ĐỀ LUYỆN TẬP TỔNG HỢP SỐ 2
(Thời gian làm bài: 90 phút)
Câu 1: VĂN (1 ĐIỂM ) Chép nguyên văn khổ thơ cuối bài thơ “Viếng lăng Bác”. Nêu
hoàn cảnh sáng tác bài thơ.
Câu 2: TIẾNG VIỆT (1 ĐIỂM) Chỉ ra thành phần biệt lập, nêu tên gọi của chúng.
a. Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi cũng buồn lắm.
b. Sương chùng chình qua ngõ,
Hình như thu đã về
(Sang thu_ Hữu Thỉnh)
Câu 3 : NLXH( 3 ĐIỂM) Tự lập là một trong những yếu tố quan trọng vàcần thiết làm
nên thành công trong cuộc sống cũng như trong học tập.
Hãy viết một văn bản nghị luận ngắn (khoảng 300 từ) nêu suy nghĩ của em về tính tự
lập.
Câu 4 : NLVH (5 ĐIỂM)
SANG THU
“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.”
( Hữu Thỉnh, Từ chiến hào đến thành phố,
NXB Văn học, Hà Nội, 1991)
Cảm nhận của em về bài thơ trên.

BÀI LÀM (CỦA HS)
CÂU 1 (1 ĐIỂM)
a. Chép nguyên văn khổ thơ:
…Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.
4-1976
(Viễn Phương )
b. Năm 1976, sau khi cuộc kháng chiến chống Mĩ kết thúc thắng lợi, đất nước
thống nhất, lăng Chủ tịch Hồ Chỉ Minh cũng vừa khánh thành, Viễn Phương ra miền Bắc
vào lăng viếng Bác Hồ. Bài thơ được sáng tác trong dịp đó và in trong tập Như mây mùa
xuân.
Câu 2: (1 ĐIỂM)
Chỉ ra thành phần biệt lập,nêu tên gọi của chúng
a. Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy ,và tôi cũng buồn lắm
(Thành phần phụ chú)
b. Sương chùng chình qua ngõ,
Hình như thu đã về
(Thành phần tình thái )
Câu 3 (3 ĐIỂM)
Tự lập, nghĩa là khả năng tự đứng vững và không cần sự giúp đỡ của người khác. Tự
lập là một trong những yếu tố cần thiết làm nên sự thành công trong học tập cũng như
trong cuộc sống của mỗi người.
Trong học tập, người học sinh có tính tự lập sẽ có thái độ chủ động, tích cực, có
động cơ và mục đích học tập rõ ràng, đúng đắn. Từ đó, nó sẽ giúp cho học sinh tìm được
phương pháp học tập tốt. Kiến thức tiếp thu được vững chắc. Bản lĩnh được nâng cao.
Hiện nay, nhiều học sinh không có tính tự lập trong học tập. Họ có những biểu hiện
như ỷ lại, dựa dẫm vào bạn bè, cha mẹ. Từ đó, họ có những thái độ tiêu cực: quay cóp,
gian lận trong kiểm tra, trong thi cử; không chăm ngoan, không học bài, không làm bài,

không chuẩn bị bài ở nhà. Kết quả: những học sinh đó thường rơi vào loại yếu, kém cả về
học tập cũng như đạo đức.
Học sinh cần phải rèn luyện tính tự lập trong học tập vì điều đó vừa giúpchúng ta có
thái độ chủ động, có hứng thú trong học tập, vừa tạo cho ta có bản lĩnh vững chắc khi tiếp
thu tri thức và giải quyết mọi vấn đề. Tự lập không phải là tự cô lập, bất cần. Thực tế ta
luôn cần đến sự giúp đỡ chân thành, đúng đắn của bạn bè, thầy cô khi cần thiết, phù hợp
và đúng mức.
Tính tự lập trong học tập là tiền đề để tạo nên sự tự lập trong cuộc sống. Điều đó là
một yếu tố rất quan trọng giúp cho học sinh có được tương lai thành đạt. Tính tự lập là
một đức tính vô cùng quan trọng mà học sinh cần có, vì không phải lúc nào cha mẹ, bạn
bè và thầy cô cũng ở bên cạnh ta để giúp đỡ ta mọi lúc mọi nơi. Nếu không có tính tự lập,
khi ra đời học sinh sẽ dễ bị vấp ngã, thất bại và dễ có những hành động nông nỗi, thiếu
kiềm chế.
Câu 4 (5 ĐIỂM)
Dọc theo chiều dài sự phát triển của nền văn học nước nhà, ta bắt gặp một số tác giả
đã đưa thiên nhiên làm đề tài cho tác phẩm của mình như “Qua đèo Ngang” của Bà
Huyện Thanh Quan, “Mùa xuân nho nhỏ” của Thanh Hải,…. Hữu Thỉnh cũng vậy! Ông
đã gợi lên trong tâm trí người đọc một mùa thu khá đặc biệt mà ở đó chưa có sự định
hình, ranh giới cụ thể qua bài thơ “Sang thu” – tác phẩm được nhà thơ viết vào cuối năm
1977 :
“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa

Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.”
Qua bài thơ trên, ta thấy được những rung động tinh tế của tác giả lúc giao mùa từ
cuối hạ sang đầu thu.
Bài thơ trên được viết theo thể thơ năm chữ, cô động về loại mà ý tình súc tích. Cả
bài thơ là giọng điệu nhẹ nhàng, đôi lúc trầm lắng suy tư. “Sang thu” giúp người đọc
nhận ra những cảm nhận tinh tế của tác giả trước sự chuyển biến của đất trời từ cuối hạ
sang thu, đồng thời cũng gợi lên cho ta một bức tranh giao mùa thật đẹp.
Bắt đầu bài thơ, tác giả đã đưa ta trở về nơi làng quê thanh bình êm ả ở đồng bằng
Bắc Bộ để cảm nhận được cái không khí của đất trời lúc sang thu:
“ Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se ”
Mùa thu – mùa của ổi chín nên có lẽ vì thế mà “hương ổi” toả ra từ khu vườn cũng
là tín hiệu đầu tiên để tác giả nhận ra mùa thu đang về. Cảm giác bất chợt đến với nhà thơ
được thể hiện khá rõ nét qua từ “bỗng”. Chỉ một từ thôi, tác giả đã diễn tả được sự đột
ngột, bất ngờ nhưng nên thơ trước sự thay đổi của thời tiết lúc giao mùa. Từ “phả” trong
câu thơ thứ hai mới thật độc đáo làm sao! Nó giúp người đọc liên tưởng đến hương ổi đã
quyện vào, trộn lẫn với gió bay đi khắp nơi, làm thơm ngát cả đất trời. “Gío se” là những
làn gió nhẹ mang theo hơi lạnh của mùa thu, còn được gọi là gió heo may. Như thế, chỉ
với hai câu thơ trên, nhà thơ Hữu Thỉnh đã đưa ta đến những không gian, vườn ngõ đầy
hương vị ngọt lành của ổi chín cây:
“…Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về ”
Sương thu đã được nhà thơ nhân hoá lên cùng với hai từ “chùng chình” đã diễn tả
rất thơ bước đi chầm chậm của mùa thu. Gío thu nhẹ thoảng qua nên làn sương bay qua
ngõ nhà có vẻ chậm chạp hơn mỗi ngày. Bên cạnh từ láy “ chùng chình”, phép nhân hoá
trên còn gợi lên trong tâm trí người đọc về hình ảnh một người nào đó dường như vẫn
còn một chút luyến tiếc nên cố ý đi chậm lại, không vội qua mau. Tình thái từ “hình như”
bộc lộ được cảm giác ngỡ ngàng, ngạc nhiên của tác giả, còn chút chưa thật rõ ràng vì đó
mới chỉ là cảm giác nhẹ nhàng thoảng qua. Hữu Thỉnh tài tình thật! Ông đã cảm nhận

được không khí của mùa thu đang về qua nhiều giác quan khác nhau như khứu giác, xúc
giác và cả thị giác. Đó là “hương ổi”, sự vận động của gió và cả làn sương qua ngõ. Chắc
tác giả phải là người yêu thiên nhiên, tâm hồn nhạy cảm tinh tế lắm mới cảm nhận được
những hơi thở vẫn còn nhẹ nhàng, yếu ớt và còn khá mơ hồ của mùa thu mới chớm.
Nếu ở khổ một, trạng thái cảm xúc của tác giả chỉ mới “bỗng” hoặc “hình như” thì
trong khổ thơ thứ hai, tác giả đã khẳng định điều đó với những sự vận động của vạn vật,
đất trời mang đầy không khí mùa thu:
“… Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã ”
Bắt đầu mùa thu, sông thì “dềnh dàng” và chim cũng “bắt đầu vội vã”. Bằng biện
pháp sử dụng từ láy cùng phép nhân hoá, ta cảm nhận được cả không khí đất trời thật rộn
rã, hối hả nhưng ở đâu đó thì trở lên trầm lắng, yên ả. Đầu tiên là hình ảnh những dòng
sông vào mùa thu, nước sông đã không còn vẩn đục vì những trận mưa như trút nước của
mùa hạ mà trở nên lặng lẽ, phẳng lì. Ngoài ra, tác giả cũng đã nhân hoá dòng sông như
một người rảnh rỗi, thư thả, không có gì phải vội vã, gấp gáp. Chỉ cần chuyển tầm nhìn
lên cao, tác giả lại thấy một hình ảnh thật trái ngược. Đó là hình ảnh những chú chim
đang vội bay đi kiếm ăn chuẩn bị cho một cuộc di chuyển dài về phía nam để tránh rét.
Hai hình ảnh trái ngược nhau nhưng cũng bổ sung cho nhau, là hai bộ phận tạo nên cái
hấp dẫn của mùa thu. Ngoài ra, nó còn cho thấy cái tài tình, nhạy bén của Hữu Thỉnh
trong quan sát mọi vật chung quanh.
Dấu hiệu của mùa thu còn được tác giả bắt gặp qua một hình ảnh hết sức độc đáo:
“…Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu”
Thật đặc biệt làm sao khi đám mây lại mang trên mình không khí của hai mùa. Qua
phép nhân hoá, liên tưởng sáng tạo, câu thơ gợi lên cho ta hình ảnh làn mây mỏng nhẹ,
trắng xốp, kéo dài của mùa hạ còn sót lại trên bầu trời đã bắt đầu trong xanh. Từ “vắt”
trong câu thơ đầy tính gợi hình, tạo dáng. Hai câu thơ trên dùng để miêu tả không gian
nhưng lại có nghĩa diễn tả sự vận động của thời gian. Đó là thời điểm thu bắt đầu sang, hạ
chưa qua hết, những đám mâyy trong trời thu trong vắt thật nên thơ, có hồn. Đây cũng
nói lên tâm hồn thi sĩ thật mộng mơ nên mới có thể vẽ nên bức tranh về bầu trời thu đang

dần thay đổi theo tốc độ nhanh, chậm, nhẹ nhàng mà rõ nét chỉ qua hai câu thơ ngắn ngủi.
Khổ thơ thứ ba diễn tả rất rõ nét sự biến chuyển của không gian và cũng là một
thoáng suy tư của nhà thơ trước cảnh vật, đất trời:
“…Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.”
“ Nắng, mưa, sấm” là những từ ngữ tả thật hiện tượng thiên nhiên lúc này nắng vẫn
còn nhưng đã nhạt dần chứ không còn chói chang, gay gắt như nắng hạ, sấm và mưa đã
thưa dần và cũng không còn dữ dội nữa, vì thế những “hàng cây đứng tuổi” ít bị giật
mình, ít bất ngờ vì tiếng sấm nữa. Hai câu thơ đầu của khổ thứ ba, người đọc còn bắt gặp
Hữu Thỉnh đã sử dụng phép đối để làm rõ cảnh vật thời tiết đã thay đổi và tất cả những
dấu hiệu của mùa hạ đã vơi dần về cả mức độ và cả cường độ để lặng lẽ vào thu. Bên
cạnh nghĩa thực nói trên, hình ảnh “nắng, mưa, sấm” và “hàng cây đứng tuổi còn mang
thêm nghĩa ẩn dụ với ý nghĩa: “nắng, mưa, sấm” tượng trưng cho những vang động bất
thường của ngoại cảnh, cuộc đời; “hàng cây đứng tuổi” tượng trưng cho con người từng
trải. Như thế, khổ thơ có ý nghĩa là những người từng trải sẽ vững vàng hơn trước những
tác động của ngoại cảnh, của cuộc đời.
“Sang thu” là một khúc giao mùa nhẹ nhàng, thơ mộng, bâng khuâng mà cũng thầm
thì triết lí. Chỉ với ba khổ thơ ngắn ngủi nhưng đã để lại cho người đọc biết bao suy ngẫm
và rung động. Vì thế, qua bài thơ “Sang thu”, ta cảm nhận được từ cuối hạ sang thu, đất
trời có những biến chuyển nhẹ nhàng mà rõ rệt, sự biến chuyển này đã được Hữu Thỉnh
gợi lên bằng cảm nhận tinh tế, qua những hình ảnh giàu sức biểu cảm trong bài thơ.
Hình ảnh thơ đẹp, ngôn từ tinh tế, giọng thơ êm đềm và những rung động man mác,
bâng khuâng của tác giả trong thời gian giao mùa đã tạo nên một dấu ấn riêng, không thể
phai mờ của bài thơ “Sang thu”. Qua đó, nó cũng thể hiện sự tinh tế của một tâm hồn biết
nhìn, biết lắng nghe đồng thời cho thấy tình cảm tha thiết, quan tâm đến sự sống của
thiên nhiên, đất nước của nhà thơ Hữu Thỉnh. Hãy đóng góp cho đời sống mùa thu của
chúng ta sự lạc quan, yên đời, sự say mê thích thú trong học tập và cuộc sống,…để thật
sự mỗi mùa thu đều là biểu hiện của một mùa thanh bình, êm ả của cuộc đời.