SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TP. HÀ NỘI
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO HUYỆN ỨNG HÒA
TRƯỜNG THCS ĐỒNG TIẾN
Địa chỉ: Xã Đồng Tiến-Ứng Hòa-Hà Nội
Điện thoại: 04.33 899 388
Email:

BÀI DỰ THI
VẬN DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MƠN ĐỂ GIẢI QUYẾT
TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN

Tên tình huống:

Ơ NHIỄM MƠI TRƯỜNG DO HOẠT ĐỘNG ĐỐT RƠM
SAU MÙA GẶT

- MÔN HỌC: SINH HỌC
- CÁC MƠN ĐƯỢC TÍCH HỢP: TỐN,
VẬT LÝ, HĨA HỌC, LỊCH SỬ, ĐỊA LÝ
- HỌ VÀ TÊN HỌC SINH:
1. Nguyễn Trường Sơn – Lớp 8A
2. Lại Nguyễn Gia Huy – Lớp 8A

1


I. TÊN TÌNH HUỐNG
“ Ơ nhiễm mơi trường do hoạt động đốt rơm sau mùa gặt ”.
Hiện nay, sau mỗi mùa gặt, một lượng lớn rơm, rạ dư thừa bị đốt cháy
thành tro hoặc xả bừa bãi trên đường giao thơng, cơng trình thuỷ lợi, ao hồ xung
quanh xã Đồng Tiến gây cản trở giao thông, gây ô nhiễm môi trường.

II. MỤC TIÊU GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG
- Khắc phục tình trạng đốt rơm ngày mùa, giảm thiểu ô nhiễm môi trường
do rơm rạ gây ra.
- Tận dụng lượng rơm, rạ sau mùa gặt để sử dụng trong cuộc sống.
- Nâng cao ý thức bảo vệ mơi trường, an tồn giao thơng.
- Tích cực tham gia các hoạt động tun truyền, bảo vệ mơi trường, vệ sinh
đường làng ngõ xóm.
III. TỔNG QUAN VỀ CÁC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN VIỆC
GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG
- Mơi trường: Là tập hợp tất cả các yếu tố tự nhiên và xã hội bao quanh
con người, ảnh hưởng tới con người và tác động đến các hoạt động sống của con
người như: khơng khí, nước, độ ẩm, sinh vật, xã hội loài người và các thể chế.
Môi trường là không gian sống của con người và sinh vật. Trong quá trình
tồn tại và phát triển con người cần có các nhu cầu tối thiểu về khơng khí, độ ẩm,
nước, nhà ở... cũng như các hoạt động vui chơi giải trí khác. Tất cả các nhu cầu
này đều do môi trường cung cấp.
Môi trường là nơi cung cấp các nhu cầu về tài nguyên cho con người như
đất, đá, tre, nứa, tài nguyên sinh vật. Tất cả các tài nguyên này đều do môi trường
cung cấp và giá trị của tài nguyên phụ thuộc vào mức độ khan hiếm của nó trong
xã hội.
Mơi trường là nơi chứa đựng, đồng hóa các chất thải của con người trong
quá trình sử dụng các tài ngun thải vào mơi trường. Các tài nguyên sau khi hết
hạn sử dụng, chúng bị thải vào môi trường dưới dạng các chất thải. Các chất thải
này bị các q trình vật lý, hóa học, sinh học phân hủy thành các chất vô cơ, vi
sinh quay trở lại phục vụ con người.
- Ơ nhiễm mơi trường: Là tình trạng mơi trường bị ơ nhiễm bởi các chất
hóa học, sinh học, bức xạ, tiếng ồn,... gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người và
các cơ thể sống khác. Ơ nhiễm mơi trường xảy ra là do con người và cách quản lý
của con người.
2



Ơ nhiễm khơng khí, việc xả khói chứa bụi và các chất hóa học vào bầu
khơng khí.
Ơ nhiễm nước xảy ra khi nước bề mặt chảy qua rác thải sinh hoạt, nước
rác công nghiệp, các chất ô nhiễm trên mặt đất, rồi thấm xuống nước ngầm.
Ô nhiễm đất xảy ra khi đất bị nhiễm các chất hóa học độc hại (hàm lượng
vượt quá giới hạn thông thường) do các hoạt động chủ động của con người như
khai thác khoáng sản, sản xuất cơng nghiệp, sử dụng phân bón hóa học hoặc
thuốc trừ sâu quá nhiều,... hoặc do bị rò rỉ từ các thùng chứa ngầm.
Ơ nhiễm phóng xạ
Ơ nhiễm tiếng ồn, bao gồm tiếng ồn do xe cộ, máy bay, tiếng ồn cơng
nghiệp
Ơ nhiễm sóng, do các loại sóng như sóng điện thoại, truyền hình... tồn tại
với mật độ lớn.
Ơ nhiễm ánh sáng,hiện nay con người đã sử dụng các thiết bị chiếu sáng
một cách lãng phí ảnh hưởng lớn tới mơi trường như ảnh hưởng tới q trình phát
triển của động thực vật
- Khói bụi do đốt rơm, rạ: Làm ơ nhiễm khơng khí, gây tác hại lớn đối
với sức khỏe con người.
Trong khói đốt rơm, rạ có các hạt bụi nhỏ, bồ hóng muội than, khí CO,
CO2, SO2, NO2... Khói rơm rạ có tính cay, làm chảy nước mắt, gây kích thích
phản ứng ở họng, khiến người hít khói rơm rạ dễ bị ho, hắt hơi, buồn nơn, ngạt
thở...
Khói do đốt rơm rạ thường cháy khơng thành ngọn lửa nên sinh ra rất
nhiều khí CO (gọi là khí monoxide carbon). Đây là loại khí rất độc có thể gây
chết người. Người hít nhiều và kéo dài có thể biến đổi cấu trúc của bộ máy hô
hấp, gây dễ mắc nhiễm trùng phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư phổi...
Về lâu dài, khói bụi, khí độc hít phải sẽ gây tổn thương khó nhận thấy
nhưng nguy hiểm vì nó từ từ phá hủy bộ máy hơ hấp. Trước hết là mũi họng,

thanh quản bị viêm thường xuyên, sau đó dẫn đến viêm mạn tính đường hơ hấp
trên.Người bị bệnh luôn thiếu oxy dẫn đến suy giảm sức khỏe và dễ mắc các bệnh
khác như bệnh phổi tắc nghẽn phổi mãn tính, viêm phế quản, viêm phổi và ung
thư phổi. Khi đường hô hấp trên bị tấn công và phá hủy dần, sẽ khơng cịn khả
năng ngăn chặn những bụi bặm vi trùng tấn công sâu hơn vào phế quản và phổi.
Không những gây hại cho sức khỏe con người, lửa từ các đống rơm, rạ
cịn có thể gây cháy ruộng, cháy nhà, gây ra tai nạn giao thông...
3


IV. GIẢI PHÁP GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG
- Tăng cường cơng tác tuyên truyền vận động người dân trong xã hạn chế
đốt rơm, rạ ngày mùa.
- Đốt rơm một cách khoa học, không để ảnh hưởng tới môi trường.
- Sử dụng rơm, rạ để tăng gia sản xuất, phát triển kinh tế.
- Là học sinh để góp phần bảo vệ bầu khơng khí ngồi việc học thật giỏi
em cịn tun truyền cho gia đình cũng như mọi người xung quanh, bạn bè bảo vệ
mơi trường bảo vệ bầu khơng khí trong lành
Vận dụng kiến thức liên mơn để giải quyết tình huống:
- Mơn Địa lý: Vị trí địa lý, địa hình, phát triển kinh tế xã Đồng Tiến
- Môn Lịch sử: Tìm hiểu lịch sử địa phương của xã Đồng Tiến.
- Mơn Tốn: Tính tốn lượng thải rơm rạ gây ơ nhiễm mơi trường, lượng
khí thải khi đốt rơm rạ gây ô nhiễm không khí.
- Môn Vật lý: Vận dụng sự đối lưu trong khơng khí để có giải pháp đốt rơm
rạ hợp lý.
- Môn Sinh học: Đánh giá mức độ ô nhiễm do đốt rơm rạ gây ra đối với
môi trường, xây dựng giải pháp tận dụng nguồn rơm, rạ làm các sản phẩm sinh
học phục vụ đời sống.
- Môn Hóa học: Xác định thành phần hóa học, tính độc hại của khói rơm,
rạ.

V. THUYẾT MINH TIẾN TRÌNH GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG
1. Đặc điểm địa lý của xã Đồng Tiến:
Xã Đồng Tiến, huyện Ứng Hịa là xã ven sơng Đáy thuộc khu vực phía
bắc huyện Ứng Hịa gồm 5 thơn: Đoàn Xá, Thành Vật, Giang Làng, Giang
Đường và Giang Soi.
Xã có diện tích tự nhiên là 5,69 km², phía bắc giáp xã Sơn Cơng và Cao
Thành, phía đơng giáp thị trấn Van Đình và xã Liên Bạt, phía nam giáp xã Xuy
Xá huyện Mỹ Đức, phía tây giáp xã Lê Thanh huyện Mỹ Đức. Dân số xã Đồng
Tiến năm 2012 có khoảng 6.573 người.
Xã Đồng Tiến có điều kiện tương đối thuận lợi về giao thông đường thủy
và đường bộ. Sông đáy và tuyến đường đê sông đáy giúp Đồng Tiến giao lưu văn
hóa, kinh tế với các vùng khác.
4


Nằm dọc theo đê sơng Đáy nên xã có lợi thế về phát triển nơng nghiệp,
diện tích đất trong đê thuận lợi cho trồng lúa. Vì vậy xã Đồng Tiến có tới 95%
các hộ gia đình theo nghề làm ruộng.
2. Thực trạng tình hình phơi rơm rạ, đốt rơm ngày mùa tại xã Đồng
Tiến:
Do có điều kiện địa lý thuận lợi cho phát triển nơng nghiệp nên xã Đồng
tiến có tới 95% các hộ gia đình theo nghề làm ruộng, vì vậy mỗi năm có 2 mùa
thu hoạch lúa vào khoảng tháng 5 và tháng 10. Sau mỗi mùa thu hoạch như vậy,
tình trạng phơi rơm rạ tràn làn trên đường giao thơng, và tình trạng đốt rơm bừa
bãi gây ô nhiễm môi trường.

5


Đốt rơm, rạ gây cản trở giao thông:


3. Đánh giá mức độ ô nhiễm do đốt rơm rạ:
Theo nhiều nghiên cứu của các nhà khoa học trên thế giới (Gadde & cs,
2009; Mendoza & Samson, 1999 ) thì đốt rơm rạ bừa bãi ngồi đồng ruộng sẽ tạo
ra nhiều khí thải độc hại vào mơi trường. Những loại khí thải chủ yếu được tạo ra
khi đốt rơm rạ ngoài đồng ruộng bao gồm khí Dioxit Cacbon (CO2), Cacbon
Monoxide (CO), khí Metan (CH4), các Oxit Nitơ (NOx hoặc N2O), Oxit Sulphur
(SO2 và SOx), bụi. Trong số đó thì lượng khí thải CO2 chiếm tỷ trọng cao nhất.
Hàng năm lượng phát thải do đốt rơm rạ ước tính đạt hàng ngàn tấn SO2, NOx,
CH4, hàng triệu tấn CO2, CO. Rất nhiều các khí thải từ đốt rơm rạ là những khí
gây hiệu ứng nhà kính như CO2, CH4, N2O. Ngồi ra các loại khí thải khác như
SOx, NOx có thể tích tụ trong khí quyển gây ra tình trạng mưa axít cũng như gây
ra các bệnh liên quan đến đường hô hấp như khó thở, hen suyễn, viêm phế quản.
Chính vì vậy hạn chế tình tình trạng đốt rơm rạ bừa bãi sẽ đóng góp vai trị quan
trọng trong việc giảm lượng khí thải độc hại, hạn chế tình trạng ơ nhiễm mơi
trường, tình trạng biến đối khí hậu cũng như giảm thiểu những tác động tiêu cực
đến sức khỏe.
Việc đốt rơm, rạ tại đồng sẽ làm một lượng lớn nước trong đất bị bốc
hơi, đồng ruộng bị khô kiệt. Nếu đốt đồng nhiều lần sẽ làm cho đất bị biến chất
và trở nên chai cứng, khô cằn.
Các chuyên gia nông nghiệp cũng khuyến cáo, đốt rơm, rạ còn là một sự
lãng phí lớn, bỏ đi nguồn dinh dưỡng lớn có trong đất. Theo tính tốn, mỗi héc ta
đất trồng lúa với năng suất bình quân là 6-7 tấn/vụ, thì sẽ lấy đi trong đất một
lượng đạm khoảng 60-70kg, lượng lân 35kg và lượng kali 150 kg. Do vậy, đốt bỏ
6


rơm rạ cũng có nghĩa là đã bỏ đi một lượng phân bón, chất dinh dưỡng cần thiết
cho cây lúa, nên cần trả lại cho đất thông qua việc xử lý rơm rạ thành phân hữu
cơ để bón. Bên cạnh đó, việc đốt rơm, rạ cịn tiêu diệt các loại thiên địch có ích,

góp phần làm mất cân bằng sinh thái, một trong những nguyên nhân gây phát sinh
sâu bệnh trên đồng ruộng.
Lượng rơm, rạ thải ra sau mùa gặt khơng được thu gom bị gió, mưa cuốn
xuống các ao hồ, cống thốt nước gây ơ nhiễm.
Đốt rơm, rạ trên đường giao thơng gây cản trở giao thơng, có thể gây tai
nạn giao thơng do bị ảnh hưởng tầm nhìn. Đặc biệt xã Đồng Tiến có điều kiện
tương đối thuận lợi về giao thơng đường bộ do có tuyến đường đê sông đáy nên
việc ảnh hưởng tới giao thông là rất lớn.
4. Các biện pháp nhằm hạn chế tình trạng đốt rơm, rạ tại xã Đồng
Tiến.
- Sử dụng rơm rạ để trồng nấm: Trồng nấm được coi là một trong những
phương pháp sinh học tận dụng nguồn rơm rạ có hiệu quả nhất. Việc trồng nấm
từ rơm rạ đã được khuyến cáo như một trong những phương pháp thay thế để
giảm nhẹ các vấn đề ô nhiễm môi trường liên quan đến các phương pháp xử lý
hiện nay như đốt ngoài trời hay cầy xới với đất. Xã Đồng Tiến là xã thuần nơng,
95% các gia đình làm ruộng, vì vậy rơm, rạ sau mùa gặt mang lại những biện
pháp khuyến khích kinh tế đối với nghề nơng, coi nguồn phế thải như một nguồn
nguyên liệu có giá trị và có thể phát triển các cơ sở kinh doanh sử dụng chúng để
sản xuất các loại nấm giàu chất dinh dưỡng và giúp giảm thiểu tình trạng đốt rơm
rạ ngồi đồng ruộng của các hộ nơng dân trong xã.
Quy trình trồng nấm rơm được tiến hành như sau:

7


Xử lý rơm làm ướt để ủ đống trong quy trình trồng nấm tại thơn Đồn Xá - Đồng Tiến

UBND xã Đồng Tiến đã có nhiều buổi tập huấn hướng dẫn cách trồng
nấm rơm đem lại năng suất cao, tuy nhiên thực tế mơ hình này chưa thực sự được
thực hiện, vì vậy mơ hình này cần được thực hiện thí điểm ở một số hộ gia đình,

sau đó nhân rộng trong toàn xã.
- Sử dụng rơm rạ để sản xuất phân hữu cơ vi sinh: Phương pháp xử lý
rơm rạ bằng chế phẩm sinh học thành phân bón hữu cơ phục vụ sản xuất được
tiến hành dựa trên nguyên tắc bổ sung các chủng giống vi sinh vật phân giải hữu
cơ có khả năng phân giải nhanh và triệt để rơm, rạ sau thu hoạch thành phân bón
hữu cơ vi sinh giàu dinh dưỡng, là sản phẩm tuyệt đối an toàn với người và động
vật.

8


Việc áp dụng phương pháp này không chỉ giúp cho đồng ruộng tăng
được độ phì nhiêu rất nhiều, giảm chi phí đầu tư, tăng thêm lợi nhuận trong sản
xuất lúa mà cịn giải quyết được vấn đề ơ nhiễm mơi trường từ rơm rạ.
- Vùi rơm rạ vào đất: Giúp duy trì đạm trong đất. Việc vùi rơm rạ giúp
nhiều Nitơ hơn từ vật chất hữu cơ trong đất. Lượng Nitơ thêm vào sẽ được giữ lại
trong đất và vật chất hữu cơ trong đất trở thành nguồn quan trọng của Nitơ sẵn có
cho vụ lúa tiếp theo. Vì thế, vùi rơm rạ vào đất có thể trở thành lợi ích bền vững
lâu dài về nguồn cung cấp đạm.
- Dùng làm thức ăn gia súc:

Xã Đồng Tiến nhiều gia đình chăn ni trâu, bị, việc sử dụng rơm khơ làm
thức ăn dự trữ cho trâu bò giúp cung cấp lượng thức ăn sẵn có cho trâu bị, đặc
biệt là vào mùa đơng.
Để chủ động phịng chống đói rét cho trâu bò và tận dụng được nguồn rơm
rạ sau khi thu hoạch, người chăn nuôi cần chế biến và dự trữ rơm làm thức ăn cho
trâu bị trong vụ đơng như sau: Sản phẩm rơm, rạ hàm lượng dinh dưỡng thấp
trâu bị khơng thích ăn, nhưng đem chế biến sẽ là nguồn thức ăn tốt giàu dinh
dưỡng hàm lượng Protein tăng lên gấp 2 lần. Trâu bị thích ăn rơm ủ urê kết hợp
với chăn thả, trâu bị khơng bị gầy yếu, đến mùa xuân sẽ cày kéo khoẻ, sinh sản

9


tốt. Chi phí chế biến rơm khơng nhiều, 1 trâu bò trong suốt 3 tháng chỉ cần 10kg
urê
VI. Ý NGHĨA VIỆC GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG
Bằng việc vận dụng kiến thức của nhiều môn học, tạo điều kiện cho học
sinh chủ động, tích cực, sáng tạo; giáo dục thêm những hiểu biết về quê hương;
giúp học sinh ý thức hơn việc học phải đi đôi với hành; rèn luyện các kĩ năng giải
quyết tình huống trong cuộc sống.
Việc giải quyết tình huống ô nhiểm môi trường do hoạt động đốt rơm, rạ
sau mùa gặt bằng những biện pháp trên có ý nghĩa to lớn trong việc góp phầm
làm cho mơi trường thêm trong lành, sức khỏe con người được đảm bảo.
Giảm thiểu tình trạng đốt rơm, rạ sau mùa gặt, đảm bảo an tồn giao
thơng trên tuyến giao thơng qua xã Đồng Tiến.
Giúp các hộ dân trên địa bàn xã tạn dụng nguồn rơm, rạ tăng năng suất
cây tròng, phát triển kinh tế.
Bằng những biện pháp nhỏ trên nếu được tất cả mọi người điều giữ gìn
mơi trường thì mơi trường càng sanh sạch đẹp.
Hãy vì một cộng đồng trong lành và một bầu trời xanh, mọi người hãy
góp thêm tay để cuộc sống thật bền vững lâu dài và có một khơng khí thật trong
lành, xanh thêm mỗi ngày.

Xác nhận của Ban giám hiệu

Đồng Tiến, ngày 31 tháng 10 năm 2014
Người viết

1.


Nguyễn Trường Sơn

2.

Lại Nguyễn Gia Huy

10


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Trang web: .
2. Tài liệu giảng dạy lịch sử huyện Ứng Hòa – NXB Lao Động.
3. Tạp chí Khoa học và Phát triển 2012- Tập 10 – Trường ĐH Nông
nghiệp Hà Nội.
4. Sinh học lớp 9 – NXB Giáo dục.
5. Hóa học lớp 9 – NXB Giáo dục.
6. Vật lý lớp 9 – NXB Giáo dục

11