333
(V)
Ma so:
• ^ '
CTQG - 2008
GS. HO VAN
THONG
BANVEMOTSdVANDE
dNONGTHON
Nl/dCTA
HIEN NAY
•
THli
VIEN
TiNHBIHH THUANi
NHA XUAT BAN CHINH
TRj
QUOC
GIA
HA
NO!
-
2008
Ldi NHA
XLAT
BAN ' '5
Trong s\i nghiep doi
rri6i,
cong
nghiep hoa, hien dai hoa hien
nay, Dang ta rat chu trong den nong nghiep, nong thon, nong

dan va da c6 nhieu nghi quyet ban rieng ve van de nay, trong do
nhan
manh nong thon la dia ban trong diem, phat trien nong
nghiep, nong thon la nhiem vu chien lUcfc c6 tam quan trong
hang dau. Qua hdn hai thap ky doi m6i, bo mat nong nghiep,
nong thon da c6 nhQng thay doi rS't 16n, nhUng ben canh do vin
con nhieu thieu sot, bat cap. Chien Ivfdc phat trien nong nghiep,
nong thon, nong dan cua Dang chUa
dUdc
quan triet sau sic
trong nhan thiic va hanh dong cila mot so' cap bo Dang va chinh
quyen cac cap. Con c6 mot khoang
each
dang ke giiia nhan th^tc,
hoat dong cua can bo cac cap v6i the che va hieu qua trong ddi
song
hang
ngay
ciia nong dan d cac
cong
dong lang xa. 0 Viet
Nam, hu6ng ve
cong
dong cd sc) difdc the hien ro net v6i Quy che
dan chu d cd sd. Co the noi, chu trifdng thUc hien Quy che dan
chu
d cd sd la quyet tam chien lifdc c6 hieu qua tac dong sau rong
den moi mat cua ddi
song
nong thon hien nay. Dieu cd ban d day

la
chu trUdng tren da dem lai cho ngUdi dan quyen ban bac,
quyet dinh va giam sat tat ca nhQng gi lien quan den
cuoc
song
hang
ngay
cua ho.
De giiip ban doc c6 them tai lieu nghien cflu, tham khao ve
nhQng quan he va the che tiidng ulng ve chi'nh tri, xa hoi va
kinh
te' cl cac
cong
dong lang xa, Nha xuat ban Chinh tri
quoc
gia xuat
5
ban
cuon
sach
Ban ve mot so van de a nong thon nude ta hien
nay ciia
Giao
sU Ho Van Thong.
Cuon
sach
gom ba chUdng:
ChiiOng
I:
Cong

dong
lang xa Viet Nam hien nay;
Chuong
11: ThUc
hien quy che dan chu gan v6i
viec
xay dUng chi'nh quyen cap xa -
Van de va giai
phap
chung; Chifdng
III:
The che dan chu gin v6i
viec
on dinh va phat
trien
nong
thon hien nay.
Xin
gi6i thieu
cuon
sach
v6i ban doc.
Thdng
12 nam
2008
NHA
XUAT BAN CHINH TRI
QUOC
GIA
6

MUC LUC
Trang
ChUtfng
I:
Cong
dong lang xa Viet Nam hien nay ^
I.
Mot vai nhan dinh chung 9
II.
Hudng ve
cong
dong
cO sci - lang xa 19
III.
Mot so' kien nghi va giai
phap
35
ChuTorngll:
Thiic
hien quy che dan chu gan vdi viec
xay dvfng chinh quyen cap xa - Van de va
giai
phap chung
I.
TSm voc ciia van de 57
II.
Thiic hien quy che dan chii cl lang xa - nhQng
van de dang dat ra 68
III.
Xay dUng chi'nh quyen cap xa hien nay 79

IV.
Mot so' giai
phap
87
Chifcfng
III:
The
che dan chu gan vdi viec on dinh
va
phat trien nong thon hien nay
I.
The che dan chu va phat
trien
cl Viet Nam 106
II.
The che dan chii va mo'i quan he Dang - Nha
nU6c
- Nhan dan c)
nUdc
ta 115
III.
Mot so' van de ve xay dung the che dan chii cl
nong
thon hien nay . 126
Thayldiket
. 141
7
ChuangI
CONG
DONG

LANG
XA
VIET
NAM
HIEN
NAY
I.
MOT VAI NHAN DINH CHUNG
Cong
dong lang xa khong phai van de han hep cua cac
ddn
vi cd scl ma la van de bao quat c6 tam chien liidc song
con cua ca
quoc
gia, dan toe ta trong chieu dai lich sii dUng
nxidc
va
giii
niidc cho den tan
ngay
nay. Chung ta dang
tien
hanh day manh cong nghiep hoa, hien dai hoa theo
dinh
hiidng xa hoi chu nghia thi y nghia chien lUdc tren
day cang hoc lo ro rang ca ve chieu rong Ian chieu sau.
Tri/dc
het, 80% dan cU Viet Nam dang song trong cac
cong dong lang xa, hdn 60 trieu ngiidi nay dUdc song trong
an

sinh va phat trien thi se tao ra mot nen tang vutng
chac
cho cong nghiep hoa, hien dai hoa dat nU6c.
Ngay
nay,
nhieu
niidc da phai tra gia qua 16n ve mo
hinh
cong nghiep
hoa theo
each
hoc nong nghiep cho cong nghiep, nong thon
cho do thi, tan pha tham chi loai bo nong nghiep va nong
thon.
Dieu do da din den nhutng hau qua tai hai lau dai
tren
quy mo
quoc
gia ve
tinh
khong viing ben cua phat
trien,
ve khung hoang liidng thxic, thiJe pham, ve
sCfc
manh
canh
tranh,
ve pha hoai moi sinh, ve
viec
day so' dong dan

9
c\i vao the ban cung, khong tao diidc thi trUdng noi dia, gay
ra
xung dot, khung hoang xa hoi. Cuo'i the ky XX, cac nU6c
phat trien da thay va cac nxidc dang phat trien da tham
thia
ve nhiJng sai lam tren. Tuf day da md ra mot hifcfng
nhan
ihxic lai vi tri cua nong nghiep, nong dan trong sii
phat trien ciia mot
quoc
gia dang phat trien.
Ket luan pho bien tii day la, lam tan lui nong nghiep
va hkn cung hoa nong dan (chiem da so' dan
cU),
la t\i lam
mat nen tang va mat on dinh cho s\i phat trien lau dai cua
dat nxidc.
Thii hai, nong dan Viet Nam qua
cuoc
song cong dong
lang xa cua minh da c6' ket lai nhu mot siic manh van hoa,
nhii
\\lc
lUOng cO ban de
giii
nxidc va diing nxidc. Thien tai,
dich
hoa trong lich sit Viet Nam that la khoc liet va lien
tuc.

Viet Nam ton tai va chien thing dxiOc dxia khong it vao
nen tang vflng chkc cua cac
cgng
dong lang xa, tieu bieu la
cac
cuoc
chien tranh chohg ngoai xam. Nhiing gia tri
tich
cUc ve doan ket tUdng trd; vufa san xuat
vvTa
chien dau; xay
diing
lilc lUdng tai cho; glut gin ban skc dan toe; can cu va
sang tao; long yeu nu6c va dilc hy sinh, dung cam dau
tranh
chong moi ap biic bat cong Tat cd con do, trong
chieu sdu cua ddi song nong ddn qua cdc cgng dong lang
xd.
Qua tijfng chang dUdng lich sit, nhiing gia tri tren lai
diidc nhan len khong ngifng. Hdn 70 nam qua, Dang ta va
Chia
tich
Ho Chi Minh luon xem nong dan la Ixlc liJdng to
16n
ma
"Kheo
to chtic, kheo lanh dao, thi liic lUdng ay se
lam
xoay
trdi

chuyen dat "'. Vi vay. Dang ta da
khdi
day
1. Ho Chi
Minh:
Todn
tap, Nxb.
Chi'nh
tri
quoc
gia, Ha Noi,
2002,
t. 7, tr. 185.
10
nhiing
gia tri tren d mot
tarn
cao v6i chat lUdng m6i de
giii
niicfc va dUng nu'dc trong
thdi
dai m6i.
Ngay
nay,
viec
dita liJc liidng to 16n - nong dan cung v6i
nhiing
gia tri truyen thong lich sxi cua no vao qua
trinh
cong nghiep hoa, hien dai hoa la mot van de c6 tam chien

liidc
bao quat, nhat la khi da c6
kinh
nghiem cua nhieu
nii6c.
d day neu suy nghi nong can, chay theo tijfng
viec
theo hu6ng
kinh
nghiem chu nghia se dkn den nhiing sai
l^m
kho siia chiia.
Thii ha, hxidc vao cong nghiep hoa, hien dai hoa, hang
loat van de dang dat ra phai giai quyet ixing biidc c6 hieu
qua theo mot tam
nhin
chien lUdc lau dai ve nong nghiep,
nong thon va nong dan, nhat la nhiing van de sau day:
- Bao dam an toan liidng
thiJc,
thiJc pham cho toan xa hoi.
- Khdi day va huy dong diidc siic manh phat trien cua
toan dan, trong do c6 80% nong dan song trong cac cong
dong lang xa.
- The manh, yeu trong canh tranh va hoi nhap thi
triidng
the gicfi.
- Tao thi trUdng noi dia manh (chi diia vao thi trifdng
ben ngoai la thien can va dky nguy cd).
- Bao ve moi triidng, moi sinh, tai nguyen thien nhien.

- Dinh hiidng va xac dinh noi dung cong nghiep hoa,
hien
dai hoa.
- Xay diing he thong chinh tri sao cho
khdi
day diidc
tinh
chu dong, sang tao ciaa dan, trong do da so' la nong
dan.
Tao ra cong dong cd sd viing manh va qua do tao tac
dong
ngUdc
lai de cung c6', hoan thien bo may nha niicfc va
sii
lanh dao cua Dang vcli
tinh
chat la cong cu phuc vu dan.
Jl
Tat ca deu phai dUdc giai
quyet
ph^n 16n qua
nong
nghiep,
nong
thon va
nong
dan.
ThiC
tU,
nong

dan Viet Nam giau long yeu ni/dc. Bay
miidi
nam qua
diJ6i
sU lanh dao cua Dang, ho da trd thanh
nong dan each mang cua thdi dai, Idng xd trd thanh can
cii
vd lUc liiOng each mang. So phan cua tifng gia dinh
nong
dan deu gan bo vdi sii ton
vong
cua dat
nu6c.
Co dat
nxidc
phon
vinh
nhii
ngay
nay la nhd sii hy sinh
dong
gop
cua nhieu the he, trong do
nong
dan la liic liidng
dong
nhat. Vi vay. Dang va Nha
nU6c
ta phai c6 ke
hoach

that
tot
de
cham
lo moi mat
cuoc
song
ciia
nong
dan. Day
khong chi la
chuyen
nghia
tinh
ma la mot tat yeu lieh siC
phai diCdc thiXc hien. Bai hoc tii mot
so'diem
nong
ve kinh
te - xa hoi ci mot so' vung
nong
thon gan day cho thay
chieu
sau cua van de nay.
TCf Dai hoi VI den nay, Dang ta luon nhan manh van
de
nong
nghiep,
nong
thon,

nong
dan cl niictc ta va da c6
nhieu nghi
quyet
ban rieng ve
chuyen
de nay, trong do
xem
nong
thon la dia ban trong diem, phat trien
nong
nghiep,
nong
thon la nhiem vu chien lUdc c6 tam quan
trong hang dau. Nhd vao dinh hiidng tren va nhClng chinh
sach
tUdng ling,
chung
ta da tao diidc nhiing biidc tien 16n
trong
nong
nghiep
so v6i nhieu nxidc
khac
cung
thdi
ky. Su
phat trien nay da gop phan
quyet
dinh dUa nxidc ta thoat

dan khoi khung
hoang
kinh te - xa hoi.
Qua hdn hai thap ky doi m6i, bo mat
nong
nghiep,
nong
thon da c6 thay doi rat 16n, nhiing ben
canh
do, chien
lUdc phat trien
nong
nghiep,
nong
thon,
nong
dan ciia
Dang
chUa
that s\l diidc quan
triet
sau sac trong nhan thilc
12
va
hanh dong
ciia
nhieu cap can bo cua Dang va Nha
nU6c,
con duing lai d nghi quyet, chinh
sach

chung. Trong
thiJc
te
dang
CO
mot khoang
each
dang ke giuta nhan thufc, boat
dong cua can bo cac cap v6i the che va hieu qua thUc te
trong ddi so'ng hang ngay cua nong dan d cac cong dong
lang
xa. ;
Chung ta c6 the ta hao ve nhCtng thanh cong trong viec
tao ra nhiing
chuyen
bien c6 tinh chat lUdng va tinh chien
lUdc
ve nong nghiep, nong thon va nong dan. Cu the la:
- Lay ho gia dinh lam ddn vi san xuat, chuyen doi hinh
thiic
va chtfc nang hdp tac xa da tao ra nhiJng thay doi Idn
trong ddi so'ng
ciia
nong thon ve moi mat kinh te - xa hoi
va
chinh tri.
-
Chuyen
doi cd cau kinh te, hxldc dku tao lap dUdc nen
kinh

tehang hoa trong san xuat nong nghiep.
- Nang cao mu(c song vat chat va tinh than cua nong
dan
len mot miic dang ke. Nha ci
ciia
nong dan {trii vung
sau,
viing xa, viing song nifdc, kenh rach nhieu) da ngoi
hoa nhieu; liidng
thiic,
th\Jc
pham dap iing du nhu cau,
hang tieu dung
cdng
nghiep tiidng doi doi dao; cd sci ha
tang nhxi dUdng, trifdng, tram, cd sd y te c6 d kh^p ndi;
da
xay dUng dUdc kha nhieu lang xa van hoa va dai bo
phan
tre em deu dUdc di hoc X6a doi giam ngheo dUdc
thUc
hien v6i quyet tam cao va da dat dUdc hieu qua
dang ke, t\i
30-40%
ho ngheo
(1986),
hien chi con tren
du6i 11%. So v6i nong dan nhieu nxidc, thi day la mot
thanh
tich Idn. ff

-
Nong
nghiep da bao dam tUdng do'i viing chic an toan
lUdng
thiJc
va thiic pham cho toan quoc va trd thanh nif6c
xuat khau gao Idn
thii
hai,
thfl
ba tren the gi6i.
Nang
suKt
cay trong trong nong
nghiep
cung dat kha cao.
Viet
Nam
CO
4 trieu ha trong lua dat 31 trieu tan
(Thai
Lan c6 9 trieu
ha lua chi dat 3 tan/ha, Phihppin chi dat 2 tan/ha). Ca phe
cl
Dac Lie dat binh quan 2,2 - 2,5 tan/ha, trong khi do
Braxin chi dat 0,7 - 0,8 tan/ha, binh quan the gidi chi dat
1,2 tan/ha.
- Chung ta da lien tuc cung co' va hoan thien to chijtc
dang, nha nxidc, cac doan the, dua Quy che dan chii 5 cd scl
vao cac

cong
dong
lang xa, tao mot
h\idc
ngoat
mdi ve
chinh
tri ci nong thon Tuing ngiTdi, tufng ho gia dinh y
thilc
sau hdn ve quyen lam chu va Idi ich ciia minh, tii do
hinh
thanh xu hiidng chu
dong,
t\i quan, doan ket tao ra
cac n6 lUc ca nhan va tap the de tao da phat trien cho dat
nxidc vao nhQng nam dau the ky XXL
Chi
CO
ke thu va cac the luc phan
dong
m6i co'
tinh
phu
nhan va xuyen tac, con nhan dan ta va the gidi deu tU hao
va vui miifng ve nhiJng thanh
ttfu
do.
Viet
Nam la mot
nUdc

co khoang 80% nong dan, bi
chien tranh tan pha nang ne, dat dai qua it, ddi
song
nhan
dan con
ngheo
nan, kho khan va nguy cd chong chat.
Nhung chi hai thap ky qua, nhan dan
Viet
Nam da co ddi
song
kha va co tiem liJc di len. Dac biet khi GDP binh quan
dau ngudi mdi dat
300-400USD,
chung ta da xay diing
dUdc
mot nude
Viet
Nam co ddi
so'ng
an sinh va co trien
vong
phat trien cao, khac rat nhieu so vdi mot so' nudc co
hoan canh va
trinh
do tUdng tU.
Thanh tUu do rat to Idn va mang mot y nghia sau
xa. Chinh vi vay ma chiing ta khong
dong
tinh

vdi
14
nhiing
ngiJdi chi diia vao sai lam ciia mot bo phan can
bo thoai hoa ma xem nhe hay
phii
nhan cac thanh tich
tren.
Phai khang dinh r^ng nhflng thanh tich tren la c6
that,
hien hien trong
cuoc
so'ng
hang
ngay
ciia dan,
trong vi the
quoc
te cua dat niidc Tat ca deu nhin thay
diJdc. Do chinh la muc dich cua
cuoc
each
mang do Dang
ta
lanh dao da diidc thiic hien va tham sau vao nhan
dan; vao nha
nUdc
cua dan, do dan va vi dan. Moi sai sot
da, dang va se dudc doi chieu de siia ddi va hoan thien.
Mot ngifdi khong lam thi tap the se lam, so

dong
se lam.
Nhan dan
Viet
Nam giau truyen thong
each
mang, che
do xa hoi nay do nhan dan xay dUng nen, vi vay, ho
ngay
cang
y thiie sau sic ve muc dich va quyen Ixlc nha
nxidc cua minh. Dinh hudng xa hoi chu nghia khong
phai la chuyen ly tifdng
trtfu
tiidng ma la xu hudng lich
sxi
dUdc
CO
dong
lai nhu sU chi phoi cua Idi ich va quyen
lUc cua da so'.
Thanh tich hien co ciia chung ta la hien thUc. SHc
manh lich sii de ddi mdi va phat trien la do nhan dan ta
tao ra qua qua
trinh
dau tranh cho'ng lai moi ap biic dan
toe, ap biic giai cap va ap biic ca nhan con ngUdi.
Phai ta day, tH eh6 diing nay ma nhin nhan, ngh! suy
ve nhutng khuyet diem, nhiing can trd va noi dung cua cac
budc di tiep theo. Sd di chung ta muo'n nhan manh dieu

nay la vi hien co mot so ngiidi khong hkng long vdi hien
trang, hxic tiic mudn phu nhan
sach
trdn.
Th^ng ma khong
thay thing, manh ma khong thay manh, chi thay thieu sot
thoi,
dieu ay ching giiip gi cho
viec
siia chiia khuyet diem
va di len.
15
Ben canh nhiJtng thanh tvTu to 16n neu tren, chung ta
vin con nhflng thieu sot, bat cap c6 tinh chien lUdc, dai
dang keo
dai den
miic kho c6 the chap nhan
dUdc.
Cu the la:
Thie nhdt, chung ta chua that sU tap trung nghien ciiu
tong ket
CO
chieu sau thuc tien nong thon va nong dan Viet
Nam va so sanh no vdi the gidi. Chung ta c6 nhieu chuyen
gia ve san xuat nong nghiep nhiing chUa that sU c6 nhiJng
chuyen gia ve nong thon, nong dan va cac cong dong lang
xa. Co rat nhieu ngUdi lam trong linh vUc nay nhung la
nhi3ng can bo lanh dao, chi dao thUc tiln, khong c6 dieu
kien nghien ciiu theo con dUdng khoa hoc. Tong ket kinh
nghiem tvTng cong viec va nghien ciiu khoa hoc c6 chieu

sau tri tue la cac buctc khac nhau. Dieu nay da khie'n cho
nhan thiic cua chung ta ve nong nghiep, nong thon, nong
dan con khac nhau, nhieu van de quan trong con 6 tinh
trang ban cai keo dai, khong dijtt khoat dUdc trong hanh
dong. He qua la he thong chinh sach chiia dong bo, chyle
nang chong cheo hoac bo trong. Dieu nay da gay ra nhijfng
can trci 16n cho phat trien, tham chi tao ra cac diin bien
tieu cvfc rat kho siia chCta.
Ngay nay, tren the gidi khong c6 mot chia tich, mot b,o
trUdng nao chi bang kinh nghiem ban than c6 the thao gd
diidc moi van de neu khong c6 mot he thong chuyen gia va
vien nghien ciJu khoa hoc ho trd cac nha lanh dao do. C)
nude ta, mot he thong nhii vay da hit dau hinh thanh,
nhUng con it, con yeu va phan tan. Co nhieu van de c6 the
giai quyet sdm hdn, c6 hieu qua hdn nhUng khong lam
difdc chinh la vi con lam theo lo'i kinh nghiem chu nghia
ddn thuan trong linh
vUc
nong thon va nong dan.
16
Thii hai, chung ta c6 mot che do chinh tri - xa hoi tien
bo nhUng thieu the che c6 hieu
liCc
tUdng iing. Noi den the
che la noi den hanh dong, noi den sU thong nhat giuia chii
triidng va hieu lu!c, hieu qua, den nhiing nguyen tac, quan
he hit buoc phai ih\ic hien. Nhieu diidng
lo'i,
chu trUdng va
luat phap dung nhUng khong dUdc chap hanh vdi nhiing

hieu qua dang ra phai c6 (vi du c6 chinh sach nhUng chinh
sach khong diidc chap hanh, c6 an lenh nhiing an khong
dUdc thi hanh ). Van de d day khong phai chi la y thvtc
chap hanh ma chu yeu la thieu mot the che c6 hieu
liCc
ngoai y muon tiiy tien cua bat ky ai
-
bat buoc moi ca nhan
diJdc giao quyen lUc cung nhu moi cong dan phai thiic hien.
Chung ta nhan manh den dan chu tap trung, nhUng
lai that s\i thieu mot siic manh cua the che trong tong the.
Quyen liic cua nha niidc, quyen liic ciia dan, quyen lilc cua
luat phap khong dUdc ton trong, ca nhan dufdc giao quyen
\\ic khong bi kiem soat
-
tat ca nhiing dieu nay da xay ra d
cac nganh, cac cap. Hau qua cua tinh trang do don xuong
cac cong dong lang xa gay nen nhieu ach tic va phan iing
cua khong it nong dan. Day la dieu da trd thanh van de
nhiic nho'i, keo dai chifa diidc giai quyet c6 hieu qua.
Thii ba, quyen lUc khong bi kiem soat chat che. Mot so'
can bo Idi dung quyen liic de miiu cau Idi ich ca nhan, thoai
hoa thanh mot tang 16p dac quyen, dac Idi. Cac chinh sach,
luat phap ve den nhieu cong dong lang xa khong dUdc chap
hanh hoac bi bop meo, xuyen tac. Ddn thii to' giac cua
ngu'di dan
tu:
cac cong dong cd sd giii len cii chdng chat, keo
dai ngay cang nhieu va khong diidc giai quyet kip thdi, dilt
diem d cac cap dia phUdng.Tinh trang da nghiem trong va

PVV;
'
AiotAO Of)
17
biic xiic de'n miic nha
n\i6c
phai
cijl
cac doan thanh tra ve
dia phUdng de tiep dan va tham chi trvtc tiep
xLt
ly nhieu
tnJdng
hdp cu the dang ra phai dtfdc giai quyet tot t\X
huyen, xa.
Thvt tiC, nhin chung
trinh
do nang lUc hieu biet ve
chmh tri,
kinh
te cua can bo ci da so' cac
cong
dong lang xa
con rat bat cap. Ben canh do, che do, chinh sach, phu cap
thu
lao cho can bo cd sci con qua it so v6i lao dong ma ho
phai
bo ra. Dieu nay da gop phdn lam cho mot bo phan can
bo ci cd scl rdi vao hoan canh lam
viec

cong
nhieu thi kho
song,
lam it thi lang xa tri tre. Day la
tinh
the kho xii va
Cling i\i day da nay sinh nhieu tieu cUc.
Thii nam, to chiic Dang, chinh quyen, doan the d cac
cong
dong cd scl, nhat la lang xa, da diidc cung c6' qua nhieu
ddt,
nhung ve cd ban v^n
theo
quan diem va cd che cii. Sau
g^n mot thap ky thvfc hien Quy che dan chu 6 cd sd,
tinh
hinh
van chiia c6 thay doi 16n ve
viec
xay dUng to chdc
Dang, chinh quyen ci da so" cac
cong
dong lang xa. NhiJng
ndi
CO thay ddi it nhieu ciing chu yeu dua tren kiem diem
tinh
than trach nhiem, dao diic sinh boat hdn la dua tren
mot quan diem, tu tUdng
diit
khoat ro rang ve chiic nang,

nhiem vu, the
che
Svi cham tre nay keo dai nhiJng
khuyet diem va han che
viec
phat huy nhiing thanh tich
da CO.
Qua khao sat ci boh
tinh
mien Bdc, ba
tinh
mien Trung
va boh
tinh
Nam Bo, chiing toi thay
viec
xay diing
cong
dong lang xa da c6 nhiing thanh
cong
nhat dinh nhiing
nhiing
han che con qua nhieu. Ro rang thanh
cong
la 16n,
nhiing
ton tai va khuyet diem cung khong phai la nho,
• *
•
18

nam
ngay
b nen tang cua cac van de. Neu khong giai quyet
dUdc
thi toan bo nen tang se bi rung chuyen, khung hoang.
II.
HUdNG
VE
CONG
DONG
CO SC) -
LANG
XA
HiC&ng ve cong dong ccf s6 hien nay da
trci
thanh xu
hiidng
pho bien cua nhieu niidc. 0 Trung
Quoc
trong hai
thap ky qua dang chuyen tii cd che ap dat sang cd che dan
chu
hdp tac d cd sci, xay diing thon xa tii quan; d An Do da
thiic
hien chii triidng phi tap trung hoa, chuyen ngan sach,
chuyen quyen liic quyet dinh nhieu
viec
ve cac hoi dong
huyen, xa; ci Thuy Dien dang co g&ng xay diing chinh
quyen cd scl - cap huyen tii quan, tii quyet dinh

cong
viec
ci
dia phiidng, v.v
Scl di
CO
xu hiidng tren la vi:
- Nha nxidc Trung ufdng khong the giai quyet het moi
viec
CU the den tiing cd s6, bao bien lam het se khong c6
hieu
qua va gay lang phi 16n ciing
nhii
bat binh trong dan.
- Khdi day
tinh
chu dong tii quan, tii quyet dinh ciia
tiing
cd sd se giiip khai thac het cac tiem nang vat chat va
tri
tue cua tiing
ngUdi
dan, tiing
cong
dong cd sci - ma tiem
nang nay rat nhieu.
- Thiic hien quyen
cong
dan, dan chu phai thiic hien ro
rang tii cd sci. Tii do xay diing bo may quyen liic, chon cac

quan chiic d cd sci
theo
y kien va quyet dinh ciia dan. Qua
do xay diing mot xa hoi
cong
dan tich ciic va niem tin
chinh
tri ciia da so vao che do hien hanh.
- Kinh te chiia phat trien, nha nMdc khong du liic vi
ngan sach va
kinh
phi de khdi day boat dong chu dong cua
19
tCfng
cd sd. Do do, phai thUc hien sil huy dong xa hoi t\i cd
sd, V.V
-
Buoc
nha
nxidc.
cap tren phai gftn vdi
cuoc
song
ciia da
so', phuc vu da so'.
Nhieu
nUdc tren the gicfi da nhan thiic ro, kien quye't
daa vao Hien phap va luat cac chu triJdng tren. Tuy nhien,
khong phai moi
viec

deu diidc tien hanh
troi
chay.
Co qua
nhieu
trac
trci
ve chinh tri (cac dang phai, ton giao, dan toe
khac
nhau), tang 16p quan ehiic dac quyen dae Idi dong y
tren nhan thilc nhUng can
trci
trong thvte hien, dan tri thap
hoae
muo'n
diing
ngoai chinh tri,
ghet
chinh tri, hoai nghi
cac nha chinh
tri
Xu
hu;6ng hirdng ve cd sd la hdp vdi yeu c^u phat trien
cua cac
quo'c
gia, dan toe trong
thdi
dai ngay nay. NhUng
con dUdng di eon phai
trai

qua nhieu ehong gai. Co
nxidc,
chu
trildng
da c6 hang
chuc
nam roi ma vIn chi d dang thi
diem va neu dang doi lap len cam quyen thi khong it van
de se hi dao ngifdc.
C) Viet Nam khong vap phai van de chinh
tri,
dang phai,
ton
giao, dan toe phiic tap
nhxl
nhieu
nxidc
khac.
Nhan dan
Viet Nam vo'n eo truyen thong doan ket thong nhat vi sxi
phat trien cua dat
nxidc,
eo y chi doi mdi manh me
theo
hu6ng bao dam Idi ich va quyen lUc thuoe ve dan, ve da so'.
Hi/dng ve ca sd eung chinh la phat huy truyen tho'ng
lich
sii dung
nacic
va giuf

nu:6c
cua dan toe Viet Nam. Trong
chien tranh chong thUc dan
Phap
va de
quoc
My xam lUdc,
khong lang xa nao khong la nhiing eo ket
eong
dong
wxia
san xuat vtfa chien dau; tien phudng va hau phUdng doan
ket dum hoc l&n nhau de chien th^ng.
20
Hoa binh lap lai,
viec
hiidng ve lang xa lo cho
cupc
so'ng
ciia nong dan, han gan nhiing mat mat va phat trien
nong nghiep da dUde Dang va Nha
nU6c
tap trung giai
quyet. Qua thUc
tiin
tim toi chu dong cua nhan dan, cua
Dang, chiing ta da di den mot sU ehuyen doi cd ban la xoa
bo cd che quan ly tap trung bao cap, lay ho gia
dinh
lam

ddn
vi san xuat trUc tiep, chuyen doi
kinh
te hdp tac, da
dang hoa quan he
kinh
te, xay
diing
ddi
so'ng
van hoa, thUe
thi
Quy che dan chu d cd sd Tat ca da tao ra sii n6 hie va
sang
tao pho bien cua nong dan, giai phong manh me cac
tiem
nang san xuat. Ket qua that la to 16n, txi mot nufcic
thieu
lUdng thUc,
nxidc
ta da trd thanh mot
nxidc
xuat khau
gao
diing
thii
hai, thi! ba tren the
gidi!
Trong ket qua to 16n nay c6 noi dung quan trong la
niem tin vao trien vong phat trien, y chi phan dau

viidn
len cua tuing ho nong dan,
tiifng
eong
dong lang xa
diJde
hun
due va phat trien manh. Day Id cdi hon cua siC
phat
trien
cho den
hien
nay.
Dang ta lanh dao
eong
cuoc
doi mdi dat diide nhufng
thanh txixx quan trong, dUde the
gidi
thiia nhan va ton
trong.
NhUng Dang lanh dao khong phai tii minh
diing
tren
ra chinh
sach,
ehi thi cho dan thUc hien, ma chinh
sach
phai
song

trong long dan, bit nguon tvi sxi tim toi
sang
tao
cua dan, txi sxi doi hoi ve
cuoc
song
ciia da so' ma lanh dao.
NhGng net mdi
trong
eong
dong
lang
xa Viet Nam
t\i khi doi mdi: Cong dong lang xa Viet Nam da hinh
thanh tvf hang ngan nam nay. Day khong ddn thuan chi la
nhiing
ddn vi hanh chinh ma chu yeu la nhiing tap hdp
ngxidi
CO
ket tren mot dia ban c6
gidi
han n\ixi mot sxic
21
manh chung trong san xuat, trong sii dum boc lln nhau de
song,
trong s\i tim toi phat trien (nganh nghe, hoc hanh )-
Tat da ket due lai bang nhiJng truyen thong van hoa tich
tu
qua nhieu ddi, tham sau vao
tifng

gia
dinh,
tvfng ea
nhan trong cong dong. Co the noi day la
siie
manh cd sd c6
tinh
lieh
svL
on
dinh
trong ea mot qua
trinh
dxing
nxidc
va
gii3
nu6e
eiia dan toe Viet Nam.
• •
Tuy nhien, cong dong lang xa cl cac vung tren dat
nxidc
ta eung eo
khac
biet nhat
dinh.
Cac lang xa Bic Bo diide
hinh
thanh on
dinh

qua hang ngan nam, diidc bao hoc
bang luy tre xanh; trung tarn cua lang thUdng eo ngoi
dinh
cung v6i gieng
nxidc,
cay da, cong lang va mot so' dat cong
dien
Tat ca nhu mot sxi khep kin, txi quan rieng biet vdi
nhufng
ban sic, hudng
xidc
tUdng
ling.
Cac lang xa d Nam Bo mdi hinh thanh tren du6i 300
nam gan day. Da phan la ngUdi
ngheo
phieu tan, binh
linh,
nha nho cd han tim dat mdi lap nghiep. NhiJng
ngifdi
dan nay mang
theo
van hoa truyen thong lang xa tH Bkc
Bo vao hoi nhap vdi van hoa An Do, Khdme va hoan
canh
dat dai hoang da, kenh rach ch^ng chit de "khai sdn pha
thach" tao
dxing
cuoc
song

mdi day gian lao. Neu xet txl
truyen
thong, thi lang xa mien Bie la on
dinh
khep kin,
con lang xa Nam Bo la md
theo
kenh rach, sxi co ket lang
xa d day khong
chat
che, nhang sii
giao
lufu
manh hdn.
Con cae lang xa mien Trung la sU keo dai cua lang xa
Bic Bo va hdp
liTu
vdi lang xa Nam Bo. Day la than
chie'c
don
ganh, chuyen tai tat ea nhiing gi cua mien Bic vao
mien Nam va ngUde lai, qua day hap thu nhflng gia tri tieh
cue ta hai phia. Cu dan cae lang xa mien Trung ra B^e de
22
hoe, vao Nam de lap nghiep, do vay ho thUdng di dong hdn
la khep kin, ngifng dong.
Du
lang xa d ba mien eo
khac
biet, nhUng vin la lang

xa Viet Nam, eo nhflng cot loi ehung ben
viing
khong thay
doi.
Do la cong dong cua nhiJng con Hong
chau
Lac co ket,
dum
hoc lln nhau, chung long, gop
siic
de
triidng
ton trong
qua
trinh
dUng lang va
giii
nUdc. Dan eU cac lang xa mien
Nam
qua ehien tranh chong
Phap
va chong My lai
cang
dUde
CO
ket hdn nufa, mac du ke thu thUe hien moi am
mUu,
thu doan
nhkm
phan tan,

chia
taeh
Bic - Nam
nhUng nhan dan ta vin eo ket lai. Co ndi gap liie
chUa
chong gixi
dxidc,
moi ngUdi
riit
vao
rvfng,
quy tu lai, lap ban
thd
Bac Ho nhu Idi the quyet til de giuf nUdc,
giii
lang ,
khi
bet ehien tranh, moi ngUdi lai keo nhau ve lang cii sinh
song,
dum hoc nhau eiing lam an va xay dUng lang xa.
"TO
thud
mang
gi/dm
di md coi
Ngdn
nam
thumg
nhd dat
Thang

Long!"
Day khong phai la cam hufng nglu nhien cua nha thd
Huynh
Thien Nghe' ma phan anh eai hon cua ngUdi dan
mien Nam vdi dat nUde.
Nhiing
ai da
tifng
vao tan cac
xom dat mui Ca Mau mdi thay het sU phan
khdi
va niem
tin
sau sic cua nhan dan khi eo doan can bo txi Trung
Udng
vao. Khong phai b day eo gi "nong" ma la long dan
hudng
ve Trung Udng, ve coi nguon, ve eai chung cua dat
nude. Vi vay, xay dUng lang xa Viet Nam hien nay phai
thay dUdc sU thong nhat giiia eai rieng va cai ehung.
Khong ehu y den cai rieng se di bi ap dat, khong thay cai
1. Co t^i lieu
Viet
la Huynh Van
Nghe.
23
chung se kho xay dUng diJdc
theo
cac nguyen tac thong
nhat

tren toan dat
n\Xdc.
Qua bao nhieu thang tram cua lich sii, cac
cong
dong
lang xa Viet Nam vkn con do. Siic manh phat
trien
va ca
sii
tri tre cua nong thon ciing bat nguon tii day va qua day.
O day, chung toi muo'n nhan manh den cai chung d ca ba
mien cua dat
nu;6c
ve nhiing biidc phat
trien
mdi cua lang
xa Viet Nam hien nay qua nhiing nam doi mdi.
a. Tat ca cac lang xa deu lay hp gia dinh lam ddn vi
san xuat cd ban, chuyen doi manh cac hdp tac xa cu thanh
hdp tac xa dich vu cho cac ho san xuat, da dang hoa cac
hinh
thiic sd hufu va thanh phan
kinh
te. Co the xem day la
h\idc
ngoat
cd ban ve chat, tao dieu kien de khai thac cac
tiem
nang, lam cho san xuat phat
trien

nhanh va
cuoc
song
cua nong dan
dudc
nang cao dang ke.
b. Ngay nay d ca ba mien, ngUdi nong dan khong phai
san xuat cai minh can ma chu yeu hiicing vao san xuat cai
ma thi
triidng
can,
trijf
nhiing lang xa chiia c6
each
gi thoat
ra
diidc doi
ngheo.
Kinh
te hang hoa da thiic day sii
giao
liiu,
buoc
cac
cong
dong
lang xa phai tim
each
"md" ra moi
nganh, moi hudng. NgUdi nong dan luon luon phai

dong
nao, so sanh, tim toi chii khong the yen phan trong mot dia
ban khep kin va
cuoc
song
an bai. Trong cay gi, nuoi con
gi,
ket hdp lam them
nghe
gi, hdp tac vdi nhau
nhii
the nao
de
CO
dau vao, dau ra hieu qua nhat? 6 lang hay ra di tim
dat
song
mdi?
Ra Bic lam
nghe
xay dilng hay vao Tay
Nguyen trong cay
cong
nghiep
hoac
vao Ca Mau lam moc,
nuoi
tom?
Biet ndi nao lam
dUdc

mot
ngay
40.000
dong
thi
ching con ngan ngai gi ma khong di,
chang
c6 sU khep kin
24
nao
CO
the can
trci
dvidc, can thi keo ca gia dinh va ngifdi
than
cung di. Trong sU Ian toa
viidt
qua truyen thong khep
kin
nay cac "anh bo dpi" da c6 mat d khap cac chien triJdng
triidc
day la nhiing ngiidi tien phong. Nhieu quan nhan d
Bic
Kan c6 the hieu biet rat nhieu ve Tay Nguyen, ve vung
Dong Nam Bo, ve
dong
b^ng
song
Ciiu
Long Sii hieu biet

do
ngay
nay dang la yeu to' quan trong de mci rong t^m
nhin
cua cac
cong
dong
lang xa ra tren quy mo toan
quoc.
Han
che trong cac
cong
dong
lang xa Viet Nam hien
nay khong phai la truyen thong khep kin, sU an phan
ma chu yeu la thieu von, thieu siJ ho trd cua
cong
nghiep,
dich vu, thieu the che chung dieu
tiet
c6 hieu luc va hieu
qua, do la nhiing yeu to' gay can
trci
siic bat cua cac
cong
dong
lang xa. Tuy nhien, khong nen danh gia
tinh
hinh
nay chi qua 20% nong dan

ngheo
kho, it biet lam an ma
chia yeu phai qua 80% con lai. Cac
cong
dong
l^ngxa Viet
Nam se di len
nhii
the
nao?
Van de la phai kien quyet xoa
doi giam
ngheo,
dac biet tap trung vao nhiing ai biet lam
an,
biet phat
trien.
c.
Cong
nghiep va dich vu d cac
cong
dong
lang xa da c6
nhiing
bufdc
tien quan trong gop phan thay doi nhanh
chong
cuoc
song
cua cac vung que khong chi trong san xuat

ma ca moi mat van hoa,
tinh
than, nhan thOfc (dii con it va
thieu
sot,
chu:a
tUdng xiing vdi yeu cau cua nong dan).
Viec
diia vao san xuat cac giong cay, con mdi c6 nang
suat cao (lua, ngo, mia ),
thuoc
tru: sau benh, thuy Idi,
dien, niidc
sach,
bao ve moi
triidng,
giao
thong, y te,
giao
due, van hoa, thong tin hen
lac,
dang lam cho bo mat
nong thon
ngay
mot thay doi.
Tuy vln con nhieu bat cap trong Imh vxic nay, nhUng
so v6i nhufng nam 1980 va nong thon cua nhieu nU6c hien
nay, thi day la nhiing dong gop 16n trong
viec
doi m6i cac

cong
dong lang xa Viet Nam hien nay.
d.
Viec
thiic hien Quy che dan chu 0 cd set cung v6i sii
doi m6i ve chinh tri dang
diin
ra 6 cac
cong
dong lang xa
hien
nay, c6 the noi, la mot chu
triidng,
mot sU quyet tam
chien lUdc c6 hieu qua lay dong den tan chieu sau moi mat
cua ddi
song
nong thon hien nay. Dieu cd ban ci day la
chti
trUdng
tren
da dem lai cho
ngiidi
dan quyen ban bac, quyet
dinh
va giam sat tat ca nhiing gi lien quan den
cuoc
song
hang ngay cua ho.
T\J:

do dan den
s\i
can
thiet
phai doi m6i
hang loat nhiing quan he va the che
tiidng
iJng ve chinh
tri,
xa hoi va
kinh
te ci cac
cong
dong lang xa va keo theo
sU
doi hoi phai doi mdi manh hdn d cac cap huyen,
tinh
va
trung
lidng.
Ket
qua cu the la:
- Nong dan diidc thiic
tinh
manh me ve quyen lUc cua
minh
trong
cong
dong lang xa ciing
nhii

trong toan xa hoi
ta.
Khoang
80-90%
nong dan
tren
moi mien dat nii6c da
tham
gia hoc tap va
trien
khai
Quy che dan
chii
d cd scl.
Day la mot phong trao da thu hut va tao diidc s\l phan
khdi
trong
cong
dong lang xa ci Viet Nam. R6 rang la dan
tri
va y thufc, niem tin chinh tri ciia nong dan diidc nang
len
mot tam voc m6i. Nhd do da loi keo nong dan
vitdn
len
lam
chu va sang tao de xay dUng
cong
dong lang xa va dat
nxldc

cua minh.
- Nong dan da hit dau y thiic diidc quyen
\\ic
ciing
v6i
cac quy che cu the de thvtc thi quyen lUc do. Dieu nay
26
da thuc day manh me
viec
doi m6i phudng thiic va noi
dung lanh dao cua cap uy Dang ve
viec
thuc thi quyen
lUc nha nu6c.
- Nong dan trong moi
cong
dong lang xa da t\i ban bac
va quyet dinh gop von,
cong
siic ciing xay dUng them he
thong diidng,
triidng,
tram,
dien, nuf6c, nha d, kenh miidng,
tad
da phat
trien
mdi rong kh&p va nhanh
chong
ve cd s6

ha tang. Moi tiem nang deu diidc chu y
khai
thac
hdac
se
khai
thac. Mot
siC
huy dong xd hoi de tao siic manh chung
cho nong dan, nong thon that si/ dang dien ra vdi hieu qua
va.
trien vqng dang khich le.
- Can bo d cd sd lang xa khong the lam
viec
tuy
tien
va
long hanh, ma phai
nghe
dan, sat dan, lam theo y nguyen
cua dan. Phai
cong
khai
chii
triidng,
tai chinh, phai de dan
gop y, phe binh va kiem tra, giam sat. Cd the the che nay
m6i
hinh
thanh chiia chat che nhiing nong dan da y thiic

diidc va suf dung the che do nhxi mot
cong
cu quyen
liic
de
dau
tranh
c6 hieu qua
chong
nhiing hien
tiidng
tieu
ciic
trong
cong
dong.
- Tii nay trd di cac to chiic dang, nha niidc, doan the ci
lang
xa to chiic va
boat
dong khong phai diing
tren
dan ma
phai
la cua dan, do dan va vi dan. Trong do, dan biet, dan
ban, dan quyet dinh thiic hien va dan giam sat, kiem tra.
Viec
thUc hien Quy che dan chu ci cd sci dang dat ra
hang Idat van de doi v6i cac cfip, cac nganh, doi hoi doi mdi
nhieu

hdn, manh hdn, c6 hieu qua hdn. Dan chu 6 cd sci
khong chi la lieu thuoc kich thich
buoc
phai doi mdi manh
d
cac
cong
dong cd sd ma ca chd can bo va to
chOfc
ci cac cap
tren
cd sd.
Ket qua v6
cung
quan trong la dan chu c( cd sd dang
dvfdc
thuc hien v6i nhiing
bu:dc
di va phiidng thiic dan chii
hoa
theo
dinh hu6ng xa hoi chii nghia hien nay d nxidc ta.
Dan chu d "the
gidi
t\i do",
trCf
mot so
tinh
tiet
cu the, con

ve thiic
chat
chi la dan chii
nghj
vien, bao gom
nhiing
ngiTdi
do dan cii
nhUng
ve cd ban lai dai dien cho cac
ting
Idp
thieu
so' c6 dac quyen, dac Idi. Quyen
hanh
chi pho'i
thifc
s\i
nkm
trong
gidi
chu,
nha chinh tri va cac
quan
chiic
chinh phu ci moi cap va trong
tijfng
cong
viec.
Ngifdi dan

b^u
cil ngifdi dai dien
xong
thi dan
cung
mat quyen, quyen
do diidc
giao
cho ngiidi
khac
chijf khong con ci dan nuta. Dan
chu d cd sd ciia chung ta la phiJdng thiic thiic hien dan chu
cho da so, ngoai nhiing the che dan chu chung da c6 cua
nha niidc va he tho'ng chinh tri
tren
quy mo toan
quoc,
dan
chu d cd sd dem lai quyen hanh
triic
tiep cho
tiing
nguldi
dan
(trong
bau ctf
ciing
nhii
sau
bau'cii):

Quyen do, trUdc
he't la ve chinh
tri,
tii do Ian toa ra ta't ca moi
linh
vUc, moi
mat
cua ddi
song
xa hoi. Moi ngiidi dan, trong do c6 60
trieu
nong
dan nxidc ta trong kh^p cac
cong
dong
lang xa
so'ng
CO
quyen Idi, so'ng
trong
dan chu va
boat
dong
bang
cac the che tUdng dng se tao ra mot nen tang chinh tri
viing
chac
cho che' do xa hoi xa hoi chu nghia cua chiing ta.
Co the noi,
viec

thiic hien Quy che dan chu d cd sd la
xu
the chung cua
thdi
dai. Viet Nam da c6 the manh dan
thiic
hien
ngay
dan chu ci cd sd, dan chu cho da so' dii dieu
kien
kinh
te chUa that phat
trien
va dan
tri
chiia that cao.
Viet Nam do
hoan
canh tii nhien va lich sii da trd
thanh
quoc
gia dan toe tii rat sdm, gin ket moi ngUdi, moi
mien lai vdi nhau. Dan chu hoa
ngay
nay ciing the. Nhieu
28
niidc tren the gidi da c6 biidc di trong hai, ba the ky ve thUc
hanh dan chu, nhiing chu yeu dvfng lai d bau cii, d nghi
vien, con dan chu thiic sii,
triic

tiep cho da so'vin con la xu
hiidng
trong tiidng lai xa. Viet Nam c^n va c6 the thiic hien
diidc dieu do, du con nhieu kho khan, thieu sot, nhiing
chiing ta da lam diidc va se lam diidc nhieu hdn ciing vdi
sU phat
trien
hdn niia ve
kinh
te va van hoa. Dan chii hoa
CO
noi dung rong hdn, nhUng thiic hien manh me dan chu d
cd sd la net doc dao ciia Viet Nam hien nay. Thiic tien
chinh tri nay se diia den nhieu gdi mci cho chiing ta nghi
suy ve mot nen dan chu
theo
dinh hiidng xa hoi chu nghia
trong
nhiing biidc di tiep
theo.
d.
Cuoc
so'ng
cong
dong
lang xa Viet Nam trong thap
ky
qua da xuat hien mot hien tiidng mdi - do la
kinh
te

trang
trai.
Hien nay tren pham vi toan
quoc,
chiia c6 thong
ke chinh thutc, nhiing c6 khong
diidi
12.000
trang
trai
c6
quy mo
tii
2 - 3ha trd len va c6 nhiing trang
trai
c6
tii
100 -
1.000 ha trd len.
Hinh
thiic san xuat nay tap trung d
dong
bang
song
Cviu Long, mien
Dong
Nam Bg, mien trung du
Bac Bo va mot phan d phia tay va duyen hai Trung Bo.
Cac trang
trai

hinh thanh tii
boat
dong
san xuat hang
hoa
CO
hieu qua cua mot so' ho
nong
dan, can bg
hiiu
tri c6
kha nang
kinh
doanh
hoac
cac nha
kinh
doanh
tOf cac do
thi
den. Ket qua den nay la dang khich le khong chi ve mat
hieu qua san xuat ma no c6 anh hiicing tich
ciic
nhieu mat
doi vdi
cugc
so'ng
ci cac
cong
dong

lang xa. Co the khai quat
tren
nhiing mat sau day:
- Kich thich sii tim toi vUdn len lam giau b&ng san
xua't,
kinh
ddanh.
29
if:
- Tap hdp difdc von vao san xuat, thuc day
kinh
te
hang hoa va chuyen dich cd cau
kinh
te, che bien nong san,
khai
khan dat hoang
- G6p phan giai quyet
cong
an
viec
lam cho nong dan.
- Tap trung diidc dat dai, von heng vao nhutng ndi lam
an
CO
hieu qua.
Tao diidc mot trang
trai
khong phai la dieu dl, nhiing
tao

dUdc
mot trang
trai
lam an c6 hieu qua cl mot
cong
dong
lang xa se tao dieu kien tot cho
viec
phat
trien
cong
dong
lang xa. Vi v^y, khong nen vi it nhieu han che va
nhiidc diem cua mot so' mo hinh trang
trai
hien nay ma
phu
nhan ca mot xu hu6ng cua sU phat
trien
kinh
te hang
hoa rat dang khuyen khich.
Nong thon nxidc ta dang di len v6i cac thanh qua va cac
mo hinh nhu
tren,
nhiing rat tiec cac
cong
dong
lang xa
dien hinh cho sU phat

trien
con it, chi chiem tren
dif6i
10%
cua tat ca
cong
dong
lang xa trong ca nif6c. Su phat
trien
it
6i
do da lam hoc 16 ro rang nhiJng thieu sot, bat cap, va
dang dat ra hang loat nhiJng van de m6i ci cac
cong
dong
lang xa. Khong y thiic ro ca mot he thong van de trong
linh
vxic nay thi sU phat
trien
se chi3ng lai va he qua tieu cxic se
kho lUdng.
Thii
nhdt, dii c6 nhiJng
bucfc
phat
trien
dang ke,
nhUng nong thon va da so cac
cong
dong

lang xa Viet
Nam ve cd ban vin nam trong trang
thai
kinh
te tut cap,
i\l
tiic.
Nhiing vung san xuat lua, cao su, ca
phe
hang
hoa con it, hieu qua con thap. Ty suat hang hoa trong
kinh
te nong thon con rat thap, mile
song
vat cha't ciia da
so' nong dan trong cac
cong
dong
lang xa chifa that sU
30
viidt
qua
ngheo
kho so v6i nhieu
nU6c
tren the gi6i. Tuy
nhien,
ndi nao chufa c6 dieu kien phat
trien
san xuat hang

hoa thi nen lam
theo
hu6ng "trung nong hoa" dai bo phan
dan cu: con hdn la vay vo'n bat
chap,
don dat, thay doi cd
cau tuy
tien,
lam mot
each
6 at, mu quang, va hau qua se
la
sU pha san cua so
dong
nong dan vdi nhiing hau qua
tieu
ciic to 16n. Khong bao thu nhUng can biet di
tiing
bade,
thtf
siic
tifng
bifdc de vCfa phat
trien
vCfa c6 on dinh
tildng
do'i. Day manh phat
trien
san xuat hang hoa la cln
thiet,

nhUng day nhanh mot
each
mu quang thi hai nhieu
hdn
Idi, da so' nong dan hi ban cung, phan hoa, bat binh
dang xa hoi se manh hdn trong khi chiia c6 luc va cd che
dieu
tiet
hutu hieu.
TM
hai, cac
cong
dong
lang xa san xuat hang hoa
dang gap mot
trci
ngai 16n la thi trUdng trong va ngoai
na6c.
Hien nay ca phe, mia, dau xanh nhieu nam xuo'ng
gia, cao su ciing trong
tinh
trang do. Cac lang
nghe
khong
ban
dUde
san ph^m, gia lua gao dOi c6 tang nhiing khong c6
Idi
cho nong dan, vi gia hang
cong

nghiep, dich vu tang cao
hdn.
Ngoai ra, do chiu sii doe quyen ve gia mua va gia ban
cho nen nong dan con bi hien
tiidng
ep gia.
TM
ha, sii chuyen doi cac hdp tae xa chu yeu nh^m
giiip
kinh
te ho gia dinh di vao san xuat hang hoa va
chong
dd v6i sU len xuong bat thiidng cua thi trUdng. Sii chuyen
doi nay la v6 ciing quan trong, nhiing con gap nhieu kho
khan
ve thi
trifdng,
von, kha nang
kinh
doanh. So' hdp tac
xa thiic hien diidc chiic nang dich vu dau vao va dau ra cho
san xuat ho c6 hieu qua con rat it. Da so hdp tac xa hi 16,
khong
CO
vo'n, khong c6 kha nang
kinh
doanh, lao vao lam
31
nhiing
viec

khong dang lam, khong the lam
hoac
chi
chuyen doi c6
tinh
hinh thiic ben ngoai,
song
lay lit, chd
doi
hoac
quay lai thu le phi cao
hoac
khong dang c6 tren
dien
tich
canh
tac cua cac ho nong dan de nuoi bo may
quan ly hdp tac xa.
Thii tii, cac ho san xuat chu yeu la khai
thac
tai
nguyen tu nhien vdi lao dong thu cong,
viec
sii dung cong
nghe
mdi con qua it. Do do, san pham lam ra khong du
siic
canh
tranh, khong ban diidc
hoac

ban v6i gia thap.
Nhiing
dien hinh phat trien gkn v6i cong
nghe
mdi
nha mot so' xa ci huyen Chd Mdi
tinh
An Giang, da hinh
thanh han mot
viing
cong nghiep, mot so' xa thuoc huyen
Tho't No't,
tinh
Cin Thd hinh thanh mot vung nha may
danh bong gao xuat khau, mot so xa lam cd khi d Nam
Dinh,
lang do go Dong Ky (B^c Ninh) da c6 san pham tieu
thu
kh&p trong
nu6c
va xuat khau, mdi chi la nhiing so'
lUdng
nho be. Ca nUdc hien c6 800 lang nghe, nhung
nhiing
lang
nghe
diing
viing
diidc trong cd che thi
triidng

con qua it. Ngoai ra, cac ho nong dan phan Ictn di vao
phat trien san xuat
theo
kieu tU phat, manh ai nay lam
nha nha trong mia, thuoc la, san xuat xi mang,
gach,
bia, khi bi thua 16 thi nong dan la ngUdi phai ganh
chiu.
Do la chifa ke den
viec
lam 6 nhiim moi
triidng
trim
trong
do
each
lam cong nghiep tCiy tien tren.
Cong nghiep va dich vu da vao nong thon nhUng vdi
quy mo va
each
thiic nhu hien nay thi nong thon v^n
chua
thoat khoi san xuat tii cap tu tuc. Tinh trang nay khong
giai
quyet manh hdn, kip
thdi
hdn thi lao dong nong thon
thieu
viec
lam ngay mot nhieu; thu nhap thap; thi trUdng

32
trong
niidc khong mh rong; siicmua cua nong dan giam,
san pham cong nghiep tii thanh pho' se \i dong. Dieu nay se
anh hiidng trUc tiep tdi qua
trinh
cong nghiep hoa, hien
dai
hoa nong nghiep, nong thon.
Thi2
nam, la
viec
lam cho lao dong b cac cong dong lang
xa. Hien nay, mac dii da c6 mot so chiidng
trinh,
dii an tao
viec
lam cho
ngiidi
lao dong, nhiing day vin la van de bilc
xuc so mot d cac cong dong lang xa. Hdn 70% lao dong niidc
ta dang b nong thon va ho chi lao dong dUdc 60 - 70%
thdi
gian
cQ/the
lam viec. Co the xem
nhii
30% lao dong nong
thon
chiia c6 cong an

viec
lam. Con so nay hien nay da la
tren dudi 10 trieu
ngiidi.
Nhiing vCing c6 cd
gidi
hoa kha hay
vung
mdi hinh thanh khu cong nghiep, dich vu thi chiia bie't
diia
lao dong dU thufa di dau. Co ndi
ngiidi
lao dong chi con
lam
viec
dudi 1/2
thdi
gian trong nam. Hang loat van de
kinh
te - xa hoi b nong thon dang dat ra mot
each
gay git.
Nong
dan ra thanh thi, vung nay
chay
qua vung
khac
gay
nhieu ro'i loan va ach t^c ve mat quan ly xa hoi.
Trong luc do

viec
dao tao
nghe
cho nong dan chiia diidc
quan tam dung mile, nong dan kho diidc tuyen vao cac khu
cong nghiep va ciing kho c6 the md rong nganh
nghe
mdi b
cac cong dong lang xa.
TM
sdu, tuy da thiic hien dan chu d cd sd, da diia vao
cac cong dong lang xa mot luong sinh khi mdi, tao nen mot
dong liic manh me cho sii doi mdi moi
boat
dong b day,
nhUng
viec
trien khai tren mdi that sii
diin
ra b nhiing
cong dong c6 doi
ngii
can bo cd sd c6 dii nang
liic,
trinh
do
dap
ling
yeu cdu,
kinh

te cua cong dong b do dang phat
trien.
Nhiing ddn vi
nhxi
the con rat it.
33
Qua
trinh
thiic hien dan chu d cd scl dang hoc 16 nhieu
thieu
sot: doi ngu can bo con bat cap, nhat la con chUa
thong
suot trong nhan thtfc de hanh dong
nhil
cong cu
phuc vu dan. Dan chu 0 cd sci dang trien khai, nhUng cac cd
quan chile nang cap tren chUa c6 sU chuyen doi tUdng
ling,
dieu
nay that sU dang can trcf qua
trinh
dan chu hoa ci cac
cong dong lang xa. Thu tuc con nhieu phien ha, tham chi
v6 ly.
Vi
vay, dan chu cd scl chi dat hieu qua tot khi no diidc
thuc thi thong nhat d ca cd quan lanh dao quan ly va ci ca
cong dong dan cU.
Ben canh do, trong qua
trinh

thilc hien siJ doi m6i tong
the cac cong dong lang xa, nhieu dia phUdng chiia xac
dinh
ro
rang vi tri bao quat cua van de dan chu ci cd sci, c6 nhieu
ndi
dUdng
nhii
bi hoa tan vao cac phong trao
khac
nha
phong
trao xay dUng
xa,th6n
van hoa, xoa doi giam ngheo,
dan
so - ke hoach hoa gia
dinh,
v.v Hien nay ci nhieu ndi,
quy
che dan chu nhu mot luong gio nhe
thoi
qua va dang
yeu dan.
Quy
che dan chu ci cd sci da ban hanh mdi neu ra cac
quyen dutdc ban bac va quyet
dinh
cua dan, nhiing chUa c6
che tai do'i v6i can bo khong thuc hien nhiJng quy che do.

Do vay, khong it can bo thUc hien quy che nay mot
each
tiiy
tien theo y
minh.
Thii bay, ve mat nhan thilc tu tUdng, the che to chiic va
can bo deu con rat yeu, bat cap ve nhieu mat:
trinh
do hoc
van
cua can bo lang xa
chii
yeu la het cap II, can bo chuyen
nganh thieu, tham chi khong c6;
cuoc
song ngheo kho, phu
cap it; thieu nhQng the che
hviu
hieu rang
buoc
hoat dong
34
cua can bo. So'
dong
con lam viec
theo
kinh nghiem; mot so
can bo con bieu hien thieu dan chii. Nhieu sai sot cua can
bo da
diJdc

kiem diem, phe binh nhiing v^n tai dien. Vi vay
cin phai c6 siJ
thay
doi manh ve the che, to chiic bo may
chii
khong chi dufng lai 6 sU thiic tinh tifng liic ve dao diic.
Dao diic can bo la yeu to cd ban, nhUng tU no mdi chi la
dieu kien can chii chiia la dieu kien du de doi m6i. ,,
TIL
MOT SO
KIEN
NGHI
VA
GIAI
PHAP
Moi van de cua sii
phat
trien deu c6 biidc di cua no,
khong the bi quan hay voi va diidc. Nhiing ve cd ban phai
vach ra cho diidc nhiing nguyen tic chi phoi ci
tang
triic
tiep
nhat
cua hanh
dong.
- Qua trinh thiic hien Quy che dan chu ci cd sci^ chii yeu
m6i dien ra
tren
linh viic dan ban va giai

quyet
dong
gop
xay diing cd sd ha ting ci lang xa. Con ve mat
dong
gop xay
diing quyen lam
chii
cua dan, sii doi mdi to chiic
dang
va
chinh quyen cd sd chiia diidc thiic hien manh me va c6 hieu
qua. Hien tUdng long quyen, vi pham phap luat,
tham
nhiing cua mot so' can bo vin dien ra khong it hdn triidc
khi
thiic hien Quy che dan chu, mac dii quy che nay da
thiic hien diidc ba nam, Trung Udng
cvL
nam
doan
can bo di
kiem tra d cac tinh, huyen thi nhieu ndi con boc 16 nhiing
1. Quy che dan chu cl cd sd la goi tat cua Quy che thUc
hien
dan
chu
ci xa,
phUdng,
thi tran. (Xem:

Nghi
quyet
so 45/
1998-UBTVQH
10 cua Uy ban
ThiCdng
vu
Quoc
hoi
ngdy
26-2-1998
ve
viec
ban
hanh
Quy
chethUc
hien
dan
chit
cl
xa,
phvCbng,
thi
tran).
35
thieu
sot, vi pham dan chu ve nhieu mat. Va hien nay
tinh
hinh

dang toi te hdn: can bo cac cap dUdng
nhiJ
dang bo rdi
van de dan chii d cd sd.
De thuc hien Quy che dan chu d cd sd tot hdn can phai:
Mot Id, tap trung tri tue hdn nuta cho
viec
nghien
ciiu,
tong ket nhufng van de cua nong dan va nong thon trong
dieu kien hien nay, c6 so sanh v6i nhieu
nu6c
khac. Tranh
sU do d\l, mo mam keo dai,
tranh
s\i
chong
cheo,
phan tan
ve chu
trifdng,
chinh
sach,
ve to chiic, dao tao can bo.
O
nadc
ta hien nay c6 rat nhieu cd quan nghien ciiu ve
nong thon nhUng khong tap trung thanh mot moi. Ket qua
nghien ciiu thUdng la nhiing mang rdi, it c6 sii phoi ket
hdp. Tham chi c6 cd quan nghien cilu ton kem nhieu

kinh
phi
nhUng ket qua chi lap lai nhvJng dieu da biet, ho khong
noi
sai dieu gi ca, nhUng khong c6 ich cho ddi mdi trong
thUc
tiin.
Vi
vay, can to chiic mot he thong nghien ciiu ve nong
dan, nong nghiep va nong thon, vdi bo phan dau nao chuyen
trach
do Trung lidng Dang hay Chinh phu lap ra, c6 trach
nhiem dat ra yeu cau nghien cilu v6i cac nganh, cac cap va
cac ddn vi khoa hoc. Sau do tong hdp lai de xuat v6i cac cap
lanh
dao. Tranh
viec
khong nghien ciiu chi thUc hien tong
ket
kinh
nghiem hang ngay; cung
tranh
viec
nghien cutu rdi
rac khong tap hdp thanh chinh the de manh dan doi mdi.
Nong thon, nong dan, nong nghiep la mot dia ban tao
the manh ve xuat khau, ve hiicfng
cong
nghiep hoa, hien
dai

hoa, ve md rong thi trUdng noi dia cho s\l phat
trien
ciia dat nxidc trong the ky XXI, vi vay can phai diidc nghien
ciiu
CO
he thong, nghiem tuc va c6 chieu sau. Hdn
niia,
chiing
ta da lay ho nong dan lam ddn vi san xuat
triic
tiep,
thay
doi hdp tac xa
theo
hiidng dich vu va diia Quy che dan
chu ci cd sd vao cac
cong
dong
lang xa
tiic
la chung ta di
den
ting
sau hdn, tap trung hdn nhCing van de ciia nong
nghiep, nong dan va nong thon niidc ta khi di vao
cong
nghiep hoa, hien dai hoa.
Rat tiec, da va hien c6 khong it can bo lanh dao va chi
dao cua chung ta chifa thong nhat hay chiia hieu biet tam
chien lufdc cua van de,

chay
theo
tiing
cong
viec
rieng re,
tham
chi mUdn
viec
hoat
dong
d nong thon de lay tieng,
lay thanh tich nen dan oan ghet. O day, van de nhan thiic
lai,
nhan thiic mot
each
khoa hoc va thong nhat nhan
thiic
se la con dildng doi mdi nhanh hdn, it sai sot hdn so
vdi
hien nay.
Hai
Id, dieu gi la sii can tr6 chii yeu cua sii phat
trien
manh hdn cac
cong
dong
lang xa Viet Nam hien
nay?
Phai

chang
cd che Dang lanh dao - Nha niidc quan ly - nhan dan
lam
chu chUa difdc the che hoa mot
each
c6 hieu qua d cac
cong
dong
lang xa, ndi vin con mang nang
tinh
chat cua
mo hinh cii triidc day, no v&n con quay cac
vong
quay cua
no
Cling
v6i cac san pham khong
theo
dUdc
yeu cau phat
trien
hien nay.
Dieu chung toi muon de cap d day la khi ngUdi dan
diidc phat huy quyen lam chu thiic sU thi nhiing can bo c6
chiic,
CO
quyen c6 the sii dung quyen
liic
cung v6i bo may
diidc

giao
de
miiu
cau Idi ich ca nhan, long quyen, vi pham
luat
phap, ap che nhan dan. Da qua nhieu ddt cung co',
xay dung dang bo va chinh quyen cd sd nhiing
tinh
hinh
chxia
cai thien
dUdc
nhieu. Hien nay c6 khong it can bo
Dang va Nha nxidc vi pham Idi ich va quyen lilc cua dan de
mUu
cau Idi ich ca nhan. Quyen lUc
giao
cho nhUng ho
khong bi kiem
soat,
sai pham chUa bi phat hien va
triing
tri
kip
thdi.
Lam the nao de dan that sii c6 quyen va kiem
soat
dUdc
quyen lUc diidc
giao

cho cac ca nhan can bo cua Dang
va Nha
nU6c?
Trong cac
cong
dong
lang xa, bo may cua Dang va Nha
nxidc tiep xuc triJc tiep vdi dan va do do, quyen lam chu ciia
dan cl day phai
dUdc
thiic hien ro rang,
triic
tiep.
Cac
cong
dong
lang xa phai xay dUng mo hinh
theo
quan he dan la ngUdi chu quyet dinh, la ngUdi kiem tra,
giam sat va lUc Ivfdng txi quan thUc thi
cong
viec
ciia chinh
minh.
Cd quan, can bo cua Dang va Nha nxidc la
cong
cu
ciia dan de thUc hien qua
trinh
do. TrCf nhuing

hoan
canh
CO
tinh tinh
the' dac biet, con khong c6 ngoai le nao ca.
Tijfng
hxidc, phai
theo
nguyen t^c do, neu khong chiing ta
se khong thoat
dUdc
vong
quay
cua chii nghia quan lieu,
dac quyen, dac Idi chi phoi.
O day vai tro, chijfc nang va trach nhiem ciia dang uy
va chi uy d xa, thon c^n phai xac dinh ro la:
- Cap uy cd sd lang xa khong phai la cd quan dinh ra
chinh
sach
ma lanh dao lam cho chinh
sach,
luat
phap
tu:
tren
thong
suot
den dan, de dan biet, dan ban va thUc hien.
- Cap uy cd sd cua Dang khong c6 chile nang nha

nU6c,
moi
viec
lien quan den dan, cap uy lanh dao thong qua con
dUdng chinh quyen vdi cac the che, luat le nha
nu6c.
Dang
giao
due, dao tao can bo de dan lUa
chon
vao cac cd quan
chinh quyen. Chinh quyen manh
tile
la Dang manh.
38
- Cap uy lanh dao de cho bo may to chile va can bo
khong
dUdc
long quyen, ilc hiep dan, vi pham Quy che dan
chu d cd sci Cap uy dang to chile va lanh dao bo may
kiem tra sao cho no c6 quyen han doc lap, kiem tra tat ca
va nhat la kiem tra hoat
dong
cua can bo, dang vien. Tat
ca nhufng sai sot ciia can bo thi dang uy, chi uy phai la
ngUdi chiu trach nhiem trUde tien. Dang bo phai
giao
due,
dao tao, tap hdp doi ngu dang vien thanh nhiing ngUdi eo
dao diic va tri tue tieu bieu ciia lang xa. Can bg, dang vien

song
va lam
viec
nhxi nhiing tam gUdng cho
cong
dong
dan
cu:, nhu
linh
hon
song
cua xa, thon.
Van de ccf ban can doi mdi la: Dang uy, chi uy xa, thon
lanh
dao dan, nhifng khong quyet dinh thay dan, ma tong
hdp de xuat de dan biet, dan ban va quyet dinh trUe tiep
hoac
qua Hoi
dong
nhan dan xa. Dang
giao
due va dao tao
can bg, dang
vien'de
qua hiu cii, dan
chgn
vao cac chile vu
can thiet. Tilng dang vien va tap the dang bg phai giidng
miu
de tap hdp nhan dan vi muc dich phat

trien
tien bg.
Day khong phai la
buong
long sU lanh dao ma la sxi thay
doi phiidng thilc lanh dao c6 hieu qua hdn cua dang bg cd sd
theo
hudng xay dUng quyen lUc cua dan
til
cd sd.
- Hgi
dong
nhan dan xa phai
dUde
dan bau
chgn
that
sil
theo
tin nhiem cua dan. Trong thilc te, bau eil Hgi
dong
nhan dan, da so dildc dan b^u la nhiing ngildi tieu bieu
nhu
Dang uy
mong
muon. Y Dang va y dan thong nhat tH
muc dich, til nhan dinh ve con ngiidi. Nhiing sai
lech
la
khong dang ke va di khie phue. Hgi

dong
nhan dan phai
la
ndi ban bac thau dao ve
viec
thilc hien cac chinh
sach,
luat
phap
m tren diia xuong, giam sat hoat
dong
cua Uy
39
ban nhan dan xa va de xuat cac
sang
kien chu
dgng
d cd sci.
Dang uy de xuat y kien cua minh va lanh dao sao cho Hoi
dong
nhan dan ban bac, tham dinh va quyet dinh. Lanh
dao chinh tri la khdi day
sang
kien,
tinh
chu
dong
va thiJc
hien quyen liic nha nxidc, chU khong phai lam thay, quyet
dinh

thay.
- Xa la ddn vi hanh chinh cd sd, nhUng ci day da va
dang bat dau qua
trinh
t\i quan
ngay
cang
dUdc
mcl rong.
Thon (lang) la ndi thiic hanh chvLc nang hanh chinh cua
xa nhu: thu thue, thUc hien cac nghia vu do'i vdi nha
nxidc con lai, no chu yeu la ddn vi tii quan. V6i
tinh
chat
tu
quan do, thon can c6 cd che txl quan ro rang. Van de cd
ban
dUdc
dat ra cl day la khong chd nha nxidc lam cho
minh
ma chu yeu minh phai txl lam My
cung
v6i sii h6 trd
cd the cua nha nxidc. Tinh chu
dong
cua thon phai
dUdc
nhan manh trong quan he nha
nUdc
va nhan dan ciing

lam.
Do do,
viec
dan ban, dan quyet dinh, thxic hien va
kiem tra phai la nguyen t^c cd ban trong toan bo to chiic
va
boat
dong
cua cac cd sd dang, trUcing thdn va
doan
the.
Tat ca deu khong diing tren dan ra lenh, ma la tao dieu
kien
cho dan hieu, dan ban va dan quyet dinh. Trxidc day
lanh
dao la quyet dinh tat ca con bay gid lanh dad la lam
cho dan txl quyet dinh, va dan giam sat, kiem tra can bd
lanh
dad, quan ly mot
each
trxlc tiep. Phai c6 cd che de
can bd bao cao
boat
dong,
thu chi va nhiing sai sot
cong
khai
trU6c dan, chiu sii phe binh gop y cua dan. Day la sU
thay doi phUdng thiic lanh dao cua Dang va cd quan
cdng

quyen
ngay
til thon xom. Kho khan trong
viec
thUc hien
phUdng thiic nay con khong it do mat hkng dan
tri,
trinh
40
do can bo Nhieu ndi dxia vad nhiJng kho khan nay de
khong lam hay lam qua loa roi bo qua, nhiing nhieu ndi
vkn
quyet tam lam,
hoac
lam tving
bu:6c
theo
phadng thiic
do, tham chi lam thiidng xuyen tao thanh nep
sd'ng
van
hda - chinh tri ciia thon x6m.
- Bau trUdng thdn hien la van de quan trong trong xay
dung thon lang txl quan. Lam the nao chqn dung
ngUdi?
To
chiic dang dxi kien, dem trao doi v6i cac
doan
the roi lap
danh

sach
dxla ra dan ban. Do la
each
lam von da c6. Co
the thUc hien
each
m6i, xac dinh xem da so' dan that sxl
muo'n ai? Phat phieu tham do cho
tiing
ho de ho the hien y
muon chqn ai, va tong hdp lai nhiJng ngiidi nhieu phieu
nhat,
chqn 3 bau 1, hay 5 bau 3 (sau khi ban bau cii do
chinh cd sd dang chu tri neu tieu chuan cua ngUdi diidc
bau). Dieu nay khich le difdc Idng tiJ tin chinh
tri,
khich le
dUdc
y thijtc lam chu cua nhan dan hdn la
each
lam cii. Ket
qua dd cho thay y dinh cua dan khong
khac
v6i y dinh cua
Dang. Trong trUdng hdp bi thvf, pho bi thxi chi bo hay dang
vien khdng
dUdc
dan de cxl,
hoac
c6 nhiing khong diidc bau

thi
phai xem day la dieu binh thufdng cua ddi
song
chinh
tri
- xa hoi. Neu
viec
bau cxl do khong chinh xac, dan se
thay qua
cong
viec,
se phe binh, se thay doi nhan dinh cua
minh.
Neu
viec
bau do la
chon
diing ngUdi thi cd sd dang
phai
xem lai, tai sad da sd' dan khong tin nhiem cac bi
thii,
pho bi thxl hay dang vien cua minh? Phai txl y thiic lai,
phai
tim ra nguyen nhan de stfa doi, nghiem kh^c trong
xay diing, chinh don Dang. Lay sii tin nhiem, lay quyen liic
cua da so' lam thiidc do ban dau ve pham chat, nang lUc
lam
viec
cua chi bo Dang, can bo
doan

the va
triidng
thdn.
C^n manh dan lam, mb ra nhiing
each
lam mdi de
dan tap
song
trong dan chu va bSng dan chu. Dieu nay
dan dan se trO thanh thoi quen, nep
song
binh thUdng va
la
siic manh rat cd ban de
phat
trien nong thon
Viet
Nam.
Hdn nvia, silc manh nay doi hoi phai c6 nhflng thay
doi,
lam Ian toa sU chi pho'i cua the che dan chu,
buoc
cac
cd
quan, can bo huyen,
tinh,
ngay
cang
phai doi m6i
nhanh chong hdn.

Trong
Quy che dan chu ci cd scl, can c6 them mot so
dieu mang
tinh
che tai doi vdi can bo. Dan doi hoi quyen
dan chu, nhilng can bo khong thttc hien thi
sao?
(Trong
cac hUdng
xidc,
quy
xldc
lang xa mdi lap ci nhieu ndi, phan
quy dinh cho can bo cung khong c6 - thUdng la quy dinh
cho dan!). Hien tudng can bo vi pham Quy che dan chu
hien da c6 va c6 nhieu. Dan chu d cd sd ton tai bing
quan he dan - can bo. Can bo vi pham thi dan thiic hien
dan chu vdi ai? Phai hit
buoc
va trCfng tri nhutng can bo
khong thiJc hien, vi pham Quy che dan chu ci cd sd. Dan
chu d day khong con la y
tilcing
dao diic ma la the che
nha nxidc bat
buoc
moi ngUdi phai thtfc hien. Co the va
can dUa cd che dan chu ra
Quo'c
hoi ban de

nang
thanh
luat
phap
lau dai thay vi chi la nghi dinh tarn thdi cua
Chinh
phu.
Van
de dan
chii
d cd sd c6 y nghia chien lUdc to 16n tren
quy mo toan
quoc
va s\l
phat
trien lau dai cua dat nU6c.
Viec
de ra va ihxlc thi chien lUdc nay cua Bp Chinh tri va
Chinh
phu la mot quyet dinh chien lUdc
sang
suot
va la
mot
bu6c
di cd ban trong doi mdi ddi
song
chinh tri ciia
Viet
Nam.

42
Nhilng
rat tiec trong cong tac ly luan, tu tUdng
chua
trien
khai kip thdi v6i tam quan trong cua van de. Trong
nhieu nam qua, viec tuyen truyen dan chu d cd sd con it
tren cac phuldng tien thong tin dai chung, tham chi con rdi
rac, khong tap trung. Cac cd quan nghien
cilu
hau nhu
chUa di sau ve van de nay, chUa c6 cac cong
trinh
nghien
ciiu
CO
chieu sau tUdng ving.
Ve
mat to chiic, trien khai, nhieu nganh, nhieu cd quan
chula vao cuoc, v\ia khong t\l minh thxlc hien dan chia trong
cd
quan,
viia
khong that siJ tham gia thuc day dan chu
ci
cd
sci.
O cap
tinh,
huyen khong it ndi lam qua loa nh\i mot

chien dich roi de lang xuo'ng, md dkn.
Khong
nen xem "dan chu ci cd sd" nhu mot phong trao
ben
canh
cac phong trao van hoa, dan so', y te, tao cong an
viec lam ma phai xem no la cai nen, la phUdng thiic cd
ban de dan quyet dinh lam tat ca nhiJng gi can thiet cho
cuoc
song
ciia ho, dong thdi cung la cai nen, la phildng thiic
cd
ban de doi mdi to chiic Dang, chinh quyen, doan the d cd
sd lang xa.
Chinh
vi the, thxic hien dan chu khong nen chi don vao
viec huy dong dan xay dUng cac cong
trinh
ha tang cd sd,
ma quan trong la lam cho dan that s\i trd thanh ngUdi chu
de xay dvtng cong dong lang xa, trong do c6 viec doi mdi he
thong chinh tri va dao tao,
sang
loc can bo.
De nghi Trung Udng Dang dUa van de dan chu ci cd sci
ra ban ky
ci
Dai hoi Dang
hoac
mot ky hop cua Trung Udng

va
cuoc
hop
Quoc
hoi gan
nhat
de Chinh phia tdng ket va
trien
khai dan
chii
nh\i mot the che bit
buoc
thifdng xuyen
trong cac cd quan va cong dong cd sd. •
Ba
Id, hien nay
trung
binh moi xa c6
5.000
-
7.000
dfin,
so' xa
CO
15.000
-
30.000
dan cung khong it. Neu vUdt con
so
5.000

-
7.000
thi nen chia ra. Thon cung chi nen c6
tren
dudi
1.500 dan. Chia xa, thon khong chi can cd vao dan so'
ma con dUa vao dia
hinh,
quan he xa hoi - van hoa, ket cau
nghe
nghiep, v.v NhUng quy mo dan so'vin la yeu to chi
phoi
cd ban.
Rong
qua, dong qua se
viidt
gidi
han "ddn vi cd
sd" va
trinh
do ciing
nhii
thdi
gian lam
viec
cua can bo cd
sd. Moi
viec
deu don xuo'ng cd sd se de hi bo qua hay lam
qua loa.

Can nang cao trach nhiem ca nhan cua can bo trong
cac cd quan lanh dao quan ly cap lang xa va ca cap
tren
lang
xa do'i vdi quyen dan chu ciia nhan dan. Neu khong,
khi
quyen Idi cua ngUdi dan hi xam pham thi dan khong
biet
doi hoi sU bao ve tii dau. Chay den ndi nay lai hi day
qua ndi kia,
hoac
den dung ch6 roi v^n hi "de xem lai"
hang nam.
O mot so' dia phiidng s\i long quyen, tham nhung
khong con
dijfng
lai d
nhiing
cd quan hoat dong trong Imh
vUc dat dai, tai chinh ma da Ian sang cac nganh
giao
due,
van
hoa, y te va ca
viec
c^t xen
kinh
phi xoa doi giam
ngheo,
cho'ng

thien
tai lii lut, trd cap
thiidng,
benh
binh,
gia
dinh
liet
si Nhieu vi pham da khong hi phat hien kip
thdi
va khong hi
triing
tri
nghiem khSc.
Tai
sao nhieu vu
viec
tiTdng tu keo dai ma lanh dao
van
khong biet,
hoac
biet roi lai bo
qua?
Tai sao thanh uy,
tinh
uy, huyen uy, dang uy khong biet, nhat la khi da c6
ddn
thxi to giac, khieu kien cua
dan?
"Mot

viec
nho" diJdc
bo qua, thi se tao ra nhiJng sai pham Idn hdn.
44
Muo'n
giai
quyet van de nay,
triidc
het phai xac
dinh
day la
thii
giac noi xdm nhxt Chu
tich
Ho Chi
Minh
kh^ng
dinh,
la nguy cd lam tang moi nguy cd khac ma dat nifdc ta
dang phai dUdng dau. Ndi nao, cap nao c6 nhieu
tieu
c\ic
thi
thUdng trUc cap uy (triJdc het bi thu) va thu tradng ddn
vi
phai chiu trach nhiem ca nhan (tuf chiic den
each
chile).
Neu dong 16a hay cung vi pham thi phai
truy

to'
trifdc
phap
luat.
Phai xay diJng cho dUde he tho'ng giam sat, kiem tra
tif
phap vufng manh, hoat dong eo quyen han doc lap vdi
cac cd quan va ca nhan thUe
thi.
O huyen Tanh
Linh,
hay
Do Sdn trade day, cd quan t\i phap, thanh tra, kiem tra
biet
sU
viec
nhiing
chi
diing
ngoai, muo'n thue hien chiic
nang thi phai
thinh
thi chinh ngay
nhiJtng
ngUdi phai bi
kiem
tra. Chinh cd che nay da
triet
tieu
hieu

\\ic
cua cac cd
quan chile nang.
Chilng
nao cd quan
tii
phap, thanh tra, kiem tra khong
hoat dong doc lap theo chile nang phap
dinh
thi
viec
cho'ng
long quyen va tham nhung khong the thanh
cong.
Van de cd
ban d day la quyen
liie
nha nifdc phai diide tap
trung,
nhUng
chinh
vi the phai bi kiem
soat
chat che. Quyen
lilc
tap
trung
trong
tay cac ca nhan va to chile ma khong bi kiem
soat

chat che se ehuyen thanh quyen luc phe nhom, ca nhan doe
doan, doe quyen,
milu
cau
nhiing
Idi ich vi ky, doi nghich lai
quyen Idi cua dan. Khong it
triidng
hdp cd quan quyen
lilc
nhan
danh Nha nUde eifdng bile, ap dat de chiem doat dat
dai,
nha cUa, von lie'ng,
tien
bac cua dan, lap quy rieng chia
nhau
hay bien thanh
eong
cu
miJu
Idi cho bon lam an phi
phap de lay hoa hong trong
khai
thae rOfng, trong xuat nhap
khau,
trong thUc hien cac dil an qua "quan he A - B"
Tinh
hinh
khieu kien hien nay d nhieu

tinh,
huyen da
chilng
to can phai to chiic lai nganh tU phap, kiem tra,
thanh
tra. Nhiing nganh
chCfc
nang nay phai giu! vi tri chu
cho't trong
viec
chong vi pham luat phap, khong de bi boa
tan,
bi cuon theo hay bi diing ngoai.
Tai
sao chung ta da lap toa an hanh chinh tii cap
huyen
trci
len nhifng chua xii dudc cac quan chiic lam sai.
Mot
chu
tich
huyen ky lenh lay dat ciia dan sai, toa an
hanh chinh khong xii dxiOc. Tham chi c6 trUdng hdp can bo
lay dat cong chia nhau, can bo lanh dao biet, chinh quyen
bie't,
dan biet nhUng cac cd quan thanh tra to' tung khong
thiic
hien dUdc chufc nang doc lap, nen khong dua ra toa
an dUdc.
Bi

thif
dang lanh dao,
chii
tich
dieu hanh chung,
nhUng can phai lanh dao dieu hanh sao cho cac cd quan t\i
phap, kiem tra, thanh tra boat dong doc lap va c6 the kiem
tra
ca chinh
minh.
Trong nhiing
viec
cu the dac biet quan
trong,
cac cd quan nay phai bao cac, trao doi v6i cac cap
lanh
dao de dutdc
dinh
hUclng xii ly dung dan nhUng neu
nhan danh lanh dao can thiep qua sau, qua cu the vao
quyen ban ciia cac nganh chiic nang ma nganh do khong
dong y thi phai c6 van ban va phai chiu trdch nhiem cd
nhan
trxidc
phap luat.
Trong
tinh
hinh
hien nay, Trung Udng Dang,
Quoc

hm
va Chinh
phii
da thanh lap mot iiy ban
quoc
gia chong
tham
nhiing va quan lieu, long quyen v6i day du quyen
ban cung v6i to chiic, nhan sU,
kinh
phi tUdng
iing.
Chung
ta
khong sd tang bien che va chi tieu ngan
sach
cho
linh
vUc nay vi day la
thii
bien che va ngan
sach
de lam giam
bien che va tiet kiem ngan
sach
d moi cap, moi nganh. Khi
hinh
thijtc
to chiic va boat dong ciia iiy ban nay dUdc
trien

khai
thi nhan dan cl cac cong dong cd sd yen tam, t\l tin
hdn
de lo lam an phat
trien.
Bon
la, can tap trung va
trien
khai manh
viec
dao tao
nguon nhan luc va can bo cd sd ci cac cong dong lang xa.
Chung ta m6i tap trung md cac trUdng day
nghe
cho lao
dong d thanh thi, con d nong thon chUa c6
chii
triidng
va to
chiic thong nhat lo
viec
dao tao nay. Mdi chi c6 mot so' it
boat dong khuyen nong, chiia dap
iing
dUdc yeu cau cua
hang
chuc
trieu
con ngUdi. D^u ta cho xay dvtng dUdng,
trUdng,

tram
la quan trong nhUng xay dUng cac trung
tam
day
nghe
cho nong dan khong phai it quan trong hdn.
Nong thon khong phat
trien
nhieu nganh
nghe
thi khong
the thoat khoi
tinh
trang tu cap, tu tuc. Co sii giam sat,
kiem
tra chat che
viec
sii dung
kinh
phi d^u t\i cho nong
thon
thi khong can tang
kinh
phi van danh ra dUdc mot ty
le dang ke cho
viec
lap cac trung tam day
nghe
cho cac
cong dong lang xa.

Viec
dao tao can bo cd scl dang gap kho khan ve
kinh
phi
va
viec
sii dung lao dong ciing gap nhieu vUcfng mac
ve lUdng, bien che, che do cong tac phi, v.v Nhieu niidc
tren
the gidi khong xem can bo lang xa la cong chiic ma
chi
nhu la ngUdi cua dan
cvL,
thu nhap theo trd cap cua
quy ixi quan tai cho hay trd cap them mot phan tii ngan
sach
dUdc
trich
lai. Trong dieu kien hien nay giai quyet
theo huctng tren se thich hdp hdn la cong chiic boa
ngay
can bo cd sd lang xa. Mot khi
kinh
te xa, thon phat
trien
kha thi phu cap cho can bo lang xa khong con la van de
47
phai
lo. Phai xem
viec

can bo lang xa xay diing phat
then
cong
dong cua minh la nen tang de tao ra thu nhap
cho minh. Dieu nay viia dung
tinh
chat cua ddn vi cd sd
CO
tinh
tu quan,
vCfa
dam bao tang thu nhap
theo
no liic
ca nhan.
Cung CO the c6 phifdng an chinh quy la, nha nU6c
thong nhat dao tao chii tich xa
theo
trinh
do dai hoc hanh
chinh,
bo nhiem lam chu tich xa, con cac ban nganh cvf can
bo chuyen mon y te,
giao
due,
cong
an, dia chinh ve lam
viec
tai xa. Cac chiic danh nay la
cong

chiic
song
trong bien
che
theo
nganh doc. Tat ca lam
viec
d\idi sU quyet dinh cua
cac hoi dong dan cii va quyet dinh trvfc tiep cua dan.
NhU vay, m5i xa se c6 ba, bon hay nam
cong
chiic
nha niidc lam
viec
va c6 the dieu dong qua lai
hoac
len
xuo'ng. Ho se lam
viec
nhu
cong
cu hanh chinh va
chuyen mon ciia cac hoi dong dan cii va cua dan. Neu
lam
theo
phUdng an
thii
hai nay thi viJng ch^c hdn, it
nhat
la c6 cai loi chuyen nghiep dUdc dao tao c6 he thong

va difdc hiidng lUdng
theo
che do
cong
chvic. Chinh bg
phan
cong
chiic nay se lam cho dan hieu diidc luat phap
va CO kien thiic chuyen mon khi ban bac va giai quyet
cong
viec
d cd sci.
C^n de cap them van de dao tao can bg cd sd hien nay ci
cac trUdng chinh tri trong
tinh.
O day md 16p dao tao can
bg phiidng, xa (va tifdng
dUdng)
theo
chUdng
trinh
Trung
hoc chinh tri d tat ca 12 mon hgc.
Trxldc het, c6 nen md cap hgc Trung hgc chinh tri hay
khong? Neu mot can bg da c6 bSng dai hgc (can bg phong,
ban d
tinh,
huyen)
thi ngi dung hgc trung hgc chinh tri cl
day khong the nhieu hdn da hgc d cac' dai hgc chuyen

nganh khoa hgc ky thuat va cang it hdn d cac dai hgc khoa
hgc xa hgi va nhan van. V6i ngiidi chua c6 b4ng dai hgc ma
muon
theo
con diJdng lam lanh dao quan ly thi nen khuyen
khich
hgc cac 16p dai hgc xa hgi va nhan van. Can nhan
manh va tang cUdng ngi dung chinh tri d cac khoa dai hgc
hdn
la md 16p hgc trung cap chinh tri keo dai them
thdi
gian dao tao. Do'i vdi can bg chi c6
trinh
do trung hgc thi
nen md Idp boi diidng chinh tri gan v6i
cong
viec
cu the cl
c^p cd sd hdn la hgc nhiing dieu cad xa chiia the hieu va
kho
CO
dieu kien ling dung cu the.
MUdi hai mon hgc vdi ngi dung da viet va
cong
bo' cua
chUdng
trinh
trung hgc chinh tri, ve cd ban chi la sii rut ggn
chUdng
trinh

cao cap ciia Hgc vien Chinh tri - Hanh chinh
quo'c
gia Ho Chi Minh chii khong phai la mot loai chiidng
trinh
CO
ngi dung va doi tUdng la can bg cd scl lang xa.
Chiidng
trinh
do c6
tinh
chat khai quat cao, d tam
chien liidc vi mo, con nhiing ngi dung gin vdi chiic nang
hoat dong cua can bg cd sci thi qua it, khong ro rang. So
sanh v6i nhieu niidc hien nay, khong ndi nao c6 ngi dung
dao tao can bg xa phiidng
nhii
the ca. Trung
Quo'c
ciing da
lam khac rat nhieu.
0 day khong nen chia
theo
cap hgc (trung hgc) ma xac
dinh
do'i tiigng va nhu cau kien thiic c^n de lam
viec
cl lang
xa. Chi nen mcl cac 16p boi diidng
(hoac
dao tao) ngin

ngay,
dai
nhat khong nen qua ba thang. Phai chang, ngi dung
chi
nen tap trung vao:
<-f/'v
- Diidng loi va cac chinh sach cd ban ciia Dang va Nha
nude do'i vdi nong nghiep, nong thon va nong dan.
-
Cac va'n de ccJ ban ve luat
phap
lien
quan den
cuoc
song
cua cac cong dong lang xa. - •
-
Nhiing
van de
kinh
te, chinh
tri,
xa hoi d xa, thon.
-
Kinh
nghiem dien hinh trong
phat
trien cong dong
lang xa.
Cuo'i

dot dUa hoc vien
khao
sat mot so'
dOn
vi dien hinh
va m6i hoc vien txl xay
diing
mot de an
phat
trien lang xa
ciia
minh.
Doi
v6i can bo cO sci 0 phiJOng, thi trSn nen c6 16p rieng
va can bo phong, ban ci
tinh,
huyen cQng nen c6 16p rieng.
Hoac
ca ba loai 16p nay ciing to chiic hoc chung mot doi
tuan va sau do tach ra hoc chuyen sau trong
linh
vUc ma
minh
cong tac.
Ngoai
ra, doi vdi hoc sinh nong thon, em nao hoc
gioi,
hoac
CO
nang

khieu dac biet thi nha
n\idc
ckn c6 ngan
sach
rieng de dai tho du dieu kien an hoc,
nhat
la doi v6i con em
thuoc dien ho doi
ngheo.
Khong nen de
tinh
trang thanh
nien nong thon c6
nang
liic
ma
buoc
phai bo hoc vi hoan
canh
gia dinh kho khan.
Nam Id, phai giam sat, kiem tra
that
chat
che phiidng
hu6ng dau tvf va cac nguon
kinh
phi d
tinh,
huyen sao cho
khong sai muc dich va khong mat mat. ThUc te

dang
c6
mot so'
tinh
xay nha may, cong ty, khu dich vu, khu cong
nghiep v.v. khong thich hdp
hoac
thua 16
lien
tuc va bi cac
phan tii lam an phi
phap
cxidp
di tien trieu, tien ty. Do la
chua
ke den viec nhieu ndi xay tru sci do so, mua s^m
trang bi xa xi, lang phi tien cua, dat dai qua 16n.
Tinh,
huyen lang phi va de mat mat den rnvLc do thi con tien dau
de lo cho cac cong dong lang xa c6 dieu kien
phat
trien.
Phai to chiic lai, phai that s\i doi m6i
boat
dong giam
sat, thanh tra, kiem tra. Phai lam thUdng xuyen, lam
quyet
liet
khong phu thuoc vao ca nhan quan chiic nao ca.
Khong

de s\l viec xau xay ra roi
chay
theo
giai quyet, ma
phai lam cho no khong dUdc
phep
xay ra. Da den luc
tinh,
huyen nao de lang phi, that thoat tien cua ciia dan thi can
bo lanh dao phai chiu trach nhiem, ho khong ngan
chan
diidc
thi nen bai mien,
hoac
truy to' tuy
theo
miic do sai
pham, thiet hai.
Da't dai la van de sinh tii cua nong dan ci cac cong dong
lang xa. Dung den dat la dung den phiJdng tien cd ban de
duy tri
cuoc
song
ciia
tiing
ho,
nhat
la trong luc cac nganh
nghe
chUa

phat
trien nhu hien nay. Mot
hecta
dat nong
nghiep la v6 gia, khong phai chi do no diidc khai pha b^ng
mo hoi
na6c
mkt cua nhieu the he, ma no con la nguon
song
ciia da so' dan cU, la
canh
quan, la moi sinh cua dat
nii6c.
Lay dat nong nghiep de xay dUng cong
trinh,
de do
thi
hoa vUdt qua mot
gidi
han nao do se gay tham hoa ve
nhieu mat
kinh
te, xa hoi, moi sinh. Chung ta can tranh
nhiing
sai lam nghiem trong ma nhieu nxldc da trai qua va
bay gid bvfng
tinh
thi da muon.
TrOf
nhiing cong

trinh
cong cong c6 quy mo 16n,
lien
quan den an ninh
quo'c
phong, con nhutng cong
trinh
nhii
san gon, xi nghiep, tru sci cong ty, chd, ben xe, v.v. phai c6
su thifdng lutdng den bu ma dan c6 the
chap
nhan diidc.
Tuyet do'i khong de cac cd sd
kinh
doanh lay dat ciia dan
lam
Idi cho minh.
Mot
van de
khac
la,
iing
ho hay ngan
chan
dat dai
tap trung vao mot so' ho? Dat dai hien nay ci cac cong