Trang - 1 -
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH.
NGUYN TH THY
VN DNG K TOÁN QUN TR VÀO VIC
KIM SOÁT CHT LNG TOÀN DIN TI
CÁC DOANH NGHIP SN XUT CÓ NGUN
VN TRONG NC TI TP H CHÍ MINH
Chuyên ngành: K TOÁN – KIM TOÁN
Mã s: 60.34.30
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC: TS. LÊ ÌNH TRC
Trang - 2 -
LI CM N
Tôi xin chân thành cm n Quý thy cô trng i hc Kinh T Thành ph
H Chí Minh đã tn tình ch dy tôi trong thi gian tôi hc tp ti trng.
Xin chân thành cám n TS Lê ình Trc đã tn tình hng dn tôi thc hin
lun vn này.
Xin chân thành cám n Quý thy trong hi đng chm lun vn đã có nhng
ý kin đóng góp chnh sa đ lun vn đc hoàn thin hn.
Và xin chân thành cám n các Anh, Ch làm công tác k toán ti các doanh
nghip trong danh sách kho sát đã giúp tôi tr li bng câu hi kho sát.
Ngi thc hin đ tài
Nguyn Th Thy
Trang - 3 -
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan ni dung và s liu trong lun vn này do t tôi nghiên
cu và thc hin di s hng dn khoa hc ca TS Lê ình Trc và cha tng
đc ai công b.
Tôi hoàn toàn chu trách nhim v tính pháp lý ca lun vn này.
Ngi thc hin
Nguyn Th Thy
Trang - 4 -
MC LC
TRANG PH BÌA
MC LC
DANH MC CÁC BNG BIU
DANH MC CÁC HÌNH V, S , PH LC
LI NÓI U 1
CHNG I: C S LÝ LUN K TOÁN QUN TR TRONG VIC KIM
SOÁT CHT LNG TOÀN IN (TOTAL QUALITY CONTROL – TQC). 3
1.1. Khái quát v k toán qun tr. 3
1.1.1. S khác bit gia k toán tài chính và k toán qun tr. 3
1.1.2. Lch s hình thành và phát trin ca k toán qun tr. 6
1.1.2.1. Trên th gii. 6
1.1.2.2. Ti Vit Nam. 7
1.1.3. Khái nim v k toán qun tr. 8
1.1.4. Mc tiêu ca k toán qun tr. 8
1.1.5. Vai trò ca k toán qun tr. 9
1.2. Cht lng, kim soát cht lng và kim soát cht lng toàn din. 11
1.2.1. Khái nim cht lng (Quality). 11
1.2.2. Khái nim v kim soát cht lng (Quality Control-QC). 12
1.2.3. Khái nim v kim soát cht lng toàn din (Total Quality Control –
TQC). 12
Trang - 5 -
1.2.4. Cách tip cn v vn đ cht lng 13
1.2.5. Các công c kim soát cht lng 13
1.2.5.1. Công c phi tài chính 13
1.2.5.1.1. ánh giá cht lng nhà cung cp. 13
1.2.5.1.2. ánh giá cht lng trong dây chuyn sn xut. 14
1.2.5.1.3. ánh giá cht lng da vào khách hàng. 15
1.2.5.2. Công c tài chính. 16
1.2.5.2.1. Chi phí phòng nga nhng vn đ v cht lng (Prevention costs). 17
1.2.5.2.2. Chi phí tìm ra nhng vn đ v cht lng (Appraisal costs). 18
1.2.5.2.3. Chi phí khc phc nhng vn đ v cht lng khi sn phm cha bán
(Internal failure costs) 19
1.2.5.2.4. Chi phí khc phc nhng vn đ v cht lng khi sn phm đã bán
(External failure costs) 21
Kt lun chng 1 24
CHNG 2 : THC TRNG VIC VN DNG K TOÁN QUN TR VÀO
VIC KIM SOÁT CHT LNG TOÀN DIN TI CÁC DOANH NGHIP
SN XUT TRONG NC TI THÀNH PH H CHÍ MINH. 25
2.1. Công tác k toán qun tr ti các doanh nghip sn xut trong nc trên đa
bàn Thành ph H Chí Minh 25
2.2. Kho sát qui trình kim soát cht lng ti các doanh nghip sn xut trong
nc trên đa bàn Thành ph H Chí Minh. 27
2.2.1. Da vào các công c phi tài chính. 28
Trang - 6 -
2.2.1.1. Cht lng nhà cung cp. 28
2.2.1.2. Cht lng trong dây chuyn sn xut. 31
2.2.1.3. áp ng nhu cu khách hàng. 35
2.2.2. Da vào các công c tài chính. 38
2.2.2.1. Chi phí phòng nga nhng vn đ v cht lng. 38
2.2.2.2. Chi phí tìm ra nhng vn đ v cht lng 40
2.2.2.3. Chi phí khc phc nhng vn đ v cht lng khi sn phm cha bán. 42
2.2.2.4. Chi phí khc phc nhng vn đ v cht lng khi sn phm đã bán. 43
2.3. K toán qun tr trong kim soát cht lng toàn din ti các doanh nghip
sn xut có ngun vn trong nc ti Thành ph H Chí Minh 45
2.4. ánh giá vic vn dng k toán qun tr vào vic kim soát cht lng toàn
din ti các doanh nghip sn xut trong nc ti Thành ph H Chí Minh…. 46
Kt lun chng 2 52
CHNG 3: VN DNG K TOÁN QUN TR VÀO VIC HOÀN THIN H
THNG KIM SOÁT CHT LNG TOÀN DIN (TOTAL QUALITY
CONTROL-TQC) TI CÁC DOANH NGHIP SN XUT CÓ NGUN VN
TRONG NC TI TP H CHÍ MINH.
3.1. Công c k toán qun tr đ kim soát cht lng 54
3.2. Vn dng k toán qun tr vào vic hoàn thin h thng kim soát cht lng
toàn din ti các doanh nghip sn xut có ngun vn trong nc ti Thành ph
H Chí Minh 56
3.2.1. Phng pháp đánh giá cht lng da trên s đo lng yu t phi tài chính.56
3.2.1.1. ánh giá cht lng nhà cung cp 56
Trang - 7 -
3.2.1.2. ánh giá cht lng trong dây chuyn sn xut 59
3.2.1.3. ánh giá cht lng da vào khách hàng 62
3.2.2. Vn dng k toán qun tr vào vic kim soát cht lng da trên các công
c tài chính 63
3.2.2.1. Phân loi chi phí đm bo cht lng 64
3.2.2.1.1. Chi phí phòng nga nhng vn đ v cht lng 64
3.2.2.1.2. Chi phí tìm ra nhng vn đ v cht lng 65
3.2.2.1.3. Chi phí khc phc nhng vn đ v cht lng khi sn phm cha bán. 65
3.2.2.1.4. Chi phí khc phc nhng vn đ v cht lng khi sn phm đã bán. 66
3.2.2.2. Các ch tiêu đánh giá chi phí đm bo cht lng. 66
3.2.2.2.1. T trng các loi chi phí trong tng chi phí bo đm cht lng. 67
3.2.2.2.2. T trng chi phí bo đm cht lng phát sinh ti các b phn trong tng chi
phí bo đm cht lng. 69
3.2.2.3. Các ch tiêu so sánh vi chi phí cht lng. 70
3.2.2.3.1. T l % tng chi phí cht lng so vi doanh thu. 70
3.2.2.3.2. T l % tng chi phí cht lng so vi tng chi phí. 71
3.3. Mt s kin ngh . 72
Kt lun chng 3 76
KT LUN 76
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
Trang - 8 -
DANH MC CÁC BNG BIU
Bng 3.1: Bng theo dõi và đánh giá cht lng nhà cung cp. 58
Bng 3.2: Báo cáo cht lng nhà cung cp. 59
Bng 3.3: Báo cáo t l sn phm hng ca các phân xng 60
Bng 3.4: Báo cáo tin đ giao hàng. 60
Bng 3.5: Báo cáo khiu ni ca khách hàng 63
Bng 3.6: Báo cáo tng hp chi phí đm bo cht lng 66
Bng 3.7: Bng theo dõi t trng bn loi chi phí đm bo cht lng 68
Bng 3.8 : Bng tng hp t trng chi phí đm bo cht lng ti các b phn so
vi tng chi phí đm bo cht lng. 69
Bng 3.9: Bng tng hp t trng chi phí cht lng so vi doanh thu. 70
Bng 3.10: Bng tng hp t trng chi phí cht lng so vi tng chi phí. 71
DANH MC CÁC HÌNH V, S
Hình 1.1: Mi quan h gia các loi chi phí đm bo cht lng. 12
S đ 3.1: S đ t chc b máy k toán qun tr trong các doanh nghip va và
nh 73
DANH MC CÁC PH LC
Ph lc 1: Danh sách các doanh nghip kho sát.
Ph lc 2: Bng tng hp kt qu kho sát thc t ti các doanh nghip.
Ph lc 3: Mu kho sát
Trang - 1 -
LI NÓI U
1. S cn thit khách quan ca đ tài:
Nn kinh t Vit Nam ngày càng phát trin, mc sng ca ngi dân ngày càng
đc nâng cao. Bên cnh đó vi làng sóng đu t ào t vào nc ta t các công ty
nc ngoài, các tp đoàn đa quc gia vi nhng sn phm có cht lng cao và giá
thành hp lý thì ngi tiêu dùng có nhiu sn phm đ la chn hn và nhu cu v
sn phm cng cao hn.
Do đó, vn đ nâng cao cht lng sn phm và dch v, đáp ng đc nhu cu
khách hàng đang là vn đ tr nên rt quan trng đi vi các doanh nghip sn xut
va và nh trong nc. Cht lng đã tr thành vn đ sng còn, có liên quan đn
hiu qu, s tn ti và phát trin ca các doanh nghip thì vic nâng cao cht lng
luôn đc các ch doanh nghip, nhng ngi làm công tác qun lý, kinh doanh
mi lnh vc quan tâm.
Cht lng sn phm vn là đim yu, kéo dài trong nhiu nm nc ta.
Trong nn kinh t k hoch hoá tp trung trc đây, vn đ cht lng đã tng đc
đ cao và đc coi là mc tiêu quan trng. Trong hn 10 nm tin hành công cuc
đi mi kinh t xã hi, cht lng sn phm dn tr v đúng vi v trí quan trng ca
nó. Ngày nay, không nhng ngi tiêu dùng coi trng cht lng sn phm mà các
doanh nghip cng đã nhn thc đc tm quan trng ca cht lng sn phm. H
hiu rng cht lng sn phm đang tr thành mt nhân t c bn đ quyt đnh s
thành bi trong cnh tranh, quyt đnh s tn ti, phát trin ca doanh nghip nói
riêng cng nh s phát trin hay tt hu ca nn kinh t đt nc nói chung. T
nhng thc t trên là lý do tác gi chn đ tài “ Vn dng k toán qun tr vào vic
kim soát cht lng toàn din ti các doanh nghip sn xut có ngun vn trong
nc ti Thành Ph H Chí Minh”
Trang - 2 -
2. Mc tiêu nghiên cu.
Kho sát tình hình thc t v vic áp dng k toán qun tr và kim soát cht
lng toàn din ti các doanh nghip sn xut trong nc trên đa bàn Thành ph
H Chí Minh.
Nghiên cu các công c phi tài chính và tài chính, các báo cáo qun tr nhm
ng dng vào vic kim soát cht lng ti các doanh nghip.
3. i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu là các doanh nghip sn xut va và nh có ngun vn
sn xut kinh doanh trong nc ti Thành ph H Chí Minh.
4. Phng pháp nghiên cu và ý ngha khoa hc thc tin ca đ tài.
Bng phng pháp tip cn kho sát 80 doanh nghip sn xut có ngun vn
trong nc ti Thành Ph H Chí Minh sau đó thng kê, tng hp và phân tích,
chng minh tng vn đ t đó đánh giá nhng đim mnh và đim yu và có gii
pháp khc phc nhng đim yu.
Lun vn đã nêu lên đc nhng tn ti ca vic kim soát cht lng ti các
doanh nghip sn xut trong nc trên đa bàn Thành ph H Chí Minh.
Lun vn đã xây dng đc h thng chng t, h thng tài khon, h thng
các báo cáo qun tr phc v mc tiêu kim soát cht lng ti các doanh nghip.
5. Kt cu ca lun vn.
Lun vn gm có 3 chng:
Chng 1: C s lý lun k toán qun tr trong vic kim soát cht lng
toàn din (Total Quality Control – TQC).
Chng 2: Thc trng vic vn dng k toán qun tr vào vic kim soát cht
lng toàn din ti doanh nghip sn xut có ngun vn trong nc ti Thành ph
H Chính Minh.
Chng 3: Vn dng k toán qun tr vào vic hoàn thin h thng kim soát
cht lng toàn din (Total Quality Control – TQC) ti các doanh nghip sn xut
có ngun vn trong nc ti Thành ph H Chí Minh.
Trang - 3 -
1 CHNG I: C S LÝ LUN K TOÁN QUN TR TRONG
VIC KIM SOÁT CHT LNG TOÀN IN (TOTAL QUALITY
CONTROL – TQC).
1.1. Khái quát v k toán qun tr.
1.1.1.S khác bit gia k toán tài chính và k toán qun tr.
i tng s dung thông tin.
K toán tài chính và k toán qun tr khác nhau ch yu là đi tng s dng
thông tin khác nhau, k toán qun tr ch yu cung cp thông tin cho các nhà qun
tr bên trong doanh nghip, còn đi tng ch yu mà k toán tài chính cung cp
thông tin là nhng ngi bên ngoài doanh nghip.
c đim thông tin và yêu cu thông tin.
K toán qun tr cung cp thông tin linh hoat, kp thi thích hp vi yêu cu ca
nhà qun tr, giúp các nhà qun tr la chn phng án kinh doanh và đa ra các
quyt đnh kp thi, thông tin ca kt toán qun tr ch yu hng đn tng lai và
không tuân th theo nhng nguyên tt k toán, không đòi hi có đ chính xác tuyt
đi.
Thông tin k toán tài chính đòi hi phi phn ánh trung thc các s kin kinh t
đã xy ra do đó nó mang tính khách quan và có đ chính xác cao.
Phm vi cung cp thông tin và các loi báo cáo.
Các loi báo cáo mà k toán qun tr cung cp không theo qui đnh v ch đ
báo cáo ca nhà nc mà ph thuc vào nhu cu và mc đích s dng ca nhà qun
tr.
Báo cáo do k toán tài chính cung cp phi tuân thu theo quy đnh và biu mu
chun mc k toán do b tài chính ban hành.
Trang - 4 -
K hn lp báo cáo.
Báo cáo ca k toán qun tr đc lp mt cách thng xuyên theo yêu cu ca
nhà qun lý.
Báo cáo ca k toán tài chính đc lp đnh k theo qui đnh ca ch đ báo cáo
k toán.
Quan h vi các ngành hc khác.
K toán qun tr cung cp thông tin da trên vic thng kê, phân tích các d liu
ca các k trc và đa ra k hoch, d đoán nên có mi quan h vi nhiu ngành
khác nh qun tr hc, tài chính, thng kê…
K toán tài chính sp xp, ghi nhn, phân tích, trình bày nhng s kin kinh t
đã din ra bng phng pháp ca mình, bng các nghip v k toán, do đó k toán
tài chính ít quan h vi các ngành hc khác.
Tính bt buc
Báo cáo k toán qun tr không có tính tính bt buc, tùy vào tính cht ca hot
đng kinh doanh, phng thc t chc và trình đ qun lý mà báo cáo ca k toán
qun tr đc lp nhm cung cp thông tin phc v cho vic ra quyt đnh.
Báo cáo k toán tài chính phi đc lp theo quy đnh ca ch đ k toán thng
nht, do đó k toán tài chính có tính cht bt buc.
K TOÁN QUN TR K TOÁN TÀI CHÍNH
i tng s dng
thông tin.
Các nhà qun tr bên trong
doanh nghip là ch yu.
Nhng đi trng bên
ngoài doanh nghip là ch
yu.
c đim thông tin. Hng v tng lai
Linh hot theo yêu cu
ca nhà qun tr.
Biu hin thng qua ba
thc đo.
Phn ánh quá kh.
C đnh, tuân th nguyên
tc k toán.
Biu hin di thc đo
giá tr.
Trang - 5 -
K TOÁN QUN TR K TOÁN TÀI CHÍNH
Yêu cu thông tin. òi hi tính kp thi cao
hn tính chính xác.
òi hi tính chính xác cao.
Phm vi cung cp
thông tin.
Tng b phn, toàn doanh
nghip.
Toàn doanh nghip.
Các loi báo cáo. Báo cáo theo yêu cu và
mc đích s dng ca nhà
qun tr.
Báo cáo tài chính do nhà
nc qui đnh.
K hn lp báo cáo. Thng xuyên. nh k.
Quan h vi các
ngành hc khác.
Quan h nhiu. Quan h ít.
Tính bt buc. Không có tính bt buc. Có tính bt buc.
Ging nhau. K toán tài chính và k toán qun tr cùng nghiên cu
quá trình sn xut kinh doanh, cùng s dng h thng
ghi chép ban đu và cùng th hin trách nhim ca nhà
qun tr.
Trong nn kinh t th trng h thng k toán doanh nghip tt yu gm hai
b phn là k toán tài chính và k toán qun tr, nhng tính hu hiu, hiu qu ca
tng b phn k toán li khác nhau, cung cp thông tin cho các đi tng s dng
khác nhau nên k toán tài chính và k toán qun tr có nhng đc đim ging và
khác nhau to nên s kt hp b sung cho nhau đ nâng cao tính hu ích ca thông
tin k toán.
Mi loi hình kinh doanh khác nhau thì nhu cu v thông tin qun tr khác
nhau, k toán qun tr không tách ri khi k toán tài chính mà kt hp vi k toán
tài chính làm cho k toán tr nên hoàn thin hn, là công c giúp nhà qun tr điu
hành tt công vic kinh doanh ca đoanh nghip.
Trang - 6 -
1.1.2. Lch s hình thành và phát trin ca k toán qun tr.
1.1.2.1. Trên th gii.
K toán qun tr đã tng xut hin rt lâu trong h thng k toán doanh
nghip các nc có nn kinh t th trng vào nhng nm cui th k 18 và đu
th k 19, đu tiên k toán qun tr xut hin di hình thc k toán chi phí trong
doanh nghip sn xut nh nhm đáp ng nhu cu thông tin cho nhng nhà qun tr
nhm kim soát chi phí, đnh hng sn xut, nng cao nng lc cnh tranh.
Sau đó, vi thc tin hu hiu, hiu qu, k toán qun tr bt đu đc chú ý,
áp dng, phát trin nhanh trong nhng loi hình doanh nghip khác và c trong
nhng t chc phi li nhun nh c quan ca Nhà nc, bnh vin
K toán qun tr đã tri qua nhiu giai đon vi nhng ni dung trng tâm,
trình đ khác nhau. Ngày nay, ni dung k toán qun tr đc ng dng rng rãi
trong các doanh nghip nht là các nc mi phát trin kinh t th trng, là h
thng k toán qun tr hn hp vi nhiu ni dung, trình đ khác nhau. Trong đó,
ni bt nht là nhng ni dung k toán qun tr liên quan đn thit lp thông tin đ
hoch đnh, kim soát tài chính, thông tin đ gim nhng tn tht ngun lc kinh t
trong hot đng sn xut kinh doanh và thông tin đ s dng hiu qu ngun lc
kinh t trong quy trình to ra giá tr.
Xét v phm vi thông tin k toán qun tr, quá trình hình thành, phát trin k toán
qun tr trong doanh nghip sn xut qua hai giai đon c bn:
Giai đon th nht, khong trc nhng nm 1950, k toán qun tr đc
xem nh là mt phng pháp k thut xác đnh, phân b chi phí sn xut đ tính giá
vn sn phm, giá vn hàng bán và lp d toán chi phí sn xut nhm cung cp
thông tin tài chính cho nhà qun tr kim soát chi phí, đnh hng sn xut;
Giai đon th hai, khong nhng nm 1965 cho đn nay, k toán qun tr
đc xem nh là chuyên môn k toán phn nh, cung cp thông tin kinh t, tài
chính cho nhà qun tr thc hin toàn din các chc nng qun tr.
S phát trin kinh t, xã hi dn đn hình thành nhng nhn thc khác nhau
v k toán qun tr và chính nn kinh t th trng đã làm ni bt nhu cu v k
Trang - 7 -
toán qun tr, thúc đy phát trin k toán qun tr. K toán qun tr đc xem nh là
quy trình đnh dng, thu thp, kim tra, đnh lng đ trình bày, gii thích và cung
cp thông tin kinh t, tài chính v hot đng ca doanh nghip cho nhng nhà qun
tr trong ni b doanh nghip thc hin toàn din các chc nng qun tr.
1.1.2.2.Ti Vit Nam.
Vit Nam, giai đon trc nm 1986 nn kinh t chi phi bi c ch qun
lý kinh t tp trung, bao cp, nhà nc va là nhà qun lý kinh t, va là nhà qun
tr hot đng kinh t ca xí nghip sn xut, thành phn kinh t nhà nc là thành
phn ch yu trong nn kinh t. Nhà nc can thip sâu sc vào hot đng kinh t
ca xí nghip bng h thng pháp lnh. Biu hin ban đu ca k toán qun tr là n
trong h thng báo cáo thng nht, tuân th mt hình thc gia các xí nghip sn
xut.
T nm 1986, Vit Nam tin hành đi mi c ch qun lý kinh t, tng
bc xóa b bao cp trong kinh t, bên cnh thành phn kinh t nhà nc bt đu
xut hin các thành phn kinh t khác nh đn v kinh t t nhân, đn v kinh t có
vn đu t nc ngoài, th trng cnh tranh cng bt đu xut hin, nhu cu ca
doanh nghip v thông tin riêng nhm phc v cho các chc nng qun tr trong ni
b nh phân tích đánh giá tình hình chi phí sn sut kinh doanh, tình hình tiêu th,
tình hình li nhun…và k toán qun tr phát trin gn lin chính sách, ch đ k
toán áp dng các doanh nghip nhng vn cha khng đnh đc vai trò ca mình
trong doanh nghip.
Tuy nhiên, k toán qun tr ch mi đc đ cp mt cách h thng vào đu
nhng nm 1990 tr v đây và tr thành yêu cu cp bách trong xây dng h thng
thông tin k toán vào đu nhng nm 2000 khi Vit Nam hi nhp vi nn kinh t
trên th gii, đ tn ti và phát trin thì các doanh nghip trong nc cn nâng cao
cht lng qun lý đ tng nng lc cnh tranh trong môi trng cnh tranh không
nhng phm vi th trng Vit Nam mà còn m rng ra th trng khu vc và th
trng th gii.
Trang - 8 -
Chính nhng yêu cu trên nên lý thuyt k toán qun tr đc đa vào ging
dy t nhng nm đu 1990 – trng đi hc Kinh T Thành ph H Chí Minh
K toán qun tr đc nhc đn trong Lut k toán Vit Nam s
03/2003/QH11 ngày 17 tháng 06 nm 2003 và đc hng dn chi tit trong Thông
t 53/2006/TT-BTC ngày 12 tháng 6 nm 2006 ca B Tài Chính “Hng dn áp
dng k toán qun tr trong doanh nghip”
Ngày nay, k toán qun tr bt đu chuyn sang mt k nguyên mi rt gn
vi qun tr, va là mt công c hp nht gia chin lc kinh doanh vi th trng,
hp nht gia kim soát và thông tin phn hi vi thông tin đnh hng hay k toán
qun tr là mt b phn thit yu ca qun tr, k toán chin lc.
1.1.3.Khái nim v k toán qun tr.
Khái nim k toán qun tr tùy thuc vào quan đim, mc tiêu và trình đ
cng ngh, qun lý, t đó có rt nhiu đnh ngha khác nhau v k toán qun tr:
Theo đnh ngha ca Hip hi k toán viên qun tr Hoa K: “ K toán qun
tr là quá trình nhn din, đo lng, tng hp, phân tích, son tho, din gii và
truyn đt thông tin đc nhà qun tr s dng đ lp k hoch, đánh giá và kim
tra trong ni b t chc và đ đm bo vic s dng hp lý và có trách nhim đi
vi các ngun lc ca t chc đó”. [4.8,9]
Theo Lut k toán Vit Nam ” K toán qun tr là vic thu thp, x lý, tng
hp và cung cp thông tin kinh t, tài chính theo yêu cu qun tr và quyt đnh kinh
t tài chính trong ni b đn v k toán”. [4.8]
1.1.4. Mc tiêu ca k toán qun tr.
Cung cp thông tin mt cách kp thi
cho các nhà qun lý, giúp nhà qun
lý điu hành và kim soát có hiu qu các
hot đng sn xut kinh doanh, h tr
nhà qun lý đa ra quyt đnh đúng đn trong các hot đng nhm đt đc các
mc tiêu ca doanh nghip. Mc tiêu ca k toán qun tr bao gm:
Trang - 9 -
Cung cp thông tin: thu thp và cung cp thông tin cn thit cho nhà qun
lý phc v quá trình hoch đnh, kim soát và đánh giá tt c các hot đng sn
xut kinh doanh ca doanh nghip, làm cn c đ đo lng hiu qu hot đng ca
doanh nghip.
Tham gia vào quá trình qun tr: các báo cáo qun tr làm c s giúp cho
nhà qun lý ra quyt đnh chin lc ngn hn, trung hn và dài hn đm bo cho
doanh nghip hot đng bn vng và có hiu qu.
1.1.5.Vai trò ca k toán qun tr.
S ra đi và phát trin ca k toán qun tr nhm đáp ng nhu cu thông tin
đ nhà qun tr thc hin toàn din các chc nng qun tr.
Vai trò ca k toán qun tr phc v chc nng hoch đnh: các thông tin do
k toán qun tr cung cp làm c s truyn đt, hng dn nhà qun tr xây
dng k hoch ngn hn và dài hn nh: tình tình hot đng, tài chính ca
doanh nghip, thông tin v đi th cnh tranh, th trng, th hiu ca khách
hàng….T đó nhà qun tr thit lp đc đnh hng hot đng sn xut
kinh doanh ca tng b phn ca doanh nghip trong tng thi k đ khai
thác có hiu qu các ngun lc kinh t, kim soát và ngn nga s mt cân
đi, ri ro trong tng lai ca tng b phn trong doanh nghip.
Vai trò ca k toán qun tr phc v chc nng t chc - điu hành là cung
cp các thông tin phát sinh hàng ngày trong doanh nghip vi nhng báo cáo
đo lng, đnh tính kt qu hot đng sn xut, hot đng tiêu th, s dng
vn, cung cp các thông tin cho vic xây dng và phát trin ngun lc mt
cách hp lý. Các báo cáo ca k toán qun tr phi có tác dng phn hi v
hiu qu và cht lng ca các hat đng đã và đang đc thc hin đ giúp
cho nhà qun tr kp thi điu chnh, b sung và t chc li hot đng sn
xut kinh doanh ca doanh nghip theo đúng đnh hng.
Trang - 10 -
Vai trò ca k toán qun tr phc v cho chc nng kim soát là cung cp
thông tin v tình hình thc t ca tng b phn trong doanh nghip, thông tin
chênh lch gia thc t vi d toán, nguyên nhân nh hng đn s bin
đng tình hình hot đng sn xut kinh doanh. K toán qun tr giúp cho nhà
qun tr nhn bit đc tình hình thc hin, nhng bin đng ca hot đng
sn xut kinh doanh t đó nhn bit đc tình hình tt, xu ca tng b phn
ca doanh nghip đ đa ra các bin pháp kim soát, gii pháp điu chnh
nhm nâng cao hiu qu hot đng sn xut ca doanh nghip trong tng
lai.
Vai trò ca k toán qun tr phc v cho chc nng ra quyt đnh, nhà qun
tr la chn các phng án ti u nht thông qua các báo cáo phân tích các
phng án kinh doanh, phân tích chi phí hu ích, phân tích tim nng kinh
t, tài chính ca tài sn, ngun vn,… Thông tin do k toán qun tr cung
cp phi h tr nhà qun tr xác đnh đc mc tiêu ca t chc và đánh giá
vic thc hin các mc tiêu đó trên thc t, k toán qun tr cung cp thông
tin giúp nhà qun tr ra quyt đnh đ khai thác đc tim nng kinh t, tài
chính ca t chc và đm bo mc tiêu ca doanh nghip.
các cp đ qun tr khác nhau thì vai trò ca k toán qun tr s khác nhau,
cp đ nhà qun tr s cp thì thông tin k toán qun tr phc v cho vic kim
soát và ci tin hot đng ti b phn do h qun lý. cp đ các nhà qun tr
trung gian thì thông tin k toán qun tr phc v cho quá trình giám sát và đa ra
các quyt đnh v ngun lc nh vn đu t, nguyên vt liu, sn phm… các
nhà qun tr cp cao da vào các báo cáo qun tr đã đc tng hp t các
nghip v, s kin … đ ra quyt đnh trong ngn hn và dài hn.
Ngày nay, khi môi trng cnh tranh trong nc và th gii din ra gay gt,
mnh m, s thay đi nhanh chóng ca môi trng hot đng sn xut kinh
doanh, nht là trong thi đi công ngh sn xut kinh doanh thay đi rt nhanh,
chu k sng ca sn phm ngày càng rút ngn… thì k toán qun tr ngày càng
gi vai trò quan trng trong vic cung cp thông tin giúp nhà qun tr xây dng
Trang - 11 -
phát trin nhng đnh hng, chin lc trong qun tr và kim soát hot đng
sn xut kinh doanh hu hiu hn.
1.2.Cht lng, kim soát cht lng và kim soát cht lng toàn din.
1.2.1. Khái nim cht lng (Quality).
Có rt nhiu khái nim khác nhau v cht lng sn phm trong nn kinh t
th trng, các khái nim này có liên quan cht ch vi các yu t c bn ca th
trng nh nhu cu, cnh tranh, giá c…
Theo t chc kim tra cht lng Châu Âu (European Organizatio for
Quality Control) cho rng: “Cht lng là mc phù hp ca sn phm đi vi yêu
cu ca ngi tiêu dùng”.[3.24]
Theo W.E. Deming: “Cht lng là mc đ d đoán trc v tính đng đu
và có th tin cy đc ti mc chi phí thp nht và đc th trng chp nhn”.
[3.24]
Philip B. Crosby trong quyn “Cht lng là th cho không” thì cho rng:
“Cht lng là s phù hp vi yêu cu”. [3.24]
Còn theo A. Feigenbaum: “Cht lng là nhng đc đim tng hp ca sn
phm, dch v mà khi s dng s làm cho sn phm, dch v đáp ng đc nhu cu
mong đi ca khách hàng”. [3.24]
Theo tiêu chun TCVN ISO 8402:1999: “Cht lng là tp hp các đc tính
ca mt thc th (đi tng) to cho thc th (đi tng) có kh nng tha mãn
nhng nhu cu đã nêu ra hoc tim n”. [3.24]
Theo ISO 9000:2000: “ Cht lng là mc đ ca mt tp hp các đt tính
vn có ca mt sn phm, h thng hoc quá trình tha mãn các nhu cu ca khách
hàng và các bên có liên quan”. [3.25]
Trang - 12 -
1.2.2. Khái nim v kim soát cht lng (Quality Control-QC).
Kim soát cht lng là kim soát mi yu t nh hng trc tip đn quá trình
to ra cht lng, bao gm:
Kim soát con ngi thc hin: ngi thc hin phi có đ kin thc, k
nng và hiu rõ v công vic cn làm, đng thi h phi đc trang b đy đ
phng tin d làm vic.
Kim soát phng pháp và quá trình sn xut: các phng pháp và quá trình
sn xut phi đc thit lp phù hp vi điu kin sn xut, kim soát
thng xuyên đ phát hin kp thi nhng bin đng ca quá trình.
Kim soát nguyên vt liu đu vào: nguyên vt liu đu vào phi đc la
chn, kim tra cht ch trong quá trình nhp kho và bo qun.
Kim soát, bo dng thit b: kim tra, bo dng, khc phc thit b
thng xuyên, đnh k theo đúng qui đnh.
Kim tra môi trng làm vic: ánh sáng, nhit đ phi phù hp…
khc phc và hn ch nhng sai sót ngay trong quá trình sn xut thì vic
kim soát cht lng phi đc thc hin, doanh nghip cn xây dng mt c cu
t chc hp lý, phân công trách nhim rõ ràng gia các b phn đ quá trình kim
soát cht lng đt hiu qu cao nht.
1.2.3. Khái nim v kim soát cht lng toàn din (Total Quality Control –
TQC).
Theo Armand V.Feigenbaun trong cun Total Quality (TQC) :”Kim soát cht
lng toàn din là mt h thng có hiu qu đ nht th hóa các n lc phát trin
cht lng, duy trì cht lng và ci tin cht lng ca các nhóm khác nhau trong
mt t chc sao cho các hot đng marketing, k thut, sn xut và dch v có th
tin hành mt cách kinh t nht, cho phép tha mãn hoàn toàn khách hàng”. [3.63]
Kim soát cht lng toàn din phi có s phi hp gia các b phn khác
nhau trong mt t chc t nghiên cu th trng, thit k sn phm đn dch v sau
Trang - 13 -
bán hàng nhm đáp ng nhu cu ca khách hàng mt cách tit kim nht bng cách
phát hin và gim chi phí không cht lng, ti u hóa c cu chi phí cht lng.
1.2.4.Cách tip cn v vn đ cht lng.
Cht lng là mt chiêu kích quan trng cnh tranh trong thp niên 1980 và
quan trng cho đn ngày nay. n gia thp niên 1990, Cht lng đã tr nên cn
thit và tr thành mt li th chin lc đ cnh tranh. Nhiu t chc không đáng
tin cy khi cung cp các sn phm sai hng hoc dch v không tt ra th trng t
đó doanh nghip t đánh mt c hi cnh tranh ca chính mình. Cht lng tt là c
hi cho công ty đ phân bit chính h vi các đi th cnh tranh.
Các bin pháp khác đ đo cht lng có sn bao gm s quay li ca khách
hàng, yêu cu bo hành, và lnh vc yêu cu dch v. Khi mt nhà sn xut sn
phm hoc phn ca thit b không làm vic hoc đáp ng yêu cu ca các khách
hàng, khách hàng thng s tr li sn phm hoc gi cho công ty yêu cu đc sa
cha. Ngc li, khi mt dch v không đt yêu cu đa ra t mt công ty dch v,
khách hàng không quay li và thng không yêu cu khiu ni. Khách hàng phn
ng là s chm dt hp tác vi t chc dch v hoc hn ch s dng dch v ca
doanh nghip này và th hin rõ là t chc dch v s gim s lng khách hàng c
và doanh s s gim.
Quá trình toàn cu hóa, tính cnh tranh ngày càng gay gt và nhu cu ca
ngi tiêu dùng càng cao, các t chc trên th gii đu phi đi đu vi nhiu thách
thc v vn đ cht lng. Cht lng không còn là mt vn đ đn thun v k
thut na mà nó đã tr thành mt vn đ mang tính chin lc hàng đu quyt đnh
s thành bi trong t chc.
1.2.5. Các công c kim soát cht lng.
1.2.5.1.Công c phi tài chính
1.2.5.1.1.ánh giá cht lng nhà cung cp.
Trang - 14 -
i vi nhiu doanh nghip, đc bit là nhng doanh nghip hot đng sn
xut lp ráp (nh đin t, thit b ô tô, hàng không v tr quang hc và dng c,
thit b ngành công nghip và nông nghip) và trong bán l, s thành công là do có
các nhà cung cp tuyt vi và mi quan h tt vi nhà cung cp. Các công ty này
ph thuc rt nhiu vào các nhà cung cp ca h đ đt đc giá tt, cht lng cao
và đáp ng đc mc tiêu thi gian vi khách hàng. Mi quan h tuyt vi nhà
cung cp rt quan trng cho s thành công chin lc, do đó các công ty đã phát
trin h thng đánh giá nhà cung cp. Cht lng nhà cung cp đc đánh giá c
hai ch tiêu các khuyt tt và t l phn trm khim khuyt, các chi tiêu này đc
tính toán và theo dõi cho tng nhà cung cp.
Mt nhà cung cp đt yêu cu không nhng giao hàng đúng hn, giá c cnh
tranh, cht lng nguyên vt liu tt mà còn phi có dch v sau bán hàng, s hp
tác gii quyt các s c phát sinh. Quá trình đánh giá cht lng nhà cung cp phi
đc thc hin dài hn và đnh k.
ánh giá cht lng nhà cung cp s giúp cho doanh nghip la chn đc
nhà cung cp tt nht, hn ch lãng phí ngun lc cho vic d tr nguyên vt liu
nhiu cho quá trình sn xut, đm bo cho hot đng sn xut kinh doanh liên tc
và có hiu qu, t đó s hn ch đc nhiu ri ro trong quá trình sn xut cng nh
sn phm làm ra đt cht lng cao hn.
Ngoài vic đánh giá cht lng nhà cung cp thì nhà qun tr có th theo dõi,
tìm hiu v các nguyên vt liu thay th và xu hng giá c ca nguyên vt liu đ
doanh nghip ch đng hn trong quá trình sn xut.
1.2.5.1.2. ánh giá cht lng trong dây chuyn sn xut.
Cht lng trong dây chuyn sn xut đc đánh giá da vào:
- T l sn phm hng (Part-per-million) s sn phm hng/1 triu sn phm.
- T l sn phm đt cht lng trên tng sn phm sn xut.
- Nhng khon tn tht.
- Sn phm cn sa cha.
Trang - 15 -
- S lng sn phm b khách hàng tr li.
- S ln máy phi dng đ kim tra do sn phm sai hng.
Vic đánh giá này giúp cho doanh nghip tìm đc khâu nào trong quá trình sn
xut cn sa cha, ci tin đ hn ch ti đa nhng sai hng trong quá trình sn sut
sn phm.
Ngoài ra doanh nghip phi tìm hiu nguyên nhân gây ra nhng sai hng trên,
xem li cht lng nguyên vt liu có phù hp không và có hng khc phc.
Cht lng trong khâu thit k qui trình sn xut sn phm có vai trò quan trng
to ra cht lng trong dây chuyn sn xut, mt qui trình hot đng hiu qu khi
cht lng trong khâu thit k tt và phù hp vi yêu cu thc t, đo lng đ phc
tp trong khâu thit k ca sn phm nh: s công đon lp rp, mc đ chi tit ca
sn phm, k hoch bo trì máy móc thit b…giúp doanh nghip bit đc cht
lng trong khâu thit k sn phm.
Nhân viên sn xut cng có vai trò quan trng trong vic đánh giá cht lng
trong dây chuyn sn xut vì h là nhng ngi tip xúc trc tip làm vic vi quy
trình, am hiu quy trình, vì vy doanh nghip nên có chính sách khuyn khích nhân
viên sn xut đóng góp ý kin đ ci tin cht lng sn phm trong quy trình sn
xut.
iu kin làm vic trong nhà xng, an toàn lao đng là các nhân t gián tip đ
to ra cht lng trong dây chuyn sn xut. Nng sut làm vic ca nhân viên cao
khi h làm vic trong mt môi trng thun li và đ an toàn cao. Nng sut làm
vic ca nhân viên là tiêu chí đo lng kt qu tng hp nhng nh hng ca k
nng và tinh thn ca nhân viên, s đi mi, ci tin quy trình ni b. Giao hàng
đúng hn, đúng s lng và cht lng đáp ng đc s tha mãn ca khách hàng
góp phn to nên cht lng trong dây chuyn sn xut.
1.2.5.1.3.ánh giá cht lng da vào khách hàng.
đánh giá cht lng sn phm sn xut da vào khách hàng, doanh nghip có
th đánh giá bi:
Trang - 16 -
S ln khiu ni ca khách hàng v sn phm, dch v ca doanh nghip.
Sn phm hng b tr li, yêu cu bo hành, khc phc sn phm hng…
Vi s đánh giá, đo lng s tha mãn nhu cu ca khách hàng đi vi sn
phm, dch v ca doanh nghip là tín hiu phn ánh kt qu rõ ràng nht v cht
lng sn phm t đó giúp doanh nghip thy đc nhng khuyt tt, sai hng
trong sn phm ca mình t đó có phng án ci tin, điu chnh qui trình sn sut
đ sn phm đt cht lng tt hn.
Doanh nghip không ch nên tp trung vào các đánh giá d trên hành vi ca
khách hàng, mà cn bit rng vic tha mãn nhu cu ca khác hàng s đem li kt
qu tt nht khi doanh nghip nhn din đc nhng yu t cn thit đ to ra giá
tr thc s cho khách hàng, doanh nghip cng cn ly ý kin đóng góp v sn
phm t khách hàng đ ci tin cht lng sn phm tt hn na to ra giá tr cnh
tranh ca doanh nghip trên th trng.
1.2.5.2.Công c tài chính.
Khi doanh nghip ch to ra đc mt sn phm có cht lng hoc cung
cp mt dch v có cht lng cao phù hp vi nhu cu và th hiu ca ngi tiêu
dùng nhng chi phí đ đt đc cht lng đó cao thì sc cnh tranh ca sn phm,
dch v đó trên th trng thp, hiu qu kinh t mang li không tt. Vì vy chi phí
đ đt đc cht lng phi đc qun lý cht ch, doanh nghip phi cân bng
gia hai yu t cht lng và chi phí đ đt đc cht lng nhm đm bo mang
li hiu qu lâu dài cho doanh nghip.
Chi phí cht lng hiu theo cách truyn thng: Chi phí cht lng là tt c
các chi phí có liên quan đn vic đm bo rng các sn phm đc sn xut ra hoc
các dch v đc cung ng phù hp vi các tiêu chun qui cách đã đc xác đnh
trc và các chi phí liên quan đn các sn phm, dch v không phù hp vi các
tiêu chun đã đc xác đnh trc.
Chi phí cht lng theo cách mi: Chi phí cht lng là tt c các chi phí có
liên quan đn vic đm bo rng các sn phm đc sn xut ra hoc các dch v
Trang - 17 -
đc cung ng phù hp vi nhu cu ca ngi tiêu dùng và các chi phí liên quan
đn các sn phm, dch v không phù hp vi nhu cu ca ngi tiêu dùng.
Còn theo TCVN ISO 8402:1999: “Chi phí liên quan đn cht lng là các
chi phí ny sinh đ tin chc và đm bo cht lng tha mãn cng nh nhng thit
hi ny sinh khi cht lng không tha mãn”.[3.39]
Các chi phí cht lng là thc đo chính xác v vn đ cht lng, là công
c tài chính giúp doanh nghip kim soát cht lng toàn din trong doanh nghip
t khâu thit k đn khi sn phm đn tay ngi tiêu dùng. Chi phí cht lng đc
phân loi da vào nhiu tiêu thc khác nhau, cn c vào tính cht ca chi phí thì chi
phí cht lng bao gm:
1.2.5.2.1.Chi phí phòng nga nhng vn đ v cht lng
(Prevention costs).
Chi phí phòng nga nhng vn đ cht lng là tt c các loi chi phí liên
quan đn các hot đng nhm phòng nga s không phù hp có th xy ra hoc làm
gim thiu các ri ro s không phù hp đó. Chi phí phòng nga gn lin vi chi phí
lp k hoch, chi phí nghiên cu, thit k, chi phí trin khai thc hin và chi phí
duy trì mt h thng qun lý cht lng .
Chi phí phòng nga bao gm:
Chi phí bo qun nguyên vt liu trong kho, chi phí t chc la chn nhà
cung cp đ đm bo nguyên vt liu đu vào luôn đt cht lng đúng vi yêu cu
sn xut.
Chi phí nghiên cu ci tin quy trình sn xut đ sn xut ra sn phm có
cht lng cao hn, hn ch sn phm sai hng, ph phm.
Chi phí thit lp và duy trì h thng qun lý cht lng .
Chi phí thit k, trin khai và mua sm thit b máy móc hin đi hn đ cht
lng sn phm tt hn.
Chi phí bo trì, bo dng máy móc, thit b đnh k nhm phòng nga máy
móc h hng làm gián đon quá trình sn xut.