B GIÁOăDCăVÀăÀOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.ăH CHệăMINH
TP.HăChíăMinh,ăth́ngă06ănmă2014
CHNGăTRỊNHăGING DY KINH T FULBRIGHT







LụăTHUăTHY





Á
Á
N
N
H
H


G
G
I
I
Á
Á

K
K
H
H




N
N


N
N
G
G






T
T









C
C


M
M


C
C


T
T
I
I
ể
ể
U
U


T
T
Á
Á

I
I


C
C


U
U


T
T
R
R
Ú
Ú
C
C


C
C
Á
Á
C
C



N
N
G
G
Ể
Ể
N
N


H
H
À
À
N
N
G
G


Y
Y


U
U


K
K

É
É
M
M






V
V
I
I


T
T


N
N
A
A
M
M


T
T

H
H
Ô
Ô
N
N
G
G


Q
Q
U
U
A
A


G
G
I
I


I
I


P
P

H
H
Á
Á
P
P


M
M
U
U
A
A


B
B
Á
Á
N
N


S
S
Á
Á
P
P



N
N
H
H


P
P


G
G
I
I
A
A
I
I




O
O


N
N



2
2
0
0
1
1
1
1
-
-
2
2
0
0
1
1
4
4





LUNăVNăTHCăSăCHệNHăSÁCHăCÔNG



B GIÁOăDCăVÀăÀOăTO

TRNGăIăHCăKINHăTăTP.ăH CHệăMINH
TP.HăChíăMinh,ăth́ngă06ănmă2014
CHNGăTRỊNHăGING DY KINH T FULBRIGHT






LụăTHUăTHY




Á
Á
N
N
H
H


G
G
I
I
Á
Á



K
K
H
H




N
N


N
N
G
G






T
T









C
C


M
M


C
C


T
T
I
I
ể
ể
U
U


T
T
Á
Á
I
I



C
C


U
U


T
T
R
R
Ú
Ú
C
C


C
C
Á
Á
C
C


N
N

G
G
Ể
Ể
N
N


H
H
À
À
N
N
G
G


Y
Y


U
U


K
K
É
É

M
M






V
V
I
I


T
T


N
N
A
A
M
M


T
T
H
H

Ô
Ô
N
N
G
G


Q
Q
U
U
A
A


G
G
I
I


I
I


P
P
H
H

Á
Á
P
P


M
M
U
U
A
A


B
B
Á
Á
N
N


S
S
Á
Á
P
P



N
N
H
H


P
P


G
G
I
I
A
A
I
I




O
O


N
N



2
2
0
0
1
1
1
1
-
-
2
2
0
0
1
1
4
4





ChuyênăngƠnh:ăChínhăśchăcông
Mưăs: 60340402

LUNăVNăTHCăSăCHệNHăSÁCHăCÔNG

NGI HNG DN KHOA HC:
TS. TRN TH QU GIANG

-i-

LIăCAMăOAN


Tôi cam đoan Lun vn này hoàn toàn do tôi thc hin. Các đon trích dn và s liu s
dng trong lun vn đu đc dn ngun và có đ chính xác cao nht trong phm vi hiu
bit ca tôi. Lun vn này không nht thit phn ánh quan đim ca trng i hc Kinh
t Thành ph H Chí Minh hay Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright.

T́căgi lunăvnă


LỦăThu Thy

-ii-

LI CMăN

 hoàn thành nghiên cu này tôi xin chân thành cám n Quý Thy, Cô ca Chng trình
Ging dy Kinh t Fulbright, i hc Kinh t TP. H Chí Minh đư tn tình đóng góp ý
kin trong quá trình thc hin đ tài nghiên cu. c bit, tôi xin gi li cm n sâu sc
đn Cô Trn Th Qu Giang, ngi đư truyn đt v mt kin thc, hng dn phng
pháp khoa hc đ tôi có th hoàn thành nghiên cu này.
Tôi xin chân thành cm n Thy Nguyn Xuân Thành, Thy Hunh Th Du, Thy 
Thiên Anh Tun đư giúp gi m nhng ý tng đu tiên và đnh hình cho nghiên cu. Tôi
cng xin gi li cm n đn Tp th cán b th vin ti Chng trình Ging dy Kinh t
Fulbright đư giúp đ tôi rt nhit tình trong quá trình thc hin nghiên cu.
Cui cùng, tôi xin cm n đn gia đình và các bn lp MPP5 đư đng viên, h tr tôi trong
sut thi gian thc hin nghiên cu này. Trong quá trình nghiên cu, mc dù đư c gng

tham kho tài liu, trao đi, tip thu ý kin ca các thy cô, bn bè nhng nghiên cu cng
khó tránh khi thiu sót. Mong nhn đc ý kin đóng góp t Thy, Cô và Anh/Ch đ tôi
tip tc hoàn thin lun vn.

Trơnătrng.


-iii-

TÓMăTT

 án c cu li h thng các t chc tín dng giai đon 2011 – 2015, ban hành theo Quyt
đnh s 254/Q-TTg ngày 01/3/2012 ca Th tng Chính ph, có mc tiêu chung là c cu
li mt cách cn bn, trit đ và toàn din h thng các t chc tín dng đ đn 2020 phát
trin các t chc tín dng đa nng theo hng hin đi, hot đng an toàn, hiu qu vng
chcầC th, trong giai đon 2011 – 2015, tp trung lành mnh hóa tình trng tài chính và
cng c nng lc hot đng ca các t chc tín dng (TCTD); ci thin mc đ an toàn và
hiu qu hot đng ca các TCTD; nâng cao k lut, k cng và nguyên tc th trng
trong hot đng ngân hàng. Các ngân hàng yu kém cng không nm ngoài mc tiêu chung
ca  án, và gii pháp mà Chính ph la chn đ c cu li là mua bán sáp nhp (M&A).
Sau hn hai nm trin khai, đư đn lúc cn phi đánh giá kh nng đt đc mc tiêu ca
gii pháp này. Câu hi nghiên cu đc đt ra, đó là: Th nht, các vn đ cn x lý ca
các ngân hàng yu kém trc khi tái cu trúc là gì? Th hai, gii pháp M&A có giúp các
ngân hàng yu kém đt mc tiêu tái cu trúc ngân hàng?
 tr li các câu hi trên, trc tiên tác gi nghiên cu tng quan v h thng ngân hàng
trc khi có đ án đ xác đnh khó khn mà h thng ngân hàng và đc bit là 9 ngân hàng
yu kém phi đi mt.
Tip theo, tác gi nghiên cu cách thc mà Nhà nc x lý các ngân hàng yu kém bng
M&A  Vit Nam trc đây và hin ti nhm ch rõ mc tiêu, l trình và gii pháp c cu
li NH yu kém bng M&A. C th, nhng khó khn cn gii quyt ca các ngân hàng yu

kém là thanh khon, n xu, s hu chéo, bt cân xng thông tin và nng lc qun tr yu
kém.  tài tip tc nghiên cu lý thuyt M&A đ làm rõ nhng li ích và hn ch ca
M&A, đng thi nghiên cu kinh nghim ca Hàn Quc trong x lý các ngân hàng yu
kém. T đó rút ra bài hc cho Vit Nam.
Nghiên cu đánh giá kt qu ca các ngân hàng sau M&A trên c 3 ni dung (tài chính,
hot đng và qun tr), bng cách so sánh kt qu đt đc vi mc tiêu đ ra và l trình
thc hin. Tác gi đi đn kt lun:
V mc tiêu tài chính, ri ro thanh khon đư đc ci thin nhng vn có nguy c quay li
bt k lúc nào. S kp thi ca gii pháp M&A giúp chng đc nguy c đ v có tính h
thng. ây chính là li ích ln nht mà gii pháp này đem li. N xu đư gim nhng quy
mô vn còn ln. Quy mô vn đư gia tng nhng cht lng cha tng xng. Các ngân
-iv-

hàng cha phát huy đc u đim ln nht ca M&A là giá tr cng hng. Các ch tiêu
hiu qu vn còn thp.
V mc tiêu hot đng, hu ht các ngân hàng đư tin hành chuyn dch mô hình, đa dng
hóa dch v ngân hàng, m rng đc phm vi và quy mô hot đng. V c bn mc tiêu
này đư đt đc.
V mc tiêu qun tr, cha ci thin nhiu. c bit là tình trng bt cân xng thông tin vn
cha đc gii quyt. Tình trng thiu thông tin và thông tin không chính xác đư gây tr
ngi ln cho tin trình M&A. Vn đ s hu chéo vn tn ti và din bin phc tp hn.
Tuy nhiên, nng lc qun tr đang tng bc thay đi. Trong nm 2013, các ngân hàng đu
hot đng vi đi ng lưnh đo mi.
Nh vy, v c bn các ngân hàng yu kém cha đt đc mc tiêu thông qua gii pháp
M&A. Thi hn hoàn thành  án đư cn k nên tác gi đư đ xut mt s nhóm khuyn
ngh đ sm hoàn thành mc tiêu đư đ ra nh sau: (1) Tip tc hoàn thin khung pháp lý
(2) H tr các công c đ tái cu trúc thành công, (3) Minh bch hóa thông tin đc bit là
đánh giá li n xu và khuyn khích các ngân hàng niêm yt trên Th trng chng khoán
(TTCK), (4) khuyn ngh các NHTM tìm đi tác tt đ sáp nhp.


T KHÓA:ăC cu li, NHTMCP, M&A, tài chính, ngân hàng
-v-


MC LC

LIăCAMăOAN i
LI CMăN ii
TÓMăTT iii
MC LC v
DANH MCăCÁCăKụăHIU ậ T VIT TT vii
DANH MC BNG BIU ix
DANH MCăCÁCăBIUă VÀăHP x
DANH MCăCÁCăPH LC xi
CHNGă1:ăGII THIU 1
1.1ăBiăcnhănghiênăcu 1
1.2 McătiêuăvƠăcơuăhiănghiênăcu 2
1.3ăPhngăph́p,ăphmăviănghiênăcuăvƠăngunăthôngătin 3
1.4 Kt cuăđătƠi 3
CHNGă2:ăTNG QUAN V TÁIăCUăTRÚCăH THNGăNGỂNăHÀNGăVIT
NAM 4
2.1 Nhngăkhóăkhnăca h thngăngơnăhƠngăVităNamăgiaiăđon 2011-2012 4
2.2ăKhungăph́pălỦăv t́iăcuătrúcăh thngăngơnăhƠng 8
2.2.1 Quy đnh pháp lý cho vic thc hin tái cu trúc h thng TCTD 8
2.2.2 Mc tiêu thc hin c cu li h thng TCTD 9
2.3ăKhungăphơnătíchăvăt́iăcuătrúcăngơnăhƠng 10
2.3.1 Khái nim tái cu trúc ngân hàng 10
2.3.2 i tng cn thc hin tái cu trúc ngân hàng 10
2.3.3 Mc tiêu ca tái cu trúc ngân hàng 11
2.3.3.1 Tái cu trúc tài chính 11

2.3.3.2 Tái cu trúc hot đng 13
2.3.3.3 Tái cu trúc qun tr 14
2.3.4 Các gii pháp tái cu trúc h thng Ngân hàng 14
-vi-

2.4ăKhungălỦăthuyt v muaăb́năvƠăśpănhp 15
2.4.1 Khái nim mua bán và sáp nhp 15
2.4.2 Li ích và hn ch ca mua bán sáp nhp ngân hàng 16
2.4.2.1 Li ích 16
2.4.2.2 Hn ch 16
2.4.3 Kinh nghim v tái cu trúc ngân hàng bng sáp nhp và mua li 17
2.4.3.1 Kinh nghim tái cu trúc ngân hàng bng sáp nhp, mua li ca Hàn Quc 17
2.4.3.2 Kinh nghim v tái cu trúc ngân hàng bng sáp nhp, mua li ca Vit Nam
giai đon 1996 - 1997 18
CHNGă3:ăTHC TRNGăMUAăBÁNăSÁPăNHPăCAăCÁCăNGỂNăHÀNGăYU
KÉM 20
3.1 NhngăkhóăkhnăcaăćcăngơnăhƠngăyuăkém 20
3.2ăĆchăthc x lỦăngơnăhƠngăyuăkémătrongăgiaiăđon 2011 - 2014 25
3.3ă́nhăgíăkh nngăđtăđc mcătiêuăcaăćcăngơnăhƠngăsauăkhiăt́iăcuătrúc28
3.3.1 Mc tiêu c cu li tài chính 28
3.3.2 Mc tiêu c cu li hot đng 34
3.3.3 Mc tiêu c cu li h thng qun tr 36
CHNGă4:ăKT LUNăVÀăKHUYN NGH 39
4.1 Kt lun 39
4.2ăKinănghăvƠăđăxut 40
4.2.1 Hoàn thin Khung pháp lý 40
4.2.2 H tr công c đ tái cu trúc thành công 41
4.2.3 Minh bch hóa thông tin 41
4.2.4 Khuyn khích các NHTM tìm đi tác tt đ sáp nhp 41
HN CH CAă TÀI 42

TÀIăLIU THAM KHO 43
PH LC 47

-vii-

DANH MCăCÁCăKụăHIU ậ T VIT TT

T vit tt
Tênăting Anh
Tênăting Vit
BCTC

Báo cáo tài chính
CAR
Capital Adequacy Ratio
T l an toàn vn
CIE
Central Institute for
Economic Management
Vin Nghiên cu Qun lý kinh t Trung ng
HC

i hi đng c đông
DNNN

Doanh nghip nhà nc
FCB
First Joint Stock Commercial
Bank
NHTMCP  Nht

FETP
Fulbright Economics
Teaching Program
Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright, i
hc Kinh t TP. H Chí Minh
GP.Bank
Global Petro Commercial
Joint Stock Bank
NHTMCP Du Khí toàn cu
HBB
Hanoi Building Commercial
Joint Stock Bank
NHTMCP Nhà Hà Ni
HQT

Hi đng qun tr
M&A
Mergers and Acquisitions
Mua bán sáp nhp
Naviban
Nam Viet Commercial Joint
Stock Bank
NHTMCP Nam Vit
NHNN
State Bank of Vietnam
Ngân hàng Nhà nc
NHTM
Commercial Bank
Ngân hàng Thng mi
NHTMCP

Join Stock Commercial Bank
Ngân hàng Thng mi C phn
NHTMNN
State Owned Commercial
Bank
Ngân hàng Thng mi Nhà nc
PV.combank
Vietnam Public Joint Stock
Commercial Bank
NHTMCP i Chúng
SCB
Sai Gon Joint Stock
Commercial Bank
NHTMCP Sài Gòn
SHB
Saigon Hanoi Commercial
Joint Stock Bank
NHTMCP Sài Gòn – Hà Ni
TCTD
Credit Institution
T chc tín dng


-viii-

TNB
Vietnam Tin Nghia
Commercial Joint Stock Bank
NHTMCP Tín Ngha
TP.Bank

Tien Phong Commercial Joint
Stock Bank
NHTMCP Tiên Phong
TTCK

Th trng chng khoán
TV.ăHQT
Boad of Director Member
Thành viên Hi đng Qun tr
USD

ô la M
VAMC
Vietnam Asset Management
Company
Công ty TNHH mt thành viên Qun lý tài sn
ca các TCTD Vit Nam
VL

Vn điu l
Vinashin
Shipbuilding Industry
Corporation
Tng Công ty Công nghip Tàu thy
VND

Vit Nam đng






-ix-

DANH MC BNG BIU


Bng 3-1:ăĆcăphngắnăśpănhp NH 26
Bng 3-2: HotăđngăliênăngơnăhƠngănmă2012-2013 29
Bng 3-3: S huăchéoătrongăćcăngơnăhƠngăyuăkémăsauăkhiăt́iăcuătrúc 37




-x-


DANH MCăCÁC BIU  VÀăHP

Biuăđ 2-1 : T l n xuăvƠăTcăđ tngăn xu ca h thngăngơnăhƠngăVit Nam 4
Biuăđ 2-2:ăCăcu vnăđiu l ca 33 NHTM ti Vit Nam 5
Biuăđ 2-3:ăCăcu TngătƠiăsnăvƠăTin gi tiăvƠăchoăvayăćcăTCTDăkh́c 6
Biuăđ 2-4: Kh nngăsinhăliăbìnhăquơnăngƠnhăngơnăhƠngănmă2011ă- 2012 6
Biuăđ 2-5ă:ăPhơnăloi khon vay theo k hnăvƠătin gi theo k hn ậ 2011 7
Biuăđ 2-6: T l n xu trong khu vcăngơnăhƠngă12/2012 8
Biuăđ 3-1:ăLưiăsutăliênăngơnăhƠngănmă2011 20
Biuăđ 3-2:ăCăcuătƠiăsn ca h thng NHTM VităNamănmă2011ăậ 2012 21
Biuăđ 3-3:ăPhơnăloi n NgơnăhƠngăSHBătrcăvƠ sauăkhiăśpănhp 30
Biuăđ 3-4:ăNhómăngơnăhƠngăcóăvnăđiu l trênă8.000ăt đng 33


Hp 3-1:ăBƠiăhc t s bin mtăthngăhiu HBB 22
Hp 3-2: Thanh khon ca SCB sau hp nht 29
Hp 3-3:ăBƠiăhc x lỦăn xu caăSHBăsauăśpănhp 32
-xi-


DANH MCăCÁCăPH LC


Ph lc 1: L trìnhăthc hinăđ ́n 47
Ph lcă2:ăQuyăđnhăphơnăloi n tiăthôngătă02/2013/TT-NHNN 47
Ph lc 3: L trìnhăc th thc thi hipăc Basel III 49
Ph lc 4: Giiăph́păvƠăs liu thc hinăt́iăcuătrúcăcaăćcăncăôngăÁ 50
Ph lcă5:ăĆcăbinăph́păt́iăcuătrúcăăh thng ngơnăhƠng HƠnăQuc 50
Ph lc 6: K hoch mua n xu ca KAMCO 51
Ph lcă7:ăThayăđi s lng ngơnăhƠng HƠnăQuc 51
Ph lcă8:ăDanhăśchăngơnăhƠng kimăsótăđc bit 51
Ph lc 9: Mt s thngăv śpănhpăđinăhìnhăgiaiăđon 1997- 2004 52
Ph lc 10: Niădungăthôngăt 52
Ph lc 11: Vnăđiu l caăćcăngơnăhƠng quaăćcănm 53
Ph lc 12: Mt s ch tiêuăngơnăhƠng nmă2010-2011 53
Ph lc 13:Mt s ch tiêuăngơnăhƠng nmă2012-2013 54
Ph lc 14: Sc sng mi ca ngơnăhƠng TiênăPhong 54
Ph lcă15:ăThayăđi hiăđng qun tr ca SCB ngay sau khi hp nht 55
Ph lcă16:ăTHAYăI HIăNG QUN TR NMă2013 55
Ph lcă17:ăTHÔNGăTINăCăBN V CÁCăNHăSAUăKHIăTÁIăCUăTRÚC 57
Ph lc 18 : Mt s nhnăđnh caăchuyênăgia 60









-1-

CHNGă1:
GII THIU
1.1 Biăcnhănghiênăcu
Ngành Ngân hàng Vit Nam tng trng nhanh v s lng và c quy mô tài sn trong giai
đon 2006-2010. S lng ngân hàng Vit Nam và chi nhánh ngân hàng nc ngoài đư
tng t 78 (2006) lên thành 100 (2010); tng tài sn ngân hàng tng gp đôi lên 2.690
nghìn t đng (2010) so vi 1.097 nghìn t đng (2007). Mc dù th trng tài chính th
gii b nh hng bi khng hong tài chính toàn cu nm 2008 nhng các ngân hàng
thng mi (NHTM) Vit Nam vn duy trì mc tng trng li nhun tt, c th trung
bình tng trng ca 8 NHTM hàng đu là 46% (2008), 59% (2009) và 31% (2010). Tc
đ tng trng tín dng và huy đng ca Vit Nam luôn  mc cao trên 20% trong sut
giai đon 2000-2010 (Quách Thùy Linh, 2011, tr.2-7).
Sau mt thi gian tng trng nóng, h thng NHTM đư bc l nhng yu kém, d tn
thng nh mt thanh khon, cnh tranh v lưi sut và huy đng tin gi vt trn lưi sut,
lưi sut liên ngân hàng tng đt bin có nhng thi đim lên đn 35%-40%, v n tín dng
đenầTrong bi cnh bùng phát v tín dng và s hu chéo thì n xu đư ra đi và ngày
càng gia tng gây nguy hi cho nn kinh t.
Theo C quan Thanh tra giám sát ngân hàng, t l n xu ca h thng ngân hàng là 6,6%/
tng d n tín dng (12/2012). Mt khác, s yu kém v qun tr và qun lý ri ro khin
cho hot đng ca các ngân hàng này cha hiu qu. in hình vào nm 2010, NHTMCP
Sài Gòn (SCB) có n xu cao nht toàn h thng 11,4%, cao hn mc bình quân ca toàn
ngành là 1,76% và cao hn mc đm bo an toàn ca toàn h thng là 3%
1

. NHTMCP Tín
Ngha (TNB) có t l cho vay bt đng sn lên ti 69,5% vt quá quy đnh t l cho vay
phi sn xut phi di 22%
2
(FETP, 2012). Còn NHTMCP Nhà Hà Ni (HBB), phi gánh
chu n xu t Tng công ty Công nghip Tàu thy (Vinashin) và đn nay vn cha th thu
hi phn vn.
H thng ngân hàng có chc nng là trung gian tài chính, cung cp vn cho c nn kinh t
nên có tác đng ln đn s phát trin ca nn kinh t và n đnh xư hi. Nu khng hong

1
Quy đnh ti thông t 13/2010/TT-NHNN
2
Ch th s 01/CT-NHNN
-2-

ngân hàng xy ra s gây suy thoái cho nn kinh t. Do đó, các nc trên th gii đư x lý
các ngân hàng yu kém mt cách quyt lit và không đ xy ra đ v hàng lot bng các
bin pháp nh h tr thanh khon, M&A, quc hu hóa ngân hàng t nhân ri sau đó thoái
vn, thu hút vn t c đông bên ngoài, giám sát cht ch đi vi ngân hàng yu kémầ Mô
hình tái cu trúc ngân hàng thành công t Hàn Quc là mt ví d.
ng trc thc t đó, tháng 03/2012, đ án c cu li h thng các TCTD giai đon 2011-
2015 ra đi, vi mc tiêu c cu li c bn và toàn din h thng các TCTD. Trong đó tp
trung lành mnh hóa tình hình tài chính và cng c hot đng ca các TCTD, hng ti ci
thin mc đ an toàn và hiu qu hot đng ca các TCTD. Quan đim c cu li là không
đ xy ra đ v và mt an toàn hot đng ngân hàng ngoài tm kim soát ca Nhà nc.
Quá trình c cu li các TCTD s hn ch ti mc thp nht tn tht và chi phí ca ngân
sách nhà nc (Th tng Chính ph, 2012, tr.1).
Ngân hàng Nhà nc Vit Nam (NHNN) đư trin khai đ án và xác đnh 9 NHTMCP yu
kém cn đc tái cu trúc. ó là NHTMCP Tiên Phong (TP Bank), Phng Tây, HBB, i

Tín, SCB,  Nht, TNB, Du Khí Toàn cu (GP bank), Navibank.  x lý các ngân hàng
yu kém, đ án đa ra quan đim khuyn khích các ngân hàng mua bán sáp nhp (M&A).
Sau hn hai nm trin khai, đn nay đư có 8/9 ngân hàng đư có phng án x lý mà ch yu
thông qua hình thc M&A. Tuy nhiên, hiu qu đt đc còn hn ch và nhiu khó khn đư
xut hin nh minh bch thông tin còn nhiu bt cp; li ích nhóm và s hu chéo cha
đc kim soát; xung đt vn hóa công ty xut hin; h thng th ch cha hoàn thinầVn
đ chính sách đt ra  đây là liu gii pháp M&A mà Vit Nam đang s dng có phù hp
và giúp các ngân hàng yu kém đt đc mc tiêu ca tái cu trúc hay không?
1.2 McătiêuăvƠăcơuăhiănghiênăcu
Trc bi cnh và vn đ chính sách trên, nghiên cu s tìm hiu các vn đ cn x lý ca
các NH yu kém trc khi tái cu trúc và tp trung đánh giá kt qu ca các ngân hàng yu
kém sau M&A giai đon 2011-2014, nhm xem xét kh nng đt đc mc tiêu c cu li
các ngân hàng này. T đó, nghiên cu đ xut các gii pháp chính sách hu hiu đ các
ngân hàng yu kém đt đc mc tiêu tái cu trúc.
Vi mc tiêu trên, đ tài đc thc hin nhm tr li các câu hi nghiên cu sau:
Th nht, ćcăngơnăhƠngăyuăkémăcn x lỦăćcăvnăđ gì?
-3-

Th hai, giiăph́păM&A cóăgiúpăćcăngơnăhƠng yuăkémăđt mcătiêuăt́iăcuătrúc
ngơnăhƠng?
1.3 Phngăph́p,ăphmăviănghiênăcuăvƠăngunăthôngătin
 tài s dng phng pháp đnh tính đ nghiên cu và da trên các s liu th cp,
nghiên cu tình hung đ cng c lun đim.
Nghiên cu tin hành phân tích nhng khó khn ca h thng ngân hàng và đc bit là 9
NHTM yu kém thuc din bt buc tái cu trúc theo quy đnh ca NHNN trc khi M&A.
Mc tiêu, l trình và các công c mà đ án c cu li các TCTD đt ra và s dng, trong đó,
M&A là bin pháp mà NHNN la chn đ tái cu trúc. Nghiên cu da trên phân tích đi
chiu bi cnh và cách thc x lý các ngân hàng yu kém ca Vit Nam giai đon trc vi
th gii đ rút ra bài hc kinh nghim. ng thi, trên c s phân tích và đánh giá các ngân
hàng yu kém sau khi M&A, nghiên cu rút ra d đoán v kh nng đt đc mc tiêu c

cu li ca các ngân hàng này hay không. T đó nghiên cu đa ra kt lun và khuyn ngh
chính sách phù hp.
Các thông tin ca bài vit ch yu đc ly t báo cáo tài chính (BCTC), báo cáo thng
niên ca các NHTM trong giai đon 2009 -2013, và các s liu khác đc tng hp t báo
cáo, sách, tp chí, internet.
1.4 Kt cuăđătƠi
Tip theo Chng đu tiên, Chng 2 s đa ra c s lý thuyt và khung phân tích cho
nghiên cu. Chng này s giúp làm rõ v các vn đ c cu li ngân hàng, gii pháp M&A,
các quy đnh pháp lý và mc tiêu tái cu trúc h thng TCTD; và mt s bài hc kinh
nghim ca th gii và Vit Nam v c cu li ngân hàng bng sáp nhp. Chng 3 tp trung
vào đánh giá kh nng đt đc mc tiêu tái cu trúc đi vi các ngân hàng. Cui cùng,
trong Chng 4, nghiên cu s đ xut các khuyn ngh chính sách đ thc hin thành công
mc tiêu tái cu trúc.
-4-


CHNGă2:
TNG QUAN V TÁIăCUăTRÚC H THNG
NGỂNăHÀNGăVIT NAM
2.1 Nhng khóăkhn ca h thngăngơnăhƠng VităNamăgiaiăđon 2011-2012
Sau thi gian tng trng nóng, h thng ngân hàng Vit Nam đư bc l nhiu ri ro yu
kém gây ra mt an toàn h thng và nh hng đn s n đnh kinh t v mô.
T l n xu trong h thngătngăcao
N xu là mi quan tâm ln nht ca h thng ngân hàng Vit Nam trong giai đon này.
S tng trng tín dng liên tc và cnh tranh mnh m trong h thng ngân hàng trong
giai đon 2001 – 2012 tim n nhiu ri ro cho hot đng ca c h thng. Theo s liu ca
NHNN, n xu có xu hng tng nhanh, n xu nm 2011 là 3,1 %, đư tng vt lên 8,86%
vào ngày 30/9/2012, tng ng vi tc đ tng n xu là 211%. Tuy nhiên, t l n xu
vn cha có mt con s thng kê đy đ và chính xác. Bi vì mt s ngân hàng không đm
bo minh bch trong báo cáo n xu.

Biuăđ 2-1 : T l n xu vƠăTcăđ tngăn xu ca h thngăngơnăhƠng Vit Nam

Ngun:NHNN
NhómăliăíchăvƠăs hu chngăchéoăgơyări ro cao
Sau giai đon TTCK, bt đng sn bùng n vào nm 2006 – 2007, s hu ca các doanh
nghip vi các NHTM càng tng cao do ngân hàng thc hin hai chc nng va huy đng,
-5-

va tài tr cho các đn v ch s hu. Thông qua đó, mt lng vn ln đc đ vào bt
đng sn. Khi th trng bt đng sn đóng bng, lng vn này có nguy c mt thanh
khon và tr thành n xu.
Bên cnh đó, bc tranh s hu chéo tr nên phc tp hn khi mt s ngân hàng có c s tham
gia ca c quan qun lý nhà nc, chính quyn đa phng, DNNN, NHTM. iu này to
thêm nhiu khó khn trong công tác qun lý và giám sát. Theo Lut các TCTD (2010) quy
đnh NHTM có th dùng ti đa 11% VL và các khon d tr đ mua c phn và góp vn ti
các TCTD. Do đó, pháp lut Vit Nam không cm mà ch gii hn s hu chéo. Sau các mc
quy đnh v tng VL lên 1.000 t (2008) và 3.000 t (2010), các ngân hàng liên kt vi nhau
đ đáp ng các yêu cu v vn ti thiu. Kt qu là s hu chéo càng tr nên phc tp.
Quyămôăvnăđiu l thp vƠăkt qu kinh doanh b suy gim
Sau Ngh đnh 141/2006/N-CP, các NHTM phi chu áp lc tng vn và đáp ng mc VL ti
thiu 3.000 t vào cui nm 2010. Ngh đnh này đc gia hn đn ht ngày 31/12/2011 theo
Ngh đnh s 10/2011/N-CP. n ht thi hn trên nhng vn có 3 NHTM không th tng
VL đ đ đáp ng vn pháp đnh. ó là NHTMCP Bo Vit, Xng Du Petrolimex và Sài
Gòn Công Thng. Nhiu NHTM và đc bit là các ngân hàng nh khác phi đng trc áp lc
tng vn. ây là mt trong s nguyên nhân khin cho chy đua lưi sut din ra mnh m.
H thng ngân hàng còn tn ti s mt cân đi v c cu VL khi 15 NHTM ln nht li
chim đn 76% VL ca toàn h thng.
Biuăđ 2-2:ăCăcu vnăđiu l ca 33 NHTM
3
ti Vit Nam


Ngun: KPMG (2013)

3
KPMG phân nhóm 33 NHTM ca Vit Nam theo vn điu l thành 4 nhóm: Nhóm 1 (VL > 20.00 t
đng), Nhóm 2 (VL t 5.000 đn 20.000 t đng), Nhóm 3 (VL t 3.500 đn 5.000 t đng), Nhóm 4
(VL < 3.500 t đng).
-6-


Tng t, v c cu TngătƠiăsn và Tin gi tiăvƠăchoăvayăćcăTCTD kh́c thì cng
ch tp trung ch yu vào 15 NHTM ln nht, chim khong 85% giá tr.
Biuăđ 2-3: Căcu TngătƠiăsnăvƠăTin gi tiăvƠăchoăvayăćcăTCTD kh́c










Ngun: KMPG (2013)
Xét v kh nng sinh li trong 2 nm 2011 – 2012, hiu qu hot đng ca h thng ngân
hàng b suy gim, li nhun sau thu ca ngành ngân hàng nm 2012 là 31 nghìn t đng,
gim 23% so vi mc 40 nghìn t đng ca nm 2012 (KPMG, 2013). Sut sinh li trên
vn ch s hu ROE nm 2011 là 14,19%; gim mnh còn 9,56% vào nm 2012.
Biuăđ 2-4: Kh nngăsinhăliăbìnhăquơnăngƠnhăngơnăhƠngănmă2011ă- 2012


Ngun: KPMG (2013)
Mcăđ anătoƠnăca h thng ngơnăhƠng yuăvƠăd b tnăthng
Trong bi cnh kinh t tng trng chm, chính sách tin t và tài khóa tht cht, sn xut
kinh doanh khó khn là yu t tác đng làm cht lng tài sn thp, n xu có xu hng
-7-

gia tng. Các NHTM s gp nhiu khó khn trong thanh khon, do không có s cân đi
gia tài sn có và tài sn n trong ngân hàng. Các ngân hàng b thiu ht vn phi thng
xuyên đi vay trên th trng liên ngân hàng.
Biuăđ 2-5 :ăPhơnăloi khon vay theo k hn vƠătin gi theo k hn ậ 2011












Ngun: StoxPlus (2011)
Các khon cho vay ca ngân hàng bao gm cho vay ngn hn (59%), cho vay trung hn
(14%) và dài hn (27%). Nh vy, các khon cho vay trung và dài hn chim đn 41%,
trong khi ngân hàng huy đng tin gi trung và dài hn ch chim 16%. Cho thy, ngân
hàng dùng vn huy đng ngn hn đ cho vay trung dài hn, xy ra tình trng mt cân đi
tài chính trong hot đng ca NHTM. Tuy nhiên, tình trng mt thanh khon này ch yu
tp trung  các ngân hàng nh.
Tínhăminhăbch trong hotăđng NHTM thp

Vn đ minh bch ca các NHTM có ý ngha quan trng trong phc v cho vic điu hành
và đm bo an toàn cho hot đng ca c toàn h thng. Tuy nhiên, vn còn tn ti tình
trng bt cân xng thông tin gia NHTM vi NHNN. Biu hin  s không nht quán
trong s liu thng kê gia NHTM vi báo cáo ca NHNN. in hình là s liu công b v
n xu. Có rt nhiu con s thng kê v n xu đc đa ra nh t l n xu do các ngân
hàng cung cp là 4,8%; trong khi con s do NHNN công b li là 6,6%; còn nu tính toán
n xu theo t chc quc t thì t l này rt cao chim 15%.

-8-

Biuăđ 2-6: T l n xu trong khu vcăngơnăhƠngă12/2012

Ngun : FETP (2013)

Trc nhng khó khn ca h thng ngân hàng, Chính ph đt ra vn đ tái cu trúc h
thng ngân hàng là cn thit và đúng thi đim. Kinh nghim th gii cng cho thy tái
cu trúc h thng ngân hàng nhm phòng nga cho mt cuc khng hong ngân hàng trong
tng lai, gim thit hi và chi phí cho quc gia đ khc phc hu qu ca khng hong.
2.2 Khung ph́pălỦăv t́iăcuătrúc h thngăngơnăhƠngă
2.2.1 Quyăđnh ph́pălỦăchoăvic thc hin t́iăcuătrúc h thng TCTD
Trc nhng bt n ca kinh t v mô, tc đ tng trng kinh t b suy gim, Th tng
Chính ph đư ban hành Quyt đnh s 339/Q-TTg (2013) phê duyt đ án tng th tái cu
trúc kinh t, các trng tâm ca vic tái cu trúc là đu t công; h thng TCTD; tng công
ty, tp đoàn nhà nc.
Tái cu trúc h thng TCTD tr thành tr ct quan trng trong tng th tái cu trúc kinh t.
Trc đó, Th tng Chính ph đư ban hành Quyt đnh s 254/Q-TTg (2012) v tái cu
trúc h thng các TCTD, đnh hng “bo đm hot đng an toàn, lành mnh, hiu qu,
đúng pháp lut”. Theo Quyt đnh này các TCTD s đc phân loi thành 3 nhóm: TCTD
lành mnh; TCTD thiu thanh khon tm thi và TCTD yu kém
4

. Nhóm TCTD yu kém

4
Vic phân loi TCTD s da trên vic đánh giá thc trng tài chính, hot đng và qun tr, đc bit là cht
lng tài sn, công n, vn t có và mc đ an toàn ca TCTD.
-9-

đc u tiên tái cu trúc nhm (1) lành mnh hóa v tài chính; (2) c cu li hot đng;
(3) c cu li h thng qun tr; (4) c cu li pháp nhân và s hu.
i tng cn tái cu trúc ca các TCTD Vit Nam đc xác đnh rt rng, bao gm c
NHTMNN, NHTMCP, công ty Tài chính, công ty cho thuê tài chính ca Vit Nam, qu tín
dng nhân dân, t chc tài chính vi mô và t chc tín dng nc ngoài. Nhng nghiên cu
tp trung ch yu vào các NHTMCP yu kém. Mc dù các ngân hàng này ch chim t
trng nh trong tng vn ca toàn h thng, nhng các ngân hàng này đang nm gi tin
gi ca hàng ngàn khách hàng và đi vay ca nhiu ngân hàng khác. Quan trng hn, ngân
hàng yu kém là đi tng u tiên cho tái cu trúc đ tránh s đ v h thng. Kinh
nghim th gii cng khng đnh phi kiên quyt x lý các ngân hàng yu kém đ không
xy ra đ v hàng lot.
Ngay sau đó, Thng đc NHNN có Quyt đnh 734/Q-NHNN v vic ban hành k hoch
hành đng trin khai thc hin đ án. NHNN đư tin hành cng c, chn chnh và x lý tn
ti yu kém ca h thng đ to lp nn tng vng chc cho gii pháp c cu li bn vng
trong tng lai t nm 2015-2020.
Các NHTM đc hng dn v hot đng sáp nhp, hp nht, mua li TCTD thông qua
Thông t 04/2010/TT-NHNN. Sau đó, Lut các TCTD ra đi và có hiu lc thi hành ngày
01/01/2011 cho phép TCTD đc t chc di hình thc chia, tách, hp nht, sáp nhp,
chuyn đi hình thc pháp lý khi đc NHNN chp thun.
Hin nay, NHNN đư xây dng thông t hng dn thc hin iu 153 ca Lut các TCTD
nm 2010 đ thay th Thông t 04, nhng d tho vn trong giai đon hoàn thin. Nh
vy, hot đng M&A ca ngân hàng vn thiu các vn bn quy phm pháp lut v chuyên
ngành hng dn c th các th tc, quy trình đ hành lang pháp lý an toàn và thun tin

khi ngân hàng tham gia thc hin.
2.2.2 Mcătiêuăthc hin căcu li h thng TCTD
Mc tiêu ca  án “C cu li h thng các TCTD giai đon 2011-2015” là c cu li cn
bn, trit đ và toàn din h thng các TCTD đ phát trin h thng các TCTD đa nng theo
hng hin đi, hot đng an toàn, hiu qu vng chc vi cu trúc đa dng v quy mô, s
hu, loi hình có kh nng cnh tranh. Da trên nn tng công ngh, qun tr ngân hàng tiên
tin đ đáp ng nhu cu v dch v tài chính, ngân hàng ca nn kinh t. Trong giai đon
này, tp trung lành mnh hóa tình trng tài chính, cng c nng lc hot đng, ci thin
-10-

mc đ an toàn và hiu qu hot đng, nâng cao trt t, k cng và nguyên tc th trng
trong hot đng ngân hàng. Mc tiêu cng gn lin vi l trình c th (Ph lc 1).
 án cng đa ra gii pháp c cu li các ngân hàng yu kém bao gm: đu tiên, cn bo đm
kh nng chi tr ca TCTD; tip theo, M&A các TCTD yu kém. Ba tr ct cn phi đt đc
đ tái cu trúc thành công là căcuăliătƠiăchính, hotăđng và qunătr ca TCTD.
Quan đim tái cu trúc h thng ngân hàng cng khng đnh không đ xy ra đ v, mt an
toàn hot đng ngân hàng. Quá trình chn chnh, cng c và tái cu trúc h thng các TCTD
hn ch mc thp nht tn tht và chi phí ca Ngân sách nhà nc cho x lý nhng vn đ
ca h thng TCTD. ng thi khuyn khích vic M&A theo nguyên tc t nguyn, đm
bo quyn li ca ngi gi tin, các quyn và ngha v ca các bên có liên quan.
2.3 Khungăphơnătích văt́iăcuătrúcăngơnăhƠng
2.3.1 Kh́iănim t́iăcuătrúc ngơnăhƠngăă
Tái cu trúc ngân hàng đc bit đn là các gói gii pháp v th ch, tài chính và pháp lý
nhm cu vưn nhng ngân hàng phá sn và khôi phc h thng ngân hàng tr li hot đng
bình thng (Waxman et al.1998).
Theo đnh ngha khác t Dziobek & Pazarbasioglu (IMF, 1997), tái cu trúc ngân hàng là bin
pháp hng ti mc tiêu nâng cao hiu sut hot đng ca ngân hàng, bao gm kh nng thanh
toán và kh nng sinh li, ci thin nng lc hot đng ca toàn h thng ngân hàng đ làm
tròn trách nhim ca mt trung gian tài chính và khôi phc lòng tin ca công chúng.
Hin nay, hu ht trong các vn bn chính thc ca Vit Nam s dng khái nim “c cu li”.

Nhng trong các bn dch quc t li s dng khái nim “tái cu trúc”. C hai khái nim này
đu đc dch t t “restructuring”. Nên tác gi s dng c hai cm t này trong nghiên cu.
2.3.2 iătng cn thc hin t́iăcuătrúc ngơnăhƠng
Xét v ngha rng, tái cu trúc toàn b h thng ngân hàng là tái cu trúc NHNN, NHTM,
các công ty tài chínhầ Xét v ngha hp, tái cu trúc tng cu phn riêng bit nh trên
hoc tng ngân hàng riêng l nhng có v trí quan trng trong h thng ngân hàng (Nguyen
Hong Son, 2011). Các NHTM yu kém là đi tng u tiên hàng đu trong vic thc hin
tái cu trúc.
Theo Basel (2002), ngân hàng yu kém là ngân hàng có kh nng thanh khon và kh nng
thanh toán s b suy gim, tr khi có ci tin ln trong ngun lc tài chính, ri ro danh
mc, chin lc kinh doanh trc tip, kh nng qun tr ri ro hoc cht lng qun lý. Các
-11-

vn đ trong ngân hàng yu kém thng rt c bn, bao gm qun lý yu kém, ngun lc
tài chính không đy đ, không có chin lc kinh doanh bn vng, cht lng tài sn yu
kém, h thng giám sát còn nghèo nàn. Nguyên tc khi x lý các ngân hàng yu kém là
nhanh chóng, gim thiu chi phí, linh hot, nht quán, tránh ri ro đo đc, minh bch và
hp tác. Chính vì vy vic x lý các NH yu kém  các quc gia phi tin hành quyt lit,
tránh xy ra lây lan trên toàn h thng.
2.3.3 Mcătiêuăcaăt́iăcu trúcăngơnăhƠng
Trc khi tin hành tái cu trúc, các NHTM cn làm rõ các mc tiêu c cu trong ngn hn
và dài hn (Goyal, 2011). Mc tiêu ngn hn là duy trì đc s n đnh ca h thng ngân
hàng (đm bo kh nng chi tr, thanh khon và các trung gian tài chính không b đình tr);
gii quyt đc các vn đ trc trc kp thi ngn nga s lây lan hay các vn đ h thng;
khôi phc nim tin vào h thng ngân hàng vi mng li hot đng an toàn; gim thiu
các chi phí trong quá trình tái cu trúc vi NHNN và Chính Ph. Mc tiêu dài hn là xây
dng đc khuôn kh qun tr mi, nâng cao tính cnh tranh và kh nng chng chu ca
các ngân hàng, tng cng c s h tng tng th ca h thng tài chính. Khi mc tiêu tái
cu trúc đc xác đnh rõ cn lên k hoch chun b tái cu trúc vi vic đánh giá sc khe
ca các t chc (vn, n xu, thanh khon,ầ); cn nm bt các vn đ hn ch v h thng

qun lý ri ro, kim soát ni b, qun tr, công ngh thông tin; rà soát khuôn kh giám sát,
qun lý pháp lut,ầ
Theo Can Van Luc (2011), tái cu trúc ngân hàng s bao gm c tái cu trúc tài chính, hot
đng và th ch. Trong đó, tái cu trúc tài chính là phi ci thin đc bng cân đi tài sn
bng cách tng vn t có t chính ph hoc c đông, x lý n xu thông qua vic xóa n
hoc thu hi. Tái cu trúc hot đng là phi tng đc kh nng sinh li bng các chin lc
kinh doanh, tinh gim biên ch, qun tr điu hành, c ch chính sách, mô hình t
chcầNâng cao nng lc th ch bao gm c giám sát mô hình, phng thc, ngun lc và
qun lý lut v tái cu trúc ngân hàng, các đo lut liên quan, h thng k toán – kim toán.
2.3.3.1 Tái cu trúc tài chính
m bo kh nngăthanhăkhon
Thanh khon có ý ngha quan trng đi vi mt ngân hàng, nó không ch to ra tính n
đnh, cân đi trong hot đng ca mt ngân hàng mà còn tránh xy ra s sp đ ca c h
thng ngân hàng do mt nim tin ca ngi gi tin. Theo Basel (2010), có 2 ch tiêu đ đo
lng đ thanh khon ca mt ngân hàng (Basel III). Ch tiêu đu tiên phn ánh kh nng
-12-

chng đ ri ro thanh khon ngn hn ca ngân hàng bng vic chc chn ngân hàng có
đy đ tài sn thanh khon cao đ đáp ng kh nng chi tr trong thi gian 30 ngày khi có
tình hung xu xy ra. Ch s đm bo thanh khon (LCR – Liquidity Coverage Ratio) 
100% s là ch báo cung cp thông tin này. Ch tiêu th hai phn ánh kh nng chng đ
trong dài hn to ra đng c khuyn khích cho ngân hàng tài tr vn cho hot đng ca h
bng nhng ngun n đnh. H s qu bình n ròng (NSFR – Net Stable Funding Ratio).
NSFR > 100% đm bo tài sn có dài hn ca ngân hàng đc tài tr bng mt lng ti
thiu tài sn n n đnh.
 Vit Nam, theo Thông t s 13/2010/TT-NHNN thì t l kh nng chi tr th hin  2 ch tiêu:
T l kh nng chi tr VND cho ngày hôm sau:

Tng tài sn “Có” thanh toán ngay
 15%

Tng N phi tr
T l kh nng chi tr ti thiu 7 ngày:

Tng tài sn “Có” đn hn thanh toán trong 7 ngày tip theo
 100%
Tng tài sn “N” đn hn thanh toán trong 7 ngày tip theo
T l n xu  mcăanătoƠn
Hot đng ca ngân hàng phi đi mt vi ri ro ln nht là ri ro tín dng. Ri ro tín dng
xy ra khi ngi đi vay không có kh nng đ hoàn tr gc và lưi cho ngân hàng, nó to ra
n xu cho ngân hàng. Nói cách khác n xu chính là nguyên nhân chính ca ri ro tín
dng ngân hàng. Cn c theo iu 10 ca Thông t 02/2013/TT-NHNN và Thông t
09/2014/TT-NHNN thì n xu ca Vit Nam đc phân thành 5 nhóm (Ph lc 2):
Nhómăn
Tênăgi
Tiêuăchí
1
N đ tiêu chun
N trong hn và đc đánh giá là có kh nng thu hi
đy đ c n gc và lưi đúng hn.
2
N cn chú ý
N quá hn t 10 ngày đn 90 ngày
3
N di tiêu chun
N quá hn t 91 đn 180 ngày
4
N nghi ng
N quá hn t 181 đn 360 ngày
5
N có kh nng mt vn

N quá hn trên 360 ngày
N xu là các khon n thuc các nhóm 3, 4 và 5, t l n xu trên tng d n là tiêu chí
đánh giá cht lng tín dng ca TCTD. Vic phân loi n xu da trên khon n quá hn
t 91 ngày tr lên là tng đng vi thông l quc t (CIEM, 2013).
N xu cao s to ra nhng tác đng tiêu cc nh Chính ph phi tn kém ngân sách đ x
lý n xu trong khi thu ngân sách đang b suy gim; n xu tng cao, các NHTM phi trích