng mt phng trình kinh
t lng da trên các mô hình mong đi, ng h mnh m quan đim cho rng thâm
ht thng mi gn lin vi thâm ht ngân sách tng lai mong đi sut giai đon
1970 – 1997. Ngoài ra, các kt qu thc nghim v kim tra mi quan h ca hai
thâm ht này bng cách kim đnh tính phi nhân qu Granger khi đu đc phát
trin bi Toda và Phillips (1993) cho mu d liu ca hai mi quc gia phát trin