NÔNG NGHIỆP SINH THÁI VÀ CÔNG NGHIỆP SINH THÁI TRONG QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG BỀN VỮNG
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (3.4 MB, 88 trang )
ĐỀ TÀI:
!
Giảng viên hướng dẫn: Học viên thực hiện:
PGS.TS. Nguyễn Khoa Lân Phạm Thị Hồng Hạnh
Lớp: LL& PPDHBM Sinh học
Khóa: 22
Huế, 2014
"#
Dân số tăng, xã hội phát triển đồng nghĩa nhu cầu và mức độ khai
thác, sử dụng tài nguyên thiên nhiên tăng nhanh. Sự khai thác quá
mức tài nguyên thiên nhiên và sử dụng không hợp lý, phát triển
không bền vững của loài người đã đặt ra nhiều nguy cơ, thách thức:
Dân số tăng, xã hội phát triển đồng nghĩa nhu cầu và mức độ khai
thác, sử dụng tài nguyên thiên nhiên tăng nhanh. Sự khai thác quá
mức tài nguyên thiên nhiên và sử dụng không hợp lý, phát triển
không bền vững của loài người đã đặt ra nhiều nguy cơ, thách thức:
- Tài nguyên thiên nhiên cạn kiệt
-
Ô nhiễm môi trường
-
Hiệu ứng nhà kính
-
Tình trạng đói nghèo phổ biến ở nhiều nơi trên thế giới
-
Thiếu nước sạch
-
Chất lượng cuộc sống giảm sút…
- Tài nguyên thiên nhiên cạn kiệt
-
Ô nhiễm môi trường
-
Hiệu ứng nhà kính
-
Tình trạng đói nghèo phổ biến ở nhiều nơi trên thế giới
-
Thiếu nước sạch
-
Chất lượng cuộc sống giảm sút…
$%&'()$*+,-.'-/&'0112'/34546+,-7'0&&8/9):;)
+<)=101'3>/)'&'0/?$%&'()$*=/6%&'/94&01@A)=1B-
'*C&@A)=.'-/&'01.'D)='E7FG&$/)=4HI)&'/I))'/I)?
6*+3%D/&8JK)=?
$%&'()$*+,-.'-/&'0112'/34546+,-7'0&&8/9):;)
+<)=101'3>/)'&'0/?$%&'()$*=/6%&'/94&01@A)=1B-
'*C&@A)=.'-/&'01.'D)='E7FG&$/)=4HI)&'/I))'/I)?
6*+3%D/&8JK)=?
Xây dựng nông nghiệp sinh thái và công nghiệp sinh thái là
xây dựng hai mô hình lý tưởng nhằm hướng đến sự phát triển
bền vững nền sản xuất nông nghiệp và công nghiệp.
Xây dựng nông nghiệp sinh thái và công nghiệp sinh thái là
xây dựng hai mô hình lý tưởng nhằm hướng đến sự phát triển
bền vững nền sản xuất nông nghiệp và công nghiệp.
Các phương pháp tiếp cận sinh thái bền vững hiện nay chủ
yếu mang tính đạo đức, theo hướng kinh tế và tiếp cận sinh
thái. Dưới cách nhìn khoa học, hướng tiếp cận sinh thái được
xem xét toàn diện dưới nhiều góc độ, sử dụng nhiều biện pháp
nhằm ngăn ngừa sự thoái hóa. Đây cũng là cơ sở xây dựng các
mục tiêu trong phát triển và trong quản lý môi trường.
Các phương pháp tiếp cận sinh thái bền vững hiện nay chủ
yếu mang tính đạo đức, theo hướng kinh tế và tiếp cận sinh
thái. Dưới cách nhìn khoa học, hướng tiếp cận sinh thái được
xem xét toàn diện dưới nhiều góc độ, sử dụng nhiều biện pháp
nhằm ngăn ngừa sự thoái hóa. Đây cũng là cơ sở xây dựng các
mục tiêu trong phát triển và trong quản lý môi trường.
"#
L
Lạm dụng thuốc trừ sâu, thuốc kích thích,… trong nông nghiệp
L
Kết quả làm tồn đọng một lượng lớn các hóa chất độc hại trong môi
trường đất, nước
Đất canh tác bị thoái hóa nghiêm trọng
L
Ô nhiễm không khí do việc đốt bỏ các phụ phẩm của quá trình
sản xuất nông nghiệp
L
C)./3&M>4H&'*0/&$/)=4HI)
L
)'/N%)JO1
L
)'/N%.'D)=.'P
L
Q#
M
NÔNG
NGHIỆP
NÔNG
NGHIỆP
Là ngành cung cấp lương thực, thực phẩm
cho tiêu dùng, nó tạo nên sự ổn định, đảm
bảo an toàn cho phát triển của nền kinh tế
quốc dân và đời sống xã hội.
Là ngành cung cấp lương thực, thực phẩm
cho tiêu dùng, nó tạo nên sự ổn định, đảm
bảo an toàn cho phát triển của nền kinh tế
quốc dân và đời sống xã hội.
Là ngành cung cấp nguyên liệu cho công
nghiệp. Nguyên liệu từ nông nghiệp là đầu
vào quan trọng cho sự phát triển của các
ngành công nghiệp khác.
Là ngành cung cấp nguyên liệu cho công
nghiệp. Nguyên liệu từ nông nghiệp là đầu
vào quan trọng cho sự phát triển của các
ngành công nghiệp khác.
Giúp phát triển thị trường nội địa và cung
cấp ngoại tệ cho nền kinh tế.
Giúp phát triển thị trường nội địa và cung
cấp ngoại tệ cho nền kinh tế.
Nông nghiệp cung cấp nguồn lực cho các
ngành kinh tế khác.
Nông nghiệp cung cấp nguồn lực cho các
ngành kinh tế khác.
Từ cuộc cách mạng xanh về giống và hóa học đã giúp sản lượng nông
nghiệp theo kịp sự tăng trưởng dân số. Giúp xóa bỏ nạn đói trên thế giới. Tuy
nhiên bên cạnh đó nông nghiệp hóa học có mặt trái:
+ Sử dụng quá nhiều thuốc bảo vệ thực, phân bón hóa học, thuốc kích thích tăng
trưởng.
+ Sử dụng thức ăn công nghiệp, chất kích thích tăng trọng trong chăn nuôi.
+ Không tạo ra một chu trình khép kín trong sản xuất nông nghiệp, nhất là trong
điều kiện sản xuất nhỏ, manh mún, xen kẽ các khu dân sinh…
+ Chất lượng của sản phẩm nông nghiệp giảm sút nghiêm trọng
Tạo nên một nền nông nghiệp không bền vững
Từ đó đã làm cho con người phải đối đầu với nhiều tiêu cực về môi
trường như: ô nhiễm đất và nước, suy thoái đất, độc canh, tái đầu tư sản xuất lớn,
hiệu quả kinh tế thấp, sự suy giảm chất lượng cuộc sống …
Chính những hạn chế và những hệ lụy do việc sản xuất nông nghiệp thiếu
khoa học, xa rời tự nhiên này buộc con người phải thay đổi cách suy nghĩ, cách
canh tác của mình trông nông nghiệp, hướng tới một nền nông nghiệp sinh thái
hay nền nông nghiệp bền vững.
RS
RS
ST'0/)/3%+;)D)=)='/37>/)'&'0/
SU1@/9%1B-)D)=)='/37>/)'&'0/
S01%D'V)')D)=)='/37>/)'&'0/@/9)'V)'
ST(&F4W)
ST'0/)/3%+;)D)=)='/37>/)'&'0/
SU1@/9%1B-)D)=)='/37>/)'&'0/
S01%D'V)')D)=)='/37>/)'&'0/@/9)'V)'
ST(&F4W)
XY
XY
R
TR
R
TR
Z[\]
^_
Q#
Z[\]
^_
Q#
NÔNG
NGHIỆP
SINH
THÁI
NÔNG
NGHIỆP
SINH
THÁI
NÔNG
NGHIỆP
BỀN
VỮNG
Nông nghiệp sinh thái là một loại hình nông nghiệp mới tuân thủ theo các
nguyên lý về sinh thái học và kinh tế học. Đó là phương pháp vận dụng hệ thống
công trình hiện đại; khai thác và sử dụng một cách đầy đủ mối quan hệ tương sinh,
tương khắc giữa các sinh vật, để xây dựng nên mối sinh thái nông nghiệp tự mình
duy trì về mặt sinh thái, đầu tư thấp, sản lượng cao.
Nông nghiệp sinh thái là một loại hình nông nghiệp mới tuân thủ theo các
nguyên lý về sinh thái học và kinh tế học. Đó là phương pháp vận dụng hệ thống
công trình hiện đại; khai thác và sử dụng một cách đầy đủ mối quan hệ tương sinh,
tương khắc giữa các sinh vật, để xây dựng nên mối sinh thái nông nghiệp tự mình
duy trì về mặt sinh thái, đầu tư thấp, sản lượng cao.
“Nền nông nghiệp sinh thái là nền nông nghiệp kết hợp hài hòa những cái ưu điểm,
tích cực của hai nền nông nghiệp: nông nghiệp hóa học và nông nghiệp hữu cơ một
cách hợp lý và có chọn lọc nhằm: thỏa mãn nhu cầu hiện tại nhưng không gây hại
đến các nhu cầu của các thế hệ tương lai (nông nghiệp bền vững); thỏa mãn nhu cầu
ngày càng tăng của con người về sản phẩm nông nghiệp, nghĩa là phải đạt năng suất
cao, phẩm chất nông sản tốt với mức đầu tư vật chất ít và hiệu quả kinh tế cao.” (Lê
Văn Khoa, 1999)
“Nền nông nghiệp sinh thái là nền nông nghiệp kết hợp hài hòa những cái ưu điểm,
tích cực của hai nền nông nghiệp: nông nghiệp hóa học và nông nghiệp hữu cơ một
cách hợp lý và có chọn lọc nhằm: thỏa mãn nhu cầu hiện tại nhưng không gây hại
đến các nhu cầu của các thế hệ tương lai (nông nghiệp bền vững); thỏa mãn nhu cầu
ngày càng tăng của con người về sản phẩm nông nghiệp, nghĩa là phải đạt năng suất
cao, phẩm chất nông sản tốt với mức đầu tư vật chất ít và hiệu quả kinh tế cao.” (Lê
Văn Khoa, 1999)
`T
Nông nghiệp hữu cơ là hình thức sản xuất nông nghiệp theo
nguyên tắc được quy định trong tiêu chuẩn Quốc tế IFOAM (Liên
đoàn Quốc tế các phong trào canh tác nông nghiệp hữu cơ:
www.ifoam.org) với mục tiêu đảm bảo hệ sinh thái cây trồng, vật nuôi,
tạo ra những sản phẩm có chất lượng an toàn với người sử dụng và
đem lại hiệu quả kinh tế, duy trì và nâng cao độ màu mỡ của đất. Đó là
phương pháp nuôi, trồng rau quả, thực phẩm mà không sử dụng bất cứ
một loại hoá chất độc hại nào, như thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực
vật, thuốc diệt cỏ hoá chất cũng như các loại phân hoá học, sản xuất
hữu cơ chú trọng đến cân bằng hệ sinh thái tự nhiên.
Nông nghiệp hữu cơ là hình thức sản xuất nông nghiệp theo
nguyên tắc được quy định trong tiêu chuẩn Quốc tế IFOAM (Liên
đoàn Quốc tế các phong trào canh tác nông nghiệp hữu cơ:
www.ifoam.org) với mục tiêu đảm bảo hệ sinh thái cây trồng, vật nuôi,
tạo ra những sản phẩm có chất lượng an toàn với người sử dụng và
đem lại hiệu quả kinh tế, duy trì và nâng cao độ màu mỡ của đất. Đó là
phương pháp nuôi, trồng rau quả, thực phẩm mà không sử dụng bất cứ
một loại hoá chất độc hại nào, như thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực
vật, thuốc diệt cỏ hoá chất cũng như các loại phân hoá học, sản xuất
hữu cơ chú trọng đến cân bằng hệ sinh thái tự nhiên.
`T
a`_^b
c
'd*Ie)T'*-`afff`D)=)='/37g%D/&8JK)=
Nền nông nghiệp sinh thái phải tuân thủ các nguyên tắc:
Không phá hoại môi trường;
Đảm bảo năng suất ổn định;
Đảm bảo khả năng thực thi, ít phụ thuộc vào bên ngoài;
Ít lệ thuộc vào hàng nhập ngoại
'd*Ie)T'*-`afff`D)=)='/37g%D/&8JK)=
Nền nông nghiệp sinh thái phải tuân thủ các nguyên tắc:
Không phá hoại môi trường;
Đảm bảo năng suất ổn định;
Đảm bảo khả năng thực thi, ít phụ thuộc vào bên ngoài;
Ít lệ thuộc vào hàng nhập ngoại
`"
'd* h*8=d)>d) )e% affi &8*)= :$/ :0* 12 &j- @; kR77F/1-&/*) *l
d1*F*=/1-Fd)=/)dd8/)=78/)1/7Fd>/)-=8/14F&48dm
Nông nghiệp sinh thái hoạt động dựa trên các nguyên tắc:
- Có quy hoạch và giải pháp sử dụng đất đảm bảo nuôi dưỡng đất, nguồn
nước, đa dạng sinh học và không làm thoái môi trường, giữ gìn cảnh quan
tự nhiên.
- Kế thừa, lồng ghép hệ thống canh tác truyền thống với kiến thức bản địa
với các giải pháp phù hợp.
- Có tiềm lực và hiệu quả kinh tế nhưng không làm mất đi sức sản xuất của
tài nguyên (đất), đáp ứng nhu cầu hiện tại nhưng không ảnh hưởng đến nhu
cầu tương lai.
- Năng lượng đầu vào thấp hơn năng lượng đầu ra khi đi qua hệ thống canh
tác.
- Huy động tối đa nguồn tài nguyên tại chỗ đồng thời giảm chi phí đầu vào
và các nguồn phụ thuộc đưa vào từ bên ngoài.
- Cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp, đa dạng và bền vững, luôn có sự
tương tác hỗ trợ lẫn nhau, đa dạng hóa sản phẩm và thu nhập.
- Sản phẩm đảm bảo, chất lượng, an toàn, không ảnh hưởng đến môi
trường và sinh vật.
'd* h*8=d)>d) )e% affi &8*)= :$/ :0* 12 &j- @; kR77F/1-&/*) *l
d1*F*=/1-Fd)=/)dd8/)=78/)1/7Fd>/)-=8/14F&48dm
Nông nghiệp sinh thái hoạt động dựa trên các nguyên tắc:
- Có quy hoạch và giải pháp sử dụng đất đảm bảo nuôi dưỡng đất, nguồn
nước, đa dạng sinh học và không làm thoái môi trường, giữ gìn cảnh quan
tự nhiên.
- Kế thừa, lồng ghép hệ thống canh tác truyền thống với kiến thức bản địa
với các giải pháp phù hợp.
- Có tiềm lực và hiệu quả kinh tế nhưng không làm mất đi sức sản xuất của
tài nguyên (đất), đáp ứng nhu cầu hiện tại nhưng không ảnh hưởng đến nhu
cầu tương lai.
- Năng lượng đầu vào thấp hơn năng lượng đầu ra khi đi qua hệ thống canh
tác.
- Huy động tối đa nguồn tài nguyên tại chỗ đồng thời giảm chi phí đầu vào
và các nguồn phụ thuộc đưa vào từ bên ngoài.
- Cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp, đa dạng và bền vững, luôn có sự
tương tác hỗ trợ lẫn nhau, đa dạng hóa sản phẩm và thu nhập.
- Sản phẩm đảm bảo, chất lượng, an toàn, không ảnh hưởng đến môi
trường và sinh vật.
n`#o
Để có một hệ thống nông nghiệp bền vững, điều mấu chốt là phải xây dựng
hệ thống cây trồng, vật nuôi sao cho các nguồn lợi đất, nước, sinh vật được
khai thác và bảo vệ một cách hợp lý nhất, đảm bảo tính bền vững hoặc
không bị suy thoái các nguồn lợi này.
`"
`"
pP)'@-qC)=>/)''r1: Trong nền nông nghiệp truyền thống,
mô hình canh tác độc canh đã làm hệ sinh thái mất cân bằng và
các qui luật sinh thái bị thay đổi, nên rất dễ bị ảnh hưởng bởi các
yếu tố của môi trường. Vì vậy, tính đa dạng sinh học trong nền
nông nghiệp sinh thái ở đây là phải đảm bảo các qui luật sinh
thái tự nhiên và môi trường sinh thái phải được cân bằng. Thực
hiện đa dạng sinh học cũng là thực hiện đa dạng hóa những
nguồn thu nhập, giảm nguy cơ mất mùa toàn bộ. Chúng ta cần
phải: trồng nhiều giống cây trồng, vật nuôi khác nhau; thực hiện
luân canh, xen canh; lai tạo giống mới để có năng suất cao hơn;
canh tác theo phương thức nông – lâm kết hợp; bảo tồn và giữ
gìn các giống vật nuôi khác loài (cá, ong, gia súc….)
`"
p4D/qJs)=@t&1'*@t&>u)=: Đất được xem là một vật
thể sống. Đất sống là loại đất có nhiều chất dinh dưỡng, có
độ màu mỡ cao và đặc biệt trong đất có chứa nhiều sinh
vật sống. Hoạt động của những sinh vật này ở trong đất sẽ
là yếu tố có tính chất quyết định cho sức khỏe và độ phì
nhiêu của đất. Vì vậy, chúng ta phải tạo những điều kiện
thuận lợi để các sinh vật đất phát triển. Muốn nuôi dưỡng
đất chúng ta cần: thường xuyên bón phân hữu cơ; che phủ
mặt đất để chống xói mòn, rửa trôi; tìm các biện pháp để
khử các yếu tố gây hại cho đất.
`"
p6%:6*&0/>/)'+W&1't&: Trong đất nông nghiệp, hầu như tất cả
sản lượng sinh khối bị lấy đi khỏi đất do thu hoạch mà không có gì
trả lại cho đất hoặc có rất ít, hoặc do bón phân hóa học sẽ làm cạn
kiệt dần độ phì nhiêu của đất. Từ đó, trong sản xuất nông nghiệp,
chu trình tái sinh này bị rối loạn và đã nảy sinh nhiều vấn đề. Thực
hiện tái sinh vật chất là tạo ra mối quan hệ đúng đắn giữa các thành
phần và tác nhân của hệ sinh thái nông nghiệp. VD: rơm rạ sẽ được
cày vùi lại trong đất để làm phân hữu cơ thay vì bị đốt, các loại cây
khác (ngô, đậu,…) sau khi thu hoạch sẽ được phơi khô để che phủ
mặt đất chống xói mòn đất và làm phân hữu cơ khi bị mục.
pt4&8v1)'/;4&w)=: Cơ cấu cây trồng trong nền nông nghiệp sinh
thái chủ yếu là trải dài theo bề ngang, nên có nhiều hạn chế. Do đó cần
thực hiện gieo trồng theo phương thức nông lâm kết hợp, trồng xen,
trồng gối… để có thể khai thác khoảng không hiệu quả hơn.
-
Theo quan điểm của Viện Nghiên cứu Sinh thái Chính sách Xã hội
(SPERI), để hướng tới nền nông nghiệp bền vững cần quy hoạch
thành những mô hình nông nghiệp sinh thái, phát triển phù hợp, hài
hòa với điều kiện sinh thái vùng. Các mô hình này đang đóng góp
tích cực vào việc duy trì bền vững tài nguyên (rừng, đất, nước) và
giá trị bản sắc văn hóa thông qua hệ thống: rừng và đất cộng đồng,
hệ thống ruộng bậc thang, hệ thống tưới tiêu, kinh nghiệm sản xuất
tại địa phương…
-
Cũng theo SPERI các mô hình nông nghiệp sinh thái canh tác theo hướng
canh tác sinh thái, canh tác bền vững. Canh tác dựa trên tương tác biện
chứng của một hệ sinh thái cụ thể, ứng xử bằng hữu với những đặc thù
sinh thái của hệ sinh thái (tôn trọng các chỉ số tâm linh); tôn trọng tính hài
hòa giữa con người và thiên nhiên trong hệ sinh thái (dựa trên nền tri
thức địa phương), phù hợp giữa nhu cầu xã hội và khả năng chịu đựng
của hệ (thái độ phát triển), tri thức địa phương và mọi thành phần trong hệ
được phát huy tối đa và là tiền đề cho phương thức canh tác hữu cơ, canh
tác bền vững.
`"
a`xR
a`xR
AO
CHUỒNG
VƯỜN
`xx
