Lg.^^
NGUY§N
VAN NHUONG
(Bien
soan)
A
r
BENH
UNG
THlT
I D
THirONG
GAP
CACH
PHONG
VACHQATRI
I
TH(.; ymmn
siNHTHUAw
aw
'^060^
'
0-^
Nha xuat ban Thanh Nien
Ldi
gidi thieu
Ung thy la nhom gom nhieu benh, de c6
t6i
hang tram benh
ung thir khac nhau da
dagc

chan doan, phat hien.
Trong
cd the
con ngi/oi, ung
thu"
c6 the xay ra 6 rat nhieu bo phan; va d moi
ICfa
tudi.
Tuy nhien, nhan biet ve cSn benh nay, con d pham vi
gidi
han v6i nhiifng ngirdi d trong nganh y ma chi/a thirc sir pho
cap rong rai t6i dong dao moi do! ti/ong trong xa hoi. Ban c6 the
dat
cau hoi: Vay lam the nao de nhan biet va kiem soat can benh
nay?
Xin thira, khong con
each
nao khac ban phai tiep can v6i
cac thong tin, kien thufc ve chung.
Cuon
sach
"15
benh
ung
thir
thudng
gap - each
phong
va
chCra

trj" do Bac sT
Nguyen
VSn
Nh^dng bien soan, se giup ban nam
d\jgc
nhOfng kien
thuTc
can
ban ve benh ung
thii.
Tuy rang, ung thir c6 nhieu loai khac nhau,
song noi dung
sach
de cap la 15 benh thudng gap nhat trong ddi
song hang
ngay;
y hoc va nhan loai dang hang
ngay
phai doi mat
v6i chung. 06 la ung thir bach cau, ung thy bang quang, ung thir
XLfdng,
ung thy dai trang, ung thy vu, ung thy da day, ung thy
phdi,
ung thy tien
liet
tuyen
NhCimg no lire cua y khoa the gidi da va dang thu
dyoc
nhijfng
ket

qua kha quan. Nhieu ngydi benh da thoat khoi
lyai
hai tCf than.
Di lien do, nhOmg cong trinh nghien
cCru
khong ngCmg cho nhOmg
Cmg dung hijfu hieu, nham ngan
ngCra
va kiem soat can benh
nguy
hiem nay.
Sach
giup ban hinh dung
dydc
kha toan dien ve mot so dang
ung thy thydng gap. No dya ra nhiJfng khai niem benh,
nguyen
5
nhan gay benh, cac trieu chijfng
cCia
benh, kh^m pha chan doan
benh nhi/the nao, dieu tri benh ra sao. Co each nao de han che
ngan
ngCfa
benh khong? Hay ban cung c6 the biet 6 lira tudi nao
ung
thif de hinh thanh nhat. Benh ung thU" nao thi/dng xay ra d nOf
nhieu hdn nam va ngifoc iai; benh nao thi/dng xay ra 6 ngi/di da
trang
hon ngi/di da mau?

Ban se di/oc ly giai voi b6t nhufng thac mac do khi tim hieu no!
dung
sach de cap. Hon nOra, ngifdi benh khi c6 hieu biet ve benh
hon cung se lam chu di/oc ban than, bdt lo so hoang mang, Crc che
ve mat tam ly hay chCfng hoang loan tinh than. Benh nhan biet
benh,
con giup cac bac sT de dang hon trong qua trinh tham
kham,
Cham s6c, dieu tri benh.
Chung toi mong nhan duoc nhieu y kien dong gop xay difng
cCia
ban doc, dac biet cua cac nha chuyen mon de cuon sach ngay
c^ng hoan thten hon. Do cung la gop phan vao sif thanh cong cua
viec xay di/ng Tu sach Y hoc thifdng
thCrc
trong gia
6'inh
ma chung
t6i dang no
life
thifc hien.
Xin trap trong gi6i thieu.
NHA
XUAT
BAN THANH
NIEN
6
BENH
BACH
CAU

(Ung
thirmau)
Benh
bach
cau la gi? [
Benh
bach
cau la mot kieu ung thu. Ung thu la mpt nhom
hon 100
benh
c6 hai diSu
quan
trong. Mot la
nhung
t^ bao
nhit dinh trong ca th6 tra
thanh
di thucmg. Di^u nua la
than
the tiep tuc san sinh so lugmg Ion nhiing te bao di
thucmg
nay.
Benh
bach
cau la ung thu cua
nhiJng
\k, bao mau. M6i
nam,
CO
khoang

27.000
nguai
Ion va hon
2.000
tre con a Hoa
Ky
biet bj
benh
bach
cau. hi6u
benh
bach
cSu,
that
c6 ich
khi
ta biet ve nhiing te bao mau binh
thucmg
va cai gi xay ra
vai
chung
khi
benh
bach
cau
phat
trien.
Te
bao mau binh
thvong

Mau gom c6
chat
djch long goi la
plasma
va ba loai xk
bao. Moi loai c6
chuc
nSng
rieng.
Te bao
bach
cau giup d& ca the chiSn dau
chong
benh
truyin
nhiem va
nhiJng
benh
khac.
T6 bao
h6ng
cau
mang
oxy tu ph6i dSn cac mo ca thi va
lay khi
carbonic
tir mo
quay
tra lai phoi. Te bao
hong

cau tao
mau do cua mau.
Te bao tieu chx giup da tao cue mau
dong
kiem
soat
su
chay
mau.
Nhiing
te bao mau
duac
hinh
thanh
trong tuy
xuang,
phin trung tam mlm xop cua xuomg. Nhung ik bao mau mai
(chua
truong thanh) dugc goi la cac ti bao non. Vai t6 bao
non a lai trong tuy de truong thanh. Mot s6 toi nhung phin
khac
cua co the de truong thanh.
Binh thuong, nhung te bao mau dugc san sinh
theo
trat
ty,
dugc
kilm
soat
theo

each
khi than th6 can chiing. Qua
trinh
nay
giij
cho chiing ta manh khoe.
B^nh
bach
cau
Khi
benh
bach
cau phat
triln,
co th§ san sinh mot s6 Ion
nhung te bao mau bat thuong. Trong da so cac
kilu
benh ung
thu
mau, nhung te bao dj thuong la nhung
bach
cau. T6 bao
benh
bach
cau thong thuong nhin
khac
voi tk bao mau binh
thuong va chung khong thuc hien dung
chuc
nang cua chiing.

Tai
sao bi ung thu-
mau?
Cho den hien nay, chiing ta van
chua
biet nguyen nhan vi
sao gay ra ung thu mau. Nhijng nha nghien cuu dang c6
gSng
giai
quyet van de nay. Nhung nghien cuu cho th4y rSng, ung
thu
mau thuong gap o nam hon nu va nhung ngudi da trSng
thuong mac benh hon nhiirng nguofi da den. Tuy nhien, ngudi
ta van
chua
the giai thich tai sao ngudi nay thi bi con ngudi
kia
lai khong.
Qua
viec
nghien cuu s6
lugng
Idn ngudi
tren
khap thI
gidi,
nhiing nha
nghien
cuu da tim
thay

nhirng yku t6
nguy
CO nhat dinh lam tang nguy co phat
triln
benh
bach
cau. Vi
dy,
sir tiep xiic vdi mot lugng Ion buc xa nang lugng cao se
lam
tang nguy co bi benh
bach
cau. Cac
chSt
phong xa nay
dugc san sinh sau vu no bom nguyen tu d Nhat Ban trong
thdi gian chien tranh Th^
Gidi
thii
2. Trong nhung nha may
8
nang lugng hat nhan, nhung quy tac an toan tuyet d6i nham
bao ve cong nhan va cgng dong tranh tiep xiic vdi
khdi
lugng
buc xa cd hai.
Nghien
ciiu ggi y rang su tiep xiic trong nhCrng ITnh vuc
dien
tu la mot yeu to nguy cho benh

bach
cau (nhiing ITnh vuc
dien
tu la mot kieu cua biic xa nang lugng thap den tu day
dien
va thiet bi dien). Tuy nhien, can cd nhieu nghien cuu hon
6k chung minh mdi lien ket nay.
Mot
sd
tinh
trang di truygn cd the tang them nguy co cho
benh
bach
cau. Dd la hoi
chung
Down. Tre con sinh ra vdi hdi
chung nay cd benh
bach
cau cao hom so vdi tre
khac.
Nhung
cdng nhan tiep xiic vdi hda
chat
nhat
dinh,
trong
ca mot
thdi
ky dai se cd nguy co cao bi ung thu mau.
Benzen

la mot trong sd hda
chat
nay. Dong
thdi,
vai thudc sir dung
dieu
tri cac loai ung thu
khac
cd the tang them nguy co cho
con ngudi phat trien benh
bach
cau. Tuy nhien, nguy co nay
rat nhd so vdi Igi ich ma ma hoa tn lieu mang lai.
Cac nha khoa hoc da xac djnh dugc loai
virut
cd kha
nang lam tang them nguy co mic ung thu mau. Hg tiep tuc
nghien cuu
virut
va nguy co cd the
khac
cho benh
bach
cau,
tir
dd cac nha khoa hoc hy vgng hieu ro hon phuong phap
de ngan
chan
va dieu tri benh
bach

cau.
Co nhirng loai ung thu- mau
nao?
Cd vai loai benh
bach
cau. Chiing dugc sap xep lai
theo
hai
each.
Mot
each
la
theo
sir phat trien nhanh chdng
ra sao va tdi te di nhu
t\\k
nao.
Cach
khac
bdi kieu te bao
mau bi anh hudng.
Benh bach cau
hoac
la c§p
hoac
kinh
nien. Trong
benh bach cau cap, nhung
t%
bao mau di thuang la nhung

te bao non con luu giQ dac
tinh
chua trudng thanh va
khong
the thirc hi$n nhung chuc nang binh thuang cua
chiing.
S6 lugng cua t^ bao non tang them nhanh chong,
va benh tra thanh xku han di nhanh chong.
Trong
benh bach cau
kinh
nien, mot so t^ bao non c6
mat, nhung noi chung, nhiing tk bao nay thi da truong thanh
hon
va c6 the thuc hien mot so chuc nang binh thuang cua
chung. Benh bach cau c6 ihk xuit hien trong ca hai ki^u bach
cau chinh: Nhung te bao bach huySt
hoac
nhung t^ bao
tiiy.
Khi
benh bach cau anh huang nhiJng tk bao bach
huylt,
no
dugc goi benh bach c4u ti bao lympho. Khi nhung tS bao
tiiy
bi
anh huong, benh dugc ggi
tiiy
xuong

hoac
benh bach ciu
tao
tiiy.
Day la nhung kieu chung nhdt cua benh bach cau:
Benh bach ciu dong lympho cip la th^ thuang gap nhit
cua benh bach cau a tre em. Benh nay cung gay ra a nguai
Ion,
dac biet la a
tuoi
65
hoac
gia hon.
Benh bach cau dong tuy hau het thuang anh huong ddn
nguai Ian
tuoi
hon 55. No cung xay ra a nguai tre han, nhung
hau nhu khong bao gia gay benh a tre em.
Benh bach cau dong tuy man chu yeu xay ra a nguai ion.
Rat it tre em phat trien benh nay.
Benh bach cau te bao long la mot th6 khong binh thuang
cua benh bach cau man. l\\k
loai
nay va
loai
hix thuang khac
cua benh bach cau khong dugc ban din a day.
Djch
vu thong
tin

ung thu c6 the cung cap thong tin v8 chung.
10
Benh nay cung anh huong din nguoi 16n, dac biet nhiJng
nguai do
tuoi
65 va gia hon.
Cac
trieu churng cua benh bach cau la gi?
Nhirng
\h bao benh bach cau la dj thuang, khong the lam
viec binh thuang ma nhimg ik bao mau lam. Chung khong thI
giup
do
CO
th6 d4u tranh chong lai benh truyen nhiem. Vi ly
do nay, nhirng nguoi mSc benh bach cau thuong dl bi nhiem
trung
va sot.
D6ng
thoi,
nhung nguoi bj benh bach cau thuong c6 s6
lugng
h6ng
ckxx
va tieu cau it hon nguoi binh thuong. Ket qua la
khong
CO
du hdng cdu 6k mang oxy toi khap cac co quan trong
CO
thI.

Dieu
kien nay, dugc ggi la su
thilu
mau, nhung benh
nhan c6 thI trong nhgt nhat va cam thay yeu va met. Khi khong
CO
du
tilu
cSu, nguoi benh de bi chay mau,
hhm. tim
da.
,
f ' ^
Nhu
tat ca cac te bao mau, nhirng te bao benh bach cau
cQng di khap co
thI.
Phu thugc vao s6 lugng te bao di thuong
va noi ma nhung \k bao nay tap trung, nhiing benh nhan benh
bach dm co thI co mot s6
trieu
chung.
Trong
benh bach cm cSp, nhung
trieu
chung
xuit
hien va
tra
nen x4u hon nhanh chong.

Nhirng
nguoi mac benh nay
thuang din kham bac sT vi hg cam
thiy
nguoi gay di nhanh
chong. Trong benh bach cm
kinh
nien, nhung
trieu
chung co
thI
khong xu4t hien trong mot thai gian dai. Khi nhiing
trieu
chung
xu§t
hien,
liic
dSu nh?, sau do xau d4n di. Bac sT phat
hien
benh bach cau
kinh
nien khi kham va lam xet nghiem
mau thuang qui, mSc
dii
truoc do nguoi benh khong co bit ky
nhiing
trieu
chung nao.
11
Ddu

la
trieu
chung chung cua benh bach cau:
S6t,
ret run, va
trieu
chung giong nhu cam cum khac.
Yeu
va met.
Bj
nhiem trung thuong xuyen.
Kem
an va giam can.
Sung dau hach bach huy6t, gan, lach to.
Bam
tim va chay mau de dang.
Simg
va chay mau chan rang.
Va
m6 hoi dSc biet la ve dem.
Dau
khop va xuomg.
Trong
benh bach cau cap, te bao bat thuong c6 the tap
trung
trong nao
hoac
tuy song (cung dugc goi la he than
kinh
trung

uong). Ket qua c6 the la nhiJng benh nhuc d4u, non, lu
Ian,
mat
kiem
soat
co bap, va co giat. Trong benh bach cau,
xk
bao
ciing
co the tap hop a
tinh
hoan va gay sung to. Mot so
benh nhan thuong thay dau o mat
hoac
tren da. Benh bach
cau cung c6 the anh huong bo may
tieu
hoa, than,
ph6i,
hoac
nhung
bo phan khac cua ca the.
Trong
benh bach cau
kinh
nien, nhirng ik bao mau dj
thuong
CO
the tu tu tap hop trong nhieu bo phan cua than
the. Benh bach cau

kinh
nien co the anh huong da, he than
kinh
trung uong, bo may
tieu
hoa, than, va
tinh
hoan.
Benh
bach cau dirge chan doan
nhir
the nao?
De
tim thay nguyen nhan cua
trieu
chung d mot nguai,
bac sT hoi ve
tien
su benh ly va tham kham lam
sang.
Ngoai
12
su
kiem
tra sue khoe noi chung, bac sy se
th§y
sung len 0
gan, lach, va
0
nhiJng hach bach huyet

0
nach, ben, va c6.
Nhung
xet nghiem mau cung giup do trong
chin
doan.
Mot
mau mau dugc khao sat
duoi
kinh
hiln
vi dl xem
hinh
the te bao va de xac
dinh
so lugng te bao truong thanh va ih
bao non. Mac dau nhung xet nghiem mau co thi
bilu
16 ra
rang benh nhan co benh bach cau, chung co thi khong chi ra
kieu
benh bach cau la
gi.
De
kiem
tra hon nira cho nhiJng
xk,
bao benh bach cau
hoac
noi

kilu
benh bach c4u ma benh nhan co, bac sT
huylt
hoc, nha ung thu,
hoac
nha
giai
phlu
benh khao sat mot mlu
tuy
xucmg
duoi
kinh
hign
vi.
Bac
sT
se
diing
mot cay
kirn
dam
vao vung xuomg hong (xuomg chau), d6
riit
mot it tuy xuomg
long,
khao sat
duoi
kinh
hiln

vi tim
nhijmg
hkx thuong. Thu
thuat nay duoc goi la
hiit
tiiy
xuomg dS lam tuy d6. Sinh thiSt
tuy
xuomg duoc thuc hien voi mot cai
kim
to hom va hut manh
nho cua xuomg va
tiiy
xuomg.
Neu
nhijng
te bao benh bach cSu duoc tim
thiy
trong m§u
tuy
xuong, bac sT cua benh nhan se d6 nghj
nhiing
xet nghiem
khac tim ra pham vi benh.
Diing
kim choc do tuy song (choc
6ng
s6ng
that
lung)

kilm
tra nhumg te bao benh bach chx trong
djch
long
ma no lam day
nhiing
khong gian ben trong va xung
quanh nao va tuy song
(dich
nao-tuy). Chup X quang nguc co
the phat hien ra dau hieu cua benh trong nguc.
Benh
bach cau du-gfc dieu tri
nhu-
the nao?
Viec
dieu tri benh bach cau rat phuc tap. No thay d6i
tuy
theo
loai
benh bach cau va khong phai la gi6ng nhau
13
cho tit ca cac benh nhan. K6 hoach diSu tri dugfc
tinh
toan
chpn l\ra de phu hgp vai nhu cau cua
tirng
b?nh nhan. Sir
dieu
tri phu thuoc khong chi vao kieu benh

bach
cau ma
con vao nhOrng dac
tinh
nhat djnh cua te bao benh
bach
cau,
pham vi benh, va lieu benh
bach
cau da dugc
d'xku
trj truac
do hay chua. No cung phy thuoc vao tu6i benh nhan, trieu
chung, va sue khoe noi chung.
Bit
CXI
khi nao c6 thk, b?nh nhan can phai dugc di6u tri
tai
trung
tarn y hoc c6 cac bac sT c6
kinh
nghiem trong
vi?c
di^u
tri
bach
cau. N6u dieu nay la khong the, bac sT cua ban
nen ban bac v^ kk hoach dieu tri vai mot chuyen gia a mgt
trung
tam nhu vay. Bac sT cua ban c6 the ggi y mgt bac sT

chuyen v^ benh
bach
c^u a nguai Ian
hoSc
tre em. Bac sT dieu
tri
benh
bach
cau nguai Ion la bac sT chuyen khoa ung thu,
huyet hoc. Bac sT chuyen khoa ung thu va huyet hgc nhi khoa
dieu
tri benh
bach
cau nhi khoa. D6ng thai, benh nhan va bac
sT cua hg c6 the gpi Dich vu thong tin ung thu de yeu cau
Thong tin
dieu
tri cap nhat tir Ca sa
dCr
lieu ciia Vien Ung thu
Quoc gia.
B?nh
bach
cau cap car\u trj ngay tuc thi. M\ic dich
ciia
digu
tri la mang lai sir giam nhe benh. R6i, khi khong
CO
bang chung cua benh, nhieu lieu phap chiia benh han c6
thI

dugc dua dl ngan ngira mgt sir tai phat. Nhi8u nguai
vai
benh
bach
cau cip c6 thk dugc dieu tri
khoi.
Nhijng
benh nhan bj benh
bach
cau man khong c6 trieu
chung
CO
the khong yeu cau sir dieu trj tuc thai. Tuy nhien,
hg
can phai kiem tra y khoa thuang xuyen sao cho bac sT c6
the xem lieu benh c6 dang tien trien hay khong. Khi viec
dieu
tri la cin
thilt,
thi dieu trj se
giiip
kiem
soat
b?nh va
14
tri?u
chung. Tuy nhien, benh
bach
c^u
kinh

nien c6 the hiSm
khi
dugc diSu tri
khoi.
Nhieu
benh nhan va nhirng gia
dinh
cua hg mu6n hik tit
ca nhung
dieu
ho c6 thi \h b?nh
bach
cau va sir
lira
chgn
diku
trj
dl hg
CO
the nam liy mgt phan tich c\rc trong nhung quydt
djnh
vg cham soc y khoa. Bac sT la nguai t6t
nhSt
dk tra lai
nhung
cau hoi nay. Khi ban luan ve
dieu
tri,
benh nhan
(hoac,

trong
truang hgp tre em, gia
dinh
benh nhan) c6 thi mu6n noi
vai
bac sT ve sir nghien cuu cac phucmg phap
didu
trj mai.
Chan doan ung thu lam thay d6i
cugc
s6ng b?nh nhan va
nguai
than cua hg. Nhung thay d6i nay kho c6 thi dieu
khiln
dugc.
B?nh
nhan va gia
dinh
hg va b^n be c6 nhieu cam xuc
khac
nhau va doi luc lai sg.
Luc nay, benh nhan va nguai than cam thSy sg hai, gian
du,
hay trSm cam. Day la phan ung binh thuang khi hg d6i
mat vai win de sue khoe nghiem trong. NhiJng benh nhan tr6
em va
thilu
nien, thuang c6 thi duomg dau nhung van dl nay
tot
han neu hg c6 the noi thoai mai ve sue khoe va cam xiic

cua hg vai gia
dinh
va ban be. Chia se cam xuc vai nguai
khac
CO
thi giup mgi nguai
thiy
dl chju han, do la
each
dl
nguai
khac
thay sir lo au va yeu cau h6 trg cua hg.
M6i
quan tarn tuang lai, nhu nang vl cac
kilm
tra,
dilu
tri,
nhap vien, vien phi.
Vi?c
trao d6i vai bac sT, y ta, nhan
vien
cham soc sue khoe c6 the tran an lo au va cam
giac
sg
hai.
Benh nhan c6 vai tro
quylt
djnh vl viec cham soc va

lira
chgn dieu
tri
bang
each
dat cau hoi ve ung thu mau. Hg c6 the
hoi
bat cu dieu gi ma hg
thac
mac, chua hieu tuang tan. Benh
nhan va gia
dinh
c6
nhilu
cau hoi quan trgng va bac sT la
nguai
tra lai hgp ly nhat.
15
Thinh thoang, benh nhan dung con s6 thong ke uoc tinh
CO
hoi chiJa tri cua ho. Tuy nhien, nen nho rang day chi so
lieu trung binh, chiing dugc tinh dira tren so lucmg Ion va
khong
CO
hai benh nhan ung thu nao hoan toan giong nhau.
Chi bac
sT
theo doi true tiep benh nhan mai hieu ro tinh hinh
dl ban bac ve co hoi hoi phuc (tien lugng). Bac sT thuong
dung "song sot" hay "lui benh" hon la khoi benh, ngay ca

nhilu benh nhan ung thu mau da hoan toan hoi phuc.
Bac sT
CO
the khuyen nhu ve dieu tri, viec lam, den
truong, hay nhirng boat dong khac. Benh nhan ciing muon
thao luan ve nhiing lo au: tuong lai, quan he gia dinh, tai
chinh. N€u kho noi voi bac
sT
ve cam xuc hay nhung van de
ca nhan, benh nhan c6 the noi voi y ta, nhan vien xa hoi hay
nguoi khuyen nhu, thanh vien cac giao hoi.
Hoc each song voi nhirng thay doi do b?nh ung thu mau
se de dang hon cho benh nhan va nhung nguoi cham s6c ho
khi ho
CO
sir trg giup thong tin va djch vu nang do. Nhieu
benh nhan cam thay c6 ich khi noi chuyen vai nhiing nguoi
CO
hoan canh giong ho, hp c6 the gap nhung nguoi nay do tu
lien lac hay nha nhom trg giup.
NhCmg phirorng phap dieu tri
Da so cac benh nhan benh bach cau dugc dieu tn voi lieu
phap chija benh hoa chat. Mot so khac dieu tri bang phong xa
va ghep tuy xuong (BMT) ho^c lieu phap sinh hgc. Trong vai
truong hgp, giai phau de cat lach (mot phau thuat ggi la cat bo
lach)
CO
the la mgt phan cua ke hoach dieu trj.
Hoa tri lieu la sir su dung thu6c d8 gi8t \k bao ung thu.
Phu thugc vao loai benh bach cau, benh nhan c6 the nhan mgt

16
lieu thuoc don hoac mgt sir ket hgp hai hoac hon nua loai
thuoc dieu tri.
Vai thuoc chong ung thu c6 thS dugc u6ng qua duong
mieng. Hau hSt dugc tiem thu6c vao tinh mach. Thuong, benh
nhan can c6 nhieu duoTig ttnh mach de nhan thuoc, thuc hien
bang each dung kim luon vao tmh mach. Mgt dau ong nho
mem deo dugc dat vao trong tinh mach Ion, thuong trong
nguc tren. Nhung thudc dugc cho vao trong 6ng hon la true
tiep vao trong mgt tmh mach, d6 tranh su kho chiu cua nhung
Ian bom tiem nhac lai va gay thuong t6n d6n da.
Thuoc chong ung thu dugc dua vao co th^ qua duong
tiem va duong uong vao dong mau va anh huong toi cac xk
bao benh bach cau trong da so cac bg phan cua co thS. Tuy
nhien, nhirng thuoc nay thuong khong din dugc nhung
xk
bao
trong he thdn kinh trung uong boi vi chung bi ngSn lai boi
hang rao mau nao. Hang rao bao ve nay dugc hinh thanh boi
mgt mang nhijng mach mau, no Igc mau di toi nao va tuy
song. De dat den nhung te bao benh bach cau trong he thSn
kinh trung uong, bac sy su dung phep chua benh hoa chSt
trong v6 nao. Trong kieu dieu tri nay, thuoc chong ung thu
true tiep dugc tiem vao trong dich nao-tuy.
Phep chija benh hoa chat trong v6 co the dugc dua vao
theo hai each. Mgt s6 benh nhan nhan thuoc boi tiem vao
trong phan thdp cua cot s6ng. Nhirng nguoi khac, dac biet
la tre con, nhan phep chira benh hoa chat trong v6 nao
thong qua mgt ong loai dac biet ggi la kho dir tru Ommaya.
Thi6t bi nay dugc dat duoi da dau, noi ma no cung cSp mgt

duong mon toi dich nao-tuy. Viec tiem thuoc chong ung
thu vao trong kho chua thay
vLy.4oJrQng^ir"ng
sAng-Jidlhl-
T^iUAN
If-
lam
phep chOra benh hoa
chit
trong v6 de hon va thuan
tien
han cho benh nhan.
Phep
chija
benh hoa ch4t duoc dua vao trong theo chu
ky:
thai ky di^u tri theo sau do la
giai
doan h6i phuc, r6i
thai
ky
di€u
tri khac, van van. Trong vai truong hgp, benh
nhan dugc dieu tri ngoai tru benh
vien,
a phong mach bac
sy
hoac
a nha. Tuy nhien, phu thuoc vao
nhiing

thu6c nao
da cho va sue khoe chung cua benh nhan, sir nam
vien
c6 le
cung
can
thidt.
Lieu
phap phong xa dugc su dung
ciing
vai phep chOra
b?nh hoa chat cho vai
loai
benh bach cau.
Lieu
phap phong xa
(cung
dugc goi la tri
lieu
hgc buc xa) su dung nhung tia
sang
nang lugng cao de lam hu hai nhung te bao ung thu va ngSn
chung phat
trien.
Sir buc xa d6n tu mot may Ian.
Lieu
phap
phong
xa cho benh bach cm c6 thk dugc dua vao theo hai
each. Doi vai mot so benh nhan, bac

sT
c6 the
dinh
huang tia
xa
tai mot vung dSc biet cua than the nai c6 sy tap trung cua
cac te bao benh bach cku, nhu lach
hoac
tinh
hoan. Nhung
benh nhan khac c6 ihk nhan su buc xa true tiep tai toan bg
than
the.
Kilu
lieu
phap phong xa nay, dugc ggi sir buc xa
tong
so - than the, thuang dugc chi
djnh
truac khi ciy ghep
tuy
xuang.
Ghep tuy
ciing
c6 thi dugc sir dung cho vai benh nhan.
Tuy
xuang san sinh benh bach cau cua benh nhan dugc pha
hiiy
bai nhumg
lieu

cao
ciia
nhung thu6c va sir buc xa va r6i
dugc thay the bai
tiiy
xuang manh khoe. Tuy xuang manh
khoe
CO
thk lay tir mot nguai cho, hoSc no c6 thk la tuy cua
chinh
benh nhan sau khi da \ky ra va diet t^ bao ung thu
bang hoa chat
hoac
tia xa roi dua ngugc tra lai ca th6 nguai
benh.
Nhirng
benh nhan dugc c4y mo tuy xuang thong
thuang a lai benh
vien
trong vai tuan. Cho den khi tuy
xuang cky bat dau san sinh du bach cau, trong suot thai
gian
nay benh nhan phai dugc bao ve can than tranh bi
nhiem
triing.
Lieu
phap sinh hgc la bao g6m viec di^u tri bang nhung
chat
CO
tac dgng tai he mien

dich,
giup ca the chong lai benh
ung
thu. Chat khang {hk la mot mlu
cila
lieu
phap sinh hgc
dugc su dung cho vai
loai
benh bach cau. Interferon la chat
dung
trong
lieu
phap sinh hgc.
Thu"
nghiem lam sang
Co nhiSu benh nhan bj benh bach cau (ung thu mau)
tham
gia vao thu nghiem lam sang. Thu nghiem lam
sang
giiip
cac bac
sT
tim hi8u xem
lieu
mot
phac
do dieu tri mai c6
an toan va hieu qua hay khong. Thu nghiem lam
sang

cung
giup
cac bac
sT
hieu dugc tac dung cua dieu
tri
cung nhu phan
ung
phu cua no.
Nhijmg
benh nhan tham gia thu nghiem cung c6 the la
nhirng
nguai dSu
tien
dugc dieu tri bang cac
phac
do mai c6
nhiSu
hua hen trong nghien cuu. Trong nhieu nghien cuu mot
s6 benh nhan dugc dieu trj bang
phac
d6 mai trong khi s6
khac thi dugc di^u tri bang
phac
d6 chuan da c6 tir truac va
qua do cac bac
sT
se so sanh sir khac biet ve hieu qua dieu trj.
Nhumg
benh nhan tham gia nghien cuu da dong gop mot ph^n

quan trgng cho sir phat
triln
cua y hgc. Mac dii c6 the gap vai
rui
ro nhung hg c6 thI tra thanh nhung nguai dau
tien
dugc
huang
Igi
tir cac phuang phap dieu
tri
tien
tien.
"19"
Cac bac
sT
dang nghien cuu cac phuong phap dieu tri mai
cho tat ca cac loai benh bach c4u (ung thu mau). Ho dang thur
nghiem cac loai thudc moi, each ph6i hop thu6c hay su dung
thu6c theo mot trinh tu moi. Ho cung dang nghien cuu
phuong each cai thien v4n de ghep tuy.
NhiSu thur nghiem lam sang lien quan den cac loai sinh tri
lieu khac nhau. Interleukin va cac yku t6 kich thich don dong
(ylu t6 kich thich dugc tao tir phuong phap v6 tinh) la nhung
dang sinh tri lieu dang dugc nghien cuu de di8u tri ung thu
mau. Thong thuong thi sinh trj lieu dugc kk hgp voi hoa tri
lieu hoac ghep tuy xuong. Benh nhan bj ung thu mau (hoac
gia dinh hg) nen thao luan voi bac sT nku ho muon tham gia
vao thu nghiem lam sang.
Cham soc ho tra

Benh ung thu mau va phuong phap dilu tri no c6 the gay
ra mot s6 biSn chung va tac dung phu. Benh nhan dugc cham
soc h6 trg dl ngua va kiSm soat nhCmg biSn chung nay cung
nhu dl cai thien chat lugng s6ng cua hg trong qua trinh dieu
tri.
Vi benh nhan ung thu mau rk dl bi nhilm triing co hgi nen
hg can dugc cho khang sinh va mot s6 thuoc khac de phong
ngira. Nhung benh nhan nay nen tranh tiep xuc voi dam dong
hay nhijng ngudi dang bi cam cum hay dang bi mot benh
nhiim trung nao do. Mot khi hg bi nhilm trung thi can phai
nhap vien va dieu tri kip thoi vi no c6 the tram trgng.
Thi^u mau va chay mau cung la nhimg van de can cham
soc nang do. Truy^n h6ng cau c6 the giam trieu chung kho
tho va met moi do thi^u mau gay ra. Truyen tieu cau giiip
giam nguy co chay mau tram trgng.
20
Cham soc nha khoa cung rk quan trgng. Ung thu mau va
hoa tri lieu co th^ lam cho vung mieng rat dl bj nhilm trung
va chay mau. Cac bac
sT
thuong khuyen benh nhan kham nha
khoa tong quat truoc khi bat dau hoa tri. Cac nha sT se giiip
benh nhan each giij rang mieng sach se va tot trong suot qua
trinh dieu tri.
Dieu tri ung
thu-
mau co nhimg tac dung phu gi?
Viec dieu tri ung thu mau se pha hiiy ca
t&
bao ung thu

mau va te bao binh thuong. Kiem soat dl han chl tac dong
cua thuoc len te bao binh thuong chi con tac dgng len tk bao
ung thu mau de giam tac dung phu cua thudc la mot viec rit
kho thuc hien.
Dieu tri ung thu se co rat nhieu tac dung phu. Chung phu
thuoc chu yeu vao loai phac do cGng nhu thoi gian dieu tri.
Moi ngudi se co nhOng phan ung khac nhau va tham chi tren
cung mot benh nhan phan ung phu o dgt dieu tri nay co the
khac nhung dgt khac. N6 lire cua cac nha chuyen mon la lam
giam tac dung phu den muc toi thieu.
Cac bac
sT
va y ta co the giai thich nhung tac dung phu
cho benh nhan biet va huong dan hg thay doi thuoc, che do an
uong hay cac bien phap nao khac de doi pho.
Dieu tri benh bach cau cap bang thuoc
Tac dung phu cua hoa trj lieu phu thuoc chu yeu vao
loai thu6c benh nhan su dung. Ngoai ra, cung nhu cac
phuong phap trj lieu khac, tac dung phu d m6i ngudi se
khac nhau. Thuong thi thude chdng ung thu tac dgng len
21
cac te bao dang trong giai doan phan chia. Cac te bao ung
thu
CO
dac diem phan
chia
nhieu hon te bao binh thuong
nen bi tac dong bai hoa trj lieu nhieu hon. Tuy nhien mot
s6 tS bao binh thuong cung bj pha buy. Cac te bao thuong
hay phan

chia
gom te bao mau; te bao a goc long, toe hay a
duong tieu hoa thuong di bi pha buy. Khi hoa tri lieu anh
huong len tl bao binh thuong no se lam giam sue de khang
cua benh nhan doi voi
tinh
trang nhiem trung va benh nhan
CO
ihk mat nang lugng va dl bi bam tim hay
chay
mau. Da
s6 cac tac dung phu se het tir tu trong giai doan hoi phuc
giua cac dot dieu tri va sau khi ngung dieu tri.
Mot
so loai
thu6c
ch6ng
ung thu c6 the anh huong den
kha nang sinh san cua benh nhan.
Kinh
nguyet c6 the bi roi
loan hay ngung han va phu nu c6 the bi trieu chung man
kinh
nhu nhung con nong birng va kho am dao. Nam giai
CO
th6 ngung tao
tinh
trung. Vi cac bien doi nay c6 the la
vTnh
vien nen mot so dan ong chon

each
giu
tinh
triing
dong lanh. Hau hk tre em dugc diSu trj ung thu mau c6 kha
nang sinh san binh thuong khi chung Ion len. Tuy nhien tuy
theo
loai
thu6c
va
\\hu
lugng su dung cung nhu
tuoi
ma mot
s6 tre em
trai
va gai khong the c6 con khi hg truong thanh.
Xa trj
Benh
nhan bi xa tri c6 the rat met moi cho nen nghi ngai
la quan trong nhung cac bac si lai khuyen benh nhan van duy
tri
boat
dong nhu truoc.
Khi
dugc xa tri true
tilp
len dku thi benh nhan thuong bj
rung
toe. Xa tri c6 the lam cho da dau tai

viing
chieu xa bi do,
kho, gion va ngua.
Benh
nhan nen dugc huong dan
each
cham
soc da dau
sach
se. Hg khong nen su dung bat cu loai
nuoc
hoa
22
hay kem thoa len
viing
da chieu xa ma khong thamkhao y kien
cua bac sT. Xa tri c6 the gay buon non, non va mat cam
giac
ngon mieng. Nhung tac dung phu nay la tam
thofi
va cac bac sT
va y ta c6 the d6 nghj
each
kikm
soat
chiing cho dSn khi hoan
tdt
dieu
tri.
Tuy nhien mot so tac dung phu c6 the keo dai.

Tre em (ma dac biet la nhijng tre nho tuoi) dugc chieu xa
a nao c6 thI anh huong den
viec
hgc tap. Vi ly do nay ma cac
bac sT sir dung lieu xa tri thap nhat c6 the dugc va chi ap dung
cho nhOng tre khong the dieu tri bang hoa tri don le. Xa tri
tinh
hoan c6 the anh huong den kha nang sinh san cung nhu
viec
san xuat hormon. Hau het nhung be
trai
bi xa tn
tinh
hoan khong the c6 con sau nay va tre can phai su dung
hormon thay the.
Ghep tuy xuoTig
Benh
nhan
ghep
tuy xuong doi dien voi nguy co nhiem
trung,
chay
mau va cac tac dung
khac
do dugc hoa tri va xa tri
voi
mot li6u lugng Ion.
Ngoai ra benh ky chii thai
ghep
c6 the xay ra o nguofi nhan

tuy
ghep
tir mot nguofi
khac
cho. Trong benh nay tuy cua ngudi
cho phan ung chong lai mo cua ky chii (thuong la gan, da va
duong tieu hoa).
Benh
nay c6 the tu.mucvdg nhe den tram trong
va
CO
the xay ra vao bat cu thoi diem nao sau khi
ghep
(thap chi
vai
nam sau). Co the cho thuoc de lam giam nguy co benh nay
va dieu tri nhiJng bien chung do no gay ra.
Van de dinh
dirong
cho
benh
nhan ung thu*
Mot
so benh nhan ung thu rat kho an uong, hg co the
mil cam
giac
ngon mieng. Ngoai ra hg con mac phai nhOng
23
biSn
Chung thuang gap trong qua

trinh
diku tri nhu bu6n
non,
non, dau mieng nen vice an u6ng c6 thk tra nen kho
khan. Mot vai benh nhan thay d6i cam giac d6i vai thuc an
(noi
them: c6 thk truac day ho thich an mot
loai
thuc Sn
nao do nhung bay gio lai khong thich tham chi
thky
so
loai
thuc an do nua). Han
niia
khi kho chiu va met moi thi
chang ai thich Sn u6ng nua.
An
uong tot c6 nghla la phai cung cap day du nang lugng
va protein di tranh sut can va lay lai sue
lire.
Nhung benh
nhan nao an u6ng tot trong su6t qua
trinh
di^u tri se cam thSy
tot
hon va c6 nhieu nang luong hon va ho c6 thk vugt qua
dugc nhung tac dung phu trong qua
trinh
diku

tri.
Cac bac si, y ta va cac nha dinh duong c6 thI tu vdn cho
viec an uong trong qua
trinh
di^u
tri
ung thu.
Dieu
gi xay ra sau khi dieu tri ung thir mau?
Tai
kham deu dan dinh ky la mot viec h^t sue quan trong
trong
dieu tri ung thu mau. Bac sT se tiip tuc
kiSm
tra benh
nhan chat che dk
chSc
rSng ung thu khong tai phat lai.
Kilm
tra
bao g6m kiem tra mau, tuy xuong va dich nao tuy. M6i \m
kilm
tra bac
sT
phai kham lam
sang
cin than.
Di^u
tri ung thu c6 thk gay ra cac tac dung phu sau nhiSu
nam. Vi ly do nay nen benh nhan phai tikp tuc dugc ki^m tra

dinh
ky va phai bao nhiing thay d6i v6 mat sue khoe cho bac
sT ngay khi no xay ra. S6ng vai mot benh
tr§m
trong khong
phai
la viec de. Benh nhan bi ung thu va nhirng nguai cham
soc hg phai doi mat vai
nhi^u
vdn de va thu thach Ian. N6u
dugc cung cap nhung thong tin
hihi
ich va cac dung cu h6 trg
thi
viec doi pho vai nhiing kho khan nay se dl dang han.
24
B^nh
nhan ung thu c6 thk lo iSng vk cong viec lam, ve viec
cham lo cho gia dinh hay nhung trach nhiem khac. Cha me dua
tre bi ung thu mau c6 thk lo iSng khong biet con hg c6 the hgc
hanh hay sinh boat binh thuang hay khong, chinh nhung dua tre
cung rat buon vi khong dugc tham gia nhiJng tro chai vai cac
ban be khac. Ngoai ra, nhimg lo
ling
wk
cac xet nghiem, phuang
phap
di8u
tri,
an a trong benh vien cung nhu chi phi dieu tri la

nhijng
v4n dh thuang gap. Bac
sT,
y ta va cac nhan vien y te khac
CO
thk tra lai nhiing cau hoi ve dieu
trj,
cong viec hay cac khia
canh khac. Viec gap ga nguai lam cong tac xa hgi, nha tu van
hay nguoi lam tu thien c6 thi huu ich cho nhung benh nhan
mu6n
bay to
nhiing
tam tu
tinh
cam cua
minh.
Ban
be va nguai than la nhiing nguai ho trg nhieu nhat.
Nhilu
benh nhan
ciing
cam th4y nhe nhom khi thao luan nhung
vdn
dk cua hg vai nhiing nguoi bj ung thu khac. Benh nhan
ung thu thuang thanh lap nhiing nhom tuang trg, tai do hg c6
the chia se nhiing
kinh
nghiem ve
each

doi pho vai ung thu va
hieu
qua dieu tri vai nhau. Ngoai nhiing nhom tuang trg cua
nguai Ian, con c6 nhiing nhom ho trg dac biet cho tre em ung
thu
hoac
gia dinh cua hg a nhiku thanh pho. Tuy nhien, mot
diku
quan trgng can ghi nha la moi benh nhan la mot the
giai
rieng
biet.
Viec
di6u
tri va
each
tikp can vai benh ung thu eo
thk ap dung dugc cho benh nhan nay nhung lai khong dung
cho benh nhan khac, tham chi, nku ca hai mk
ciing
mot
loai
benh ung thu. Cach t6t nh4t la ph6i hgp thao luan giua ban be,
gia
dinh benh nhan vai bac sT.
Thuang thi nhung nhan vien boat dgng xa hgi tai benh
vien
hay phong kham c6 thk dk nghi nhiing hgi, nhom dk
giiip
khoi

phuc, nang da
tinh
thSn, h6 trg tai chinh, van chuyen hay
cham soc nha cua cho benh nhan.
25
TiroTig
lai cua benh nhan ung
thu*
mau?
Cac nha nghien cuu dang tim thay
nhijng
phuang
each
tot
han de dieu tri ung
thir
mau va co hoi hoi phuc dang
dugc cai thien. Mot d\hu hit sue tu nhien la benh nhan ung
thu
va gia
dinh
ho rat quan tam ve tuong lai cua ho. Mot s6
nguoi
lay chi so ty le s6ng con va mot vai thong s6 thdng
ke khac de c6 doan xem benh nhan c6 dugc chua-khoi hay
con
song dugc bao lau nua.
Tuy
nhien, dieu quan trong can nha rSng nhung thong s6
thong

ke la nhung
tri
so trung
binh
dugc lay tu mgt dan so Ian
ciia
benh nhan. Chung khong the dugc su dung dl
tien
doan
xem
dieu gi se xay ra cho mgt benh nhan nao do vi khong c6
hai
benh nhan ung thu nao la giong nhau.
Di^u
tri va dap ung
dieu
tri rat khac biet giua cac benh nhan ung thu.
Nguoi
tien
lugng
tot nhat chinh la bac sT diSu tri cho benh nhan. Benh
nhan va gia
dinh
nen
binh
tinh
de hoi bac sT \e
tien
lugng
benh, nhung hg can luu y rang tham chi bac

sT
cung khong thi
hik
chinh xac
di8u
gi se xay ra.
Bac sT thuang noi v6
khia
canh
s6ng
con cua benh ung
thu
va hg c6 the su dung thuat
ngii
thuyen giam han la
chiia
khoi.
Tham chi a
nhi^u
benh nhan ung thu mau dugc
chua
khoi
hg cung su dung thuat ngu nay (tuc bac sT noi la
b^nh
thuyen giam) vi benh c6 thk tai phat tra lai.
Benh
nhan ung thu- mau nen lay thong tin
6^
dau?
Thong

tin ve benh ung thu c6 rk
nhilu
bao g6m mgt
bang dual day. Ban c6 ihk tim kikm them thong tin tai thu
vi?n
hay
tiem
sach
dia phuang va tir nhiJng hoi tuomg trg
trong
cgng dong ban dang a.
26
Tom
lu-ffc benh bach cau.
Trong
liic
nguyen nhan chinh xac chua biet, yeu t6 nguy
ca da dugc xac
dinh.
Benh
bach cku dugc chia nhom bang
each
xac
dinh
su
phat
tri^n
nhanh cua benh (ckp va man) cung nhu
loai
te bao

mau
bi anh huang.
Benh
nhan bj benh bach cau ro rang c6 nguy co cao
nhiem
trung, chay mau va thieu mau.
Ch4n
doan benh bach cau dugc h6 trg bai viec tim thSy
tihn
su y khoa va tham kham, xet nghiem mau duai
kinh
hikn
vi.
T^ bao benh bach cau dugc phat hien va phan
loai
nha vao
chgc hut tuy va sinh thiSt tuy xuang.
D\hu
trj benh bach cau phu thugc vao
loai
benh bach cau,
mgt
s6 dac
dilm
cua benh bach cau, pham vi dieu tn, va
tiSn
su truac do cua diSu
tri,
cung nhu
tu6i

tac va
tinh
trang sue
khoe chung cua benh nhan.
Hau
hk benh nhan bj benh bach cau dugc di^u tri vai
hoa tri
lieu.
Mgt s6 benh nhan cung dugc d\hu trj bang
lieu
phap phong xa va cky ghep tuy xuang.
27
UNG THU
BANG QUANG
Bang
quang
la gi?
Bang
quang la mot ca quan rong nam trong bung dual
chua
nxxac
tieu. Than loc
chat
can ba tir mau va san sinh
nuac
tieu,
nuac
tieu dugc dan vao bang quang qua hai cai
ong goi la nieu quan. Nuac tieu ra khoi bang quang xuyen
qua cai ong

khac
goi la nieu dao. 6 phu nu, nieu dao la mot
ong ngan ma ra dung phia truac, tren am dao. CJ dan ong,
no dai han,
chay
xuyen qua tuyen tien liet va sau do qua
ni?u dao duang vat.
Ung thu'
bang
quang
la gi?
Ung
thu la mot nhom gom nhieu benh, c6 han 100 loai
ung
thu
khac
nhau dugc biet, va c6 nhung kieu ung thu bang
quang
khac
nhau. Chung hoan toan c6 chung mot dac
dilm:
nhiing
te bao di thuong phat trien va pha buy mo ca the.
Cac te bao manh
khoe
tao ra mo ca the Ion len, phan
chia, va tu thay the mot
each
trat tu. Qua
trinh

nay giu than
the trong sir sua
chua
t6t. Tuy nhien, doi
liic
vai t8 bao m4t
kha nang dieu khien sir tang truong cua chung. Chiing Ion len
qua nhanh chong va khong c6 bat ky trat tu nao. Qua nhieu
mo dugc tao ra, va nhung kh6i u bit dau thanh hinh. Nhung
khoi
u CO the lanh
tinh
hoac
ac
tinh.
Nhung
khoi u lanh
tinh
thi khong phai la ung thu. Chung
khong di can tai nhung bg phan
khac
cua ca the va it khi <Je
28
doa tai
cugc
song.
Thuong, nhijng khoi u lanh c6 the dugc
loai
bo bai giai phau, va chung se khong tai phat.
Nhirng

khoi u ac
tinh
la ung thu. Chung c6 the xam pham
va pha buy mo va nhung ca quan manh
khoe
gkn ben
canh.
Nhung
te bao ung thu cQng c6 thI di
chuySn
tu kh6i u vao
dong mau va he
thSng
bach
huyet. Digu do giai thich tai sao
ung
thu
CO
the Ian rgng tai nhirng bg phan
khac
cua ca ihL Sir
Ian rgng nay dugc ggi la di can. Du ung thu bang quang dugc
loai
bo, nhung benh doi khi tai phat tra lai, bai vi te bao ung
thu
CO
the da Ian rgng.
Da so cac ung thu bang quang phat trien a lap trong bang
quang. Ung thu thuong trong nhu mot nam nho
dinh

vao
thanh bang quang, con dugc ggi mot
khdi
u c6 gai thjt. Ung
thu
bang quang hay thuong gap. Nguofi da trang bi ung thu
bang quang gap hai Ian nguai da den, va dan ong bj ung thu
bang quang nhieu hon nil gap 2-3 Ian. Da so cac ung thu bang
quang xuat hien sau
tuoi
55, nhung benh cilng c6 the cung
phat trien d nhiJng nguai tre hon.
Nhung yeu to
nguy
ca gay ung thu-
bang
quang.
Ngudi
ta van khong biet tai sao nguai nay bj ung thu
bang quang con nguai
khac
thi khong. Ung thu bang quang
khong phai la benh truyen nhiem. Khong ai c6 the bi lay ung
thu
bang quang tu nguai
khac.
Nhung nha khoa hgc vin
chua
biet chinh xac yeu to nao gay ra benh nay, nhung nghien cuu
cho thay rang mot so nguoi nay lai de bj hon so vai nguai

khac.
NTot so nhan t6 lam tang len nguy co cao nay.
Viec
hut thuoc la mot nhan to nguy hiem chinh. Nhijng
nguoi
nghien hut
thuoc
Id mac benh ung thu bang quang cao
29
g4p tu hai tai ba Ian so voi nhtmg nguai khong hut thuoc. Bo
thu6c se giam di nguy co mkc ung thu bang quang, ung thu
phSi,
vai
loai
ung thu khac, va mot so benh khac nua.
Cong
nhan lam viec trong mot so nghanh c6 nguy ca mac
benh ung thu bang quang cao han do tiep xuc vai nhirng chat
gay benh ung thu (nhCmg chdt gay sinh ung thu) a nai lam
viec.
Nhung cong nhan nay bao g6m nhimg nguai trong
nganh cao su, hoa hoc, va cong nghiep thuoc da, cung nhu
nguai
tao mlu toe, thg may, cong nhan luyen
kim,
cong nhan
in,
hpa
sT,
cong nhan det, va tai xe xe tai.

Bieu
hifn trieu chirng cua ung
thir
bang quang.
DSu
hieu canh bao chung
nh§t
cua ung thu bang quang la
CO
mau trong nuac
tiiu.
Tuy thuoc vao so lugng mau c6 trong
nuac
tilu
ma mau cua
nuac
tilu
c6 the thay doi tir do lot tai
mau
do
thim.
Dau trong thai gian di
X\ku
c6 the cung la mot
diu
hieu cua ung thu bang quang. Nhu cau di
tieu
nhieu
hoac
ngay lap tuc c6 thi la d4u hieu canh bao

niia.
Thuong, nhumg
khoi
u bang quang khong c6
trieu
chung.
Khi
nhung
trieu
chung xuSt hien, chung khong phai la
dau hieu
chSc
chSn cua ung thu. Chung c6 the do
nhiing
benh
nhiim
triing,
nhung
kh6i
u lanh
tinh,
soi bang quang,
hoac
nhung
v§n 6k khac.
Di8u
quan trong la tai kham bac
sT
de xac
djnh

nguyen nhan cua nhung
trieu
chung. Bat ky benh nao
cung
c4n phai dugc
chin
doan va dieu tri cang som cang tot.
ChSn
doan ung
thu-
bang quang
nhu-
the nao?
chin
doan ung thu bang quang, ngoai viec hoi ky
tien
su ca nhan va gia
dinh,
cin phai tham kham ky luong. Doi
30
khi,
bac sy c6 thi cam
thiy
mot
kh6i
u Ion trong luc tham
kham
tryrc
trang
hoac

am dao. Ngoai ra, nhung miu
nuac
tieu
dugc
ki6m
tra duai
kinh
hiln
vi dk xem bit ky nhung t^ bao
ung
thu nao c6 mat.
Thuong,
bac
sT
chi
djnh
chup X quang c6 bam thu6c can
quang qua duong tmh mach
(IVP).
Xet nghiem nay cho phep
b^c sT
nhin
thay than, ong nieu quan, va bang quang tren X
quang. Mot IVP
binh
thuong it gay ra kho
chiu
cho nguai
benh, tuy nhien c6 mot s6 it benh nhan bi bu6n non, choang
vang,

hoac
dau do chich thu6c can quang.
Bac sT cung c6 the
nhin
true tiep vao trong bang quang
vai
dung cu noi soi (cystoscope). Trong thu thuat nay, mot
ong
mong nho c6 anh
sang
dugc dua vao bang quang thong
qua nieu dao. Neu bac sT
nhin
thay bit ky nhirng vung bit
thuong
nao, bac sT se sinh
thilt
no dl dem di xet nghiem,
quan sat
duoi
kinh
hien vi de tim ik bao bit thuong. Ung thu
bang quang chi c6 the dugc
chi,i
doan bSng sinh thiSt.
Dieu
tri ung
thu-
bang quang
nhu-

the nao?
Sir
dieu tri ung thu bang quang phu thuoc vao mot s6
nhan to nhu: so
lirgng,
kich
thuoc, va vi tri cua nhirng
kh6i
u,
muc do Ian rgng cua ung thu;
tuoi
va
sure
khoe cua benh nhan.
Xac
djnh
giai doan benh
Truoc
khi bat dau dieu
tri,
dieu quan trong la
bi8t
chinh
xac ung thu con khu tru hay da di can.
Viec
phan chia
giai
doan bao g6m kham lam
sang,
xet nghiem mau, chup cit lop

dien
toan {CT
Scan)
la can thiet. Chup cat lop vi
tinh,
la mot
31
loat tia X dugc phat ra tu may chup, sau do tai tao lai hinh
anh chi tilt tren may tinh.
Sieu
dm la phuong phap dung song
am
CO
tan s6 cao tao nen hinh anh cua co thS. Nhung am doi
lai tao nen mot hinh anh tren man anh video nhu truySn hinh.
Doi khi, nguai ta con dung phuong phap cpng huong tir nhan
{MRI)
la phuang phap dung nam cham dien thay vi tia X,
cQng tao nen hinh anh.
Cac phiroTig phap dieu tri
Ung thu bang quang sam (bg mat), trong do nhiing khoi
u dugc tim th4y tren hh mat cua thanh bang quang noi chung
CO
thg dugc dilu tri bang each su dung phuang phap ngi soi
va cat bo kh6i u qua duang nieu dao. Phuang phap ngi soi c6
thl loai bo tit ca hoac mot phan cua khoi u hoac pha buy no
bang dot dien.
Khi kh6i u trong bang quang Ian hoac c6 nguy ca tai
phat, thi sau khi cat bo kh6i u nguoi ta phai dung them thu6c.
Bac sy c6 thS dat mot dung dich chua true khuan Bacille

Calmette - Guerin (BCG), mot dang cua phuang phap chija
benh sinh hoc, true
ti§p
vao trong bang quang. Phuang phap
chija benh hoa chat (nhirng thu6c ch6ng ung thu) cQng c6 the
dugc dua true tilp vao trong bang quang.
Phuang phap chija benh bang tia xa (con ggi la xa trj)
CO
thI dung dgn khi ung thu khong thg loai bo bang phuang
phap m6 qua ngi soi bang quang vi u xam Ian qua nhieu,
chilm gan hit bang quang. Tia X pha buy kha nang phat
triln va phan chia cua \k bao ung thu. Phuang phap xa tri
trong la chit phong xa dugc dat trong bang quang, co the
32
dugc kit hgp vai xa tri ngoai, la ky thuat ma may xa tri
dugc dat ben ngoai ca thI.
Doi vai phuang phap xa trj trong, chat phong xa dugc
dua vao vao trong bang quang bang 6ng ngi soi. Phuang phap
nay giiip tia xa dugc gin tl bao ung thu ban nen tl bao ung
thu dl bi tieu diet hom, trong khi do cac mo lan can it bi anh
huong. Nguai benh phai nam vien khoang 4 tai 7 ngay.
D6i vai dilu tri bang xa tri ngoai, benh nhan di t6i benh
vien hoac phong kham m6i ngay. Thong thuang, dilu tri dugc
thirc hien 5 ngay m6i tuln cho 5 tai 6 tuin. Phuang phap nay
giiip bao ve mo tl bao binh thuang khoi viec lan truyin ra
ngoai cua t6ng lilu tia xa.
Khi ung thu lan rgng tren
hh
mat cua bang quang hoac da
phat triln vao trong thanh bang quang, luc nay cin phai cit bo

toan bg bang quang. Giai phlu nay dugc ggi la cit bo toan bg
bang quang (cystectomy) can ban.
Trong phlu thuat nay, bac sT phlu thuat loai bo bang
quang cung nhu nhung ca quan gin ben canh.
6
phu nu, phlu
thuat nay bao g6m loai bo tu cung, 6ng din trung, buong
trumg, va mot phan cua am dao. CI dan ong, tuyin tiln liet va
tui tinh dugc loai bo. Cac nghien cuu dang dugc triln khai de
tim ra each dilu trj bao t6n bang quang.
Khi ung thu bao g6m duang vat hoac co di can ra tai
nhung bg phan cua khac cua ca thI, bac sT co thI ggi y
phuang phap chua benh bang hoa chat, sii dung thu6c chdng
ung thu di theo dong mau dl tai dugc nhilng tl bao ung thu
trong tat ca cac bg phan cua ca the. Thuoc thuang su dung dl
dieu tri ung thu dugc dung bang duang u6ng hoac tiem bap
33
hoSc tiem tmh mach. Phuomg phap hoa tri lieu dugc thuc hien
timg dgt, di^u tri - nghi r6i lai tiSp tuc di6u tri
Nguai benh thuomg dugc cho didu tri ngoai tru benh
vien, a phong mach bac
sT,
hoac a nha. Doi khi benh nhan can
phai a l^i b?nh
vi§n
trong thai gian ngSn.
Tac dung phu cua viec dieu tri ung thir b^ng quang
Nhung phuomg phap thuomg dung dk
dieu
tri ung thu

bang quang thuomg c6 tac dung phu
rkt
lom. Kho ma giai han
tac dung phu cua
diku
tri dk duy nhat nhijmg tl bao ung thu
dugc pha huy, mo tl bao manh khoe c6 thd cung bi hu hai.
Di6u nay giai thich tai sao viec di^u tri c6 thi gay ra tac dung
phu kho chiu. Tac dung phu phu thugc vao kilu diSu tri dugc
su dung va phin ca
thk
dugc diSu tri.
Khi bang quang dugc loai bo, benh nhan cin mot each
mai dl c4t giu va chuyin nuac tilu. Nhieu phuang phap
dugc su dung. Mot trong nhung each do la, bac sT phlu
thuat su dung mot manh rugt non cua nguai de tao mgt ong
din mai. Mot dau cua rugt non dugc n6i vai nieu quan con
diu
kia dem ra ngoai phia thanh bung dual. L6 mai dugc
ggi la
16
tilu nhan tao. Mgt tiii phu hgp vai
16
tieu nhan tao
dk
tap hgp nuac ti8u, va n6 dugc gift dung ch6 bSng mgt
chat dinh dac biet. Mgt hg ly c6 hu4n luyen dac biet hoac
bac sT chuyen khoa se chi cho benh nhan each cham soc
cho
16

ti6u nhan tao.
Mgt phuang phap mai hom su dung bg phan cua rugt non
dk
lam mgt tui chua mai (ggi la nai du tru
diku
khiln tu
nhien) ben trong than thI. Nuac tieu tap hgp a do va kh6ng
34
xa ra tiii ngoai. Thay vao do, benh nhan hgc su dung mot cai
6ng (ong dai) dk xa nuac tilu thong qua mgt
16
ti^u nhan tao.
Nhung phuang phap khac hien dang dugc phat triln, n6i mgt
tui chua lam tir rugt non tai
phkn
con lai cua ni?u dao. Va
kh6ng can thiet tai tui ngoai ca thk, hai vi nuac ti€u ra khoi
ca the th6ng qua nieu dao.
Phau thuat cat bang quang can ban gay ra v6 sinh cho
ca dan ong Ian dan ba. Phau thuat nay c6 the cung gay ra
mgt s6 anh huang tai vSn dk tinh due. Truac day, gkn nhu
tat ca dan 6ng tra nen bat luc sau phlu thuat, nhung nhung
su cai tien trong giai phlu da c6 thk ngan ngira dugc 6
nhieu nguai dan 6ng.
CI
phu nu, am dao h?p hom hoac ngan
han, va su giao hgp c6 le se kho khan.
Trong thai gian xa tn, nguai benh cam
thiy
rk met moi.

Nguai benh nen dugc nghi ngai cang nhiSu cang t6t. Xa trj
vung bung dual c6
thk
\am cho nguai benh
buSn
non, di, hoac
tieu chay. Thuomg tranh dugc nhftng trieu chung nay bang
chk
do an uong hgp ly hoac dung thu6c. Xa tn c6 thk gay ra
v6 sinh va c6 the lam cho giao hgp kh6ng thoai mai.
Lieu phap chua benh hoa chat gay ra nhftng tac dung phu
bai vi no lam kh6ng chi hu hai nhung tk hao ung thu ma con
ca cac te bao phat trien nua. Nhung tac dung phu cua lieu
phap chfta benh hoa chat phu thugc vao thu6c diing. Ngoai ra,
m6i benh nhan phan ung lai khac nhau. Lieu phap chfta bfnh
hoa chat th6ng thuomg anh huong tai tk bao tao mau va
tk
hao
bg may tieu h6a. Kit qua la, nguofi benh bj nhftng tac dung
phu nhu: de khang kem hom vai benh truyin nhiem, an mat
ngon, rung toe, bu6n n6n va 6i, nguai
ykw
hom, va dai hong.
Do la nhftng tac dung phu ngan han, va thuomg het sau khi
35
ngimg di6u tri. Khi nhung thu6c true ti8p dugc dat vao trong
bang quang, nhung tac dung phu nay c6 le dugc giai han. Tuy
nhien, no thuong lam cho bang quang bi kich thich.
An mk ngon c6 thg la mot vkn dk nghiem trong cho
benh nhan trong thoi gian tri lieu. Nhung benh nhan an t6t

CO
thk giam bat nhung tac dung phu cua dieu tri, vi vay
dinh duang t6t la mot kk hoach quan trong cua dieu tri.
Viec an t6t c6 nghia la c6 du calo dk ngan ngira giam trong
lugng va c6 du protein dk xay dirng va sua chua nhiing ca
bap,
nhijng ca quan, da, va toe. Nhi^u benh nhan phat hien
ra rang, an nhiSu biia va nhung bira an nhe nho trong ngay
thi de han ba bira an Ian.
Tac dung phu cua dieu tri ung thu thay doi tviy benh
nhan. Tac dung phu nay khong giong nhau giira nhung dgt
di^u tri mac du tren cung mot benh nhan. May man han, da
s6 cac tac dung phu dhu tarn thai. Cac bac
sT,
dieu duong, va
bac sT chuyen khoa dinh duong c6 thk giai thich tac dung
phu cua diSu tri ung thu va c6 the ggi y cac each de giai
quyet van de nay.
Dieu gi xay ra sau dieu tri ung
thu*
bang quang?
Viec kham d6u dan rk quan trong sau dieu tri ung thu bang
quang. Bang quang can kilm tra bang noi soi. Bat ky nhCmg
kh6i u hh mat nao tai phat dku dugc loai bo. Nuac tieu dugc
kilm tra phat hien te bao ung thu va chup X quang nguc, IVP,
hoac nhung xet nghiem khac c6 thk dugc thuc hien.
Mot benh nhan ung thu bang quang can phai theo doi
chat che vai nam, bai vi nhung khoi u bang quang c6 thI tai
36
phat. N6u ung thu tai phat, thi su do tim sam la quan trong

d€ viec dieu tri bo sung c6 thk dugc khai dong.
Benh nhan c6 thi d6i pho ung thu bang quang
nhu-
the nao?
Chan doan ung thu bang quang lam thay doi cugc song
benh nhan va ngudi than hg. Nhung thay d6i nay kho ki^m
soat. Benh nhan, gia dinh va ban be c6 nh&ng cam xiic va
lo au khac nhau. Vai hg, ung thu c6 nghTa la cai chit da
gin kk. Can c6 nhilng thong tin va dich vu nang da giup hg
duang dau nhiing vdn dh nay dl dang han.
Nguai mang can benh ung thu c6 thk lo lang vh cham
soc gia dinh, duy tri cong viec, va ti6p tuc nh&ng boat dong
hang ngay. Ban tam \k nhung xet nghiem, dilu tri, nhap
vien, vien phi. Bac sT, y ta, va nhan vien y tk c6 thk tra lai
cau hoi ve dieu tri, viec lam, hay vdn dk khac. Gap ga
nhOrng nha hoat dong xa hgi, giup khuyen nhu hg qua do
nguai benh c6 thk bay to tam tu cua minh. Hg ciing c6 thk
giai thieu nhiing nai trg giup wk phuc h6i chuc nang, nang
da tinh than, tai chinh, phuang tien van chuyin, hay cham
soc tai nha.
Ban be va gia dinh phai biet nang da ung hg tinh thkn
benh nhan. Cac benh nhan ung thu bang quang thuong tap
hgp thanh mot nhom, hg chia se nhung van dh phai d6i mat
vai benh va hieu qua cua dieu tri. Tuy nhien, phai nha rang
khong ai giong ai. Cach ap dung dieu tri cho benh nhan nay
thi dung nhung khong dung cho benh nhan khac, ngay ca khi
hg
CO
cung loai ung thu. Y tuong tot la thao luan nhijng loi
khuyen cua bac

sT,
gia dinh, ban be.
37
Nhiirng benh nhan ung thir bang quang
CO
the tim Idem sir ho
tro"
nao?
Nguai bi ung thu nen hoc each s6ng sao cho phii hop vai
nhung thay d6i sau khi bj benh, tu do ho moi cam thay thoai
mai va lac quan hon. Thuomg, nhan vien xa hoi a benh vien
hoac phong kham c6 thS ggi y vai nhijng to chuc thien
nguyen trong nuac hay nuac ngoai tim each giup da nguai bi
ung thu bang chia se tinh cam, tai ehinh, van ehuyen, cham
soc tai nha
Neu benh nhan c6 van de vai 16 tilu nhan tao, bac sy, y
ta, hoac bac sT chuyen khoa tiet nieu c6 the giup da ho. Sir
dihu chinh
16
tilu nhan tao c6 thk de hon nhi^u vai lai khuyen
va su h6 trg cua nhung nguai mac benh tuomg tu.
MQt vai meo giiip tranh viem nhiem bang quang
Viem nhilm bang quang xay ra khi vi khuan xam nhap
bO
phan nay.
Trucmg Dai hoc Y khoa Michigan (My) dua ra mot s6
meo giup ban ngan ngira viem nhilm bang quang nhu sau:
Ban nen tieu tien thuong xuyen trong ngay va di tieu sau khi
giao hop. N8u la nam giai, ban hay thuong xuyen rua sach
duang vat khi tarn.

Neu la nit giai
Ban hay
giCr
khu vuc chung quanh am ho s^ch se.
Lau chui tir truac ra sau khi tam.
Rua sach khu vuc am ho khi tam rua.
Mac d6 lot bang vai b6ng.
38
Mac quan chen c6 dung bang vai bong.
Tranh dung quan ao chat bo. Hay mac quan rong.
Dimg mac d6 tam dang uat lau gia.
Uong nhieu nu-o-c khong ngan du"9"c
benh ung
thu*
bang quang
U6ng nhieu nuac van dugc xem la each d6 ngan chan
benh ung thu bang quang, nhung mot nghien cuu mai day cho
thay rang nhung nguai chua benh ung thu bang quang theo
each nay kh6ng lam thuyen giam dugc can benh.
Nghien cuu nay dugc tien hanh tren 267 benh
nhan dugc dieu tri benh ung thu bang quang nhung sau do
van bj tai phat lai. Nhung benh nhan nay da hoan thanh
bang tham do y kien ve viec u6ng nuac va tat ca hg deu
dugc theo doi it nhat 2 nam sau. Ket qua cho thay gan mot
nua trong s6 hg da bi phat kh6i u tra lai mot Idn hoac
hon trong suot thai gian nghien cuu.
Mgi nguai thuong nghl rang uong mot lugng nuac cao
CO
the ngan chan dugc benh ung thu bang each lam giam bat
di lugng hoa chat gay ung thu trong bang quang hay se

rua sach nhOng chit nay di truac khi chiing c6 thi gay tac
dgng
CO
hai.
"Ket qua nghien cuu nay da cho thay rang muc dich ciia
viec u6ng nuac nay khong chac chan lam giam di tan so ciia
viec tai phat kh6i u a benh nhan da duac chin doan la bi ung
thu bang quang", Bac
sT
S. Machele Donat va cac ban d6ng su
cua minh thugc trung tam nghien cuu ung thu Memorial
Sloan-Kettering a New York da cho h\k.
39
Uong nirdc qua, an sfra chua d§ tranh
viem bang quang
Theo cong bo mai day a
Phan
Lan, c6 the giam can
dau do nhiem trung tiet nieu man
tinh
a phu nu
bang
each
thay doi che do an.
Nhiing
phu nu nao thuang xuyen uong
nuoc
qua tuai, an sua
chua
va pho mat se it bi

nhilm
trung
tiet
nieu (urinary tract ifnections:
UTI)
han.
Doi
vai nhung phu nir bj UTI man
tinh
thi: uong
nuac
qua tuoi 1
coc/ngay
hoac
c6 dac, khong them duong se giam
dugc
34% nguy ca bi dot tai
phat
(nhat la uong loai
nuac
qua
mong); an sua
chua
hoac
pho mat 3 lan/tuan se giam
dugc
it
nh4t 80% dot tai
phat
so vai nguai Sn <lian/tuan.

Phat
hien nay c6 the giai thich sir
khac
nhau
giiia
cac doi
tugng thuang xuyen dau/ khong dau. Thoi quen an uong la
mot yeu to nguy ca quan trong gay tai
phat
UTI a phu nir
trong do tuoi sinh san, viec huong dan ve che do an c6 the la
buac
dau tien trong ngan ngira benh.
Nghien cuu ve thoi quen an uong cua hai nhom phu nii:
nhom I gom 139 nguai da bi mot dot
UTI
trong vong 2 tukn
truac
thai diem dieu tra; nhom 2 gom 185 nguofi khong bi
UTI
trong vong 5 nam. Tuoi trung binh cua doi tugng la 30.
Ket
qua cho thdy d6i tugng thuoc nhom 2 c6 u6ng nhi8u
nuac
qua va cac san pham su:a
chua
pho mat han.
Do
UTI
CO

thI la tir nhiem khuan
ngugc
duong tieu hoa
va thuc an c6 the lam bien doi vi khuan ruot nen khi an
hoac
u6ng nhung thuc an
chua
nhilu
vi khuin "t6t" con
song
se c6
kha
nang
ngan
ngua
dugc
UTI.
40
UNGTHaxl/ONG
Ung thu- xu-oTig la gi?
Ung
thu la mot nhom nhi^u benh. Nguai ta da biet han
100 loai ung thu
khac
nhau. Tit ca cac loai ung thu c6 diem
chung: nhimg te bao tra nen hit thuang, chiing tang truong,
pha huy mo cua ca thI va lan rgng din nhung ca quan
khac
(di
can).

Nhirng
tg bao binh thuang tao ra mo
theo
mot
trinh
tu:
truong thanh, phan chia, va thay the nhung te bao gia. Qua
trinh
nay
giiip
co the ton tai va
phat
triSn. N6u nhirng te bao
mat kha
nang
kiem
soat
sir tang truong, chiing tang truong
qua nhanh va khong
theo
trinh
tir nao ca. Chung tao ra nhieu
mo. Mot kh6i mo ggi la buou.
Biiou
c6 the lanh hay ac
tinh.
Buou
lanh
tinh
khong phai la ung thu. Chung khong

lan
rgng den cac co quan
khac
va hiem khi de doa
tinh
mang. Buou lanh thuang
dugc
cSt bo. Mac dia nhirng buou
xuong lanh
tinh
thinh thoang co the tai
phat,
chiing co the
dugc
phau thuat.
Buou
ac
tinh
la ung thu. No co thI xam \in va pha huy
nhung mo, tang binh thuong k8 can. NhiJng tl bao ung thu
cung
CO
thI tach ra khoi buou va di vao mau. Chinh vi vay ma
tai
sao ung thu xuong co thI di can den co quan khac.
Ung
thu ma bat dSu tu xuong ggi la ung thu xuong
nguyen
phat.
Ung thu xuong thuong

ihky
nhk a
canh
tay va
41
chan, nhimg c6 the xay ra a moi xuomg trong ca thi. Tre em
va thieu nien c6 nhieu kha nang mac benh ung thu xucTig hon
nguai truong thanh.
Ung thu xuong nguyen phat dugc goi la "sarcoma". Co
nhieu loai sarcoma, moi thi bat dau tir mot loai mo xuong
khac nhau. Thuong thay nhdt la: sarcoma xuong, Ewing's
sarcoma, va sarcoma sun.
Sarcoma xuong la loai thuong thay nhat cua ung thu
xuong a thieu nien. Benh thuong xuii hien khoang tir 10 din
25 tuoi. Nam mic benh nhieu hon nil. Sarcoma xuong thuong
xuat hien d dau xuong, noi do mo xuong moi dugc hinh
thanh o tuoi thieu nien. Sarcoma xuong anh huong chu ylu
xuong dai cua canh tay va chan.
Ewing's sarcoma thuong thay khoang 10- 25 tu6i. Thidu
nien bj anh huong nhieu nhk. Ung thu nay hinh thanh o phkn
giira (than xuong) cua nhijng xuong Ion. Xuong bi anh huong
nhieu nhit la xuong hong va xuong dai d dui, tay. Ung thu nay
CO
the xay ra d xuong suon.
Sarcoma sun chu yeu d nguoi lom. Loai u nay hinh thanh
trong sun (mo mkm deo xung quanh khop).
Nhihig loai ung thu xuong khac bao gom: sarcoma sgi, u
te bao khong 16 ac tinh, u sun. NhiJTig nguoi tren 30 tu6i hikm
khi mac nhiing loai nay.
Ung thu xuong nguyen phat thi hilm. Mat khac, ung thu

xuong thuong do di can tir cac co quan khac. Khi dilu nay
xay ra, benh khong dugc ggi la ung thu xuong. M6i loai ung
thu dugc dat ten theo co quan hoac mo bi ung thu nguyen
42
phat.
B'lhu
tri ung thu xuong thu phat phu thuoc vao loai ung
thu nguyen phat va sir di can cua no.
Ung thu bat dau tir co, mo, day ihkn kinh, mach mau, va
nhung mo lien kk hay nang do khac trong co thk ggi la
sarcoma mo m^m. Benh xay ra o nguoi Ion va tre em. Nhung
khong ban luan o day.
Leukemia, da u tuy, va u lympho la ung thu bat ngu6n tir
td bao o tuy xuong. Day la nhung benh khac nhau va khong
phai la ung thu xuong.
Trieu chu-ng cua ung thir xuoTig?
Trieu chung ung thu xuong co khuynh huong phat triln
cham. Phu thugc vao loai, vi tri, kich thuoc u.
Dau la trieu chung thuong ihky nhk cua ung thu xuong.
Thinh thoang la mot u m^m, hoi dau tren xuong co the cam
giac dugc qua da. Vai truong hgp ung thu xuong can tro hoat
dgng binh thuong. Ung thu xuong co thk gay gay xuong.
Nhung trieu chung tren khong chac la ung thu, no co thk
do nguyen nhan khac it trim trgng hon. Ai gap phai trieu
chung nay nen tham van bac sT.
Ch5n
doan ung thu xu-cmg
Dk chin doan ung thu xuong, bac sT se hoi tikn su cua
ban than va gia dinh, va kham lam sang toan dien. Ngoai ra
con kiem tra t6ng trang, xet nghiem mau, chup X quang. X

quang co thk cho thiy vi tri, kich thuoc va hinh dang u: U
lanh thuong tron, bo ro; ung thu xuong thuong co nhidu hinh
dang va bo khong deu.
43
Neu
X quang thay nghi nga ung thu xucmg, mot so xet
nghiem chuyen biet sau c6 thk dugc lam. NhCmg xet nghiem
nay con cho hik ung thu xuong di can hay chua.
Xa hinh xuang cho
thky
kich thuac, hinh dang, va vi
tri
cua viang bat thuang tren xuong. Mot lugng nho ch4t
phong xa dugc tiem vao mau. Xuong hkp thu ch4t nay va
dugc phat hien boi mot dung cu dac biet ggi la
scan.
CT
scan
hay CAT
scan
la ky thuat X quang cho
bilt
chi
tiet
nhiJng hinh anh cat ngang cua CT, nho mot may vi
tinh.
MRI
(hinh anh cgng huang tu) cung cho hik chi tiet
nhiJTig hinh anh c5t ngang. MRI su dung tu truong rk manh
lien

ket vai may vi
tinh.
Chup mach mau la chup x quang mach mau. Chk can
quang dugc tiem vao mach mau vi vay
thky
chi t\k mach
mau,
xet nghiem nay cung dugc lam dk giup ich kl
hoach
phau thuat.
Sinh thiet la
each
chac
chan de noi c6 ung thu hay khong.
Sinh thiet tot nhat nen lam 6f benh vien noi c6 cac bac sT
kinh
nghiem ve chan doan ung thu xuong. Bac sT \ky mot mau mo
tir
u xuomg. Chuyen vien giai
phlu
benh xem mau do duoi
kinh
hien vi, nlu thdy ung thu thi anh ta c6 thk cho
bilt
loai
sarcoma
va kha nang phat trien nhanh hay cham.
Neu
da chan doan ung thu xuorng thi di8u quan trgng can
xac

dinh
la nguyen phat hay thu phat. DQ- kien nay rk quan
trgng
trong di6u tn. Kk qua kham lam
sang,
xet nghiem, X
quang, chup ck lop
(scan),
va sinh
thi^t
dugc sir dung d6
phan chia ung thu. Giai doan ung thu xac
dinh
ung thu da di
can hay
chua
va bao nhieu mo bi anh huong.
44
Dieu
tri ung thir xucmg?
Nhigu
yeu t6 dugc xem xet de quyet
dinh
phuong phap
dihu
tri t6t nh4t. Do la: loai, vj tri, kich thudc, sir Ian rgng,
tu6i
tac, tong trang. Mot ke
hoach
dieu tri dugc vach ra

phii
hgp voi nhu cau moi benh nhan.
Cac phu-oTig
phap
dieu
tri
Do la: Phlu thuat xa
tri,
hoa
tri.
Bac sT thuang phoi hgp
phuong phap
dilu
tri phu thuoc sir cm
thilt
cua benh nhan.
Benh
nhan c6 ihk dugc giai thieu d^n nhung bac sT chuyen \e
diSu tri cac loai ung thu. Thuang thuang, cac chuyen gia lam
viec
vai nhau nhu mot dgi; gom: phau thuat vien, chuyen gia
ung
thu a nhi va chuyen gia xa
tri.
Phlu
thuat la mot phan ciia dieu tri ung thu xuong. Bai
vi,
benh c6 thi tai phat gan vi tri ban dau, phau thuat vien lay
u
va mot phan xuong lanh va mo lanh

khac
xung quanh u.
Khi
ung thu xuong a mot canh tay hay chan, phau thuat
vien
c6
gSng
lay u va mot vung mo lanh xung quanh u. Thinh
thoang
phlu
thuat vien c6 th8 sir dung mot dung cu kim loai
de thay thi
phkn
xuong bi l4y di. CJ tre em, thay the dung cu
kim
loai c6 thi keo dai khi tre Ion.
Cach
thuc bao t6n chi nay
c4n
nhilu
l§n phau thuat dl
giii
su keo dai chi nhan tao.
Tuy nhien khi u Ion c6 le doan chi la can thiet. NIU doan
chi
thi can lam chi gia: chan, canh tay, ban tay, ban chan.
Hoa tri la dung thu6c
gilt
tl bao ung thu. Thuang ph6i
hgp tu 3 loai thudc tra len, thudc c6 the u6ng hay tiem vao ca

hay mach mau. Thudc
theo
dong mau di khip co thi. Hoa tri
45
dugc
tien
hanh nhieu dot; sau mot dot dieu tri la mot khoang
thai
gian h6i phuc, tiep sau do la mot dieu tri moi va tiep tuc
nhieu
dot.
Mot
s6 benh nhan di^u tri hoa tri ngoai tru benh
vien,
duomg
duong, hay phong kham tai nha cua bac sT. Tuy nhien,
tuy
theo
loai
thuoc diku tri benh nhan can phai a trong benh
vien
mot thai gian ngan.
Hoa
tri
luon
phoi
hop vai phau thuat ung thu xuang.
Doi
luc, hoa tri dugc dung de thu nho
kich

thuac
u truac
khi
phSu thuat. Hoa tri con la mot dieu tri ho trg sau phau
thuat d6 diet het
nhiing
te bao ung thu c6 the con sot lai
trong
CO
thk va phong ngira tai phat. Co khi benh nhan
dugc hoa tri truac va sau phau thuat. Doi vai vai
loai
ung
thu
xuang hoa tri
ph6i
hgp vai xa
tri.
Hoa trj c6 the dugc
dung
de
kiem
soat
ung thu xuang c6 di cSn.
Xa
trj la dung tia xa nang lugng cao de lam ton thuang
te bao ung thu va ngan
chiing
phat
trien.

Vai truang hgp, xa
trj
diing
thay the phau thuat de pha huy u hay nhung te bao
ung
thu con sot lai sau phau thuat.
Benh
nhan can phai den benh
vien
hay duong duong
moi
ngay de xa
trj.
Thuang dieu trj 5 ngay mot tuan, trong 5
den 8 tuan.
Tac
dung phu cua dieu tri ung thu xucmg?
Cac phuang
phap
dieu trj ung thu xuang rat manh. That
kho
khan de han che nhung anh huang cua dieu trj, khong
nhung
te bao ung thu bj pha huy ma te bao
binh
thuang cung
bj
ton thuang.
Dieu
do cho thay tai sao viec dieu trj gay ra

46
nhieu
tac dung phu. Tac dung phu tuy thugc vao phuang
phap
dieu
trj va vj tri u.
Phau thuat ung thu xuang la mot dai
phlu.
Vung
phlu
thuat phai dugc theo doi cin than ve nhiem trung.
Phuc
h6i
chuc nSng la phkn quan trong sau phau thuat.
Tac dung phu cua hoa trj phu thugc
loai
thu6c dieu
trj,
va
m6i
nguai c6 phan ung khac nhau. Hoa trj anh huang te bao
dang phat
triln,
nhu tk bao tao mau va tk bao lot duong
tieu
hoa. K^t qua la benh nhan bj tac dung phu nhu: de
nhilm
triing,
chan Sn, buon non, 6i, lo^t mieng, cam giac yeu sue,
r\ing

toe. Nhung tac dung phu nay anh huang trong
thoi
gian
ngSn va thuong het khi ngung dieu
trj.
Trong
thai gian xa trj, benh nhan c6 thi rSt met moi vi
dihu
trj
lien
tuc. Quan trgng la
nghi ngoi
cang
nhigu
cang t6t.
Vimg
di^u trj trj thuang c6 phan ung da do hay kho, va da
nen dugc bao ve
duoi
anh nang mat
troi,
cham soc can than,
khong
su dung dung
djch
hay kem thoa len da ma khong c6 y
kien
bac sT.
Ddi
voi vai benh nhan,

clln
thiet phai kham rang mieng
trudc
khi dieu trj. Bai vi, dieu trj ung thu c6 the lam mieng
nhay cam va de nhiem trung.
Chan an c6 thk la \kn de trong qua
trinh
di8u
trj ung thu.
An
u6ng giup benh nhan c6 thk chong lai tac dung phu tot
han, vi vay
dinh
duong t6t la quan trgng. An t6t nghla la du
nang lugng dk ngan khong sut can va du dam phuc h6i, tai tao
l?ii
mo
binh
thuong.
Nhi^u
benh nhan nhan thay an nhieu bua
nho va it t6t hon la ba bua chinh trong ngay.
47
Tac dung phu gap phai trong diSu tri thi thay d6i a m6i
benh nhan. Tham chi, khac nhau giua nhiJng dot
di8u
tri.
Nhieu
no
lire

de eo
nhiing
tae dung phu nay xay ra it nhSt. Va
nhung
tac dung nay ehi mang
tinh
tarn
thai.
Bae si, y ta,
ehuyen gia
dinh
duong eo thi
giai
thieh tae dung phu do diSu
tri
ung thu va d6
nghi
eaeh
giai
quySt.
Cae nha nghien euu quan tarn kha nSng tae dung phu lau
dai
a nguai tre duge
di€u
tri vai xa tri va hoa
tri,
phu thupe
vao vi tri u va
eaeh
dieu

tri.
Vai
loai
hoa tri anh huong kha
nang sinh san eua benh nhan. N6u tae dung phu nay thuang
xuyen
no eo thI gay v6 sinh, ea nam va nu. Xa tri eo thk lam
tang kha nang u tai phat se phat
trien
sau do a vung da
di6u
tri.
Bac
sT
eo thk ban bac ehi tik vai benh nhan va gia
dinh
\
nhirng
tae dung phu nay.
b
Dieu
gi xay ra sau dieu trj ung
thu-
xu-ong?
Theo doi deu dan sau dieu
tri
ung thu xuong la 6ieu quan
trgng.
Bac
sT

se
kiem
tra benh nhan chat che trong vai nam dl
chae
chin
ung thu khong tai phat hay 6ieu trj nhanh chong
n6u
no tai phat.
Kiem
tra g6m: kham lam
sang,
xet nghiem
mau,
X quang,
scan,
va mot so can lam
sang
khac.
Dieu
tri ung thu eo th6 gay tae dung phu
nhi8u
nam sau
do.
Vi ly do nay, benh nhan nen
ti8p
tue
kilm
tra
dinh
ky va

cho bac
sT
biet ngay bat eu van de nao mai xuit hien.
Benh
nhan bj doan ehi can tri
lieu
vat ly. Cae nha vat ly
tri
lieu
va bae sT ehuyen vh phue h6i
ehue
nSng
giiip
benh
nhan hoe
each
thue hien nhung boat dong hSng ngay theo
each
mai,
each
su dung ehi gia.
Chin
doan ung thu lam thay d6i
eugc
s6ng benh nhan va
nguai
than
ciia
hg.
Nhiing

thay d6i nay kho c6 the dieu khien
duge. Benh nhan, gia
dinh
hg va ban be c6 nhieu earn xuc
khac nhau va doi lue lai lo sg, hoang mang khi nghe noi bj
ung
thu.
Liic
nay, benh nhan va nguai than cam thiy sg hai, gian
dijr,
hay tram cam. Day la phan ung
binh
thuang khi hg doi
mat vai van de sue khoe nghiem trgng.
Nhirng
benh nhan tre
em
va thieu nien, thuang eo thk duang dau nhiJng van de nay
tot
ban neu hg c6 the noi thoai mai vk sue khoe va cam
xiic
cua ho vai gia
dinh
va ban be. Chia se cam
xiic
vai nguai
khac
CO
the
giiip

mgi nguai thay dl
chiu
ban, do la
each
de
nguai
khac thay sir lo au va yeu cau h6 trg eua hg.
Moi
quan tarn tuang lai, nhu lo iSng v6 cae
kilm
tra,
dieu
trj, nhap
vien,
vien
phi.
Vice
noi vai bae sT, y ta, nhan
vien
cham soc sue khoe c6 the tran an lo au va cam giae sg
hai.
Benh nhan eo vai tro quyet
dinh
ve vice cham soc va
lira
chon dieu tri bang
each
dat cau hoi ve ung thu xuang.
Hg
CO

the hoi bat eu dieu gi ma hg thic mic, chua tuong
tan.
Benh nhan va gia
dinh
c6 nhieu cau hoi quan trong va
bae
sT
la nguai hgp ly nhit dk tra lai.
Thinh
thoang, benh nhan dung eon so thong ke uae
tinh
ca hoi chua
tri
cua ho. Tuy nhien, nen nha rSng day chi so
lieu
trung
binh,
chiing
duge
tinh
dua tren so lugng Ion va khong eo
hai
benh nhan ung thu nao hoan toan gi6ng nhau. Chi eo bae sT
theo doi true tikp benh nhan mai hieu ro
tinh
hinh
de ban bae
v6
CO
hoi h6i phue

(tien
lugng).
Bac sT thuang
diing
tir "s6ng
sot" hay
"lui
benh" ban la
khoi
benh. Ngay ca nhiku benh nhan
ung
thu xuomg hoan toan h6i phue, bai vi b?nh eo thk tai phat.
48
49
Benh
nhan ung thu xuong c6 the lo
ling
ve viec
dean
chi
hay
phlu
thuat khac se anh huong dSn khong nhung ve be
ngoai
cua ho ma con cam nghT nguoi khac ve ho. Cha me c6
th^
lo
ling
con ho khong thk tham gia hoat dong
binh

thuong
d
truong hoc hay hoat dong xa hoi.
Nguoi
Ion (da phau thuat
Ion)
lo au ve viec lam, tham gia hoat dong xa hoi va cham soc
gia
dinh.
Bac sT CO the khuyen nhu ve dieu tri, viec lam, den
truong,
hay
nhiing
hoat dong khac. Benh nhan cung muon
thao luan \h nhung lo au: tuong lai, quan he gia
dinh,
tai
chinh.
NIU kho noi voi bac sT v6 cam xuc hay
nhijmg
van de
ca nhan, benh nhan c6 thi noi voi y ta, nhan
vien
xa hoi hay
nguoi
khuyen nhu, thanh
vien
cac giao hoi.
Nha
vat ly tri

lieu
c6 the giup benh nhan thuc hien
each
thuc moi de lam viec. Dac biet quan trong doi voi nhung
nguoi
mat mot phan hay ca chi va hoc su dung chi gia.
Hoc
each
song voi nhung thay doi do benh ung thu
xuong
se de dang hon cho benh nhan va nhung nguoi cham
soc ho khi ho c6 su trg
giiip
thong tin va
dich
vu nang do.
Nhieu
benh nhan cam thay c6 it khi noi chuyen voi nhung
nguoi
CO hoan canh giong ho, ho c6 the gap nhung nguoi nay
do tu
lien
lac hay nho nhom trg
giup.
Trong
tirong lai
su-
hieu biet
ve ung
thir

xtfong ra sao?
Vao
thoi
diem nay, su hieu biet ve nguyen nhan ung thu
xuong
that la it. Cac bac sT it khi cat nghia dugc tai sao mot
nguoi
bi
loai
ung thu dac biet nay con nguoi khac thi khong.
50
Tuy
nhien chung ta hih ung thu xuong khong phai la benh
truyen
nhiem; khong ai bi lay ung thu tir nguoi khac.
Cac nha khoa hoc va cac trung tam y khoa dang nghien
ciru
ung thu xuong, hg c6
ging
tim
kilm
nhiing
nguyen
nhan gay benh nay va du phong no nhu the nao. Hg cQng
dang tim
kiem
each
tot hon de chan doan va dieu tri benh
ung
thu xuong.

Tom
luffc ve ung
thu-
xuoiig.
Ung
thu xuong nguyen phat thi hiem.
Thuong
thiy
ung thu o xuong do di can tir phan khac cua
CO
thi.
Khong ggi la ung thu xuong, ma dugc ggi theo ten co
quan hay mo bi ung thu nguyen phat.
Dau
la
trieu
chung thuong thay cua ung thu o xuong.
Chin
doan ung thu xuong dua tren benh su, kham lam
sang,
X quang, xet nghiem mau va xac
dinh
dua tren sinh
thiet.
Q'leu tri ung thu xuong phu thugc vao
loai
ung thu, vj
tri,
kich
thuoc, sir xam lin cua u

ciing
nhu t6ng trang va
tuoi
tac benh nhan. ;
"51'"