Hoàn thiện công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại công ty cổ phần thanh bắc thái bình dương
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.01 MB, 83 trang )
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
1
LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ngày nay, khi nói đến hoạt động sản xuất kinh doanh thì vấn đề hiệu quả
kinh tế luôn được các doanh nghiệp quan tâm và chú trọng. Đây là sự so sánh
giữa toàn bộ chi phí bỏ ra và kết quả thu lại được. Muốn làm được điều này
đòi hỏi mỗi chúng ta phải có tri thức trong hoạt động sản xuất và quản lý.
Bán hàng là khâu cuối cùng của hoạt động sản xuất kinh doanh, nó có vị
trí đặc biệt quan trọng đối với các doanh nghiệp, nó góp phần to lớn đến sự
tồn tại và phát triển của các doanh nghiệp. Trong nền kinh tế thị trường hiện
nay, khâu bán hàng của quá trình sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp
gắn liền với thị trường, luôn luôn vận động và phát triển theo sự biến động
phức tạp của các doanh nghiệp.
Chính vì vậy, công tác kế toán bán hàng luôn luôn được nghiên cứu,
tìm tòi, bổ sung để được hoàn thiện hơn cả về lý luận lẫn thực tiễn, nhằm mục
đích không ngừng nâng cao hiệu quả của kinh doanh, hiệu năng quản lý.
Trong những năm gần đây, thị trường nước ngoài là một vấn đề nổi
trội, vấn đề quan tâm của các doanh nghiệp. Từ khi thực hiện chính sách mở
cửa Việt Nam đã thiết lập được nhiều mối quan hệ hợp tác thương mại với
nhiều nước trên thế giới. Vì vậy, hàng hoá của các nước cũng được nhập khẩu
vào Việt Nam với khối lượng khá lớn nên công tác tiêu thụ hàng hoá càng cần
được hoàn thiện hơn. Để tồn tại và phát triển trên thị trường, ngoài việc cung
cấp cho thị trường một khối lượng sản phẩm nhất định với chất lượng cao,
chủng loại mẫu mã phù hợp, các doanh nghiệp cần phải thực hiện tốt công tác
kế toán bán hàng.
Xây dựng tổ chức công tác kế toán khoa học hợp lý là một trong những
cơ sở cung cấp thông tin quan trọng nhất cho việc ra quyết định chỉ đạo, điều
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
2
hành kinh doanh có hiệu quả. Công tác kế toán nói chung, kế toán bán hàng
nói riêng ở các doanh nghiệp đã được hoàn thiện dần song mới chỉ đáp ứng
được yêu cầu quản lý ở các doanh nghiệp với mức độ còn hạn chế. Bởi vậy,
bổ sung và hoàn thiện hơn nữa công tác kế toán nói chung, kế toán bán hàng
nói riêng luôn là mục tiêu hàng đầu của các doanh nghiệp.
Nhận thức được tầm quan trọng của công tác kế toán bán hàng, trong
thời gian thực tập tại công ty CP Thanh Bắc Thái Bình Dương em đã đi sâu
tìm hiểu và nghiên cứu lý luận của công tác kế toán bán hàng tại công ty.
Hoạt động bán hàng của công ty rất đa dạng và phong phú, cùng với số vốn
kiến thức học được trên ghế nhà trường em đã chọn đề tài: “Hoàn thiện công
tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại Công ty CP Thanh
Bắc Thái Bình Dương”.
2. Mục đích, yêu cầu và phạm vi nghiên cứu
Mục đích
Nghiên cứu lý luận về công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán
hàng trong doanh nghiệp.
Tìm hiểu thực trạng công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán
hàng tại Công ty CP Thanh Bắc Thái Bình Dương.
Qua đó thấy được công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán
hàng của công ty có tuân thủ các chính sách, chế độ kế toán hiện hành. Đồng
thời rút ra những ưu điểm và hạn chế còn tồn tại cần được khắc phục trong
công ty, để có thể đưa ra những giải pháp phù hợp với công ty.
Yêu cầu
Về mặt lý luận, đề tài cần tuân thủ theo quyết định số 15/2006/QĐ-BTC
ngày 20/03/2006 của Bộ Tài Chính, được sửa đổi bổ sung theo Thông tư số
161/2007/TT-BTC ngày 31/12/2007 của Bộ Tài Chính.
Tuân thủ đúng theo chuẩn mực kế toán Việt Nam hiện hành.
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
3
Nắm vững được cơ sở lý luận của công tác kế toán bán hàng và xác định
kết quả bán hàng.
Số liệu phản ánh thực trạng kế toán bán hàng và xác định kết quả bán
hàng tại công ty CP Thanh Bắc Thái Bình Dương phải trung thực khách quan.
Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung: Kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng trong
doanh nghiệp.
Về không gian: Đề tài hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả
bán hàng thực hiện tại Công ty CP Thanh Bắc Thái Bình Dương.
Về thời gian: Số liệu nghiên cứu từ năm 2011 đến năm 2012
3. Phương pháp nghiên cứu
Thu thập số liệu
Sơ cấp: Quan sát, phỏng vấn bộ phận kho để tìm hiểu số hàng hóa nhập
kho, xuất kho.
Thứ cấp: Thu thập từ các tài liệu từ phòng kế toán, thông tin từ các văn
bản báo cáo của công ty, thông tin từ sách báo, mạng internet mà doanh
nghiệp đã công bố, và các thông tin có liên quan.
Phương pháp so sánh và phân tích số liệu
Thông qua các số liệu đã thu thập được ta tiến hành xử lý và phân tích số
liệu chủ yếu thông qua phương pháp so sánh tuyệt đối và so sánh tương đối.
So sánh tuyệt đối: So sánh giá trị của cùng một chỉ tiêu giữa kỳ phân tích
với kỳ cơ sở để thấu được mức độ tăng giảm.
So sánh tương đối: So sánh tỷ lệ phần trăm (%) của cùng một chỉ tiêu
giữa kỳ phân tích với kỳ cơ sở để thấy được tốc độ tăng trưởng.
Để từ đó đưa ra được những nhận xét chính xác về công tác kế toán bán
hàng và xác định kết quả bán hàng
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
4
4. Cấu trúc của đề tài
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, danh mục sơ đồ, hình minh họa, bảng
biểu và danh mục tài liệu tham khảo nội dung chính của bài luận văn gồm ba
chương:
Chương I
: Lý luận chung về kế toán bán hàng và xác định kết quả bán
hàng tại doanh nghiệp thương mại.
Chương II
: Thực trạng kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng
tại Công ty CP Thanh Bắc Thái Bình Dương.
Chương III: Một số đề xuất nhằm hoàn thiện kế toán bán hàng tại Công
ty CP Thanh Bắc Thái Bình Dương.
Hoàn thành bài khóa luận này, trước hết em xin bày tỏ lòng biết ơn chân
thành tới các anh chị trong phòng kế toán của Công ty CP Thanh Bắc Thái
Bình Dương đã tạo điều kiện giúp đỡ em trong suốt quá trình thực tập tại
công ty. Đặc biệt em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới thầy giáo Phạm
Xuân Tiến, người đã tận tình hướng dẫn giúp đỡ em trong suốt quá trình thực
tập và nghiên cứu đề tài này.
Tuy nhiên, do còn hạn chế về trình độ và thời gian không nhiều nên bài
viết chắc sẽ không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Vì vậy em rất mong
được sự góp ý của các thầy cô giáo để đề tài được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Sinh viên
Nguyễn Thị Huế
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
5
CHƯƠNG I
LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT
QUẢ BÁN HÀNG TRONG CÁC DOANH NGHIỆP KINH DOANH
THƯƠNG MẠI
1.1 SỰ CẦN THIẾT PHẢI TỔ CHỨC KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC
ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG
1.1.1 Khái niệm và ý nghĩa của bán hàng
1.1.1.1 Khái niệm bán hàng
Bán hàng là việc doanh nghiệp chuyển quyền sở hữu sản phẩm, hàng
hoá, lao vụ dịch vụ gắn với phần lợi ích hoặc rủi ro từ doanh nghiệp sang
cho khách hàng, đồng thời được khách hàng thanh toán hoặc chấp nhận
thanh toán. Quá trình bán hàng là khâu cuối cùng trong quá trình hoạt
động sản xuất kinh doanh, nó có ý nghĩa quan trọng đối với các doanh
nghiệp, bởi vì quá trình này chuyển hoá từ hình thái hiện vật sang hình
thái giá trị để tiếp tục quá trình sản xuất kinh doanh tiếp theo.
1.1.1.2 Ý nghĩa của bán hàng
Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, bán hàng có ý nghĩa rất quan
trọng không chỉ đối với bản thân mỗi doanh nghiệp mà với cả nền kinh tế và
với người tiêu dùng.
Với doanh nghiệp: Bán hàng là điều kiện tồn tại và phát triển
của doanh nghiệp. Thông qua hoạt động bán hàng, doanh nghiệp có được
doanh thu, nhanh chóng thu hồi vốn kinh doanh đồng thời tạo ra lợi
nhuận. Khi đã có lợi nhuận thì doanh nghiệp có điều kiện để thực hiện
phân phối lợi ích giữa doanh nghiệp với nhà nước, giữa doanh nghiệp với
người lao động.
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
6
Với nền kinh tế: Bán hàng là tiền đề cân đối giữa sản xuất và
tiêu dùng. Thông qua hoạt động bán hàng nhằm giải quyết quan hệ hàng
hoá – tiền tệ là tiền đề cân đối giữa tiền – hàng trong lưu thông, không
những thế nó còn đảm bảo sự cân đối giữa các ngành, các khu vực trong
nền kinh tế. Sự lớn mạnh của mỗi doanh nghiệp nói chung và doanh
nghiệp thương mại nói riêng đều góp phần thúc đẩy sự phát triển của nền
kinh tế.
Với người tiêu dùng: Người tiêu dùng được thoả mãn nhu cầu
thông qua hoạt động mua bán hàng hoá, các doanh nghiệp thương mại chính
là cầu nối giữa sản xuất và tiêu dùng, góp phần đưa người sản xuất tiếp cận
thị trường để từ đó nắm bắt được nhu cầu và thị hiếu của người tiêu dùng, kịp
thời có kế hoạch điều chỉnh sản xuất để đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao
của người tiêu dùng
1.1.1.3. Yêu cầu quản lý kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng
Nội dung yêu cầu quản lý nghiệp vụ kế toán bán hàng và xác định kết
quả bán hàng:
Nắm chắc sự vận động của từng nhóm, loại hàng hoá trong quá trình
xuất, nhập và tồn kho trên các chỉ tiêu số lượng, chất lượng và giá trị, theo dõi
tình hình thực hiện kế hoạch bán ra ở từng cửa hàng, bộ phận kinh doanh xuất
phát từ nguyên tắc nhà quản lý phải biết kinh doanh mặt hàng nào có hiệu quả
và có triển vọng nhất. Việc quản lý chủ yếu kết thúc khi người sở hữu hàng
hoá được chuyển giao và doanh nghiệp có doanh thu bán hàng.
Nắm bắt, theo dõi chặt chẽ việc thực hiện biểu giá cả hợp lý cho từng
loại sản phẩm hàng hoá, từng phương thức bán hàng, từng địa điểm kinh
doanh. Có làm tốt việc quản lý giá sẽ giúp hàng hoá của doanh nghiệp thích
ứng được với thị trường, tiêu thụ hàng hoá được nhiều, đáp ứng được nhu cầu
và thị hiếu của người tiêu dùng.
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
7
Quản lý, đôn đốc thu hồi nhanh và đầy đủ tiền bán hàng cụ thể là kiểm
tra số tiền thu được sau khi tiêu thụ được hàng chuyển về doanh nghiệp dưới
hình thức nào, số lượng là bao nhiêu, chiều hướng phát sinh các khoản nợ khó
đòi như thế nào kể từ khi doanh nghiệp ký kết hợp đồng cho đến khi doanh
nghiệp thực sự thu được tiền và các nghiệp vụ phát sinh trong kỳ như chiết
khấu, giảm giá, hàng bán bị trả lại, nhận trước tiền hàng. Sau khi quá trình
tiêu thụ kết thúc cần phải quản lý việc xác định kết quả kinh doanh, đảm bảo
tính đúng, tính đủ kết quả kinh doanh đã đạt được và thực hiện nghiêm túc cơ
chế phân phối lợi nhuận (nếu có). Thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với Nhà nước.
Nội dung yêu cầu kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng:
Kết hợp hạch toán tổng hợp với hạch toán chi tiết. Để thực hiện nội dung
này cần kết hợp kế toán tài chính và kế toán quản trị, kế toán tài chính cung
cấp các thông tin về tình hình tài chính của toàn doanh nghiệp, được thể hiện
cụ thể trên hệ thống các báo cáo tài chính của kế toán và nhằm mục đích cung
cấp thông tin cho đối tượng sử dụng thông tin bên ngoài doanh nghiệp. Trái
lại, kế toán quản trị phải cung cấp những số liệu kế toán kịp thời, thích hợp,
chi tiết cụ thể cho người sử dụng thông tin trong nội bộ doanh nghiệp mà chủ
yếu là ban lãnh đạo doanh nghiệp. Kế toán quản trị không mang tính pháp
lệnh và các báo cáo của nó không được phổ biến rộng rãi ra ngoài doanh
nghiệp.
Công tác hạch toán kế toán trong doanh nghiệp phải được xây dựng theo
đúng yêu cầu quản lý của doanh nghiệp giúp cho nhà quản lý có thể nắm bắt
được quá trình hoạt động của mỗi bộ phận, đánh giá đúng hiệu quả kinh
doanh theo từng mặt hàng, nhóm hàng và từng địa điểm kinh doanh.
Các thông tin do kế toán cung cấp phải đầy đủ và có ích cho người sử
dụng thông tin. Chính vì vậy hạch toán quá trình này phải dựa trên các chuẩn
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
8
mực kế toán hiện hành, đồng thời phải biết linh hoạt trong từng điều kiện cụ
thể song không quên các nguyên tắc cơ bản trong hệ thống bán hàng.
Trong công tác hạch toán các nghiệp nêu trên, nếu thực hiện tốt các yêu
cầu đã trình bày sẽ góp phần thực hiện tốt chức năng của kế toán. Các thông
tin mà kế toán cung cấp sẽ trở nên thích hợp, góp phần giúp cho các nhà quản
lý đưa ra những quyết định đúng đắn cho công tác tiêu thụ hàng hoá và xác
định kết quả tiêu thụ, tạo điều kiện tốt cho việc phát triển doanh nghiệp.
1.1.1.4 Vai trò, nhiệm vụ của kế toán trong quản lý bán hàng và xác định
kết quả bán hàng
Vai trò của kế toán trong quản lý bán hàng và xác định kết quả bán
hàng:
Kế toán được coi là một công cụ hữu hiệu nhất phục vụ cho công tác
quản lý nói chung và trong quản lý hàng hoá cả hai mặt hiện vật và giá trị,
tình hình thực tế kế toán tiêu thụ, đánh giá đúng năng lực của doanh nghiệp
thông qua kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh.
Thông tin do kế toán cung cấp là căn cứ để đánh giá tính hiệu quả của
hoạt động sản xuất kinh doanh, phù hợp với các quyết định tiêu thụ hàng hoá
đã được thực thi, từ đó phân tích và đưa ra các biện pháp quản lý, chiến lược
kinh doanh phù hợp với các điều kiện thực tế, khả năng của doanh nghiệp
nhằm nâng cao doanh lợi hơn nữa.
Nhiệm vụ của kế toán trong quản lý bán hàng và xác định kết quả bán
hàng:
Để thực hiện tốt vai trò nói trên, kế toán bán hàng và xác định kết quả
bán hàng có những nhiệm vụ sau:
- Phản ánh và ghi chép đầy đủ, chính xác và kịp thời khối lượng hàng
hoá bán ra và giá vốn chính xác của chúng nhằm xác định đúng kết quả kinh
doanh nói chung hoặc từng loại hàng hoá, nhóm hàng hoá, hàng hoá riêng lẻ
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
9
nói riêng, các khoản chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, cũng như
phân bổ chúng cho các đối tượng có liên quan.
- Cung cấp thông tin về tình hình tiêu thụ giúp cho lãnh đạo doanh
nghiệp quản lý và điều hành mọi hoạt động sản xuất kinh doanh. Thông qua
việc ghi chép hạch toán quá trình bán hàng mà kiểm tra được tiến độ thực
hiện kế hoạch bán hàng và kế toán lợi nhuận, các kỹ thuật thanh toán, các dự
toán chi phí, quản lý chặt chẽ tiền bán hàng, theo dõi quá trình thanh toán tiền
bán hàng và tỷ lệ thu nhập cho ngân sách.
- Xác định chính xác kết quả của từng loại hoạt động sản xuất kinh
doanh trong doanh nghiệp, phản ánh tình hình phân phối lợi nhuận.
- Lập và gửi báo cáo bán hàng, doanh thu, kết quả kinh doanh theo yêu
cầu quản lý của ban lãnh đạo. Định kỳ phân tích kinh tế đối với hoạt động bán
hàng, thu nhập và phân phối lợi nhuận, tư vấn cho ban lãnh đạo lựa chọn
phương án kinh doanh có hiệu quả nhất.
1.2. HẠCH TOÁN TỔNG HỢP KẾ TOÁN BÁN HÀNG
1.2.1 Quy trình thực hiện kế toán bán hàng và các phương thức bán hàng
1.2.1.1 Quy trình thực hiện bán hàng
Bán hàng là quá trình trao đổi để thực hiện giá trị của hàng hoá, tức là
chuyển hoá vốn của doanh nghiệp từ trạng thái của vật chất tiền tệ và hình
thành kết quả của bán hàng, trong đó doanh nghiệp giao hàng cho khách hàng
và khách hàng trả tiền cho doanh nghiệp theo giá thoả thuận. Thông qua quá
trình bán hàng, nhu cầu của người sử dụng một phần nào đó được thoả mãn
và giá trị của hàng hoá đó được thực hiện .
Quá trình bán hàng cơ bản được chia làm hai giai đoạn :
Giai đoạn thứ nhất: Đơn vị bán xuất giao hàng cho đơn vị mua thông
qua hợp đồng kinh tế đã được ký. Đây là quá trình vận động của hàng hoá
nhưng chưa xác định được kết quả của việc bán hàng.
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
10
Giai đoạn thứ hai: Khi khách hàng nhận được hàng theo đúng chủng
loại trên hợp đồng kinh tế, khách hàng trả tiền hoặc chấp nhận trả tiền. Đến
đây quá trình bán hàng kết thúc, hàng hoá được coi là tiêu thụ và hình thành
kết quả kinh doanh.
Những đặc điểm của quá trình bán hàng:
- Có sự thỏa thuận giữa người mua, người bán về số lượng, chất lượng
chủng loại của hàng hoá trên cơ sở hợp đồng kinh tế.
- Có sự thay đổi quyền sở hữu, quyền sử dụng hàng hoá từ người bán
sang người mua thông qua quá trình bán hàng.
- Người bán giao cho người mua một lượng hàng hoá và nhận được tiền
hoặc được chấp nhận thanh toán. Khoản tiền này được gọi là doanh thu bán
hàng, được dùng để bù đắp các khoản chi phí đã bỏ ra trong quá trình sản xuất
kinh doanh và hình thành nên kết quả của việc tiêu thụ hàng hoá trong kỳ của
doanh nghiệp.
Bán hàng bao gồm:
- Bán hàng ra ngoài: Là việc bán hàng cho các đơn vị khác hoặc cá
nhân trong và ngoài doanh nghiệp .
- Bán hàng nội bộ: Là việc bán hàng giữa các đơn vị thành viên cùng
trong tổng công ty, tập đoàn
Giá bán đơn vị sản phẩm là giá bán thực tế ghi trên hoá đơn GTGT, là
căn cứ để tính doanh thu bán hàng thực hiện được trong kỳ.
1.2.1.2 Các phương thức bán hàng
Có 4 phương thức bán hàng chủ yếu:
Phương thức bán hàng trực tiếp :
Bán hàng trực tiếp là phương thức giao hàng cho người mua trực tiếp tại
kho (hoặc trực tiếp tại phân xưởng không qua kho) của doanh nghiệp. Hàng
hoá khi bàn giao cho khách hàng được khách hàng trả tiền hay chấp nhận
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
11
thanh toán, số hàng hoá này chính thức coi là tiêu thụ thì khi đó doanh nghiệp
bán hàng mất quyền sở hữu về số hàng hoá đó. Phương thức này bao gồm bán
buôn, bán lẻ:
Bán buôn:
Bán buôn là quá trình bán hàng cho các đơn vị sản xuất các đơn vị kinh
doanh thương mại để tiếp tục đưa vào quá trình sản xuất, gia công chế biến
tạo ra sản phẩm mới hoặc tiếp tục được chuyển bán. Do đó đối tượng của bán
buôn rất đa dạng và phong phú có thể là cơ sở sản xuất, đơn vị kinh doanh
thương mại trong nước và ngoài nước hoặc các công ty thương mại tư nhân.
Đặc trưng của phương thức này là kết thúc nghiệp vụ bán hàng, hàng hoá
vẫn nằm trong lĩnh vực lưu thông, chưa đi vào lĩnh vực tiêu dùng. Hàng bán
theo phương thức này thường là với khối lượng lớn và nhiều hình thức thanh
toán. Do đó muốn quản lý tốt thì phải lập chứng từ cho từng lần bán .
Khi thực hiện bán hàng, bên mua sẽ có người đến nhận hàng trực tiếp tại
kho của doanh nghiệp. Khi người nhận đã nhận đủ số hàng và ký xác nhận
trên chứng từ bán hàng thì số hàng đó không thuộc quyền sở hữu của doanh
nghiệp nữa mà được coi là hàng đã bán. Khi bên mua trả tiền hoặc chấp nhận
thanh toán thì doanh nghiệp hạch toán vào doanh thu và doanh nghiệp phải
thực hiện nghĩa vụ Nhà nước.
Chứng từ kế toán sử dụng là hoá đơn GTGT hoặc phiếu xuất kho do
doanh nghiệp lập, chứng từ này được lập thành 3 liên: 1 liên giao cho người
nhận hàng, 2 liên chuyển cho phòng kế toán để làm thủ tục thanh toán.
Bán lẻ:
Theo hình thức này, hàng hoá được bán trực tiếp cho người tiêu dùng,
bán lẻ là giai đoạn cuối cùng của quá trình vận động của hàng hoá từ nơi sản
xuất đến nơi tiêu dùng. Đối tượng của bán lẻ là mọi cá nhân trong và ngoài
nước muốn có một giá trị sử dụng nào đó không phân biệt giai cấp, quốc tịch.
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
12
Đặc trưng của phương thức bán lẻ là kết thúc nghiệp vụ bán hàng thì
sản phẩm rời khỏi lĩnh vực lưu thông đi vào lĩnh vực tiêu dùng giá trị sử dụng
của sản phẩm được thực hiện. Hàng bán lẻ thường có khối lượng nhỏ, và
thanh toán ngay và thường bằng tiền mặt nên thường ít lập chứng từ cho từng
lần bán. Bán lẻ được chia làm 2 hình thức:
+ Bán lẻ thu hồi trực tiếp
+ Bán lẻ thu hồi tập trung
Phương thức bán hàng chuyển hàng chờ chấp nhận
Căn cứ vào hợp đồng đã ký, đến ngày giao hàng, doanh nghiệp sẽ xuất
kho để chuyển hàng cho bên mua bằng phương tiện của mình hoặc đi thuê
ngoài đến địa điểm đã ghi trong hợp đồng, chi phí vận chuyển này do bên nào
chịu tuỳ thuộc vào sự thoả thuận của hai bên và được ghi trong hợp đồng kinh
tế. Hàng gửi đi vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp, khi người mua
thông báo đã được nhận hàng và chấp nhận thanh toán thì số hàng đó được
coi là tiêu thụ, doanh nghiệp hạch toán vào doanh thu.
Chứng từ sử dụng trong trường hợp này là hoá đơn GTGT hoặc hoá
đơn kiêm phiếu xuất kho do doanh nghiệp lập, chứng từ này được lập thành 4
liên: 1 liên gửi cho người mua, 2 liên gửi cho phòng kế toán để làm thủ tục
thanh toán, 1 liên thủ kho giữ .
Phương thức bán hàng qua các đại lý (ký gửi) .
Hàng hoá gửi đại lý bán vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp và
chưa được coi là tiêu thụ. Doanh nghiệp chỉ được hạch toán vào doanh thu khi
bên nhận đại lý thanh toán tiền hoặc chấp nhận thanh toán. Khi bán được
hàng thì doanh nghiệp phải trả cho người nhận đại lý một khoản tiền gọi là
hoa hồng. Khoản tiền này được coi như một phần chi phí bán hàng và được
hạch toán vào tài khoản bán hàng .
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
13
Doanh nghiệp có nghĩa vụ nộp thuế tiêu thụ mà không được trừ đi phần
hoa hồng trả cho bên nhận đại lý.
Các trường hợp hàng hoá gửi đi được coi là tiêu thụ.
- Hàng hoá bán xuất hiện trong phương thức bán hàng trực tiếp.
- Hàng hoá gửi bán chỉ được coi là tiêu thụ và hạch toán vào doanh thu
hàng gửi bán trong các trường hợp sau:
+ Doanh nghiệp nhận được tiền do khách hàng trả.
+ Khách hàng đã nhận được hàng và chấp nhận thanh toán.
+ Khách hàng đã ứng trước số tiền mua hàng về số hàng sẽ chuyển đến.
+ Số hàng gửi bán áp dụng phương thức thanh toán theo kế hoạch
thông qua ngân hàng.
Phương thức bán hàng trả góp:
Theo phương thức này, khi giao hàng cho người mua thì lượng hàng
chuyển giao được coi là tiêu thụ và doanh nghiệp mất quyền sở hữu lượng
hàng đó. Theo phương thức này người mua sẽ trả tiền làm nhiều lần theo hợp
đồng ban đầu và giá bán bao giờ cũng cao hơn giá bán theo phương thức
thông thường. Phần chênh lệch này chính là tiền lãi phát sinh do khách trả
chậm, trả nhiều lần, số tiền lãi này được hạch toán vào tài khoản thu nhập của
hoạt động tài chính. Doanh nghiệp bán hàng được phản ánh ngay tại thời
điểm giao hàng cho khách hàng theo giá bán lẻ bình thường. Người mua sẽ
thanh toán lần đầu tại thời điểm mua. Số tiền còn lại người mua chấp nhận
thanh toán dần ở các kỳ tiếp theo và phải chịu một tỷ lệ lãi suất nhất định.
Thông thường số tiền thanh toán ở các kỳ bằng nhau, trong đó một phần là
doanh thu gốc một phần là lãi suất trả chậm.
Phương thức tiêu thụ nội bộ.
Tiêu thụ nội bộ là việc mua bán sản phẩm, hàng hoá, lao vụ, dịch vụ giữa
các đơn vị chính với các đơn vị trực thuộc hay giữa các đơn vị trực thuộc với
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
14
nhau trong cùng một công ty, tập đoàn, liên hiệp các xí nghiệp Ngoài ra,
tiêu thụ nội bộ còn bao gồm các khoản sản phẩm, hàng hoá dịch vụ xuất biến,
tăng, xuất trả lương, thưởng, xuất dùng cho hoạt động sản xuất kinh doanh.
1.2.2 Kế toán doanh thu bán hàng và các khoản giảm trừ doanh thu
1.2.2.1 Kế toán doanh thu bán hàng
Doanh thu bán hàng và điều kiện ghi nhận doanh thu
Khái niệm doanh thu bán hàng
Doanh thu là tổng giá trị lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kỳ
kế toán, phát sinh từ hoạt động sản xuất kinh doanh thông thường của doanh
nghiệp, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu. Doanh thu phát sinh từ giao dịch,
sự kiện được xác định bởi thoả thuận giữa hai bên (giữa bên doanh nghiệp và
bên mua hoặc sử dụng tài sản). Nó được xác định bằng giá trị hợp lý của các
khoản sau khi đã bị trừ các khoản chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán
và giá trị hàng bán bị trả lại.
Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ là toàn bộ số tiền thu được hoặc
sẽ thu được từ các giao dịch và nghiệp vụ phát sinh như bán sản phẩm hàng
hoá, cung cấp lao vụ, dịch vụ cho khách hàng bao gồm các khoản phụ thu và
phí thu thêm ngoài giá bán (nếu có):
- Đối với doanh nghiệp thuộc đối tượng chịu thuế GTGT theo phương
pháp khấu trừ thì doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ là giá bán chưa có
thuế GTGT.
- Đối với doanh nghiệp không thuộc đối tượng nộp thuế hoặc thuộc đối
tượng chịu thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp thì doanh thu bán hàng và
cung cấp dịch vụ là tổng giá thanh toán.
- Đối với hàng hoá, dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế TTĐB hoặc thuế
xuất khẩu thì doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ là tổng giá thanh toán(
bao gồm cả thuế TTĐB và thuế xuất khẩu).
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
15
Điều kiện ghi nhận doanh thu
Theo chuẩn mực kế toán số 14 ban hành theo QĐ 149/2001/QĐ-BTC
ngày 31/12/2001. doanh thu bán hàng được ghi nhận khi đồng thời thoả mãn
5 điểu kiện sau:
- Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với
quyền sở hữu hàng hoá cho người mua;
- Doanh nghiệp không còn nắm giữ quyền quản lý hàng hoá như người
sở hữu hàng hoá hoặc quyền kiểm soát hàng hoá;
- Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn;
- Doanh nghiệp đã thu được hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch
bán hàng;
- Xác định được chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng.
Chứng từ kế toán sử dụng và tài khoản kế toán sử dụng
Chứng từ kế toán được sử dụng để kế toán doanh thu và các khoản giảm
trừ doanh thu bán hàng bao gồm: hoá đơn GTGT, hoá đơn bán hàng, bảng
thanh toán hàng đại lý, ký gửi, thẻ quầy hàng, các chứng từ thanh toán hàng,
tờ khai thuế GTGT và các chứng từ liên quan như phiếu nhập kho, phiếu xuất
kho
Để phản ánh doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ, kế toán sử dụng
các tài khoản sau:
TK 511"Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ".
TK 512 "Doanh thu nội bộ".
TK 3331 "Thuế GTGT phải nộp".
TK 3387 "Doanh thu chưa thực hiện".
Và các tài khoản liên quan khác (TK 131,111,112 )
Trình tự hạch toán doanh thu bán hàng
Đối với doanh nghiệp tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ.
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
16
Kế toán nghiệp vụ bán buôn hàng hoá
+ Kế toán bán hàng theo phương pháp kê khai thường xuyên
Sơ đồ 1.1
: Trình tự hạch toán bán buôn qua kho theo hình thức giao
hàng trực tiếp.
(1): Giá hàng đã bán;
(2): Khách hàng thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán;
(3a): Kết chuyển doanh thu thuần;
(3b): Kết chuyển giá vốn hàng bán;
(4): Thuế GTGT đầu ra phải nộp (nếu có).
TK3331
TK
156 TK632 TK 911 TK 511 TK111,112,131
(1)
(2)
(3a)
(3b)
(4)
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
17
Sơ đồ 1.2: Trình tự kế toán bán buôn qua kho theo phương thức gửi hàng
đi bán
(1): Xuất hàng gửi bán;
(2b): Trị giá hàng gửi bán đã bán được;
(2a): Khách hàng thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán;
(3a): Kết chuyển doanh thu thuần;
(3b): Kết chuyển giá vốn hàng bán;
(4): Thuế GTGT đầu ra phải nộp (nếu có).
(1)
TK156 TK157 TK632 TK 911 TK 511 TK 111,112,131
(2b)
(3b)
(3a)
TK3331
(2a)
(4)
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
18
- Trình tự hạch toán theo phương thức bán buôn vận chuyển thẳng có
tham gia thanh toán
Sơ đồ 1.3
: Mua hàng vận chuyển bán thẳng theo hình thức gửi hàng đi
bán
(1): Xuất hàng gửi bán;
(2b): Trị giá hàng gửi bán đã bán được;
(2a): Khách hàng thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán;
(3a): Kết chuyển doanh thu thuần;
(3b): Kết chuyển giá vốn hàng bán;
(4): Thuế GTGT đầu vào (nếu có);
(5): Thuế GTGT đầu ra phải nộp (nếu có).
TK11,112,131 TK 157 TK 632 TK 911 TK 511 TK111,112,131
(1)
(2b)
(3b)
(3a)
TK333
1
(2a)
(5)
(4)
TK133
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
19
Sơ đồ 1.4 : Trình tự hạch toán bán hàng tay ba
(1): Giá hàng đã bán;
(2): Khách hàng thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán;
(3a): Kết chuyển doanh thu thuần;
(3b): Kết chuyển giá vốn hàng bán;
(4): Thuế GTGT đầu vào (nếu có);
(5): Thuế GTGT đầu ra phải nộp (nếu có).
- Trường hợp bán buôn vận chuyển thẳng không tham gia thanh toán
Khi nhận được tiền hoa hồng được hưởng từ việc môi giới hàng cho nhà
cung cấp hoặc khách hàng, kế toán ghi:
Nợ TK 111,112: Tiền mặt, tiền gửi ngân hàng
Có TK 511: Doanh thu bán hàng
Có TK 3331: Thuế GTGT đầu ra
Nếu phát sinh chi phí môi giới bán hàng, kế toán ghi:
Nợ TK 642 : Chi phí quản lý doanh nghiệp
Nợ TK 1331 : Thuế GTGT đầu vào được khấu trừ
Có TK 111,112 : Tiền mặt, tiền gửi ngân hàng
TK156 TK632 TK 911 TK 511
TK111,112,131
(1)
(3b)
(3a)
(2)
(5)
TK3331
(4)
TK133
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
20
+ Kế toán bán hàng theo phương pháp kiểm kê định kỳ
Sơ đồ 1.5
: Trình tự hạch toán bán buôn hàng hoá
(1): Định kỳ kết chuyển giá thành thực tế hàng tồn kho, hàng hoá gửi bán
chưa được tiêu thụ;
(2a): Phản ánh doanh thu bán hàng thu được trong kỳ;
(2b): Trị giá vốn hàng tiêu thụ trong kỳ;
(3a): Kết chuyển doanh thu bán hàng;
(3b): Kết chuyển trị giá vốn hàng bán;
(4): Ghi nhận giá vốn hàng hoá tồn cuối kỳ;
(5): Thuế GTGT đầu ra phải nộp (nếu có).
TK156,157 TK611 TK632 TK911 TK 511 TK111,112,131
(4)
(1)
(2b)
(3b)
(3a)
(2a)
TK3331
(5)
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
21
Kế toán nghiệp vụ bán lẻ
+ Doanh nghiệp hạch toán theo phương pháp kê khai thường xuyên
Sơ đồ 1.6
: Trình tự kế toán theo phương thức bán lẻ
(1): Giá hàng đã bán;
(2): Khách hàng thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán;
(3a): Kết chuyển doanh thu thuần;
(3b): Kết chuyển giá vốn hàng bán;
(4): Thuế GTGT đầu ra phải nộp (nếu có);
TK3331
TK156 TK632 TK 911 TK 511 TK111,112,131
(1)
(2)
(3a)
(3b)
(4)
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
22
Sơ đồ 1.7 : Trình tự kế toán theo phương thức trả góp
TK515
TK3387
TK3331
TK131
TK156 TK632 TK911 TK 511 TK111,112
TK111,112,131
Trị giá
xuất kho
của hàng
bán
Kết
chuyển
giá vốn
Kết
chuyển
doanh thu
Số tiền thu lần đầu
Số tiền
còn
phải
thu
Số
tiền
thu
từng
kỳ
Thuế GTGT
đầu ra
Từng kỳ kết chuyển doanh
thu theo cam kết trả chậm
Lãi do trả chậm
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
23
+ Doanh nghiệp hạch toán theo phương pháp kiểm kê định kỳ
Sơ đồ 1.8
: Trình tự hạch toán theo phương thức bán lẻ
(
1): Định kỳ kết chuyển giá thành thực tế hàng tồn kho, hàng hoá gửi bán
chưa được tiêu thụ ;
(2a): Phản ánh doanh thu bán hàng thu được trong kỳ;
(2b): Trị giá vốn hàng tiêu thụ trong kỳ;
(3a): Kết chuyển doanh thu bán hàng;
(3b): Kết chuyển trị giá vốn hàng bán;
(4): Ghi nhận giá vốn hàng hoá tồn cuối kỳ;
(5): Thuế GTGT đầu ra phải nộp (nếu có);
(1)
(2b)
(3b)
(3a)
(2a)
(5)
TK3331
(4)
TK 156 TK 611 TK 632 TK 911 TK 511 TK111,112,131
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
24
Kế toán bán hàng đại lý:
Sơ đồ 1.9: Trình tự kế toán bán hàng giao đại lý
(1): Xuất hàng giao đại lý;
(2a): Đại lý thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán;
(2b): Trị giá vốn hàng xuất bán;
(3a): Kết chuyển doanh thu bán hàng;
(3b): Kết chuyển giá vốn hàng bán;
(4): Hoa hồng cho đại lý;
(5): Thuế GTGT đầu ra phải nộp (nếu có);
Kế toán nhận hàng giao đại lý:
Khi nhận hàng kế toán không ghi sổ tổng hợp mà ghi bút toán đơn như
sau:
Nợ TK 003: Hàng hoá nhận bán hộ, nhận ký gửi
Khi bán hàng thu tiền kế toán ghi:
Nợ TK 111,112
Có TK 331
Cuối kỳ phản ánh doanh thu hoa hồng được hưởng về bán hàng đại lý:
Nợ TK 331
(2b)
(3b)
(1)
(1)
(3a
)
(5)
(2a)
(4)
TK156 TK157 TK632 TK911 TK 511 TK111,112,131 TK641
TK3331
Trường Đại Học Thành Tây Khóa luận tốt nghiệp
SV: Nguyễn Thị Huế
25
Có TK 511: Hoa hồng được hưởng
Khi trả tiền cho đơn vị chủ hàng, kế toán ghi:
Nợ TK 331
Có TK 111, 112
Đồng thời ghi đơn vào bên Có TK 003
Đối với doanh nghiệp tính thuế theo phương pháp trực tiếp
Các nghiệp vụ phát sinh được phản ánh tương tự như phương pháp tính
thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ nhưng TK 511 phản ánh doanh thu
bán hàng là tổng giá thanh toán bao gồm cả thuế GTGT .
Khi phát sinh nghiệp vụ bán hàng kế toán ghi :
Nợ TK 111, 112 (Nếu khách hàng trả tiền ngay)
Nợ TK 131 (Nếu khách hàng chấp nhận thanh toán)
Có TK 511 (Doanh thu bán hàng bao gồm thuế GTGT)
Cuối kỳ kế toán tính toán và phản ánh số thuế GTGT đầu ra phải nộp:
Nợ TK 511: Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
Có TK 3331: Thuế GTGT phải nộp
1.2.2.2 Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu
Hiện nay các doanh nghiệp cần tạo ra các chế độ ưu đãi trong quá trình
tiêu thụ để thúc đẩy quá trình bán hàng và nhanh chóng thu hồi vốn. Đối với
khách hàng mua với số lượng lớn cần có các chính sách ưu đãi riêng: giảm
giá, khuyến mại, nếu hàng hoá kém phẩm chất thì khách hàng có thể không
chấp nhận thanh toán hoặc yêu cầu giảm giá. Tất cả các khoản trên sẽ được
phản ánh vào giảm trừ doanh thu bán hàng trong doanh nghiệp.
Nội dung kế toán các khoản giảm trừ doanh thu
Các khoản giảm trừ doanh thu như: chiết khấu thương mại, giảm giá
hàng bán, hàng bán bị trả lại, thuế GTGT nộp theo phương thức trực tiếp và
