CỔ HỌC TINH HOA
***@***
HÙNG TÀI THAO LƯỢC
KHƯƠNG – LƯƠNG

BIÊN DỊCH : TIẾN ĐỨC
HÙNG TÀI THAO LƯỢC
**** @ ****
Tiểu Dẫn
Nhớ lại hồi nhỏ , khi đọc Truyện Kiều của Nguyễn Du được câu :
“ Đường đường một đấng Anh Hào
Côn quyền hơn sức , Lược - Thao gồm tài ”
Rất lấy làm hâm mộ tư cách của người Anh Hùng “ Đội Trời , đạp
Đất , ở đời ” ấy ! Nhưng thật tiếc ! Chẳng biết Lược Thao là gì cả .
Thế rồi một ngày kia được đọc Lục Thao - Tam Lược , sách do
Nguyễn tiên sinh biên dịch . Tuy nhiên vãn sinh cảm thấy như có
duyên với Tiền bối , nên có ý định đối chiếu bản gốc chữ Hán
chỉnh lý nhuận sắc cho Văn phẩm , mong muốn nó có được sự
sống . “ Càng học càng thấy mình Dốt ”quả có như thế thật ! Buổi
sơ khai của loài Người , đã là buổi tráng niên của Triết học , kì
Diệu thay !
Sách Lục Thao vào loại tối cổ , gồm có sáu chương : Văn Thao ,
Võ Thao , Long Thao , Hổ Thao , Báo Thao , Khuyển Thao , nó
được ra đời trong khoảng trên mười thế kỷ trước Công nguyên ,
lúc triều đại nhà Ân suy , nhà Châu hưng . Sách được viết theo lối
vấn đáp , giữa vua Văn , vua Võ , của nhà Châu , với quân sư
Khương Thái Công , tên chữ là Tử Nha , hiệu Phi Hùng , quê Hứa
Châu . Tử Nha từng theo học Đạo pháp ở Nguyên Thuỷ Thiên Tôn
, trên núi Côn Lôn , đắc Đạo hạ sơn phò Châu diệt Trụ , dân gian
truyền tụng Ngài trong chuyện Phong Thần nổi tiếng .
Sách Tam Lược gồm ba chương là : Thượng Lược , Trung Lược ,

Hạ Lược , tương truyền do Tiên ông Hoàng Thạch soạn ra , rồi
truyền sách ấy cho Trương Tử Phòng ( Trương Lương ) , khoảng
thế kỷ thứ ba trước Công nguyên ( Cuối đời Tần , đầu đời Hán ) .
Dẫn dụ người đọc theo lối mòn hiểu biết của mình , là điều Thầy
tôi vốn ghét . Tuy nhiên , bữa tiệc thịnh soạn vẫn cần lời mời chân
tình . Bởi vậy phần nội dung của sách , xin để bạn đọc thẩm định .
Ở vào lúc nước nhà yên ổn , trong cảnh Thái Bình Thịnh Thế , là
lúc phải lo lắng cho sự nguy biến hơn bao giờ hết, “phải đặt mình
vào chỗ chết , để có cơ sống sót ” , đó cũng là Trận Pháp .
01
Đọc Binh thư , trước tiên là học Đạo làm Người , sau là học phép
quyền biến , thắng lợi thu được do sửa Đức mà “ Đắc nhân tâm ” .
Tả Khâu Minh nói :
“ Việc Binh có thể trăm năm không dùng ,
Mà không thể một ngày không chuẩn bị ” .
Nước Việt Nam ta có vị trí địa lý quan trọng , tài nguyên được ví
như : “ Gò xôi” , “Ao mật” , “Biển bạc ” , “ Rừng vàng ” . Cho nên
nguy cơ bị chiến tranh xâm lược , luôn ở mức cao độ , không có
những người phụ tá giỏi, không chống giữ nổi ! Không có Đức
lớn , không thể làm Chủ Nhân Ông !
Binh pháp với tính quyền biến của nó , được áp dụng trong nhiều
lĩnh vực của cuộc sống , đặc biệt là Y Học Cổ Truyền . Một bài
thuốc có cấu trúc gồm : Quân , Thần , Tá , Sứ , lại tuỳ theo thể
trạng mà có phép khu sử riêng biệt , cho nên mới có câu : “ Dụng
dược như dụng binh ” . ( Dùng thuốc như đánh trận )
Trong cuộc sống ngày thường , các bậc Tri Thức cũng nên tu luyện
thành những Thầy thuốc giỏi , bằng mạch Thái Tố có thể biết được
Tính , Tình , Sống , Chết, của mỗi con người , cũng như xã hội !
Để không làm mất thì giờ Vàng Ngọc của bạn đọc , "Tinh Hoa Cổ
Học"sẽ lựa chọn những vẩy Vàng , mong độc giả có thể tinh luyện

thành Vàng khối , đặng có ích lợi cho bản thân , gia đình , xã hội .
Minh Tâm Bảo Giám có nói :“ Có ruộng đất mà không cày cấy thì
hòm rỗng , không có thóc mà ăn . Có chữ nghĩa , sách sử mà
không truyền dạy , thì con cháu phải chịu ngu dốt , chẳng có sự
nghiệp ” .
Chúng tôi xin mượn lời mở đầu chương Thuật Nhi , của Đức
Khổng Tử trong sách Luận Ngữ rằng : “ Ta chỉ chép ra theo kinh
sách của người xưa thôi , không phải do ta sáng tác , ta tin tưởng
và ưa cổ kính , trộm sánh với Lão Bành ” , lấy đó làm hồi kết .
Sơ Đông năm Giáp Ngọ - 2014
Mộc Thổ Sơn Nhân – Tiến Đức kính đề .
________________
( * Mộc + Thổ = Đỗ )
02
PHẦN I – LỤC THAO
*****@*****
SÁCH NỀN ( TỐ THƯ )
A – Nguyên thuỷ .
1 – Đạo , Đức , Nhân , Nghĩa , Lễ , năm điều ấy là nhất thể .
2 – Đạo là cái đường mà người ta noi theo , sai khiến tất cả vạn vật
mà không thể biết do đâu mà như thế .
3 – Đức là cái người ta được nơi mình , bao trùm mọi việc , làm
cho tất cả đều được theo ý muốn của nó .
4 – Nhân là chỗ người ta gần gũi như cha mẹ , có đức Từ , Huệ , có
lòng Trắc ẩn , để toại chỗ sinh thành .
5- Nghĩa là chỗ người ta phải theo , như Thưởng Thiện , Phạt Ác ,
để Lập Công , Lập Sự .
6 – Lễ là thứ bảo hộ giúp người ta vượt qua chướng ngại , để làm
nên thứ tự của nhân luân , hằng định như sáng sớm trở dậy , đêm
tối đi ngủ .

7- Tín đủ để gồm thâu cái khác , Nghĩa đủ để được đám đông ,
Đức đủ để để ôm ấp cái xa xôi , Tài đủ để soi tỏ cái nguyên sơ ,
Minh đủ để chiếu sáng xuống dưới . người ta mà có đủ được
những đức kể trên thì là bậc Tuấn kiệt .
8 – Hạnh đủ để làm khuôn phép ở ngoài , Trí đủ để giải tán hiềm
nghi ở trong , Tín đủ để giữ hẹn , Liêm đủ để phân phát của cải ,
người mà có đủ đức như trên , thì là bậc Hào kiệt .
9 – Giữ bổn phận của mình không dám lơ là , ở xứ Nghĩa không
quay đầu lại , thấy ghét mà không dễ bỏ qua , thấy lợi mà không dễ
lấy , người có đủ đức như trên là bậc Kiệt xuất .
*********
B – Cầu chí hướng của người .
***
1 – Cái Một ( nhất thể ) làm căn bản (cội gốc) của người ta .
2 – Hiền nhân quân tử sáng tỏ chỗ thịnh suy của Đạo , thông suốt
chỗ thành bại của tượng số , thẩm định thế lực Trị - Loạn , thấu đạt
cái lý phân tán hay nhóm họp . Cho nên ở ẩn giấu mình trau dồi
Đạo Đức để đợi thời .
03
3 – Nếu thời cơ đến nơi , Tài năng Đức độ được triển hành , thì có
thể làm được bề tôi có ngôi vị cực cao ( như bậc quân sư ).
Nắm được then máy mà phát động thì có thể lập lên công nghiệp
tuyệt vời ở đời .
4 – Nếu như chẳng gặp , thì đành chịu để tấm thân của mình mai
một đi thôi ! Phải làm được như thế , thì Đạo Đức của mình mới đủ
tầm cao , mà Danh trọng ở đời sau .
*************
C – Chính Đạo
****
1 – Dứt bỏ điều thích , cấm chỉ điều muốn , làm được như thế thì

loại bỏ được sự bó buộc .
2 – Kìm nén điều không phải , làm vợi đi xấu dữ , cho nên nhượng
được lỗi lầm .
3 – Biếm truất rượu, canh chừng nữ sắc, cho nên không bị vấy bẩn.
4 – Tránh hiềm khích , xa lánh nghi ngờ , cho nên không mắc lầm .
5 – Học rộng , hỏi cặn kẽ , cho nên biết rộng .
6 – Đạo hạnh cao , lời nói nhỏ nhẹ , cho nên sửa được mình .
7 – Cung , Kiệm , Khiêm , Ước , cho nên tự giữ được .
8 – Mưu sâu , Kế xa , cho nên không bị khốn cùng .
9 – Thân với người Nhân , kết bạn với người Trực tính , cho nên
có thể giúp đỡ nhau trong lúc hoạn nạn .
10 – Gần đức Thứ , dốc lòng làm lên, cho nên tiếp cận được người.
11 – Theo chỗ công việc , mà sử dụng người có năng lực , cho nên
giúp cho xong việc .
12 – Ghét cái Ác , dẹp bỏ sàm nịnh , cho nên ngăn được rối loạn .
13 – Suy xét đời xưa , chiêm nghiệm đời nay ,cho nên không lầm .
14 – Trước tiên khảo sát , sau đó đong lường, cho nên ứng mau lẹ .
15 – Bày đặt biến cố , chế ra quyền nghi , cho nên gỡ được mối rối.
16 – Cuốn túi thuận gom ( gồm hợp ) , cho nên không lỗi .
17 – Chặt chẽ , vững vàng , cho nên lập được công huân .
18 – Đau đáu lo lắng , lòng lành chín chắn , cho nên giữ gìn được
trọn vẹn .
****@****
04
LỤC THAO
*****
I – Văn Thao
1 – Chương một : Văn Sư :
Văn Vương gặp Tử Nha đặt làm Quân sư .
Sau 40 năm học Đạo ở Ngọc Hư Cung trên núi Côn Lôn , khi

xuống núi Nguyên Thuỷ Thiên Tôn , đọc mấy câu thơ tặng Tử Nha
như sau :
“Mười năm cay đắng gượng làm vui
Trên đá Bàn Khê gắng đợi thời
Chờ được Thánh quân xe đến rước
Đai Ngọc nghênh ngang quá tám mươi
An Hầu xúng xính chín mươi ba
Long vân Mậu Ngọ trăm trản quị
Phong Thần chín tám bốn Xuân Thu .”
Tử Nha từ biệt Thầy – Bạn rồi hạ sơn , Nam Cực tiên ông đưa tiễn
đến núi Kỳ Lân thì chia tay , lại dặn rằng : “ Xin Đạo Hữu hãy nhớ
lời Thầy dạy , không nên bồn chồn , có ngày ta lại gặp nhau !”
Tử Nha trở về Triều Ca chịu kiếp nạn , trải qua nhiều nghề kiếm
sống , có lúc đã vào nhậm chức Tư Thiên Giám của triều đình vua
Trụ , làm bạn với Tỷ Can . Nhân can gián Trụ vương xây Lộc
Đài .Tử Nha đã viện dẫn việc vua Kiệt xây Quỳnh Cung mà mất
nước , khiến Trụ vương quá sức giận , quát võ sĩ phanh thây Tử
Nha .
Tử Nha nhảy lầu chạy trốn , quan quân đuổi đến bên cầu Cửu Long
, thì Tử Nha nhảy xuống sông mất tăm tích .
Tử Nha đi tới Tây Kỳ , tìm suối Bàn Khê ẩn thân , đổi tên là Thái
Công hiệu là Phi Hùng , làm Ngư ông sành nghề câu cá với lưỡi
câu thẳng , làm bạn với chàng Tiều phu , thường ca hát vui vẻ . .
Bấy giờ Văn vương cầu Hiền sĩ để sửa trị Thiên Hạ , nên đã chay
tịnh ba ngày , rồi sai xa giá tới đất Vị Dương mà đến Bàn Khê .
Văn vương trông thấy Thái Công đang ngồi câu cá ở túp lều bên
bờ sông , liền đến uý lạo và nói : Ông thích câu cá lắm nhỉ ?
Thái Công đáp rằng : Người Quân tử vui được thoả Trí tang bồng ,
kẻ Tiểu nhân vui được Lợi .Nay tôi câu đây cũng giống như thế !
05

Văn vương nói : Như thế nào mà lại bảo cũng giống như thế ?
Thái Công đáp : Như việc đi câu cũng có 3 cách cân nhắc tuỳ theo!
Lúc đầu : Sửa soạn mồi để bắt cá .
Xong rồi : Thả mồi thơm xuống nước thì phải có cá chết .
Sau cùng : Tuỳ theo cá to - bé mà sử dụng khác nhau .
Đem việc này ví với :
01 – Lộc đẳng dĩ quyền ( dùng quyền cho bổng lộc) : Đời nay lấy
Bổng – Lộc mà dùng người , tức như cái quyền dùng để bắt cá .
02 – Tử đẳng dĩ quyền ( dùng quyền cho phải chết) : Dùng Bổng –
Lộc trọng hậu ban xuống , thì sẽ có người chết ! Tức như cách rắc
mồi thơm xuống nước ắt có cá phải chết .
03 – Quan đẳng dĩ quyền ( dùng quyền cho quan tước): Dùng
người thì cũng phải nhân cái tài lớn - bé của mỗi người , mà bổ
dụng khác nhau . Tức như cách tuỳ theo cá to - nhỏ mà sử dụng
khác nhau . Như tôi câu đây cũng câu bắt được cá , nhưng chỗ tình
thâm thì có thể xem xét được những việc lớn lao .
Văn vương nói : Nay tôi xin được nghe về Tình ?
Thái công nói : Như vực sâu thì nước chảy , nước chảy là cái tình
của cá . Rễ sâu thì cây lớn , cây lớn là cái tình của thực vật . Cái
tình của người Quân tử giống nhau , thì thân mật và hoà hợp , thân
mật hoà hợp là cái tình để sinh ra việc Ngôn ngữ , ứng đối là cái
chi tiết của Tình , lời nói đã chí tình , chẳng lẽ lại không kiêng nể
điều xấu của nhà Vua hay sao ?
Văn vương nói : Duy có người Nhân mới hay chịu nhận lời can
thẳng, không xấu , mà đã là chí tình sao lại đến như thế ?
Thái Công nói : Như sợi dây câu nhỏ , cái mồi trông rõ , thời con
cá nhỏ ăn , dây câu to và mồi thơm , thời con cá hạng trung bình
ăn , dây câu to nữa mồi lớn , thời con cá lớn ăn . Thật là cá ăn mồi
phải mắc vào lưỡi câu , người ta ăn Lộc phải khuất phục Vua . Cho
lên lấy mồi thơm bắt cá , cá phải chết , lấy Lộc dùng người , người

phải kiệt sức , dùng nhà để lấy nước , thời nước có thể lấy được ,
dùng nước lấy Thiên hạ , thời Thiê hạ có thể lấy xong ! Thiên hạ
mênh mông , bao la , tụ rồi lại tan , mờ mịt tối tăm , ánh sáng sẽ trở
lại , huyền vi thay ! Cái Đức của bậc Thánh nhân thường thu hút
06
Được người theo mình , không phải là một mình thấy và một mình
vui đâu . Sự lo nghĩ của bậc Thánh nhân đều theo đường lối suy
nghĩ , mà đặt ra kế hoạch để thu nhân Tâm .
Văn vương hỏi : Đặt kế hoạch thu dụng nhân tâm như thế nào ?
Mà cả Thiên hạ theo về mình ?
Thái công nói :
01 – Thiên hạ không phải Thiên hạ của một người , tức là Thiên hạ
của cả Thiên hạ . Nếu biết chung quyền lợi với Thiên hạ , thì được
Thiên hạ ! Chiếm lấy Lợi của Thiên hạ thì mất Thiên hạ !
Trên Trời có Thời – Tiết , dưới Đất có của cải , cũng phải cùng
mọi người hưởng , ấy là điều Nhân , điều Nhân đã ở mình thì
Thiên hạ theo mình !
02 – Cứu được cái chết cho người , giải được sự khó khăn cho
người , cứu được hoạn nạn cho người , giúp được sự cấp bách cho
người , ấy là Đức , Đức đã ở mình thì Thiên hạ theo mình !
03 – Đều với mọi người cùng lo , cùng vui , cùng yêu , cùng ghét ,
ấy là Nghĩa , Nghĩa đã ở mình thì Thiên hạ theo mình !
04 – Phàm người ta ai cũng sợ chết mà ham sống , yêu Đức mà
theo Lợi , hay ham sống mà theo Lợi , ấy là Đạo , Đạo đã ở nơi
mình thì Thiên hạ theo mình !
Văn vương bái phục và nói : Đáng tin lắm thay ! Như vậy chẳng
phải là nhận được Thiên hạ Mệnh hay sao ?
Thế rồi rước Thái Công lên xe cùng về , phong làm Quân sư .
* Lời bình :
Thiên Văn Sư là thiên tối yếu của đạo Bình Thiên hạ .

Một quốc gia có được thịnh vượng hay suy bại , đều do cách tuyển
dụng , bổ nhiệm nhân Tài trong nơi trọng nhiệm !
Nếu trọng dụng Hiền Tài quân tử , thì cuộc trị an mới bền , cho
nên việc cầu Hiền , tuyển Tướng là việc rất mực thận trọng .
Triết lý về Chính Trị có thể tổng kết thành bốn dạng thức sau đây :
01- Lấy Nhân – Chính mà gồm thâu Thiên hạ , đó là Lý tưởng
Chính trị của đức Mạnh Tử , noi theo gương Vương Đạo .
02 – Lấy Đức – Trị mà gồm thâu Thiên hạ , đó là Lý tưởng Chính
Trị của Đức Khổng Tử , noi theo gương Ngũ Đế .
07
03 – Lấy Nghĩa – Chính mà gồm thâu Thiên hạ , đó là Lý tưởng
Chính Trị noi gương Ngũ Bá .
04 – Lấy Đạo – Trị mà gồm thâu Thiên hạ , đó là lý tưởng của Lão
Tử , noi theo gương Tam Hoàng .
Cứ lấy Kinh Dịch làm chuẩn đích , thì một Trị - một Loạn luôn
song hành , cho nên Thời – Thế biến đổi luôn luôn , các luồng Tư
tưởng cũng theo đó mà Thịnh – Suy . Duy có Tư tưởng Trung
Dung là Trung Đạo .
2 – Chương hai : Doanh Hư ( Đầy – Vơi )
Văn Vương hỏi Thái Công rằng :
Trong Thiên hạ mênh mông rực rỡ thế , mà có lúc đầy , có lúc vơi ,
có lúc trị , có lúc loạn , tại sao lại như thế ? Tại vua Hiền hay Bất
hiền , hay tại không đúng mực chăng ? Hay tự Thiên thời biến hoá
mà tự như thế chăng ?
Thái Công đáp rằng : Vua không Hiền thì nước Nguy mà dân Loạn
, Vua là bậc Hiền Thánh thì nước Yên mà dân Trị .
Hoạ - Phúc của Dân là ở Vua chứ không phải do Thiên thời .
Văn Vương nói :
Tôi có thể hỏi đến các bậc Hiền Thánh đời trước được không ?
Thái Công nói : Ngày trướcĐế Nghiêu trị Thiên hạ , người xưa gọi

là bậc Hiền quân .
Văn Vương hỏi : Về Chính Trị thời ấy như thế nào ?
Thái Công nói : Thời Đế Nghiêu trị Thiên hạ , thì không có trang
sức bằng vàng bạc châu ngọc, không mặc các đồ gấm vóc văn
hoa , những vật kì quái lạ lùng không trông đến , những vật tốt đẹp
không lấy làm quí báu , các trò vui dâm dật không nghe , nhà cửa ở
, chốn cung viện không trang điểm , những rui hoành cột trong nhà
không bào gọt , các cây ở sân vườn không cắt tỉa , áo Lộc cừu để
mặc rét , áo vải để che thân , cơm thì dùng gạo thô sơ , canh thì
dùng canh rau Lê , rau Hoắc , không bày việc bắt dân làm , vì có
hại cho thời vụ canh tác của dân, chẩn bần , cứu khổ kịp thời .
Quan lại trị dân chính trực, đúng hiệu lệnh , tôn trọng thứ vị .Dân
ơn Vua như Trời , thân với Vua như cha mẹ .
Văn Vương nói : Thực là một vị Vua Hiền đức !
08
3 – Chương ba : Quốc Vụ .
Văn Vương hỏi Thái công rằng :
Nay xin ngài cho nghe về việc lớn trị nước , muốn làm cho vua
được tôn trọng , nhân dân được yên ổn , thì làm như thế nào ?
Thái Công đáp : Muốn được như thế thì phải yêu quý dân !
Văn Vương nói : Yêu dân thì làm thế nào ?
Thái Công nói : làm lợi mà đừng hại, cho thành mà đừng hỏng nát,
cho sống mà đừng giết chết , cho mà đừng cướp lấy , vui mà đừng
làm khổ , mừng mà đừng giận .
Văn Vương nói : Xin ngài giảng rõ hơn !
Thái Công nói : Dân không mất công việc thì là Lợi , làm ruộng
không mất thời vụ là thành , thu thuế nhẹ là cho , tiết kiệm những
việc làm nhà cửa đền đài là vui .Quan lại thanh liêm không nhiễu
dân thì dân mừng . Trái lại làm mất công việc là hại , làm ruộng
mất thời vụ thì hỏng nát , người không có tội mà bắt phạt là giết ,

thu thuế nặng là cướp của dân , sửa sang cung thất , xây cất đền
đài, làm nhọc sức dân là làm khổ dân . Quan tham lại nhũng hà
khắc nhiễu dân , thì dân oán giận . Cho nên Vua khéo cai trị trong
nước , chăm lo cho dân như cha mẹ yêu thương con , như anh yêu
quí em, thấy dân đói rét thì lo , thấy dân khó nhọc thì thương , việc
thưởng phạt như đem vào mình , việc thu thuế như lấy ở mình ,
như thế là đạo yêu dân ( Ái Dân )
* Lời bình :
Mạnh Tử nói : Dân là quí trọng nhất , tiếp đến Xã Tắc (Tổ Quốc) ,
thứ xuống nữa là Vua ( Vua là nhẹ nhất ) . Vua với dân như cá với
nước , nước nhiều thì cá mập . Cho nên Thái Công đặc biệt chú
trọng về cách cai trị nhân dân .
4 – Chương bốn : Đại Lễ .
Văn Vương hỏi Thái Công rằng :
Về việc Lễ của đạo Vua – Tôi như thế nào ?
Thái Công nói : Làm người trên cần phải có sự soi xét , mà không
xa dân , làm người dưới cần phải kính phục , mà không giấu Vua .
Làm người trên cần có đức rộng khắp , làm người dưới cần giữ
phận yên định .Rộng khắp là Trời, yên định là Đất , thành Lễ lớn .
09
Văn Vương hỏi : Làm chủ về ngôi thứ như thế nào ?
Thái Công đáp : Yên ổn , khoan thai , mà được thanh tĩnh , nhu
hoà tiết chế , mà định trước điều hay , thời cho mà không tranh
lấy , nên hư Tâm bình Trí , lấy điều Chính mà đãi sự - vật .
Văn Vương hỏi : Làm chủ việc nghe ngóng như thế nào ?
Thái Công nói : Đừng nhầm ở việc tin nghe mà lấy làm mừng rồi
cho ngay , đừng thấy những điều trái mà chống lại ngay , nếu cho
thì không giữ được , chống lại thì bế tắc , như núi cao ngửa lên
trông thì không thể tới , như sang qua vực sâu không thể lượng
được .Đức của bậc Thần minh chính trực thanh tĩnh đến tột cùng .

Văn Vương hỏi : Làm chủ việc Minh xét như thế nào ?
Thái Công nói: Mắt quí ở chỗ Minh – sáng , tai quí ở Thông – suốt
, Tâm tính quí ở chỗ có Trí , lấy con mắt của Thiên hạ mà soi xét,
thì không có gì là không thấy , lấy lòng lo nghĩ của Thiên hạ mà
thẩm định , thì không có gì là không thấu tỏ . Như vậy là các nơi
đều xu hướng tiến về , thì các việc rõ ràng không bị che lấp .
5 – Chương năm : Minh Truyền .
Văn Vương muốn truyền rõ lại cho Võ Vương .
Văn Vương nằm trên giường bệnh , cho mời Quân sư Thái Công
Vọng , cùng Thái tử Cơ Phát , vào cạnh giường nằm mà nói rằng :
Than ôi ! Trời sắp sửa bỏ ta , thì Xã Tắc của nhà Châu sẽ về tay
con , và nay ta muốn Quân sư nói về đạo Minh Truyền cho con
cháu rõ !
Thái Công nói : Nhà Vua muốn hỏi về điều gì?
Văn Vương nói : Ta muốn được nghe về Đạo của Tiên Thánh thế
nào thời nổi dậy ? Thế nào thời đứng vững ?
Thái Công đáp : Thấy điều Thiện mà lấy làm chán nản , việc đến
đúng lúc mà còn ngờ , biết điều trái mà cứ làm , theo ba điều ấy thì
Đạo chỉ đứng vững mà không tiến lên được .
Còn nhu hoà mà tĩnh , cung mà kính , mạnh mà yếu , nhường nhịn
mà cương quyết , theo bốn điều ấy thì Đạo có thể nổi dậy được !
Cho nên điều Nghĩa mà thắng được lòng Dục thì là Thịnh , lòng
Dục thắng điều Nghĩa thì Bại vong , Kính mà thắng sự trễ biếng thì
tốt , sự trễ biếng mà thắng Kính thì mất .
10
* Lời Bình : Bản nghĩa chương này nói về cách tiến lui của bậc
Nhân Quân , muốn tiến lui cho trúng cách thì không gì bằng Biết !
Người ta thường nói : “Khôn cũng chết , Dại cũng chết , Biết thì
sống” . Cho nên phải biết đến cùng kì lý , cho đến chí tri .
6 – Chương sáu : Lục Thủ .

( Bậc Nhân Quân nên giữ sáu điều :
Nhân , Nghĩa , Trung , Tín , Dũng , Mưu . )
Văn Vương hỏi Thái Công rằng : Kẻ làm Vua là Chúa của Dân
trong một nước , thế mà cũng có khi mất là thế nào ?
Thái Công nói : Vì không cẩn thận trong việc giao phó cho người
khác . Cho nên bậc Nhân Quân phải giữ được sáu điều cần thiết và
ba thứ quí báu .
Văn Vương hỏi : Sáu điều phải giữ là những gì ?
Thái Công đáp: Đó là: Nhân – Nghĩa – Trung – Tín – Dũng – Mưu
Văn Vương hỏi : Cẩn thận và lựa chọn 6 điều phải giữ ấy thế nào ?
Thái Công nói :
Đã giàu có đấy nhưng phải quan tâm đến điều không phạm pháp ,
Sang trọng đấy nhưng phải quan tâm đến điều không kiêu ngạo ,
Giao phó công việc cho người đấy nhưng phải quan tâm đến việc
không truyền tâm , khiến người ta làm cho đấy , nhưng phải quan
tâm đến điều không có ẩn tình , gặp việc nguy đấy nhưng phải
quan tâm đến sự không sợ , gặp việc biến đấy nhưng phải quan tâm
đến chỗ vô cùng .
1 – Giàu có mà Không phạm phép là Nhân ,
2 – Sang trọng mà không kiêu ngạo là Nghĩa .
3 – Giao phó mà không truyền tâm là Trung .
4 – Dùng người mà không giấu giếm là Tín .
5 – Nguy cấp mà không sự hãi là Dũng .
6 – Gặp việc mà không bị cùng cực là Mưu .
Bậc Nhân Quân không lấy ba việc quí báu mà mượn người , nếu
mượn người thì Vua mất uy quyền !
Văn Vương nói : Xin hỏi về ba việc quí báu ?
Thái Công nói : Ba việc quí báu đó là : Đại Nông (nông nghiệp ),
Đại Công (công nghiệp ) , Đại Thương ( thương nghiệp ) .
11

1- Người làm ruộng ổn định sản xuất thì lương thực đầy đủ .
2 – Người công nhân ổn định sản xuất thì đồ dùng phong phú .
3 – Người buôn bán ổn định thì tiền của giàu thịnh .
Ba việc quí ấy đều được yên chốn thì dân vững tâm làm ăn , làng
xóm không rối loạn , người bề Tôi không giàu hơn Vua , nơi đô thị
không lớn hơn trong nước .
Sáu điều phải giữ trọn lâu dài thì Vua thịnh , ba việc quí được hoàn
toàn thì đất nước yên ổn .
* Lời Bình :
Chương này nói về Kinh – Tài , bậc Quốc Chủ phải nắm trọn sáu
điều (Nhân, Nghĩa , Trung , Tín, Dũng , Mưu ) , và phải làm tốt ba
việc báu ( Nông , Công , Thương )
Có lòng Nhân nhưng phải thi hành cho thiên hạ thấy điều Nghĩa .
Nghĩa là sự hiển hiện của lòng Nhân , có đức Trung thì không nghĩ
đến sự riêng tư , vì là chủ Thiên hạ thì Thiên hạ Lợi là mình Lợi ,
Thiên hạ phồn thịnh là mình giàu thịnh , Thiên hạ vui thì mình vui.
Cho nên có đức Trung , mà thi hành cho Thiên hạ thấy điều Tín
thật , thì Thiên hạ theo về mình cả . Đây là nói cái đạo Thưởng –
Phạt công minh , thì mới hưng khởi được niềm tin trong Thiên hạ .
Bậc Quốc Chủ cần có đủ 6 đức như vừa nói , bậc Đại Tướng chỉ có
5 đức : Trí , Tín , Nhân , Dũng , Nghiêm , như vậy về điều phải giữ
thì Vua và Tướng có khác !
1 - Không có Trí thì không biết liệu kẻ địch mà tuỳ cơ ứng biến ,
2 – Không có Tín thì không thể dạy dân , và không thể cho người
dưới trướng tin cậy được .
3 – Không có lòng Nhân , thì không có lòng che chở cho dân
chúng cùng quân sĩ .
4 – Không có Dũng thì không thể quyết mưu mà tranh đấu .
5 – Không Nghiêm thì không thể khắc phục được sự cương cường,
mà phụ giúp dân chúng .

Dân gian có câu : Hữu Dũng vô Mưu ! ( có dũng lực mà chẳng có
mưu lược )
Người như vậy sẽ “ Phá gia táng quốc” mà thôi !
12
7 – Chương bảy : Thủ Thổ ( Giữ Đất )
Văn Vương hỏi Thái Công rằng : Việc giữ đất thì làm như thế nào?
Thái Công nói : Không xa người thân , không khinh rẻ quần
chúng , an ủi những người bên tả hữu của mình , thống trị những
người chung quanh mình , không mượn người cầm quyền trong
nước . Nếu mượn người cầm quyền trong nước thì Vua mất
quyền , không dùng lối khoét sâu thêm hang , đắp cao thêm gò
đống , không dùng lối bỏ gốc mà theo ngọn , mặt trời đúng Ngọ thì
nắng dữ , cầm dao phải cắt , cầm vũ khí phải đánh .
Nếu mặt Trời đúng giữa trưa mà không nắng dữ là lỗi thời , cầm
dao mà không cắt là lỗi mất thời dùng đồ sắc bén , cầm võ khí mà
không đánh là lỗi thời cơ để giặc tiến vào .
Nước chảy cuồn cuộn như sông ngòi , ngọn lửa nghi ngút không
cứu, thì rực rỡ như thế nào ? Hai cành bỏ một thì nên dùng rìu
búa , vì thế cho nên bậc Nhân Quân theo việc mà làm để đến chỗ
giàu thịnh , không giàu thịnh không lấy gì để làm Nhân , không ra
ơn thì không lấy gì hợp với người thân , xa với người thân thì hại ,
mất quần chúng thì hỏng việc , không mượn các đồ sắc bén của
người , nếu mượn đồ sắc bén của người , lại gặp phải người ta hại
mình thì không được trọn đời !
Văn Vương hỏi : Thế nào gọi là Nhân , Nghĩa ?
Thái Công nói : Kính mến quần chúng , hợp với người thân , kính
mến quần chúng thì hoà , hợp với người thân thì vui ,ấy gọi là đầu
mối của Nhân Nghĩa . Đừng để cho người khác cướp mất uy quyền
của mình , nhân sự thông sáng hợp với đạo Thường , kẻ thuận ấy
thì lấy Đức mà bổ nhiệm , kẻ trái nghịch ấy thì lấy Thế lực mà trừ

tuyệt đi , Kính nhưng đừng ngờ vực , thì Thiên hạ hoà phục .
* Lời Bình :
Bí thuật giữ đất ở Nhân Nghĩa . Được lòng dân thì có đất đai !
“ Quyền chủ cậy dân nâng dân đỡ - Đất đai nhờ dân giữ dân gìn”
Vẫn là câu của Mạnh Tử : Dân vi quí , Xã Tắc thứ chi , Quân vi
khinh ” . Cho nên bậc làm Vua làm Tướng ( Nói chung các cấp
Lãnh đạo , chỉ huy ) không thể để mất lòng Dân , dân mất thì bờ
cõi đất đai , cũng như chế độ xã hội sẽ mất !
13
8 – Chương tám : Thủ Quốc ( Giữ Nước )
Văn Vương hỏi : Việc giữ nước thì như thế nào ?
Thái Công nói : Trước khi bàn đến việc này xin Đại Vương Trai
giới ! Đó là cái Kinh Kỷ của Trời Đất , chỗ sinh của bốn mùa .
Đạo của bậc Thánh Nhân là chỗ cơ vi của toàn dân .
Vua chay tịnh 7 ngày , ngoảnh mặt về phương Bắc lạy mà hỏi lại .
Thái Công nói :
Trời sinh ra bốn mùa , Đất sinh ra muôn vật , trong Thiên hạ có
dân , bậc Thánh Nhân phải trông coi săn sóc . Cho nên mùa Xuân
sinh thì vạn vật được vinh , mùa Hạ trưởng thì vận vật thành , mùa
Thu thâu lại thì vạn vật đầy đủ , mùa Đông bế tàng thì vạn vật tĩnh.
Đầy đủ thì bế tàng , tàng rồi trở lại , lặp đi lặp lại không rõ đầu
đuôi . Thánh nhân đem so sánh để làm Kinh Kỷ của Trời Đất .
Cho nên Thiên hạ bình trị thì bậc Thánh nhân lánh đi , Thiên hạ
loạn lạc thì Thánh nhân thịnh , thật Đạo cũng đều như thế !
Bậc Thánh nhân ở giữa trời đất là một thứ quí báu , cả lớn , lâu bền
, nhân lấy cái đạo Thường mà xử thì dân yên .
Nhưng dân lúc động như một bộ máy , bộ máy mà động thì tranh
nhau về sự được mất . Cho nên Thánh nhân phát huy ra lấy cái
Âm làm việc Binh bị , Hình phạt . Hội lại lấy cái Dương mà làm
việc Ân đức , bậc Thánh nhân xướng lên trước thì Thiên hạ hoà

hợp làm theo . Một khi trên xướng xuất , dưới hoà theo , thì dân
theo đạo Thường , tự nhiên được mà không mất , không tiến lên
mà tranh được , cũng chẳng thoái lui mà nhún nhường .
Việc giữ nước mà làm được như thế , thì được cùng với Đạo Trời
Đất mà được quang minh .
9 – Chương chín : Thượng Hiền .
Văn Vương hỏi : Làm Vua một nước thì nâng lên cái gì ? Đưa
xuống cái gì ? Lấy cái gì ? Bỏ cái gì ? Cấm cái gì ? Ngăn cái gì ?
Thái Công đáp : Nâng cao người Hiền , đưa xuống dưới kẻ bất
Hiền , lấy điều thành tín , bỏ điều giả dối , cấm những việc bạo
loạn , ngăn những việc xa xỉ .
Việc trị dân phải tránh lục tặc và thất hại .
Văn Vương nói : Xin được nghe rõ từng mục !
14
Thái công nói : Lục tặc ( sáu thứ phá hoại như giặc giã )
1 – Bề tôi của Vua làm nhà cửa to lớn , tiện nghi sang trọng mà chỉ
chơi bời vui sướng , ấy là có hại về Đức của Vua !
2 – Dân của Vua có người không chăm sản xuất , chỉ ham chơi
bời , phạm vào các điều luật đã nghiêm cấm , không theo sự giáo
dục của quan lại , như thế có hại cho phong hoá của nhà Vua !
3 – Người bề tôi của Vua kéo bè kết đảng , cản ngại Hiền Tài giúp
nước , làm làm gián cách sự sáng suốt của Vua , như thế thì có hại
cho quyền hành của nhà Vua !
4 – Những người làm quan có chí khí kháng cự , và tiết tháo cao
thượng , là người có khí thế mà giao dịch với nước ngoài không
tôn trọng Vua , như thế thì có hại cho uy thế của nhà Vua !
5 – Bề tôi có người khinh tước vị , chê bổng lộc , và lấy việc phạm
với người trên làm hổ thẹn , như thế thì có hại cho công lao của các
người Công thần .
6 – Những Tôn phái mạnh xâm đoạt , khinh rẻ những nhà nghèo

túng yếu đuối , như thế thì có hại cho nghề nghiệp của thứ dân .
Thất hại ( 7 thứ tổn hại )
1 – Những người không có Trí Lược , Quyền Mưu mà lại trọng
thưởng thăng tước , người dũng mãnh khinh chiến có vẻ kiêu hãnh
ở bên ngoài, thì bậc Vương giả phải cẩn thận đừng cho làm Tướng.
2 – Những người chỉ có tiếng mà không có sự thực , khi ra vào hay
nói những lời lạ lùng , giấu điều xấu , rơ ráo điều tốt , lấy sự tiến
thoái làm sảo quyệt , thì bậc Vương giả phải cẩn thận đừng dùng
làm Mưu sĩ .
3 – Những người thân hình làm ra vẻ chất phác , ăn mặc làm ra vẻ
tằn tiện , câu chuyện làm ra vẻ không cần Danh , lời nói làm ra vẻ
không cần Lợi , như thế là người giả dối , bậc Vương giả phải cẩn
thận chớ nên gần .
4 – Những người đai mũ đẹp , quần áo tốt , lời lẽ biện bác , bàn
luận cao xa , làm ra vẻ tốt đẹp , vào nơi xa xôi , tĩnh mịch , lại chê
bai thời tục ( có vẻ khinh đời ) , như thế là người gian , bậc Vương
giả đừng nên yêu dấu .
5 – Những người hay gièm nịnh để cầu được quan tước , cho nên
15
Cho nên dám khinh sự chết , tham lộc trật không mưu đồ việc lớn ,
tham lợi mà chỉ lấy những lời cao hư ( không có sự thực ) nói ở
trước mặt Vua , thì bậc Vương giả phải cẩn thận chớ dùng !
6 – Những người thợ thép , sản xuất các đồ dùng kỹ sảo , mà có
hại cho nhà nông làm ruộng , thì bậc vương giả nên cấm .
7 – Những phương pháp giả dối , nghề nghiệp quái lạ , như các nhà
: Bói toán , tướng số , đồng bóng , tà đạo , nói những điều chẳng
lành , làm mê lầm dân lành , bậc Vương giả nên ngăn đi .
Vì thế cho nên dân mà không tận lực, thì không phải dân của Vua ,
làm Quan mà không Thành Tín, thì không phải quan của nhà Vua .
Người bề tôi mà không dám can thẳng, thì không phải tôi của Vua.

Những kẻ Lại không lấy sự bình đẳng thanh khiết yêu dân , thì
không phải Lại của Vua .( Lại : là người làm về giấy tờ ) .
Người làm Tướng mà không làm cho nước giàu , quân mạnh , điều
hoà được Âm Dương , để yên lòng Vua , làm chính đáng được Vua
– Tôi , định được Danh – Thực , Thưởng – Phạt được vui lòng dân
lành , thì không phải Tướng của nhà Vua !
Nhưng đạo của Vương giả như là đầu con Rồng , ở chốn cao mà
ngửa lên trông , trông được sâu xa mà nghe thấu suốt , rõ hình mà
giấu tình , thực như bề cao của Trời không biết thế nào là cùng , bề
sâu của vực không biết thế nào mà lường .
Những điều nên giận mà không giận , thì có gian thần nổi lên .
Những người đáng giết mà không giết , thì giặc lớn phát ra thế lực
Nhà Binh mà không luyện tập , thì nước địch mạnh lên .
10 – Chương mười : Cử Hiền .
Văn Vương hỏi : Vua chăm việc cử Hiền mà không thấy được
công trạng gì ? Đời càng loạn thêm , đến nỗi nguy vong là tại sao ?
Thái Công nói : Cử người Hiền mà không dùng , như thế là chỉ có
tiếng cử người Hiền , mà không có sự thực dùng người Hiền !
Văn Vương hỏi : Lỗi đó ở đâu ?
Thái Công nói : Lỗi tại Vua chỉ thích nghe theo lời khen ở đời , mà
không thực phải người Hiền !
Văn Vương hỏi : Thế là như thế nào ?
Thái công nói : Vua chỉ lấy những lời khen ở đời , cho là người …
16
Hiền , lấy những lời chê bai của người đời cho là Bất Hiền , thì
những người có bè đảng được tiến , người không có bè đảng phải
lui , như thế thì những người gian tà cấu kết , mà che lấp người
Hiền, mà người Tôi Ngay( Trung thần ) phải chết ở chỗ vô tội , kẻ
bề Tôi Gian ( Gian thần ) lấy những tiếng khen không thực mà
được Tước vị , nếu như thế thì đời càng loạn , mà nước không sao

tránh khỏi đến chỗ nguy vong !
Văn Vương nói : Muốn cử người Hiền thì làm thế nào ?
Thái Công nói : Về Tướng Văn – Tướng Võ , phải phân chức vị
theo thứ bậc Tài năng , Danh phải đúng với Thực , có làm được thế
mới đúng đạo Cử Hiền .
11 – Chương mười một : Thưởng Phạt .
Văn vương hỏi Thái công rằng :
Việc thưởng cốt để khuyến khích mọi người , việc phạt cốt để răn
đe mọi người , nay tôi muốn thưởng cho một người để khuyên
trăm người , phạt một người để răn nhiều người , thì làm như thế
nào ?
Thái Công nói : Phàm việc thưởng quí ở chỗ cho mọi người tin ,
phạt quí ở chỗ minh xét . Phần nhiều là dùng sự thưởng cho hạng
người ở bậc dưới , mà phạt dùng vào hạng người ở bậc trên , và
cũng cần làm cho tai mắt mọi người trông thấy, nghe thấy .
Nếu công việc mình làm có tính cách công bằng , mọi người đều
thấy cả , thì không việc gì là không có thể cải hoá được !
12 – Chương thứ mười hai : Binh Đạo .
Võ Vương hỏi Thái Công rằng :
Đạo dùng việc quân thì như thế nào ?
Thái Công nói : Phàm là đạo dùng việc quân , thì không gì hơn
được là trong lòng chuyên nhất . Trong lòng chuyên nhất thì có thể
một mình tự do không ai địch được .
Đức Hoàng Đế nói : “ Nhất ” ấy là cái bậc thang để tiến đến Đạo ,
cơ mưu ở quỉ thần . Đem dùng thì ở cơ mưu , làm rõ rệt thì ở thế
lực , mà thành sự thì ở Vua .Cho nên bậc Thánh vương gọi Binh là
hung khí , bất đắc dĩ mới phải dùng đến !
Nay Vua Trụ nhà Thương chỉ biết lúc còn , mà không biết lúc mất ,
17
Chỉ biết lúc vui , mà không biết có lúc tai vạ , nhưng việc còn ấy

không phải còn ở chỗ lo mất , mà vui ấy cũng không phải vui ở
chỗ lo tai vạ đến . Nay nhà Vua đã lo đến tận nguồn gốc , sao lại lo
đến nguồn nước nữa ?
Võ Vương nói : Hai quân cùng gặp nhau , bên kia không dám đến
bên này không dám đi , hai bên cùng giữ thế phòng bị , chưa bên
nào dám phát quân ra trước , nay bên ta muốn đánh úp , nhưng
không được điều lợi , thì làm thế nào ?
Thái Công đáp : Bên ngoài rối loạn , mà bên trong nghiêm chỉnh ,
bên trong tinh nhuệ mà bên ngoài nhu nhược , cũng như bảo là đói
mà kì thực là no , lúc hợp , lúc li , lúc tụ , lúc tán , mưu chước phải
âm thầm , cơ khí phải bí mật , đắp cao thành luỹ , giấu các đồ tinh
nhuệ , quân sĩ im lặng như không có tiếng , địch không biết ta
phòng bị , ta muốn đánh phía Tây lại vây ở phía Đông !
Võ Vương hỏi : Địch biết tình hình ta , thông hiểu mưu mô của ta ,
thì làm thế nào ?
Thái Công nói : Về kế thuật dùng binh để thắng địch , thì phải bí
mật quan sát cơ mưu của địch , mà phải cấp tốc nhân lúc có lợi , và
phải đánh nhanh vào lúc Xuất Kì Bất Ý ( địch không để ý tới) .
* Lời Bình :
Văn Thao dùng đến cùng cực , mà vẫn không bình trị được , hay
địch không khuất phục , thì bắt buộc phải dùng đến võ bị .
Binh Đạo quí ở chỗ Chuyên Nhất , Đức Hoàng Đế nói : Nhất (một)
Đức Khổng Tử nói : Ngô Đạo Nhất dĩ quán chi ( Đạo ta lấy Một
gồm cả ) . Đó là triết lý về Quân – Chính , trên , dưới , trong ,
ngoài , đoàn kết thành một khối thống nhất , sẽ tạo lên sức mạnh
không gì có thể cản phá được ! Nếu bị chia rẽ thì cũng giống như
chiếc đũa trong câu chuyện ngụ ngôn thôi !
Tôi nghe văn hào nước Pháp La Bruyère nói rằng :
“ Không có nghề nào là không phải tập ” !
Khổng Tử trong Thiên Học Nhi cũng nói tương tự như thế .

Triết lý của Văn Thao là triết lý của Kinh Dịch một Âm một
Dương – Thống nhất trong đa dạng ! Cho nên tất cả mọi phạm trù
Trị - Loạn , Đầy – Vơi , Còn – Mất , Được – Thua , do ở mình cả !
18
II – VÕ THAO
1 – Chương một : Khải Phát .
Văn Vương ở đất Phong , mời Thái Công đến mà hỏi rằng :
Than ôi ! Vua Trụ nhà Thương là người rất bạo ngược , có tội giết
người vô tội , lại còn hà hiếp những ưu dân của ta nữa !
Thái công nói : Làm vua phải tu Đức , để tâm phục người Hiền ,
thí ân huệ cho dân , để xem đạo Trời . Đạo trời mà không có tai
ương , thì Vua không thể xướng lên trước . Đạo Người mà không
có tai hại , thì Vua không thể tính trước được . Phải thấy tai ương
của Trời , lại thấy điềm hại của Người , bấy giờ mới có thể toan
tính . Đã thấy khí Dương lại thấy khí Âm , bấy giờ mới biết Tâm
Trí nhầm lẫn u mê ! Đã thấy bên ngoài lại thấy bên trong , bấy giờ
mới biết Ý còn mê loạn ! Đã thấy điều sơ lại thấy điều thân , bấy
giờ mới biết Tình còn ngang trái ! Đi vào đường thì đường có thể
đến , theo vào cửa cửa có thể vào được , đặt việc Lễ , thì việc Lễ
có thể thành , tranh với người mạnh , thì người mạnh phải được .
Được toàn thắng không phải đánh nhau , thì Binh lớn không phải
đặt ra , cùng với Quỷ thần thông cảm , như thế thật Cơ vi lắm thay!
Cùng với người đồng bệnh thì cùng giúp đỡ , đồng tình thì cùng
thành sự , cùng ghét cái gì thì cùng nhau bỏ đi , cùng thích cái gì
thì cùng đến . Cho nên không phải dùng Giáp binh mà thắng ,
không phải cơ mưu mà đánh được , không phải đào hào đắp luỹ mà
giữ được . Bậc Đại Trí cũng không phải Trí , bậc Đại Mưu cũng
không là Mưu , bậc Đại Dũng cũng không phải Mạnh, người làm
Lợi lớn cũng không phải là Lợi ! Lấy Lợi của Thiên hạ thì Thiên
hạ bế tắc , Thiên hạ ấy không phải Thiên hạ của một người , mà là

Thiên hạ của cả Thiên hạ . Người nắm được Thiên hạ cũng như
người đuổi con thú ở ngoài đồng , mà Thiên hạ đều có lòng tin
tưởng là được phần chia thịt ! Cũng như người cùng một thuyền
mà sang qua sông , sang được thì cùng lợi , nếu gặp sự không may
thì cùng hại . thế thì Thiên hạ đều được mở mang , mà không có gì
là bế tắc cả . Không lấy của dân thì dân lợi , không lấy của nước
thì nước lợi , không lấy của Thiên hạ thì Thiên hạ lợi . Cho nên
Đạo thì ở chỗ không thể thấy , mà sự việc thì ở chỗ không thể nghe
19
Thắng được thì ở chỗ không thể biết, như vậy thật là cơ vi lắm thay
Con chim Cắt sắp đánh con chim khác , cũng bay thấp thu cánh
lại . Con thú dữ sắp bắt mồi , cũng cúp tai nằm rạp xuống . Còn
như bậc Thánh nhân lúc trong nước sắp có biến động cũng có vẻ lo
!
Nay nhà Thương cửa miệng mọi người cùng ngờ vực , mà vẫn lấy
làm tươi vui hớn hở, háo sắc cùng cực , như thế là cái triệu chứng
mất nước vậy ! Ta coi thứ cỏ ở ngoài đồng lại tốt hơn lúa , coi
những điều tà khúc, lại nhiều hơn điều Trung trực , coi cái lợi thì
bạo ngược , có cái tật tham tàn làm hại , pháp loạn , hình suy ,
người trên kẻ dưới không ai giác ngộ , như thế là thời kì sắp mất
nước ! Sự cả sáng phát ra muôn vật đều được soi thấu , việc Nghĩa
lớn phát ra thì muôn vật đều được lợi , việc Binh lớn phát ra thì
muôn vật đều phải phục , thật lớn thay ! Đức của bậc Thánh nhân
chỉ một mình nghe, một mình thấy , vui thay !
2 – Chương hai : Văn Khải .
Văn Vương hỏi Thái Công rằng : Bậc Thánh nhân thì giữ điều gì ?
Thái Công nói : Lo nghĩ điều gì , tiếc những điều gì , thì vạn vật
đều được ! Tiếc điều gì , lo nghĩ điều gì , thì vạn vật đều phải Đạo .
Chính sách đã ban ra mà không biết cảm hoá , Thời đã ở mình mà
không biết thay đổi ! Bậc Thánh nhân giữ điều ấy mà vạn vật cảm

hoá , vật đến cùng cực lại trở lại trạng thái vốn có ban đầu ( Vật
cùng tắc phản ) . làm một cách khoan thai quanh co mà cầu lấy ,
cầu mà được thì không thể không đem cất giấu , đã đem cất giấu
thì không thể nào không làm , đã làm thì chớ kể công .
Như Trời Đất không kể công với ai , cho nên vẫn có sự sinh tồn
đời đời , bậc Thánh nhân cũng không kể công , cho nên cái tiếng
được huy hoàng . Bậc Thánh nhân đời xưa hợp nhiều người lại
thành nhà , hợp nhiều nhà lại thành nước , hợp nhiều nước thành
Thiên hạ , phân đất , phong chức , cho tiền của để lập vạn quốc ,
thời gọi là Đại Kỷ .
Đặt ra các chính sách giáo dục thuận với phong tục của dân ,
những điều quanh co hoá ngay thẳng , biến đổi được hình dung ,
vạn quốc không đâu là không thông cảm , nơi nơi đều vui vẻ , mọi
người đều yêu Vua , thời gọi là Đại Định .
20
Than ôi ! Bậc Thánh nhân thì chăm lo đến việc yên tĩnh , Hiền
nhân thì chăm lo đến việc Chính trực , còn hạng Ngu nhân thì
không hay làm việc chính , cho nên mới cùng người khác tranh
chấp , người trên mà khó nhọc thì phải ra nhiều hình phạt , hình
phạt mà ra nhiều thì dân lo , dân phải lo thì đến chỗ lưu vong ,
người trên người dưới đời sống không được yên , cứ kéo dài mãi
không thôi , mới gọi là Đại Thất .
Mọi người ở trong Thiên hạ ví như nước chảy , ngăn lại thì thôi ,
mở ra thời lại chảy đi , để yên lặng thời trong sạch .
Ôi ! Thần diệu lắm thay !
Thánh nhân đã biết cái Thuỷ thì biết cái Chung .
Văn Vương hỏi : Muốn yên tĩnh thì làm thế nào ?
Thái công nói : Trời có Kinh Thể thường , Người có đời Sống
thường . Mình cùng sống với Thiên hạ , thì Thiên hạ được yên tĩnh
mà qui thuận . Hồi xưa đức Thái thượng , nhân cớ ấy rồi sau cảm

hoá dân , khi dân đã cảm hoá mà theo rồi , thì Trời không làm mà
thành việc , dân không phải cho mà tự được giàu , như thế là cái
Đức của bậc Thánh nhân .
Văn Vương nói : Điều Ngài nói rất hợp với lòng Ta ! Ta ngày đêm
luôn luôn nghĩ đến không lúc nào quyên , để dùng làm Đạo
Thường !
3 – Chương ba : Văn Phạt .
Văn Vương hỏi Thái công :
Về phép dùng Văn hoá thì như thế nào ?
Thái Công nói : Dùng Văn hoá mưu phạt thì có 12 tiết đoạn :
1- Nhân lúc người ta vui mừng mà làm cho vừa lòng , thì người đó
sẽ sinh ra kiêu ngạo , sinh ra lắm chuyện , rồi nhân đó ắt hay tính
bỏ đi .
2 – Thân với người được yêu để chia xẻ uy quyền , thì một người
hai lòng , bên trong phải suy vi !
Trong Triều không có người bề Tôi ngay thật thì Xã Tắc sẽ nguy .
3 – Âm mưu hối lộ những người tả hữu Vua , được tình rất sâu xa,
bên trong là mình mà bên ngoài là tình , như thế thì trong nước sẽ
sinh ra tai hại .
21
4 – Giúp những điều Dâm dật – Vui vẻ , để cho thoả lòng , hối lộ
nhiều đồ châu ngọc , làm vui với người đẹp , lời lẽ nhún nhường
dễ nghe , thuận với Mệnh Trời mà hợp lòng người , sẽ không tranh
giành nhưng sự Gian dối sẽ Định .
5 – Nghiêm với những người Trung thần , mà đạm bạc không ăn
hối lộ , xét kỹ để ý đến những người mình sai khiến , đừng nghe
ngay , bỏ những điều sát phạt , di lại những việc thành thực , Thân
và Tín , đó là ông Vua trở lại hợp đạo Thánh xưa , thường nói vậy ,
có thể làm mưu kế trong nước .
6 – Thù ở bên trong , mà sơ hở bên trong , người Tài giúp bên

ngoài , nước địch xâm lăng vào bên trong , như thế nước ít khi
không mất .
7 – Muốn thu hút lòng người thì cho nhiều hối lộ , thu những
người bên tả hữu , có lòng Trung thì yêu mến mà bảo riêng , lấy
điều lợi mà sai khiến , coi nhẹ sự nghiệp mà súc tích những điều
hư không .
8 – Lấy của trọng hậu mà hối lộ , nhân đó nghĩ mưu mà làm lợi ,
đã lợi thì phải tin , như thế là trọng người thân , người thật thân đã
nhiều , ắt để mình dùng , có nước mà đất nước lại coi như ở ngoài
thì sẽ hỏng .
9 – Tôn cho lấy danh vị một cách dễ dàng , bảo lấy thế lớn , đã
theo thì phải tin , đã đến bậc Đại tôn thì trước hết là vinh dự , bậc
Thánh nhân sửa sang như thế trong nước sẽ được thịnh đạt .
10 – Đã Tín thì tin để lấy cái tình , theo ý mà ứng với công việc ,
như thế đồng sinh , đồng tử , đã lấy được lòng thì thu dần lại lúc
thời sắp đến . nếuTrời muốn làm mất , thì cùng người tin nhau .
11- Khi Đạo đã bị bế tắc không thông , ai là không trọng việc sang
giàu , ghét điều Nguy và điều Lỗi , riêng bậc Đại Tôn lấy chút của
báu , để thu những người Hào kiệt , trong thì chứa cất rất nhiều, mà
bên ngoài làm ra thiếu thốn , âm thầm với bậc Trí giả ở trong , để
mưu đồ kế hoạch, và làm cho người Dũng sĩ ở trong , cho cao tinh
thần , đã giàu sang rất đầy đủ , mà lại nhường muốn cho bè đảng
mình cũng đầy đủ , như thế là làm cho nước bế tắc . Có nước mà
làm cho bế tắc , thì sao gọi là có nước ?
22
12 – Nuôi những người loạn thần để làm cho mê muội , tiến dâng
những con gái đẹp , và ca nhạc dâm thanh , để làm mê hoặc , cho
những chó – ngựa hay để giải khuây , cho thế lực lớn để dụ dỗ , ở
trên thì soi xét mà cùng với Thiên hạ lo toan .
Khi 12 tiết đoạn đã đầy đủ , thì việc dụng binh ắt thành .

Như thế gọi là trên xét Thiên văn , dưới xem Địa lý , đã thấy rõ
chỗ cơ vi rồi mới cử binh đánh .
* Lời Bình :
Văn Phạt là một chương đáng sợ về Mưu – Trí của người xưa !
1 - như lúc Tư Đồ Vương Doãn khai triển liên hoàn kế , khen ngợi
Đổng Trác có tướng Đế vương : Mũi Lân , mắt Phượng , mày Ngài
, lưng Gấu , do đó Trác tự kiêu tỏ ý thoán nghịch .
2 – Đổng Trác coi Lã Bố như con đẻ , cho nắm hết binh quyền . Vì
mắc mưu kế liên hoàn của Tư Đồ mà Bố giết Trác . Như vậy là
một người mà hai lòng .
3 – như chuyện Phạm Lãi âm mưu với Câu Tiễn , hối lộ cho Bá Hỷ
Tướng quốc nước Ngô .
4 – Đây đúng với cảnh Việt Vương Câu Tiễn làm con tin ở nước
Ngô , giữ đúng đạo tôi con nuôi chí diệt Ngô Phù Sai.
5 – Như Bái Công chỉ biết thuật dùng người mà thành Đại nghiệp .
6- Đây như cảnh Ngô Phù Sai
7 – Như sự hối lộ cho Bá Hỷ.
8 – Việt cho Ngô vay thóc giống đã luộc .
9 – Như Bái Công đăng đàn bái Tướng phong Hàn Tín làm Tướng.
10 - Như nhóm tứ hung đời Nghiêu – Thuấn giết .
12 – Như Câu Tiễn dâng Tây Thi cho Phù Sai .
Mười hai tiết đoạn của văn phạt vô cùng lợi hại , gieo nhân bây giờ
mà biết quả tồn vong của 5 - 7 năm sau . Đó là những Mưu Thần ,
Chước Quỉ , do những bậc Đại Trí thông suốt Cơ Mưu , dẹp yên
địch quốc cương cường , không tốn mũi tên hòn đạn .
Đó là triết lý về Quân – Chính đã đạt tới chỗ tuyệt diệu !
4 – Chương bốn : Thuận Khải .
( Thuận lòng người để mở mang công việc )
Văn Vương hỏi : Làm thế nào có thể lấy được Thiên hạ ?
23

Thái Công nói : Dùng sự đại lượng che chở cho Thiên hạ , thì về
sau thường dùng được Thiên hạ , lấy Đức Tín che chở cho Thiên
hạ , thì về sau thường thu được Thiên hạ , lây điều Nhân mà che
chở cho Thiên hạ , thì về sau thường giữ được Thiên hạ , lấy
Quyền mà che chở cho Thiên hạ , thì về sau thường không mất
Thiên hạ . Sự việc mà không ngờ , thời vận Trời không hay thay
đổi , thì biến không hay nghiêng lệch . Đủ được 6 điều ấy về sau
có thể lấy làm chính sách cai trị Thiên hạ . Cho nên làm lợi cho
Thiên hạ thì Thiên hạ mở mang , mà làm hại Thiên hạ thì Thiiên hạ
bế tắc , cho Thiên hạ sống thì Thiên hạ đội ơn , mà giết Thiên hạ
thì Thiên hạ làm giặc , thấu suốt đến Thiên hạ thì Thiên hạ thông
cảm , làm cùng cực Thiên hạ thì Thiên hạ oán thù , làm cho Thiên
hạ yên thì Thiên hạ trông cậy , làm nguy Thiên hạ thì Thiên hạ tai
hại , Thiên hạ ấy không phải Thiên hạ của một người .Duy người
nào có Đạo thì được Thiên hạ .
5- Chương năm : Tam Nghi .
Võ Vương hỏi : Tôi muốn lập công nhưng còn ba điều ngờ , sợ sức
mình không thể đánh được mạnh , xa mất người thân , và li tán
quần chúng , thì làm thế nào ?
Thái Công nói : Nhân lúc địch mạnh mà phải cẩn thận mưu kế của
mình , và dùng của cải của mình . Muốn đánh nước mạnh thì phải
nuôi dưỡng sức mạnh ,khiến cho sức mạnh ngày một thêm , khiến
trương lên những điều quá mạnh thì gãy , mà trương ra quá thì