PGS,TS.
Lfi
QUY
Dirc
(chii bien)
VAI
TRO CUA VAN HOA TRONG
SI/
NGHIEP
CONG NGHIEP HOA - HIEN DAI HOA NONG THON,
NONG NGHIEP VUNG DONG
BANG
SONG HONG
THl/VIEN
Tl'iVHBiNMTHUAN
NXB VAN HOA
-
THONG TIN
&
VIEN VAN HOA
HA
Npl
-
2005
up
lr.c
Loi noi dau
Day manh cong nghiep hoa, hien dai hoa dat
ntfdc,
xay
dtfng

n^n
kinh
t^' doc lap tu" chu, dua dat
nif6c ta trd thanh mot nUdc cong nghiep, uu tien phat
tri^n
luc ludng san xuat, dong
thdi
xay dung quan h^
san xuat phu hdp
theo
dinh
hudng xa hoi chu nghia;
phat huy cao do noi luc, ddng
thdi
tranh
thii
ngu6n
luc ttf ben ngoai va chu dong hoi nhap
kinh
te
d^'
phat
triSn
nhanh; c6 hieu qua va b^n
viing,
tang trucfng
kinh
te di lien v6i phat trien van hoa, tung budc cai
thien
ddi

song
vat
chat
va
tinh
thdn
cua nhan dan,
thuc hien tien bo va cong bang xa h6i; bao ve va cai
thien
moi
trudng;
ket hdp phat trien
kinh
te v6i
quoc
phong
va an
ninh.
'
Tren day la dudng loi doi m6i, cong nghiep hoa,
hien
dai hoa dat nude cua Dang Cong san Viet Nam
hay
CO
the quan niem la hoc thuyet ve phat trien cua
Dang Cong san Viet Nam
theo
dinh
hudng xa hoi chu
nghra. Trong hoc thuyet phat trien ay. Dang Cong san

5
Viet Nam nhan thay vai tro het
sifc
to 16n cua van
hoa: van hoa la nen tang
tinh
th^n cua xa hoi, vua la
muc tieu, vua la dong life thiic day su phat trien
kinh
te-xahoi. v,At^ ^^^^
^i^.
»
Doi
v6i nude ta cong nghiep hoa, hien dai hoa tu"
mot
nuoc
nong nghiep lac hau thi vai tro cua van hoa
lai
cang
quan trong (thuc
chat
cong nghiep hoa, hien
dai
hoa dat
nuoc
la cong nghiep hoa, hien dai hoa
nong thon, nong nghiep). Do vay, c^n phai nghien cuu
vai
tro cua van hoa trong qua h-inh cong nghiep hoa,
hien dai hoa nong thon, nong nghiep va quan trong

hdn
la tim ra cac giai phap de phat huy vai tro "nen
tang
tinh
than cua xa hoi", "vua la muc tieu, vua la
dong luc thuc day su phat trien
kinh
te - xa hoi" cua
van hoa d vung nong thon, nong nghiep nhu the
nao?
De giai dap van de nay, cuon
sach
da dudc
nghien cuu
vt'^i
hai muc tieu sau:
- Nghien cuu vai tro cua v3n hoa trong qua
trinh
cong nghiep hoa, hien dai hoa d nong thon vung dong
bang B3c Bo (dong
bSng
song
Hong).
- De xuat
iihifng
giai phap de phat huy vai tro
cua van hoa trong su nghiep cong nghiep hoa, hien dai
hoa d vung dong bang
song
Hong.

6
Chung toi chon vimg dong bang B5c Bo (thuc
chat
la
viing
ddng
bSng
song
Hong) lam doi tudng
nghien cuu vi may le sau: dong
bSng
song
Hong nam
trong
vung trong diem
kinh
te B3c Bo - mot vung
trong
yeu cua dat nude, vung c6 truyen thong van hoa
dac s§c va tieu bieu cua dan toe.
Cling
cin noi them
ring:
- Vung
chau
thd
song
H6ng la vung chiem
phSn
16n khong gian dia ly cua dong

bSng
Bac Bo. Cho nen,
khi
noi dong bang BSc Bo thi cai goi la "dong
bSng"
cua BSc Bo chinh la vung
chau
thd
song
Hong.
- Gin day Van kien cua Dang va Nha nudc
(dudng
loi, chinh
sach,
van ban thong ke,
sach
giao
khoa nha tru-dng) deu tach rieng vung dong
bang
song
Hong
thanh mot khu vuc rieng. Ching han trong
"Chien lu-dc phat trien
kinh
te' - xa hoi 2001 -
2020"
dUdc Dai hoi Dang lln thu IX thong qua c6
dinh
hudng
phat trien "dong

bSng
song
Hdng va vung
h-ong diem
kinh
te BSc Bo" (Van kien Dai hoi Dai bieu
toan
quoc
cua Dang l^n
thii
IX, trang 182).
Cu6n
sach
gom 3 noi dung nghien cmi cd ban sau:
1.
Van de vai tro cua van hoa v6i sif nghiep cong
nghiep hoa,
hidn
dai hoa dat nude va cong nghiep hoa.
7
hien
dai hoa n6ng thon, nong nghiep nxidc ta noi
chung va
viing
dong
bSng
song Hong noi rieng.
2. ThxXc trang van hoa trong ndng thon, nong
nghiep vung dong b3ng song H6ng tru-dc
thdi

ky day
manh
c6ng
nghiep hoa, hi§n dai hoa dat nu-dc.
3. Cac giai phap phat huy vai tro cua van hoa
trong
qua
trinh
cong nghiep hoa, hien dai hoa ndng
thdn,
nong nghiep vung dong
bSng
s6ng
H6ng.
Mac du tap the tac gia da c6 nhieu cd'
gSng,
tuy
vay cong
trinh
cung khong tranh khoi nhiing han che,
thieu
sot nhat
dinh,
chung toi mong nhan dtfdc sxx
dong
gop cua dong dao ban doc.
"-• '• •••• '
•nil
Chuongl
Nong

thon
nong nghiep
nadc
ta va
dong b5ng song Hong
trong
qua
trinh
cong
nghiep hoa, hien dqi hoa
I.
Nhihig van de chung ve
cong
nghiep
hoa, hien dai
hoa dat nndc va
nong
thon,
nong
nghiep
nu6c
ta
1.1. Muc
tieu
cong
nghiep
hoa,
hien
dqi hoa
dat

nicdc
Hoi
nghi giQa nhiem ky khoa VII cua Dang da neu
van de
cong
nghiep
hoa, hien dai hoa
trong
qua trinh doi
m6i
"dita
dat
niidc
chuyen
sang
mot
thdi
ky
phdt
trim
mdi,
thdi
ky day tdi mot
hiidc
siC
nghiep
cong
nghiep
hoa,
hien

dai hoa ddt
niidc".
Tren cd sd nhQng tien de chinh
tri, kinh te, vat
chat
da dUdc tao ra "bao gom mot
loat
nhan
to cd the vd lUc, cd vat
chat
vd
tinh
than,
ve
kinh
te,
chinh
tri, xd hoi, van hoa
trong
vd
ngodi
nUdc"^^\
Van
kien H6i nghi dai bieu
toan
quoc
giua nhiem ky khoa VII, Nxb
CIQG,
H.
1994,tr.22.

9
Dai
hoi Ian
thijt
VIII
cua Dang
(6/1996)
da khang
dinh
muc
tieu,
nhiem vu "trung
tarn"
cua dat nxidc ta
trong
giai
doan
tdi la day manh
cong
nghiep hoa, hien
dai
hoa dat
nxidc.
Dai hoi Ian
thii
IX khang dinh lai va
nhan manh quyet
tarn
cua toan Dang, toan dan thvfc
hien

nhiem vu to 16n ay: "Xudt
phdt
ti£
tinh
hinh
hien
nay vd yeu cdu phdt trien dat nitdc trong
thai
ky mdi,
di/dng
loi kinh te cua
Ddng
ta ditac xdc dinh Id: Day
manh
cong nghiep hoa, hien dai hoa, xdy diing nen kinh
te doc lap tU chu, dUa dat nildc ta trd thdnh mot ni/dc
cong nghiep; itu tien phdt trien lUc li/cfng sdn xuat, dong
thai
xdy dUng quan he sdn xudt phu hap theo dinh hii&ng
xd hoi chu nghla; phdt huy cao do noi lUc, dong
thai
tranh
thu nguon lUc ben ngodi vd chu dong hoi nhdp
kinh
te de phdt trien nhanh; c6 hieu qud vd ben vitng;
tang
trUang kinh te di lien vdi phdt trien van hoa, tiing
budc cdi thien ddi song vdt chat vd tinh than cua nhdn
ddn,
thitc hien tien bo vd cong bang xd hoi, bdo ve vd cdi

thien
mdi trUdng; ket hap phdt trien kinh te vdi qudc
phbng vd an
ninh"^^\
Muc tieu cua chien lifdc phat
trien
kinh
te - xa hoi
trong
giai
doan
triJdc mat la: Diia niidc ta ra khoi
tinh
trang
kem phat
trien,
nang cao ro ret ddi
song
vat chat
tinh
than cua nhan dan, tao nen tang de den nam
2020
nu6c
ta cd ban trd thanh nifdc
cong
nghiep
theo
hu6ng
'"Van
kien

Dai hoi dai bie'u
toaii
qudc lan
thCr
DC.
Nxb CTQG. H.
2001,
tr.
23-24.
10
hien
dai. Nguon lUc con ngifdi, nang liJc khoa hoc va
cong
nghe,
ket cau ha tang, tiem
liic
kinh
te,
quoc
phong,
an ninh difdc tang ciidng; the che
kinh
te thi
triidng
dinh
hxidng
xa hoi chu nghia diidc hinh thanh ve cd ban; vi
the cua nifdc ta tren thi
triidng
quoc

te difdc nang cao.
Den nam 2010, tong san pham trong nxidc GDP
tarig
it
nhat
gap doi so v6i nam
2000;
chuyen dich cd cau
kinh
te
va cd cau lao
dong,
giam ty le lao
dong
nong nghiep
xuong con khoang 50%.
1.2. Nhitng dac trUng cua cong nghiep hoa,
hien
dai hoa d nildc ta trong giai doan hien nay
Cong
nghiep hoa, hien dai hoa hien nay la
cong
nghiep hoa hien dai hoa hii6ng t6i xay diing thanh
cong
chu
nghia
xa hoi d nxidc ta vi muc tieu "ddn gidu, niCdc
manh,
xd hoi cong bang, ddn chu vd van minh".
Chung

ta
phai thiic hien muc tieu kep: vCfa phat
trien
kinh
te
thi
triidng
vCfa dam bao
cong
bang xa hoi,
vvLa.
khuyen
khich
lam giau, vtfa phai xoa doi giam
ngheo,
lam cho
"bdn
chat
Uu viet cua che do mdi" diidc
thxic
hien trong
qua
trinh
cong
nghiep hoa, hien dai hoa dat nifdc. "Cong
nghiep hoa hien dai hoa tao ra
nhiJtng
dieu kien can thiet
ve vat chat ky thudt, ve con ngi/di vd khoa hoc cong nghe
thiic

day chuyen dich cd cdu kinh te nhdm huy dong vd
sic dung CO hieu qud cdc nguon lUc, khong
ngiing
tang
ndng
sudt lao dong, lam cho nen kinh te tang triCOng
nhanh
vd ben
viing,
ndng cao dai song vat chat vd van
ii
hoa cua nhdn dan, thiCc hien cong bang vd tien bo xd hoi,
bdo ue vd cdi thien moi triCdng sinh thdi"^''\
Cong
nghiep hoa, hien dai hoa
nxidc
ta trong dieu
kien
mot nii6c nong nghiep lac hau, phan 16n dan cxi
song
d vung nong thon (gan 80%), binh quan ruong dat
thap va thu nhap til. nong nghiep rat thap. Nghi quyet
Hoi
nghi trung
xiOng
Ian
thii
7 khoa VII da chi ra: "Doi
vdi nildc ta, do Id qud
trinh

thiCc hien chien litdc phdt
trien
kinh te • nhdm cdi bien mot xd hoi nong nghiep lac
hau
thdnh mot xd hoi cong nghiep, gan vdi viec hinh
thdnh
titng biidc quan he sdn xudt tien bo, ngdy cdng the
hien
day du hem bdn chat
iCu
viet cua chedo
mdi"^'^\
Do do,
cong
nghiep hoa, hien dai hoa dat niidc can
coi trong
cong
nghiep hoa, hien dai hoa nong thon, nong
nghiep
nhif
mot nhiem vu trong tam trUdc mat. "Trong
nhUng
ndm triCdc mdt, khd ndng von con c6 han, nhu cdu
cong dn viec Idm rat
bi2c
bdch, ddi song nhdn dan con
nhieu
khd khdn, tinh hinh kinh te chiia that on dinh
vUng
chdc, can tap trung nd lUc day manh cong nghiep

hoa nong nghiep nong thon, ra
srJtc
phdt trien ngdnh che
bien nong - Idm - thuy sdn, cong nghiep tieu dicng vd
xudt nhap khdu, cdc ngdnh du
lich,
dich vu cd thdnh
thi
vd nong thon.
Khoi
phuc, phdt trien, tiCng biidc hien
dai
hoa cdc ngdnh
nghi
thu cong truyen thong cd thi
trubng
tieu thu Idn trong vd ngodi
nitdc"^^\
"'"""Van
kien
Hoi nghi TW 7 khoa VII. Sdd.
12
Nhu
vay,
cong
nghiep hoa hien dai hoa nong nghiep,
nong thon viia la muc
tieu,
viia la nhiem vu tnidc mat
ciia qua

trinh
cong
nghiep hoa, hien dai hoa dat nii6c.
Muc tieu nhiem vu do xuat phat tu: dac diem khach quan
cua dat nifdc va ttf vai tro cua nong thon, nong nghiep
nifdc ta trong qua
trinh
lich sii dUng niidc va
giii
nii6c cua
dan toe va svf nghiep xay diing dat nii6c hien nay.
Cong
nghiep hoa, hien dai hoa nong nghiep, nong
thon
la van de c6 y nghia chien lifdc trong sU nghiep doi
m6i
dat ml6c
theo
dinh hii6ng xa hoi chu nghia. Nong
nghiep, nong thon va nong dan nifdc ta c6 vai tro to Idn
trong
sd nghiep
each
mang cua Dang, cua dan toe triidc
day va hien nay.
Kinh
nghiem thanh
cong
va that bai
ciia cae niidc dang phat

trien
eho thay neu khong giai
quyet tot van de nong thon, nong nghiep thi khong the c6
svf tang
trifdng
va phat
trien
ben viing
kinh
te - xa hoi.
Bai
hoc nhi3ng nam gan day d nifdc ta dien ra tai mot so
tinh
dong
bang
song
Hong (Thai Binh, Nam Dinh )
cang
chi
ro van de nong thon, nong nghiep c6 y nghia
nhii
the
nao doi v6i qua
trinh
cong
nghiep hoa, hien dai hoa dat
nifdc
vi muc tieu "dan gidu, nUdc manh, xd hoi cdng
bang, dan chu vd van minh" ma
chung

ta dat ra.
1.3. Noi dung ca bdn ciia cong nghiep hoa,
hien
dai hoa nong nghiep nong thon
Cong
nghiep hoa, hien dai hoa nong nghiep, nong
thon
la qua
trinh
tao lap cd sd vat chat - ky thuat va cd
13
cau
kinh
te de phat
trien
san xuat nong nghiep, chuyen
dich
ccf cau
kinh
te - xa hoi nong thon theo htfdng cong
nghiep hoa, gan nong nghiep vdi cong nghiep, dich vu,
cho phep phat huy c6 hieu qua moi Idi the cua nen nong
nghiep nhiet ddi trong s\l md rong
giao
liiu,
hoi nhap
quoc te. Cong nghiep hoa, hien dai hoa nong nghiep,
nong thon nifdc ta bao gom cac noi dung sau:
- Day manh xay diing cd sd vat chat - ky
thuat,

dUa
tren
nhuEng thanh
tiiu
cua cuoc each mang khoa hoc cong
nghe, nhat la cong nghe sinh hoc, cong nghe che bien
bao quan nong san de chuyen dich cd cau
kinh
te nong
nghiep, nong thon theo
dinh
hifdng cong nghiep hoa,
hien
dai hoa, tao ra
khoi
liidng
nong san hang hoa Idn c6
gia tri xuat khau cao.
- Day manh xay diing ke't cau ha tang
kinh
te - ky
thuat
va
kinh
te xa hoi cho
viec
phat
trien
nong nghiep,
nong thon theo hudng cong nghiep hoa, hien dai hoa,

dien,
dUdng,
trifdng,
tram
Va cac boat dong dich vu
cung
ling
cac yeu to' "dau ra" cho san xuat nong nghiep.
- Thiic hien phan cong mdi lao dong xa hoi trong
nong nghiep, nong thon tren cd sd phat
trien
cac nganh
nghe thu cong nghiep, cac lang nghe truyen thongva
dich
vu theo phifdng cham "rdi dong khong rdi lang",
"tieu
cong nghiep hien dai, thu cong nghiep
tinh
xao".
Tijfng
hxidc xac lap cd cau
kinh
te nong nghiep - cong
nghiep - dich vu tren dia ban nong
thon,
thiic
day phat
14
trien
nen nong nghiep sinh

thai
va tao nen bo mat nong
thon
mdi, "do thi hoa" ngay d vung nong thon
- Cac giai phap cong nghiep hoa, hien dai hoa vung
nong
thon,
nong nghiep d nxidc ta:
Dvfdng loi va chien lifdc phat
trien
kinh
te- xa hoi
cua
dat
n\idc,
diidc Dai hoi dai bieu toan quoc cua Dang
Ian thil
IX chi ro: "Tang ciidng sU chi dao va phat huy
cac
nguon lUc cau thanh de day nhanh cong nghiep hoa,
Men
dai hoa nong nghiep va nong thon. Tiep tuc phat
trien
dUa nong nghiep, Idm nghiep, ngU nghiep len mot
trinh
do mdi bang iCng dung tien bo khoa hoc va cong
nghe, nhat la cong nghe
sinh
hoc; day manh thuy lai
hoa, ccf gidi hoa, hien dai hoa, qui hoach sit dung dat

hdp
ly; doi mdi ccf cau cay trong, vat nuoi, tang gid tri
thu
dicac tren dOn vi dien tich; gidi quyet tot van de tieu
thu
nong san hang hoa. Dau tii nhieu hcfn cho ke't cau
ha
tang
kinh
te va xd hoi d nong thon. Phdt trien cong
nghiep, dich vu, cdc nganh nghe da dang, chu trong
cong nghiep che bien, ca khi phuc vu nong nghiep, cdc
lang
nghe, chuyen doi bo phan quan trong lao dong
nong nghiep sang khu viCc cong nghiep va dich vu, tao
nhieu viec Idm mdi; ndng cao chat liCmg nguon nhdn
liCc; cdi thien ddi song nong ddn vd ddn cU d nong
thdn"''\
" Van kien Dai hoi dai bi^u loan quoc lin
thii
IX. Sdd. Trang 92-92.
15
Thilc
hien Nghi quyet Dai hoi IX, Hoi nghi Ian
thii
5 Ban Chap hanh Trung Ucfng khoa IX da ra Nghi quyet
- ve: "Day nhanh
cong
nghiep hoa, hien dai hoa nong
nghiep, nong thon

thdi
ky
2000
-
2010",
vdi cac noi dung
va quan diem cd ban sau:
a. Ngi dung tong qudt cua cong nghiep hoa, hien
dai
hoa nong nghiep nong thon.
1) .
"Cong
nghiep hoa, hien dai hoa nong nghiep la
qua
trinh
chuyen dich cd cau
kinh
te nong nghiep theo
hifdng
san xuat hang hoa 16n, gan vdi
cong
nghiep che
bien va thi
trifdng,
thiic
hien cd khi hoa, thuy Idi hoa,
ling
dung cac thanh
ttfu
khoa hoc,

cong
nghe, trifdc het
la
cong
nghe
sinh hoc, diia
thiet
bi, ky thuat va
cong
nghe
hien dai vao cac khau san xuat nong nghiep nham
nang cao nang suat, chat
liidng,
hieu qua, sijfc canh
tranh
ciia nong san hang hoa
tren
thi trvfdng".
2) .
"Cong
nghiep hoa, hien dai hoa nong thon la qua
trinh
chuyen dich cd cau
kinh
te nong thon theo hifdng
tang
nhanh ty trong gia tri san pham va lao dong cac
nganh
cong
nghiep, dich vu, giam dan ty trong san pham

va lao dong nong nghiep, xay dUng ket cau ha tang
kinh
te - xa hoi, quy
hoach
phat
trien
nong thon, bao ve moi
trifdng
sinh
thai,
to chiic lai san xuat va xay dUng quan
he san xuat
phii
hdp, xay dvfng nong thon dan chu,
cong
bang, van
minh,
khong ngifng nang cao ddi
song
vat chat
va van hoa ciia nhan dan d nong thon".
16
* 6. NhQng quan diem chinh day nhanh cong nghiep
hoa, hien dai hoa nong nghiep, nong thon trong giai
doan tdi. ^ono
Mot
la,
"Cong
nghiep hoa, hien dai hoa nong nghiep
nong thon la mot trong nhiJng nhiem vu quan trong

hang dau ciia
cong
nghiep hoa, hien dai hoa dat nxidc.
Phat
trien
cong
nghiep, dich vu phai gfin bo chat che, ho
trd
dac lUc va
phuc
vu c6 hieu qua cho
cong
nghiep hoa,
hien
dai hoa nong nghiep, nong thon".
Hai
la, "Uu
tien
phat
trien
liic
liidng
san xuat, chu
trong
phat huy nguon
\\ic
con
ngiidi,
iing
dung rong rai

thanh
t\iu khoa hoc
cong
nghe,
thiic
day chuyen dich cd
cau
kinh
te theo hudng phat huy Idi the cua tCfng vung,
gAn vdi thi
triidng
de san xuat hang hoa quy mo Idn vdi
chat
liidng
va hieu qua
cao ".
Ba la,
"Diia
vao noi Ivfc la chinh, dong
thdi
tranh
thu
toi da cac nguon luc tH ben ngoai, phat huy tiem
nang cua cac thanh phan
kinh
te, trong do
kinh
te nha
nifdc gia vai tro
chii

dao, cung
vcii
kinh
te tap the ngay
cang
trd thanh nen tang
viing
chac;
phat
trien
manh me
kinh
te ho san xuat hang hoa, cac loai
hinh
doanh
nghiep, nhat la doanh nghiep nho va vifa d nong thon".
Bon la, "Ket hdp chat che cac van de
kinh
te va xa
hoi
trong qua
trinh
cong
nghiep hoa, hien dai hoa nong
nghiep, nong thon nham giai quyet
viec
lam, x6a doi,
iriU
yitiN
TIA;.HBINH

THU.AN
17
giam
ngheo,
on dinh xa hoi va phat
trien
kinh
te, nang
cao ddi
song
vat chat va van hoa cua ngUdi dan nong
thon,
nhat la vung dong bao cac dan toe thieu so', vung
sau, vung xa ".
Cac nguon
liic
can
thiet
de day nhanh
cong
nghiep
hoa, hien dai hoa nong thon, nong nghiep deu g&n vdi
van hoa: txi khoa hoc
cong
nghe, chuyen doi cd cau san
xuat,
cay trong vat nuoi, phat huy nganh
nghe
truyen
thong, md mang nganh

nghe
m6i den nang cao chat
liidng
nguon nhan
liic,
cai thien ddi
song
nhan dan v.v
Van de phat huy cac nguon
Itfc
nhu the
nao?
trong do c6
nguon lUc van hoa la van de dat ra do'i v6i de tai: "Vai
trd
cua van hoa trong qua
trinh
cong nghiep hoa,
hien
dai hoa nong thon nong nghiep vung dong
bang
song Hong" ma chung toi nghien
ciiu.
II.
Van de cong nghiep hoa,
hien
dai hoa nong
thon,
nong nghiep dong bang song Hong
Khu

vt(c dong blng
song
Hong c6 dien
tich
tU nhien
la
16.654
km^ dan so la:
14.748000
ngifdi. Trong do nong
thon
dong b^ng
song
Hong chiem khoang
56,12%
dien
tich
toan vung, dan
so'xap
xi 78,5% dan
so'toan
vung.
Mat
do dan so cua khu vUc dong bang
song
Hong
cao nhat, gap nhieu Ian so vdi cac vung trong ca nif6c,
(du ty le tang dan so' hang nam khong cao, chi vao
18
khoang 1/ 2 so v6i ty le tang chung). Mat do dan so' dong

d&n
tdi dien
tich
dat nong nghiep chia theo ho cua khu vtfc
nong thon dong bang
song
Hong rat thap. Dat nong nghiep
binh
quan dau ngUdi la 577 m^ va con
so'nay
c6 nguy cd tiep
tuc giam trong nhiing nam
tdi.
Co nhiJng vung
nhii
Ha Noi,
Hai
Dudng, Thai
Binh
ty ^e nay thap hdn miic binh quan
cua vung rat nhieu (Ha Noi: 355 mVngifdi, Hai DUdng: 455
m^
/
ngUdi,
Thai
Binh:
506m'/ ngUdi).
Dong bang
song
Hong la vung duy nhat khong c6'

ho nong nghiep nao c6 dien
tich
dat
tren
3 ha; chiem
mot ty le 16n la
so'ho
c6 dien
tich
dat dudi 0,5 ha. Trong
khi
dan so' tiep tuc tang thi dien
tich
dat lai khong
tang.
Them vao do, mot dien
tich
dat nong nghiep
chuyen doi muc
tieu
s\l dung,
dUdc
dUa sang
phuc
vu
cong
nghiep hoa, hien dai hoa, do thi hoa. Dieu nay din
t6i
mot he qua la dien
tich

dat canh tac cua cac ho nong
nghiep, nong thon dong bang
song
Hong ngay
cang
giam xuo'ng.
Khu
viic nong thon dong
song
Hong c6 hai he thong
song
chinh la
song
Hong va
song
Thai
Binh.
Hai he
thong
song
nay la nguon cung cap
phii
sa, nifdc
tifdi
tieu,
tao nen mot trong hai
viia
lua 16n nhat cua ca nUdc.
Tong chieu dai de
song

cua khu vUc khoang
3000
km, de
bien khoang 1.500 km.
Cuoi nhiJng nam 80, dau nhQng nam 90 cua the ky
XX, Dang va Nha nU6c da
tien
hanh xay dvfng mot loat
19
cac the che trong nong nghiep. Vdi muc
tieu
la thuc hien
khoan san pham cuoi cCing den nhom va ngUdi lao dong.
Chi
thi 100 da tao nen mot dong lUc manh me
thiic
day
san xuat nong nghiep phat
trien,
san
liidng
lUdng thtfc
tang
dang ke, gop phan cai
thien
miic
song
cua dai bo
phan
ngifdi

nong dan dang d trong
tinh
trang
thieu
lUdng
thiic.
Nghi quyet 10
(1988)
va Luat dat dai (ban
hanh
nam 1993) la hai the che quan trong tiep theo da
tao nen dong lUc mdi cho
viec
hinh
thanh mot nen nong
nghiep lay ho dan lam ddn vi san xuat cd ban, hifdng tdi
muc
tieu
san xuat hang hoa. Cung can noi them
r&ng
doi
v6i
ngiidi
nong dan dong bang
song
Hong,
viec
san xuat
nong nghiep hudng t6i rftuc
tieu

san xuat hang hoa la
hoan toan m6i me. Nen san xuat nho mang
tinh
tieu
nong, t\i cung tu cap khep kin trong khong gian lang xa
da an sau vao cung
each
lam an cua moi c\i dan
viing
dat
nay. Chinh vi vay, cac cai
each
the che trong nong
nghiep noi
tren
da mang den cho
ngiidi
nong dan mot
sinh
khi m6i, tao nhi3ng dieu kien thuan Idi de phat
trien
san xuat nong nghiep. Ket qua la san
lifdng
liidng
thiic
khong ngiing tang len, tii mot nifdc
thieu
lifdng
thUc,
Viet Nam trd thanh mot nif6c xuat khau gao 16n

tren
the
gi6i.
Toe do tang
trifdng
GDP
lien
tuc tang trong
nhieu
nam. Trong do nong nghiep dong gop 1/4 tong
GDP cua ca niidc. Rieng dong gop ciia khu vvfc nong thon
dong bang
song
Hong v6i toan vung nay nhu sau: nam
1995: 61,92%GDP; nam 1996:
62,065;
nam 1997: 60,
20
96%; nam 1998: 60,72%. Ddi
song
cua nong dan trong
vung
da diidc cai
thien
dang ke. Stf tang
trUdng
kinh
te
khong
nhiing

lam cho qui
tieu
dung binh quan d^u
ngifdi
tang
len, tao nguon vat chat de thvfc hien cac muc
tieu
ve xa hoi.
Chien liidc phat
trien
kinh
te xa hoi 2001- 2010 cua
nii6c ta difdc Dai hoi dai bieu toan
quoc
Ian
thii
IX thong
qua da xac
dinh
vi the cua
viing:
"D6ng bang song Hong Id
vung
kinh
te trong diem Bdc Bo: Chuyen dich manh cd cdu
kinh
tevd ca cau lao dong, dita nhieu lao dong nong nghiep
sang
cac ngdnh cong nghiep, dich vu vd di lap nghiep ncfi
khdc.

Phat trien nong nghiep hdng hoa da dang.
Ciing
vdi
liCcmg
thUc, dita vu dong thdnh mot the manh, hinh
thanh
cac viing chuyen canh rau, cay an qua, thit, hoa;
md rong nudi, trong thuy san. Phat trien manh cong
nghiep chebien vd cd khiphuc vu nong nghiep, cac cum,
diem cong nghiep, dich vu vd
Idng
nghe d nong thon.
Trong
viing
kinh
te trong diem, phat trien cac khu
cong nghiep, khu cong nghe cao, cong nghiep xuat khau,
cong nghiep dien tic, thong tin vd mot so ca sa ca khi
dong tdu, luyen kim, phan bon; cac dich vu c6 hdm lUOng
tri
thiic cao; cac trung tdm manh cua viing vd cd nUdc vi
ddo tao, khoa hoc vd cong nghe, thUOng mai, y te, vdn
hoa, du
lich.
,^
,„r<:
21
Hoctn thdnh vd ndng cap ket cau ha tang, triidc hei
Id
cdc tuyen

quoc
16, cdc cdng khu viCc Hdi Phong, Cdi
Ldn,
cdc sdn
bay"^^\
Phat
trien
kinh
te - xa hoi vung trong diem
kinh
te
dong
bang
song
Hong dat van de coi van hoa
nhii
la mot
nguon
\\ic
quan trong. Do vay, nghien
cvLu
cac giai phap
phat huy vai tro cua van hoa "la nen tang
tinh
than xa
hoi,
vijfa la muc
tieu,
vijfa la
dong

l\ic" d day la van de
trong
tam.
in.
Vai tro cua van hoa
trong
qua
trinh cong nghiep
hoa,
hien
dai hoa
nong
thon,
nong nghiep nu6c
ta noi
chung
va
dong
b^ng
song Hong
noi
rieng
Trong giai
doan
doi m6i va
cong
nghiep hoa, hien
dai
hoa dat nxidc, Dang
cong

san Viet Nam da chu
trifdng
xay dvfng va phat
trien
nen van hoa Viet Nam
tien
tien,
dam da ban sac dan toe v6i muc tieu "Zdm
cho vdn hoa thdm sdu vdo todn bo ddi song vd
hoat
dong xa hoi, vdo tiing ngi/di, tilng gia dinh, tiCng tap
the vd
cong
dong, titng dia bdn dan cU, vdo moi
linh
vUc quan he con ngi/di, tao ra tren dat niCdc ta ddi song
tinh
than cao dep, trinh do dan tri cao, khoa hoc phdt
trien,
phuc vu ddc lUc cho sU nghiep cdng nghiep hoa,
hien dai hoa vi muc tieu ddn gidu, nitdc manh, xd hoi
'"Van
kien
Dai hoi Dai bieiu loan quoc cua Dang l^n
thii
IX. Sdd. tr
182-183.
22
cong
bang vd vdn minh, tien biCdc vUng chac ten chu

nghla xd
hoV'^^K
Dang
cong
san Viet Nam da xac dinh vai tro to 16n
cua van hoa trong qua
trinh
cong
nghiep hoa, hien dai
hoa dat
nv(6c
noi chung va vung nong thon, nong nghiep
trong
do c6 vung
dong
bang
song
Hong noi rieng.
Doi v6i nii6c ta, mot nifdc nong nghiep, dai bo phan
dan
CM
song
d nong thon (gan 80%),
viec
tien hanh hien
dai
hoa nong thon, nong nghiep c6 vai tro dac biet quan
trong.
Van de dat ra la chiing ta
cong

nghiep hoa, hien
dai
hoa nong thon, nong nghiep
nhif
the
nao?
Chfic ch^n
khong phai la qua
trinh
lam bien mat nong nghiep de c6
cong
nghiep, lam bien mat nong thon de thay vao do la
thanh
thi,
lam mat nong dan de chi con thi dan. Bai hoc
ve sii thanh
cong
va that bai cua nhieu
quoc
gia dan toe
bao gom nhieu nU6c tii ban va nhQng nutdc dang phat
trien
da phu nhan nhfing ly thuyet, nhflng con diidng
phat
trien
khong dung d^n khi giai quyet van de nong
thon,
nong nghiep:
Thii
nhat: Ly thuyet nhan manh den sil can thiet

trong
thdi
ky dau, phat
trien
manh nong nghiep va nong
thon
de lam cho difa cho phat
trien
cong
nghiep va do
thi.
Nhiing ve lau dai sU phat
trien
ciia ban than nong
•"Van
kien
Hoi nghi Ian thur nam BCHTW khoa 8. NXB
Chinh
trj quoc gia.
H.1998 tr.34-55. ^ "
23
nghiep, nong thon
nhii
the nao thi khong can biet den.
Ly
thuyet nay chi muo'n nong nghiep va nong thon
dong
vai
tro ngUdi "day td"
phuc

vu cho
linh
v\ic
dudc
"cUng
chieu" la
cong
nghiep va do
thi.
Dieu nay dan den sU boc
lot
cua do thi doi v6i nong thon lam suy kiet ddi
song
nong thon trong qua
trinh
cong
nghiep hoa, hien dai
hoa. Tat yeu dan den sii roi loan
kinh
te - xa hoi, phat
trien
khong ben vQng nhu nhieu nxidc tren the gidi ma
chung ta da biet. Ngay nay ly thuyet do v^n con
dUdc
duy tri va c6 ngUdi da du bao rang:
"Cach
mang
cong
nghiep tat yeu di lien vdi do thi hoa tong the va din den
cai

chet
tuan tu ciia van minh nong thon".
-
Thii
hai: Ly thuyet cho rhng cac nxidc dang phat
trien
c6 the "nhay thSng"
tu:
xa hoi nong nghiep
sang
xa
hoi
cong
nghiep diia vao cac nguon luc va cac yeu to' van
hoa ngoai sinh la chinh, thong qua "tie'p nhan ca goi ve
von khoa hoc,
cong
nghe,
ky thuat, cac phUdng phap
quan ly, cac gia
tri
chuan mUc txi ben ngoai de tien hanh
bon qui
trinh:
Cong
nghiep hoa - hien dai hoa - tU do hoa
- phUdng Tay hoa. Ly thuyet nay da that bai d nhieu
nxidc the gidi
thii
ba trong nhiSng thap ky viia qua ca ve

phUdng dien
kinh
te va xa hoi. Ve
kinh
te, no bien cac
nu6c
dang phat
trien
thanh con nd cua cac nUdc phat
trien,
cac
cong
ty xuyen
quo'c
gia. Ve van hoa, no xoa bo
cac dac
trUng
van hoa dan toe lam
dijft
gly truyen thong,
suy thoai moi trUdng tU nhien va roi loan xa hoi.
24
Gan day, sU thanh
cong
cua mot so nUdc Dong A
nhu
Han
Quoc,
Dai Loan, Malaixia da chi ra r^ng can
CO

sU ket hdp hai hoa phat
trien
nong thon, nong nghiep
vdi
sU phat
trien
cong
nghiep, do
thi.
Trong do cac nguon
liic
va cac yeu to' noi sinh ma con ngUdi la trung tam,
van hoa dia phUdng (dia phUdng dung vdi nghla van hoa
dan toe, van hoa viing) la cd sd de phat buy va de tiep
nhan,
lUa
chon
mot
each
sang
tao cac yeu to ngoai sinh
de phat
trien.
Quan diem cua Dang
Cong
san Viet Nam cho rSng
cong
nghiep hoa hien dai hoa nong thon, nong nghiep 6
nUdc ta lay con ngiidi lam muc tieu va
dong

lUc, c6 nghia
la
phat buy tiem nang
sang
tao cua con ngUdi va nang
cao ddi
song
cung nhU chat lUdng con ngUdi ve moi mat.
De dat
dUdc
muc tieu do qua
trinh
cong
nghiep hoa, hien
dai
hoa nong thon, nong nghiep phai
dUdc
tien hanh tren
nen tang vQng chic la van hoa, nhOng gia tri
tinh
than
cua dan toe, nhQng gia tri mang
sfic
thai
vung, mien ket
hdp vdi
viee
tie'p thu cac thanh tUu van hoa, van minh
cua nhan loai. Chung ta c6 the xem xet vai tro cua van
hoa d mot so van de cd ban sau day:

- Van hoa truyen thong (cua dan toe va lang xa) gixi
vai
tro cd sd lUa
chon
mo hinh
cong
nghiep hoa, hien dai
hoa nong thon, nong nghiep.
- Tinh bon dung van hoa trong van boa lang xa - cd
sd cho
viee
ehuyen doi cd cau
kinh
te, da dang hoa cac
'25
linh
vUc san xuat,
kinh
doanh dich vu d nong thon hien
nay . ' '
- Trong qua
trinh
chuyen doi cd cau
kinh
te, tiep
nhan khoa hoc cong nghe, gan san xuat - che bien - dich
vu
vdi thi
triidng
thi

nghe
thu cong truyen thong (mot
yeu to' van hoa lang xa) c6 vai tro dac biet to 16n.
- Van hoa hien dai vdi tii
each
la
trinh
do dan tri,
khoa hoc va cong
nghe
giiJ vai tro nguon lUc eua qua
trinh
cong nghiep hoa, hien dai hoa nong thon, nong
nghiep dong bang
song
Hong.
Tom lai: Vai tro ciia van hoa (van hoa truyen thong,
van hoa vdi tif
each
la
trinh
do dan tri khoa hoc, cong
nghe, thong tin, dao diic,
tinh
cong dong ) doi vdi qua
trinh
cong nghiep hoa, hien dai hoa nong thon, nong
nghiep nufdc ta la het
siic
to 16n. Dang Cong san Viet

Nam
quan niem van hoa
viia.
la nen tang
tinh
than cua
xa hoi, viia la muc tieu,
viia.
la dong liic eua sii phat trien
kinh
te - xa hoi d niidc ta, khong chi tren binh dien ca
nxidc
ma ca trong qua
trinh
phat trien
kinh
te - xa hoi d
nong thon
theo
hUdng cong nghiep hoa, hien dai hoa de
tien
len chii nghia xa hoi. Van de dat ra la tim eac giai
phap de phat huy vai tro to 16n ay ciia van hoa, dtfa tii
tiidng
cua Dang vao
thiJc
tiln,
hien thiic hoa nhijfng tiJ
tUdng
do trong ddi

song
xa hoi.
26
.ao'il
^fforr
^nnv 'Hid
Chuongll
Khao sat mot so Unh vac
trong
ddi song
van
hoa - xa hoi nong
thon
dong bang
song
Hong
Nong
thon dong
hkng
song
Hong la mot khu viic dia
-
kinh
te - van hoa - xa hoi quan trong. Chinh vi vay, no
khong chi la doi tifdng tac dong cua nhieu chu
trifdng,
difdng
loi, chinh
sach
cua Dang va Nha nifdc ma con la

do'i
tiidng
nghien ciiu ciia nhieu chuyen nganh khoa hoc.
Xet tii goc do van hoa hoc, day la mot vung c6 truyen
thong van hoa lau ddi va phong
phii
vdi nhCng quan he
cong dong, lang xa, quan he ho toe va phiidng hoi, nhiJng
sinh
hoat
hoi he, dinh dam, la ndi nay sinh va
lifu
giii
nhiing
hSng
so' van hoa rat tieu bieu cho nen van minh
Ilia
niidc Viet Nam. Ngay nay, khi van hoa diidc dat vao
vi
tri trung tam, la "muc tieu, dong Ivfc cua s\i phat trien
kinh
te - xa hoi" thi
viec
nghien cHu, danh gia thUc trang
van hoa khu viic nong thon dong bang
song
Hong se la
mot
hudc
di can thiet tao cd sd cho

viec
tim ra nhiing giai
phap phat huy vai tro cua van hoa trong qua
trinh
cong
27
nghiep hoa, hien dai hoa vung nong thon, nong nghiep
quan trong nay.
I.
Tinh
hinh
dan tri - giao due va
sinh
boat van hoa
tinh
than
1.1. Thuc trang giao due - ddo tao trong cU dan
vung nong thon dong bang song Hong
Nong dan vung
dong
bang
song
Hong c6 truyen
thong hieu hoc, dudi che do mdi truyen thong do
dUdc
khuyen khich,
trinh
do hoc van cao hdn nhieu vung
khac: 88% biet chQ, 100% cac
tinh,

huyen, xa
dUdc
cong
nhan pho cap tieu hoc, nhieu huyen da dat chuan pho
cap trung hoc cd sci. He thong
giao
due pho thong md ra
rong khap: 100%) cac xa c6 trUdng tieu hoe va pho thong
trung
hoc cd sd, 100% cac huyen c6 tu: 1 - 4 trUdng pho
thong trung hoe. Co trUdng, Idp mau
giao
mam non d cac
lang,
xa, cac trUdng bo tue van hoa
(giao
due thudng
xuyen),
giao
due
eong
dong
d cap huyen, cap
tinh.
So vdi
cac vung mien
khac
trong ca
nU6c
thi he thong

trifdng,
16p,
giao
vien va hoe sinh d khu vUe
dong
hkng
song
Hong ehiem mot ty le kha cao.
Khong chi diifng lai d mat so
liidng,
neu nhin mot
each
khai quat he thong
giao
due hien nay so vdi he thong
giao
due da
tifng
ton tai trong lich sii thi da c6 nhieu cai bien
ro ret ve ca chat lUdng: he thong cd sd vat chat trUdng 16p
dudc
nang cap, Idp hoc kien eo' da thay the cho cac Idp hoc
28
tranh
tre
niia
la, noi dung
giao
due, ehUdng
trinh

day hoc
dUdc
nghien ciiu cai
tien,
cd hoi
dUdc
di hoc md ra doi vdi moi
doi tUdng, chat
liidng
giao
vien diide nang
cao
Tuy vay,
tinh
hinh
giao
due pho thong d
dong
bang
song
Hong dang dat ra nhieu van de phiic tap: nong dan
khong
CO
du tien de cho con em di hoc va hoc len cap cao
hdn,
tre em bo hoc vi nhieu ly do. Trifdng hdp xa Vii Hoi
thuoc
huyen Vu
Thii,
tinh

Thai Binh la mot vi du*''.
Vu
Hoi chi
each
thi xa Thai Binh khoang 3 km. Xa
CO
10.316
nhan khau, trong do tre em trong do tuoi 6-14
la
1.600 ngiidi (chiem 15, 51% dan so). Toan xa c6
2465
ho, trong do tren 73,5% ho lam nganh
nghe
tieu thu
cong
nghiep va dich vu. Xa c6 nhieu nganh
nghe
tieu thu
cong
nghiep truyen thong nhu che bien nong san (bun, banh
da, mien, dau phu ), go due nhom - d6ng,lam tham He
thong
giao
due pho thong d Vu Hoi gom 2 cap: tieu hoc
va trung hoc ed sd.
Theo
bao cao cua ban giam hieu cac
trUdng
thi t\i nam hoc
1996-1997

den nay,
triidng
tieu
hoe khong eo hoc sinh bo hoc. Nhiing chi eo khoang
83,7% hoe sinh tieu hoe tiep tue vao trung hoe cd sd. Tu:
nam 1996 - 1997 den nam hoc
2002
-
2003,
eo 112 hoc
sinh
trung hoe cd sd bd hoc.
Theo
dieu tra, ty le tre em
trong
do tuoi 6 - 15 bo hoc giQa chiing la 8,5%, tap trung
chu yeu d Idp 8 va Idp 9. Cac em bo hoc vi nhiing nguyen
" Tap chi Nghien
ciru
kinh
te. sd 312.
5/2004,
trang 45.
29
nhan sau: lao dong phu giiip gia dinh
34,5%,
hoc kem
17,2%,
chan hoc 17,2% (vi nhieu ly do), dieu kien kinh te
gia dinh kho khan 10,3 %

Nhin vao
so'
heu tren c6 the thay r&ng nguyen nhan
dan den tinh trang hoc sinh bo hoc chu yeu lai la do giup
gia dinh lam kinh te. NhQng Idi ich kinh te triidc mat da
lam gia tang ty le tre em bo hoc. Chi phi cho mot tre di
hoc mat 14% thu nhap ciia gia dinh ngheo nhat va 7%
thu nhap cua gia dinh giau. Doi vdi cac gia dinh nong
thon, viec trang trai kinh phi cho con cai di hoc qua la
mot ganh nang Idn. Va cang hoc cao thi cac khoan chi
phi cang nhieu (hoc phi, xay dilng triidng Idp, cac loai
quy, tien hoc them ). Trong khi do, mot diia tre nghi
hoc d nha viia bdt dUdc mot khoan chi cho viec hoc tap,
vxia
CO
the tang them thu nhap cho ho gia dinh nhd lad
dong ciia diia tre. Nhijtng dia phutdng ma lang nghe phat
trien nhii Ninh Hiep ( Gia Lam - Ha Noi), Da Hoi (Tien
Sdn - Bkc Ninh) ty le tre bo hoc d nha giup gia dinh lam
kinh te cad. Miic thu nhap hang thang ciia cac em
khdang 300-400.000 dong. Vi Idi ich kinh te thu dUdc khi
tot nghiep them m6t cap hoc nho hdn Idi ich kinh te thu difdc
triicic mat do diia tre mang lai neu nghi hoc, nen nhieu gia
dinh da dat van de Idi ich kinh te len trifdc, buoc tre phai
nghi hoc giup gia dinh.
Ngoai ra, ty le hoc sinh thi do dai hoc d nong thon
so v6i thanh thi thap hdn rat nhieu. Ben canh nguyen
30
nhan chat lutdng giao due d nong thon con thap thi tai
chinh

60
hep cQng gop phan han che so lifdng hoc sinh
nong thon hxidc vao cac cap hoc cao hdn. De chi tra cho
chi phi giao due d bac pho thong trung hoc, ho nong
thdn phai danh ra 48% thu nhap dau ngiidi trong hd,
trong khi ho thanh thi chi phai danh ra 28% thu nhap
dau ngiidi. Chd nen de chi tra 400.000 den
SOO.OOOd/thang cho mot sinh vien hoc dai hoc la viidt
qua thu nhap cua mot ho nong dan c6 miic song trung
binh.
Qua khao sat ve thiJc trang giao due
d
mot so dia
phadng thuoc nong thon dong bang song Hong thay noi
len mot so'van de sau:
- Chat liidng giao due thap. Bieu hien d cd sd vat
chat (triidng 16p, do dung day hoc.) thieu tho'n. Ty le
hoc sinh vao cao dang, dai hoc va cac triidng trung hoc
day nghe khong cao. Doi ngii giao vien viia thieu ve so'
lUdng, vCfa yeu ve chuyen mon.
- Ty le hoc sinh bo hoc con cao.
- ChUa chii trong tdi viec hvfdng nghiep, dao tao
nghe, thUe hien phifdng cham hoc di doi vdi hanh, dac
biet la d cap trung hoc pho thong.
Nhii tren da noi, giao due lien quan chat che tdi
chat liidng nguon nhan \\ic. Hien d nong thon, dac biet
la d cac lang nghe, phan Idn trinh do tay nghe cua
31
ngadi lao dong c6 difdc do hinh thiic tvi hoc, truyen
nghe. Chi c6 mot so' lao dong sut dung thie't bi may moc

la dUdc hoc ky thuat cd ban. Khong chi ngUdi lao dong
trUc tiep
CO
trinh
do hoc van han che ma
trinh
do nang
liic
ciaa
ngUdi quan ly cung con nhieu bat cap: 20% cac
giam doc cong ty, doanh nghiep, chu nhiem HTX, to hdp
tac, chu ho gia
dinh
c6 hoc van chifa het cap 3, phan 16n
chiJa
qua dao tao chuyen mon,
chUa
dUdc trang bi
nhi2ng kien thufc can thiet trong
linh
vUc quan tri
kinh
doanh, thieu hieu biet ve phap luat va cac chinh
sach
c6
lien
quan den
linh
vUc
kinh

te.
Viec
quan ly chu yeu
dUa vao
kinh
nghiem la chinh, nen
viec
suy nghi
tinh
toan hieu qua san xuat
kinh
doanh cung
nhxi
viec
md
rong lam an
theo
quy mo 16n ciia chu doanh nghiep gap
nhieu kho khan. Nhieu khu cong nghiep khi tuyen
ngUdi
lam deu vfu tien cho con em dia phUdng sd tai,
nhUng vi
trinh
do hoc van khong dap
ling
difdc yeu cau
cua nha tuyen dung, nen c6 rat it lao dong dia phifdng
dUdc nhan vao lam
viec
d cac vi tri tdt trong cac khu

cong nghiep nay. Ddn cii nhu khu Lien hiep the thao
My
Dinh,
cac nha tuyen dung chi tuyen diidc 2 ngUdi
dia phUdng vao lam
viec
va lam d vi tri bao ve. Gan day,
tai
nong thon dong
bSng
song
Hong,
viec
xuat khau lao
dong kha pho bien. NhUng cung do han che ve
trinh
do,
tay nghe, nen lao dong Viet Nam ra
nU6c
ngoai chu yeu
lam nhQng cong
viec
chan
tay gian ddn.
1.2.
Thuc
trqng
hudng
thu van hoa
tinh

than
vd cdc
thie't
che van hoa
Idng
xd
- Qua
trinh
hUdng thu van hoa dUdc quyet
dinh
mot
each
trUc tiep bdi nhQng dieu kien
kinh
te, vat
chat.
Trong nhiing nam gan day, ddi
song
cua ngUdi nong dan
difdc
cai thien,
song
nhin chung, nhflng chi tieu danh
cho sinh
boat
van hoa con thap. Sinh
boat
van hoa cua
cxi dan nong thon chu yeu d trong pham vi gia
dinh,

neu
CO
md rong ra khong gian lang xa thi la sxi chon
tham gia nhutng loai hinh sinh
boat
van hoa truyen
thong: hoi le. Cac hinh thilc sinh
boat
van hoa hien dai:
xem
phim,
ca
nbac,
chdi the thao, di du
lich
cung cac
san pham van hoa:
sach,
bao, tap chi, bang dia con chifa
phd
bien d khu vUc nong thon. Vi
gidi
han trong pham vi gia
dinh
nen cac hinh thiic hifdng thu van hoa chu yeu la thong
qua cac phUdng tien truyen thong dai chung.
NhiJng
viec
ngifofi dan thif6?ng lam khi
ranh

roi
tai Van Mon - Bac Ninh"'
Thu-ofng
xuyen
ThJnh
thoang
Khong
Xem
tivi
60,4
33,0
6,5
Nghe
nhac
12,6
32,2
54,8
Xem video
3,5
30,0
66,1
"' Iran l"hi Lan Huong: Tdc
dong
cua
plum
king
wife
song
vao qua trinh
phdt

then
van
luki
nong
thon.
Nxb Van hoa Thong tin.
H.2000
tr 179.
33
Doc
sach
bao
16,1
23,0
60,9
Chdi ban be, hang xom
41,7
44,3
13,9
Uo'ng
rxiau
13,0
19,6
67,0
Lam vxibn
2,6
2,6 94,8
Tap TDTT
20,0
9,1

70,8
Sinh
boat
CLB
3,0
5,2 85,7
Mvtc do tham gia boat dong
van
boa tinb tban tai Hai Hau (%)
Tbu-ofng
xuyen
Tbinh
tboang
Kbong
tbam gia
Xem
tivi
77,6
19,2
3,1
Xem
Video
6,8
47,5 45,6
Nghe
dai
60,5
30,5
9,0
Xem phim, ca

nhac,
san khau ndi
cong
cong
4,6
33,6
61,8
Doc
sach,bao
16,3
41,5 42,1
Tham gia doi
Thanh ca
5,7
1,7
92,6
Tham gia doi
ken
dong
6,1
1,0
92,9
Khac
81,8
18,2
0,0
34
Cac ket qua dieu tra tren cho thay, xem
tivi
la

boat
dong
hifdng thu van boa pho bien nhat cua ngifdi dan
nong
thon. Co tdi 60,4%
so'ngUdi
diidc hoi d Van Mon tra
Idi
boat
dong
van hoa sii dung
thdi
gian roi ciia ho la
xem
tivi,
con so do d Hai Hau la
77,6%.
Cac van boa
pham nha
sach,
bao m6i chi thu hut s\i quan tam thiidng
xuyen cua 16,1% so ngifdi
dUdc
hoi d Van Mon va 16,3%
d Hai Hau. Day la mot con so' tiidng doi khiem ton va
thUdng rdi vao so' ho kha gia, c6 hoc thiic. Chung toi tan
thanh
each
ly giai cua GS. Tifdng Lai ve van de nay:
"Viec

mua
sach
cho ngifdi 16n va tre em nhin
chung
la
thap. Nhom thu
nhap
thap nhat cua Hai HUng (cu) chi
la
2,5%.
Sach
la mot nhu cau qua xa xi doi v6i
cuoc
song
con nhieu gian truan. Phai d mot mijfc thu
nhap
to'i thieu
nao do, ngiidi ta m6i c6 the dap iing mot nhu cau van
hoa cho du nhu cau do tiem an trong tufng ngifdi.
Khii
dang
con qua vat va de lo toan mieng cdm manh ao, cho
nhQng nhu cau cap
bach
ve ddi
song
vat chat: an, d, di
lai,
thuoc
men khi dau 6'm,

cham
soc ngiidi gia, ciing gio,
ca6i
xin,
viec
mua
sach
chiia the la khoan chi thiJdng
xuyen difdc""".
Nhut
vay, khong chi ton tai mot
khoang
each
giuta
cif dan do thi va
nong
thon trong
viec
htfdng thu van
"' Lirong Hong Qiiang (clui bien): Van hoa cua nhoni ngheo a Viet Nam. thi(c
trung
va gidi plu'ip. Vien Van hoa va Nxb Vajj-hoa thong tin.
H.2001,
tr 224.
226.
35
hoa, ma trong noi bo khu vUc nong thon cung da c6 sU
phan tang giQa nhOng ho gia dinh c6 thu nhap thap v6i
nhQng ho gia dinh c6 thu nhap cao hdn, du dau hieu
phan tang nay chifa thiic siJ rd net.

Tham
gia cac hoat dong giai tri
theo nhom chi tieu
(So'lieu dieu tra tai huyen Hai Hau)"
Rat
ngheo
Ngheo
Trung
binh
Kha
gia
Giau
Xem v6 tuyen
ThUdng xuyen
63.8
80.0
79.0
82.4
82.6
Thinh
thoang
27.6
19.0
18.5
15.6 15.9
Khong
8.5
1.0
2.5
2.0

1.5
Xem Video
Thiidng
xuyen
2.5
5.0
11.5
9.5
5.5
Thinh
thoang
38.2
53.0
47.0
50.3
49.3
Khong
59.3
42.0
41.5
40.2
45.3
Nghe dai
ThUdng xuyen
57.8
60.5
64.0
54.8
65.2
Thinh

thdang
28.1
29.5
29.0
36.7
29.4
Khong
14.1
10.0
7.0
8.5
5.5
Luong
Hong Quang (chu bien): Van luki nhom
ngheo
a Viel Nam. Thifc
trong va gicii phap. Vien van hoa va Nxb Van hoa nghe thuat. H, 2001. Tr.226.
36
Xem phim
ThUdng xuyen 3.0
7.0
4.0
5.5 3.5
Thinh
thdang 31.2
36.0 36.0
26.1
38.8
Khong
65.8

57.0
60.0
68.3
57.7
Doc bao, sach
Thiidng
xuyen
10.1 14.0 15.5
17.6
24.4
Thinh
thdang
32.2 48.0 40.5 41.2 45.8
Khdng
57.8 38.0
44.0 41.2 29.9
Tong
100.0
100.0 100.0
100.0 100.0
Tdm lai, vd tuyen truyen hinh
dong
vai tro la kenh
thdng
tin quan trong nhat trong viec ket no'i ngiidi ndng
dan v6i
cudc
sdhg
ben ngdai luy tre lang. Xem
tivi

la
hinh
thiic sii dung
thdi
gian rdi pho bien nhat cua cif dan
dong
bang
song
Hong. Cac hinh thiic sinh
boat
va hUdng
thu van
hda
khac
Cd
nhiing miic dd phd bien khdng cad.
Nguyen nhan chu yeu cua
tinh
trang nay la dd miic
sd'ng
cua ngifdi dan ndng thdn cdn thap, cac tien nghi
sdng
thieu
thdn, dd vay hdat dcing hUdng thu van hda bi ban
che rat
nhieu.
Mac du d mdt sd' vung que, dac biet la cac
thi
tran,
thi

tijf,
cac dich vu van hda hien dai
nhif
Karadke, tro
chdi
dien
tii,
cii^ hang chd thue bang dia,
ban bi-a da xuat hien nhUng cung chi thu hut mdt sd
lUdng
nhd thanh thieu nien tham dU.
37
Nen van minh
nong
nghiep
lua niidc v6i nhQng
nghi
le, tin ngildng cua no vkn hkng ton trong sinh hoat
van hoa lang xa 6
dong
bang
song
Hong. SiJ hien dien
luan
phien cua nhQng hoi le minh chiing cho dieu nay.
Tinh
cong
dong
lang xa - mot trong nhQng can
tinh

cua
van hoa c6 truyen Viet Nam ma cac nha nghien ciiu
thUOng de cap khi nghien ciiu ve van hoa lang - tiep tuc
ton
tai va phat huy gia tri trong ddi
song
difdng dai:
Quan he gia dinh, gia toe difdc
cung
co"; Quan he lang xa
dUdc
phuc
hoi v6i svf trd lai ciia cac hoi he, dinh dam
Phong
trao toan dan xay diJng lang, thon van hoa
ngay
nay cling nham phat huy
tinh
cong
dong
de xay dtlng
mot
nong
thon m6i van minh va phat
trien.
Va khong
gian ma nhQng
ling
xvi the hien mot
each

tap trung nhat
tinh
cong
dong
chinh la tai cac thiet che van hoa truyen
thong: dinh
chua,
den, mieu trong cac dip hoi ll.
Da
CO
mot
thdi,
dinh,
chua,
den, mieu bi xem la
tan
d\i cua che do
phong
kien co hu, lac hau, day doa con
ngifdi.
Vi vay, d nhieu ndi, ngUdi ta da thSng tay tan pha
nhiing
cong
trinh
nay. Tiep do, khi nhiJng
each
nghi,
each
lam au tri
nhii

vay it nhieu difdc chinh sxia thi
nhiem vu san xuat,
chong
doi,
chohg
ngoai xam
dUdc
dat
len hang dau, ngUdi ta
cung
it quan tam den nhufng van
de khac. Chien tranh, thien tai la nhutng tac nhan tiep
tuc huy hoai nhi2ng kien true van hoa nay. Hau het cac
ngoi dinh, chvia, cac bijfc hoanh phi, cau doi ma chung
ta
thay hom nay m6i
diJdc
tao diing lai. Nhu vay, c6 the
38
thay r&ng
trai
qua nhieu thang tram, nhiJng hinh anh
nhCtng ngoi dinh, ngoi
chua
luon g&n chat v6i cac lang
que, la mot phan khong the thieu
dufdc
cua khong gian
van hoa lang xa. Bdi vay, khi ddi
song

kinh
te difdc cai
thien,
ngifdi dan kh&p ndi lai khong
tiec
siic ngUdi, siic
cua
dong
gop tu bo den
chua.
Co mot hien tiJdng kha dac
biet la
viec
quyen gop tu bo, xay dttng dinh,
chua,
den,
mieu diidc ngiidi dan hiJdng
ling
mot
each
rat t\i nguyen.
Qua
khao
sat ve ddi
song
van hoa d mot so xa
thuoc
tinh
Hai
Diidng, can bo dia phiidng deu de cap t6i van de nay.

Nhieu khi can bo di ho hao nhan dan
dong
gop de lam
cac
cong
trinh
phuc
Idi chung nhxi dien, dUdng thi rat
kho. Nhifng doi vdi
viec
tu bo dinh
chua
thi nhan dan lai
sin
sang
dong
gop. Tijfng lang, xa, nhan dan tii lap ra cac
hoi quyen gop, di quyen tien cua
cong
dilc xay dUng, ton
tao dinh
chua.
Dieu do cho thay trong tam thilc ngifdi
nong
dan, cac thiet che van hoa truyen thong chiem mot
vi
tri het siic quan trong. NhQng sinh hoat van hoa mang
tinh
CO
truyen nhxi le hoi, dinh dam, rxidc

sach
da nhanh
chong
phuc
hoi va thu hut
dong
dao ngxibi
nong
dan d cac
lang xa vung
dong
bang
song
Hong hien nay.
Trifdc Doi m6i, da tCfng ton tai
phong
trao xay diing
ddi
song
van hoa mdi, trong do xa difdc xem
nhii
ddn vi
cd sd de tien hanh xay dUng ddi
song
van hoa d
nong
thon.
Chien lUdc "Xay dang ddi
song
van hoa ci cd sd" da

de ra 6 hoat
dong,
trd thanh mo tip chung cho hoat
dong
dua van hoa ve xa:
phong
trao doc
sach,
giao
due truyen
thong,
phong trao van nghe quan chiing, nep song mdi,
gia
dinh
van hoa m6i va
cong
tac thong tin co dong.
Muo'n
trien
khai
diidc cac hoat dong do can
phai
c6
nhflng
cd sd vat chat,
triidc
het la tru sd, nha
cvLa,
phong
6c. Cac xa da c6' g&ng xay diJng phong doc sach,

thif
vien,
nha
truyen
thong, cau lac bo, dpi thong
tin
Kinh
phi
cho cac hoat dong nay da phan do tti
tren
rot xuong
hoac
trich
quy phiic Idi cua hdp tac xa mang
tinh
bao cap.
Chinh
do phUdng
thilc
hoat dong nay ma khi chuyen
sang nen
kinh
te thi
trifdng,
cung v6i sU
giai
the cac hdp
tac xa nong nghiep, cac
thiet
che nay khong hoat dong

dUdc nQa.
Ke ta sau
Nghi
quyet
Trung
ifdng
5 khoa
VIII
chu
trifdng
"Ve xay
diing
nen van hoa Viet Nam
tien
tien,
dam da ban sic dan toe", phong trao xay dvfng ddi song
van
hoa d nong thon lai difdc quan
tarn,
chu
trong.
Phong trao "Toan dan doan ket xay dUng ddi song van
hoa", xay
dxing
"Lang van hoa", "Gia
dinh
van hoa" da
CO
nhQng tac dong nhat
dinh

doi v6i ddi song van hoa
nong
thon.
Mot loat cac
thiet
che van hoa m6i dudc tai
thiet
va c6 cai bien cho phu hdp vdi
tinh
hinh
m6i. 6 khu
viic
nong thon dong bang song Hong hien dang ton tai
nhieu
loai
hinh
thiet
che van hoa hien dai khac nhau:
nha
van hoa, san the thao, phong
truyen
thong,
thxi
vien,
cac cau lac bo, san van dong Cac
hinh
thiic
thiet
che van hoa nay difdc to chile, thu
hiit

ngildi
tham d\i
diia
tren
sd
thich,
lila
tudi,
nang
khieu
40
Tuy
nhien, viec dau
t\i
cd sd vat chat can va du cho
cac
thiet
che van hoa nay duy
tri
hoat dong con la van de
nan
giai.
Da phan cac xa chi c6 mot san bai de chdi the
thao
hoac
to chile cac hoat dong chung. Can bo van hoa
xa la can bo kiem chile.
Kinh
phi danh cho hoat dong
van

hoa qua khiem ton. Noi dung
sinh
hoat ciia
tilng
loai
hinh
chiia
thilc
sil phu hdp vdi nhip song,
sinh
hoat cua
c\i
dan nong
thon.
Cac hoat dong van hoa mdi can
phai
tinh
den
thilc
te
ddi song d nong thon cua
vilng
nay van con mang dam
nhQng
gia tri van hoa
truyen
thong. Khong the ap dat
mot
each
may moc mo

hinh
van hoa cua xa hoi
cong'
nghiep vao xa hoi nong nghiep, van hoa thi dan vao nong
dan.
Hdn
nila,
nhilng
sinh
hoat van hoa cua
ngifdi
dan
nong thon con
tuan
theo
tinh
chat
miia
vu, ma nhQng
hoat dong van hoa cua cac
loai
hinh
thiet
che van hoa
mdi
lai mang
tinh
chat sil dung
thdi
gian roi cua nhip

song do thi.
Chinh
vi vay, cac hoat dong cua cac
loai
hinh
thiet
che van hoa mdi ehiia
thilc
sil tham nhap vao
cuoc
song cua
ngildi
nong dan.
II.
Trinh
do van hoa trong san
xuat
kinh
doanh
2.1.
Trinh
do van hoa trong san xuat nong nghiep
Ke til sau Dai hoi VI cua Dang, mot loat cac chu
trUdng,
chinh sach cua Dang va Nha
n\Xdc
difde ban
hanh
da tao dieu
kien

cho nong thon dong
hkng
song
41
Hong
tim ra hiJOng di phu hop
tren
nguyen tac phat
trien
on
dinh
va ben vufng. Nhieu dia
phiidng
tif cho doc
canh cay lua da chuyen sang tham canh, xen canh, tang
nang
suat cay
trong,
vat
nuoi,
manh dan dau tu von va
ap dung cac
tien
bo ky
thuat
mdi. Vi vay, the
thuan
nong
dan
bi pha v6. Cd cau

kinh
te chu dao cua khu v\ic nong
thon
dong bang
song
Hong hien nay la: nong nghiep ket
hop v6i
tieu
thu
cong
nghiep va dich vu,
thifdng
mai.
Thii
t\i
\iu
tien
va ty
trong
cua moi nganh nghe dUdc quy
dinh
bdi
trinh
do phat
trien
chung cua dia ban tai moi
thoi
diem cu the va c6 thay doi.
Nhifng
xu hudng van

dong chung la ty
trong
nong nghiep ngay mot giam,
tieu
thu
cong
nghiep va dich vu ngay mot tang
trong
tong gia
tri
tao ra d nong
thon.
Cd
cau ho trong
lang
nghe,
khao
sat
thang
11/2001<»'
STT
Danh
muc
Ddn
vi
1995
2000
So sanh
2000/
1995

1
Tong so' ho
Ho
213336
41289
2
Trong
do so' ho
thuan
nong
Ho
7849
14328
+
So v6i tong so'
%
36,8
34,7
-2,1
'"Ban
Kinh
te
Trung
irong:
De tai
KH-BD
(2001 )-01. Ha Noi,
5/2002.
42
3

- Ho san xuat,
CN-TT
cong
nghiep va dich
vu
chuyen
Ho
2964
5833
+So v6i tong so'
%
13,814,3
+0,5
4
- Ho san xuat
nong nghiep
kiem
tieu
thu
cong
nghiep
Ho
10523
21341
+So vdi tong so'
%
49,4
51
+
1,6

Tren
thUc te,
nhiing
dia phifdng c6
kinh
te phat
trien
chinh la
nhiing
ndi ma c6 so' ho nong nghiep va phi
nong nghiep chiem ty le cao, so' ho
thuan
nong thap. Boi
vi
Idi ich
kinh
te cua cac nganh nghe phi nong nghiep
hdn
han loi ich
kinh
te cua nganh nong nghiep. Du nang
suat
lua dat cao nhU hien nay (10 tan/ha) thi
viec
trong
lua
mdi chi dap
ling
difdc nhu cau
lifdng

thUc cua
ngifdi
dan,
chifa mang lai nhuEng Idi ich
kinh
te khac. Vi vay,
cac ho
thuan
nong
thUdng
chi la cac ho du an, kho c6 cd
hoi
trd
thanh
ho giau.
NhQng
bien dong cua cd cau
kinh
te vCing nong
thon
dong bang
song
Hong cho thay
ngiidi
dan nhan
thiic
diidc kha nang phat
trien
cua cac nganh nghe.
Nhung

trong
thxic te, ca
nhiing
ho buon ban dich vu
hoac
lam
nghe
tieu
thu
cong
nghiep v&n duy tri lam nong
nghiep, mac du hieu qua kinh te ciia nganh nay mang
lai khong cao. Tinh trang nay xuat phat tH nhieu
nguyen nhan. Thijt nhat la nhiing ly do ve mat tinh cam.
Ho duy tri mot viec lam c6 tinh chat truyen thong, mot
thoi quen. Thxi hai la ho muon bao dam an ninh liiOng
thuc cho gia dinh, de phong nhijtng rui ro trong cac
nganh nghe khac. Thxi ba la tan dung sijfc lao dong trong
gia dinh D6i v6i nhieu ho thuan nong, sd di ho v&n tiep
tuc nghe truyen thong vi do khong c6 von va cd hoi de
tien hanh chuyen dich cd cau kinh te ho gia dinh.
Tuy nhien, mot dieu dang mijfng la cf mot so dia
phu'dng da thu diidc nhQng thanh cong
hiidc
dau tiJf
chinh nganh nong nghiep. Su Itfa chon mot cd cau cay,
con thich hdp v6i dia phudng chinh la nguyen nhan can
ban din den thanh cong nay. Cac gio'ng lua m6i c6 nang
suat cao difdc dUa vao cac vung san xuat on dinh. Doi v6i
nhufng dien tich canh tac xau hoac bai

b6i thi
dvfdc cai
tao va tim ra giong cay trong thich hdp. Vi du nhii quat
Hifng Yen, hoa Me Linh (Vinh Phuc) da tim diidc cho
dijfng tren thi trUdng Ha Noi. Cay difdc lieu, cay cong
nghiep Cling diidc difa vao tham canh. Cd cau cay trong
vung nong thon dong bang song Hong nhiJng nam gan
day trd nen da dang hdn. Ben canh trong trot, nganh
chan nuoi cung da budc dau tim kiem nhQng hudng di
mdi. Viec ap dung khoa hoc ky thuat vao chan nuoi gop
phan lam tang nang suat vat nuoi tii nhiJng con dai tra
(Idn, ca ) tdi nhijfng con dac san (ba ba, ech, rua ). Dac
44
biet, mot dien tich 16n dat triing, ao ho da dUdc cac dia
phUdng dau tu tha ca, thu Idi nhuan cao, dung nhu dan
gian da tong ket "thii nhat canh tri, thd nhi canh vien".
Viec thay doi cd cau cay trong, vat nuoi cung v6i
viec tim kiem dau ra cho cac nong pham da gop phan
xoa doi giam ngheo cho ngUdi nong dan,
hvLa
hen nhiJng
tiem nang phat trien cua vung nong thon dong b^ng
song Hong. Khi san xuat nong nghiep hu6ng tdi muc
tieu san xuat hang hoa tiic la da tim ra Idi giai cho bai
toan phat trien nong thon. Neu nhin vao lich sii nganh
nong nghiep Viet Nam c6 the nhan thay ro trinh do tham
canh, tang nang suat cay trong vat nuoi cua ngUdi nong
dan dong bang song Hong ngay nay da c6 bu6c phat trig'n
hdn h^n. Neu nhU trUcic day, ngUdi nong dan chu yeu
dUa vao kinh nghiem de canh tac, chan nuoi thi gid day,

viec ap dung tien bo khoa hoc ky thuat da trd nen pho
bien va mang lai nang suat cao cho nganh nong nghiep.
Cac giong lua lai thich dng vdi cac loai thdi tiet vCing
dong bang song Hong cung v6i cac giong cay con khac cho
nang suat cao da c6 mat khdp cac dia phUdng. Tuy nhien,
viec cd gidi hoa san xuat nong nghiep van con gap nhieu
kho khan. Do mat do dan so dong, dien tich dat canh tac
tren dau ngUdi vung dong b&ng song Hong thap nen cac
thiia ruong dUdc chia qua nho, khong the tien hanh sU
dung may moc trong khau lam dat, ma chu yeu la diang
sHc
ngUdi v6i sU trd giup cua siic keo trau, bo.
45
Mac du tieu thu
cong
nghiep. dich vu la nhQng
nganh
nghe
mang lai Idi nhuan
kinh
te cao nhUng nong
nghiep van diiOc cac dia phUdng quan
tarn
hang dau.
Cac ho dan cif nong thon van
gifl
lay
nghe
nong nhvf mot
nghe

chu yeu mac du trong thUc te, thu nhap cua ho
phan Idn lai nhd vao dich vu buon ban
hoac
san xuat
hang
thii
cong
my
nghe.
Quan niem "di nong vi ban" van
tiep tuc con gia tri. Vi vay, c6 the noi rSng trong
thdi
gian tdi, nong nghiep vin la nganh phat
trien
trong
diem ciia khu vifc nong thon
dong
bang
song
Hong va
van hoa san xuat trong nong nghiep van la van de can
phai
diidc quan tam.
2.2. Nghe vd Idng nghe - Van hoa trong
san
xuat tieu thu cong nghiep
Nong thon
dong
bang
song

Hong von la manh dat
sinh
thanh cvia nhieu lang
nghe
thu
cong.
Tu: nhieu the
ky
triidc,
nhiing san pham thu
cong
Viet Nam nhif: gom
Bat Trang, gom Chu Dau, due
dong
Ngii
Xa, lua Van
Phiic, do go
cham
kham Chuyen My da c6 mat d nhieu
nxidc tren the gidi. Cuoi nhQng nam 80
viec
Lien X6 -
Dong Au tan ra cung c6 anh hifdng nhat dinh tdi san
xuat cua cac nganh
nghe
thu
cong.
Sau mot
thdi
gian

chi3ng lai va tim kiem nhiJng hifdng di mdi, hien nay
nghe
thu
cong
truyen thong vung nong thon
dong
bang
song
Hong lai tiep tuc phat
trien
manh. Day la hiidng di
dung din trong qua
trinh
chuyen dich cd cau
kinh
te
nong thon
dong
bang
song
Hong.
46
Viec
to chiic lai san xuat, tim kiem thi
triidng,
chu
trong
nang cao chat lifdng, da dang hoa mku ma san
pham da dem lai cho cac lang
nghe

truyen thong nhiing
cd hoi phat
trien
mdi. Dieu dang noi d day la ngUdi nong
dan da bifdc dau tham gia vao nen
kinh
te thi trUdng,
hiidng
tdi san xuat hang hoa (doi vdi da so' nong dan,
viec
san xuat nong nghiep vdi tif
each
la san xuat hang
hoa la dieu het siic mdi me). Chinh vi sU phu hdp cua
hUdng phat
trien
nay vdi quy luat
kinh
te khach quan
•
nen da mang lai hieu ich
kinh
te - xa hoi cao.
6 lang
nghe
truyen thong
nhif
Bat Trang,
Ninh
Hiep, Dong Ky ddi

song
cua ngiJdi dan diidc cai thien
ro ret. Mot so' ho giau len nhanh
chong.
Viec
phat
trien
lang
nghe
da giai quyet
cong
an
viec
lam cho luc
liidng
lao
dong
tai dia phifdng (tham chi ca ngUdi gia va tre em
Cling
tham gia san xuat hang thu
cong)
va thu hut nhan
cong
t\i cac vung Ian can.
Chinh
bdi thay ro tam quan trong
cCia
viec
phat
trien

lang
nghe
trong chien lifdc phat
trien
kinh
te - xa
hoi
nong thon ma d nhieu dia phiidng, cac cap lanh dao
da tap trung chi dao van de nay. Phat
trien
lang
nghe
tren
cd sd khoi
phuc
nganh
nghe
truyen thong, nhan cay
nghe
mdi, dda
nghe
den vdi nhiing xa thuan nong, viing
sau, vung xa, la mot giai phap chien lifdc, cap
bach
trong
noi
dung
cong
nghiep h6a nong thon bdi lang
nghe

la
diem dan cii diidc tap trung nhieu loai hinh san pham
47
vdi
quy mo viia va nho,
each
thiic
to
chijfc
cua no da
dang, phong phu.
Dieu
cot I6i cua lang
nghe
chinh la no
gan bo vdi nong thon,
svL
dung nguyen
lieu
tai ch6,
giai
quyet viec lam cho so'
liidng
Idn lao dong xa hoi, han che
tinh
trang di dan ra thanh thi. Lang
nghe
da va dang
gop phan lam chuyen dich cd cau
kinh

te nong thon, pha
vd
the thuan nong, tang them thu
nhap
cua dong dao bo
phan dan cif. Nhd c6 lang nghe, bo mat cua nong thon
doi
mdi, vay lang
nghe
la mot noi dung Idn de cong
nghiep hoa nong thon.
Mot
so cd che
kinh
te cdi md vdi nhiJng chinh
sach
phu
hdp da thUc stf tao da cho cac lang
nghe
phat trien,
giup
cac ho nong dan huy dong von va nhan \\ic de lam
giau.
Phat
trien nganh
nghe
thu cong la mot trong
nhQng con
dxibng
thoat

khoi
doi
ngheo
mot
each
nhanh
chong. Qua khao sat thue te, eo the thay nhiJng ich Idi
cua viec phat trien lang
nghe
mang lai:
Lang
Man De xa Nam Trung, Nam
Sach,
Hai
Difdng
lam
nghe
che bien hanh toi difdc du
nhap
t\i ben
ngoai.
Triidc
day la mot lang thuan nong, trong qua
trinh
giao iMu
kinh
te mot so ngUdi buon ban nhd
ciia
lang
Man De den huyen

Viet
Yen
tinh
Bfic
Giang hoc
difdc
nghe
chien, say hanh tdi
difa
ve dia phifdng lam
thxi.
San xuat lue dau vdi so lUdng nho le, tieu thu d cac
chd
nong thon Ian can, nhifng c6 hieu qua so vdi ban san
pham tho, hdn
nijfa,
quy
trinh
san xuat ddn gian, dau tu
48
khong
can nhieu von, lai c6 ndi bao tieu san pham da
thu
hut nhieu ho trong lang
viia
san xuat,
viia
xay 16 de
say hanh tdi
tvtdi

san xuat tren dat vu dong cua gia dinh.
Den
nay,
nghe
che bien hanh, tdi trd thanh
nghe
chinh
cua lang, 100% dien
tich
dat vu dong cua lang da ehuyen
sang
trong hanh tdi.
Lang
nghe
trong hoa Tay
Tvfu:
trifde
day Tay
Tiiu
chuyen san xuat lua va rau xanh vu dong, thu
nhap
thap.
Khi
thi trUdng Ha Noi c6 nhu cau tieu thu hoa
tiidi
tang len. Dang uy, Uy ban nhan dan xa Tay
Tiiu
da chu
trddng
chuyen dien

tich
dat
liia
sang
trong hoa. Nam
1994, xa chi dao lam thi diem d mot thon, da thu dufdc
ket qua cao, den nay, toan xa (ba thon) da chuyen 100%
dien
tich
dat canh tac
sang
trong hoa va Tay Tdu trd
thanh lang hoa mdi.
Lang
nghe
mdi xuat hien, san pham lam ra phong
phu
hdn, dap
ling
nhu cau tieu thu cua nhieu nhom
ngiJdi
CO
thu
nhap
cao, nhat la tCf khi bifdc vao
thdi
ky
md
CVLSL,
hoi nhap. Mot so nhdm san pham

ciia
lang
nghe
c6
trinh
do ky, my thuat cao, trd thanh nhu cau tieu
diing
cua nhieu ndi, nhieu nUdc, doi hoi phat trien lang
nghe
mdi, md rong quy mo lang nghe, tiep tuc nang cao
chat Iddng va cai tien mku ma san pham, hang hoa,
nhhm
dap iJfng thi
trifdng
tieu thu rong Idn hdn"\
"'
Van de phat huy vai tro cua
nghe
va lang nghd nhu mot yeu to van hoa
truyen
thong chiing toi se
trinh
bay sau han a chucmg IV.
49
III.
Mot so
linh
virc
van hoa - xa hoi khac
3.1. ThUc trqng siic khoe, sink sdn, moi tritbng

So v6i cac vung mien trong ca niidc,
dong
bang
song
Hong la khu vUc c6 cO sd ha tang tot: 100% cac xa c6
tram
y te va trung binh cd tren
7.000
ngiidi dan thi c6
mot tram y te xa. Ty suat trung
tarn
y te cd sd tren so'
dan
nhif
vay
tiidng
dUdng v6i Thai Lan, la niidc c6 miic
thu
nhap cao gap 4 lan Viet Nam. Thvic hien Nghi quyet
cua Hoi nghi lan
thii
tif Ban
chap
hanh Trung ifdng
Dang khoa VH ve "Nhflng van de cap
bach
ciia svf nghiep
cham
soc va bao ve siic
khoe

nhan dan", nhCfng nam gan
day, cd cau can bo y te tai tuyen xa diidc bo'
tri
can do'i
hdn,
so' lUdng can bo qua dao tao cd ban tang. Tai khu
viic
dong
bang
song
Hong, nhieu tram y te xa da c6 bac
SI
ve
cong
tac. Nhd he thong y te pho cap, tuoi tho trung
binh
cua nhan dan hien nay cao hdn khoang 11 tuoi so
vdi
cac nifdc c6 cung miic thu nhap
quo'c
dan.
Cong
tac ve
sinh,
phong dich diidc
trien
khai rong khap. Cac chiidng
trinh
y te
quo'c

gia nhu phong
cho'ng
sot ret, bao ve siic
khoe
ba me va tre em, ke
hoach
hoa gia dinh, tiem
chung md rong
dUdc
thuc hien tot nhd he tho'ng y te
tuyen xa.
Nhiing
dong
gop cua he thong y te cd sd la khong the
phii
nhan. Tuy nhien. chat
liidng
hdat
dong
ciia cac tram
y te xa nhin chung con thap, thiet bi kham
chQa
benh
50
ngheo
nan, doi ngu y bac si thieu va yeu ve chuyen mon,
nghiep vu. VSn con hdn 70% so' ngifdi khong tiep can v6i
cac dich vu y te khi o'm dau, phai tu chiia
chay
lay ma

khong
CO
sU tham gia ciia nhan vien y te. Ngay trong so'
nhiing
ngUdi den cac cd sd y te
cong
hoac
tii de chiJa benh
thi
chi
CO
50%
triidng
hdp la den kham
chQa
benh d tram
y te xa. Chinh vi he thd'ng y te xa chufa dap \ing diidc yeu
cau kham chufa benh cua nhan dan nen d
dong
bang
song
Hong, he tho'ng y te tu nhan kha phat
trien.
Dich vu y te'
tif
nhan gia ca hdp ly, chat lUdng kham chiia benh tifdng
doi kha quan nen thu hut
dUdc
nhieu ngiidi s\ dung.
(Dieu nay

khac
biet vdi
giao
due,
triidng
dan lap chie'm ty
le thap d khu vUc nong thon
dong
bang
song
Hong).
Nhiing
sU phan biet y te
cong cong
va y te tU nhan d vung
nong thon chi la tifdng do'i. Vi nhiing ngiidi hoat
dong
y te
tii
nhan doi khi lai chinh la cac nhan vien y te
cong,
ho
kham chiia benh ngoai gid (doi khi ca trong gid hanh
chinh
va sii dung thiet bi cua tram y te xa). Gop mat
trong
he tho'ng y te
tii
nhan d nong thon la cac thay lang,
ba dd

viidn,
ho chiia benh bang
thuoc
nam, bac va
kinh
nghiem co truyen. Cac hieu ban
thuoc
tan diidc cung dang
md ra d khu vUc nSng thon.
Hien
nay, cac cd sd y te tai xa chi dap
ling
mot
phan nhu cau kham chiia benh cua ngiidi dan, tat nhien
chi
la nhiing benh thong thiidng.
Theo
ifdc
tinh
ciia cac
nha khoa hoc, 3/4 so' ngudi trong nhom 1/5 dan so'
ngheo
51