1
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 3
I. NỘI DUNG TÌNH HUỐNG 5
1.1. Hoàn cảnh xuất hiện tình huống 5
1.2. Mô tả tình huống 6
II. PHÂN TÍCH TÌNH HUỐNG 9
2.1. Mục tiêu phân tích tình huống 9
2.2. Cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý 9
2.3. Phân tích diễn biến và nguyên nhân xảy ra tình huống 10
III. XỬ LÝ TÌNH HUỐNG 13
IV. KIẾN NGHỊ 17
4.1. Đối với Bộ Tài chính 17
4.2. Đối với Uỷ ban nhân dân tỉnh Tây Ninh 18
4.3. Đối với Bộ Công thương 18
V. KẾT LUẬN 18
TÀI LIỆU THAM KHẢO 20
2
MỞ ĐẦU
Sau gần 30 năm “Đổi mới”, nền kinh tế Việt Nam đã đạt được nhiều
thành tựu hết sức to lớn, trong đó không thể không đề cập đến sự đóng góp
quan trọng của kinh tế cửa khẩu - một nhân tố quan trọng trong không gian
kinh tế mở của nước ta thời hội nhập.
Ở Việt Nam, kinh tế cửa khẩu là một hoạt động đã có từ lâu, được hình
thành trong quá khứ với các nước lân bang, nhưng quy mô và tầm ảnh hưởng to
lớn của nó chỉ mới thể hiện rõ nét nhất kể từ khi nước ta hội nhập kinh tế khu
vực và thế giới. Một điều dễ thấy là muốn phát triển kinh tế, khơi dậy các tiềm
năng như nhân lực, vị trí địa lí, tài nguyên, thông tin,… phong phú của các tỉnh
biên giới, thu hút các nguồn lực như vốn, kĩ thuật công nghệ, kinh nghiệm quản
trị,… trong và ngoài nước, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân vùng
biên giới, rút ngắn khoảng cách phát triển của các vùng miền trong nước thì

con đường hiệu quả và cần làm là đẩy mạnh giao lưu cửa khẩu ở cả ba miền có
chung đường biên giới trên đất liền với Việt Nam.
Phát triển các Khu kinh tế, kể cả các Khu kinh tế cửa khẩu có ý nghĩa vô
cùng to lớn đối với quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước. Chủ
trương “quy hoạch các vùng, trước hết là các địa bàn trọng điểm, các khu chế
xuất, khu kinh tế đặc biệt, khu công nghiệp tập trung” đã được đề ra trong Nghị
quyết hội nghị đại biểu giữa nhiệm kỳ của Ban chấp hành Trung ương khoá VII
năm 1994. Thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước, các khu kinh tế, bao
gồm cả Khu kinh tế cửa khẩu, Khu kinh tế mở dần dần được hình thành và hoạt
động theo các văn bản quy phạm pháp luật là Nghị định của Chính phủ và
Quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Đối với các Khu kinh tế cửa khẩu biên
giới, về cơ sở pháp lý có thể chia thành hai giai đoạn:
Giai đoạn từ năm 1996-2000 là giai đoạn thí điểm thành lập một số Khu
kinh tế cửa khẩu biên giới. Móng Cái (tỉnh Quảng Ninh) là Khu kinh tế cửa
khẩu đầu tiên được Thủ tướng Chính phủ ra quyết định thành lập và thực hiện
3
cơ chế ưu đãi theo Quyết định số 675/TTg ngày 18/9/1996 về việc áp dụng thí
điểm một số chính sách tại Khu vực cửa khẩu Móng Cái. Tiếp theo đó là Khu
kinh tế cửa khẩu tại tỉnh Lạng Sơn, Kiên Giang, Kon Tum, Hà Tĩnh, Tây Ninh,
… Trong giai đoạn này, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành các cơ chế chính
sách riêng cho từng Khu kinh tế cửa khẩu.
Giai đoạn từ năm 2001 đến nay: để tạo cơ sở pháp lý đồng bộ và thực
hiện thống nhất trong toàn quốc, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định
số 53/2001/QĐ-TTg ngày 19/4/2001 và số 273/2005/QĐ-TTg ngày 31/10/2005
về chính sách đối với Khu kinh tế cửa khẩu biên giới và Chính phủ đã ban hành
Nghị định số 29/2008/NĐ-CP ngày 14/3/2008 quy định về Khu công nghiệp,
Khu chế xuất và Khu kinh tế.
Thủ tướng Chính phủ cũng cho phép một số Khu kinh tế cửa khẩu biên
giới được thực hiện các cơ chế ưu đãi đặc biệt để thúc đẩy phát triển, đó là Khu
kinh tế cửa khẩu Mộc Bài (tháng 9/2004), Khu kinh tế - thương mại đặc biệt

Lao Bảo (tháng 1/2005), Khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Bờ Y (tháng 9/2005),
Khu kinh tế cửa khẩu An Giang (tháng 5/2007), Khu kinh tế cửa khẩu Cầu Treo
(tháng 10/2007) và Khu kinh tế cửa khẩu Lào Cai (tháng 3/2008).
Những thành quả đạt được của các Khu kinh tế cửa khẩu trong thời gian
vừa qua là biểu hiện thành công của chủ trương đúng đắn trong chiến lược phát
triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng của Đảng và Nhà nước, khẳng định
sức bật kinh tế ở các địa phương vùng biên. Tuy nhiên bên cạnh đó, việc quản
lý hành chính tại các Khu kinh tế cửa khẩu cũng gặp nhiều khó khăn và còn tồn
tại nhiều bất cập, làm xuất hiện những hành vi vi phạm pháp luật, hạn chế tính
hiệu quả trong hoạt động của các Khu kinh tế cửa khẩu. Trong bài tập này, tôi
muốn đề cập tới một tình huống cụ thể về một hành vi vi phạm pháp luật tại
Khu kinh tế cửa khẩu cơ sở thời gian vừa qua có liên quan đến trách nhiệm
quản lý của cơ quan quản lý hành chính nhà nước, đó là vấn đề lợi dụng chính
sách để buôn lậu và gian lận thương mại tại Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài.
4
I. NỘI DUNG TÌNH HUỐNG
1.1. Hoàn cảnh xuất hiện tình huống
Để chuẩn bị tốt cho quá trình hội nhập kinh tế khu vực và thế giới trên cơ
sở tạo ra các điều kiện thuận lợi phù hợp với yêu cầu thu hút đầu tư, phát triển
kinh tế xã hội tỉnh Tây Ninh, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số
210/QĐ-TTg ngày 27/10/1998 thành lập Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài. Khu
kinh tế cửa khẩu Mộc Bài có tổng diện tích tự nhiên 21.283 ha bao gồm các xã
Long Thuận, Tiên Thuận, Lợi Thuận, An Thạnh thuộc huyện Bến Cầu và các
xã Phước Lưu, Bình Thạnh, Phước Chỉ thuộc huyện Trảng Bàng tỉnh Tây Ninh;
có 03 cửa khẩu gồm: cửa khẩu quốc tế Mộc Bài và hai cửa khẩu phụ Phước Chỉ
và Long Thuận. Cửa khẩu Mộc Bài là cửa khẩu quốc tế đường bộ lớn nhất phía
Nam trên tuyến biên giới đất liền Việt Nam- Campuchia; nơi đây không chỉ là
cửa ngõ của tỉnh Tây Ninh trong việc phát triển giao lưu thương mại với
Campuchia mà còn giữ vai trò quan trọng trong xây dựng, phát triển kinh tế
hướng ngoại, trở thành trung tâm giao dịch thương mại quốc tế, thực hiện

chương trình hợp tác tiểu vùng trong chiến lược phát triển kinh tế ở Nam Việt
Nam. So với các cửa khẩu khác trên tuyến biên giới Việt Nam - Campuchia,
cửa khẩu Mộc Bài có lợi thế đặc biệt cả về kinh tế, du lịch, an ninh quốc phòng
vì nằm trên đường xuyên Á (con đường bắt đầu từ Myanmar, qua Thái Lan,
Lào, Việt Nam, Campuchia và kết thúc ở Quảng Tây - Trung Quốc), theo con
đường này, Mộc Bài chỉ cách TP. Hồ Chí Minh - trung tâm kinh tế lớn nhất của
Việt Nam 70 km và Thủ đô PhnomPenh của Campuchia 170 km.
Chính sách ưu đãi phát triển Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài được cụ thể
hoá tại Quyết định số 144/2004/QĐ-TTg ngày 12/8/2004 và tiếp tục hoàn thiện
theo Quyết định số 140/2007/QĐ-TTg ngày 24/8/2007 của Thủ tướng Chính
phủ. Theo các Quyết định này, khách tham quan du lịch trong và ngoài nước khi
vào Khu thương mại công nghiệp (Khu phi thuế quan) được phép mua hàng hoá
mang về nội địa và được miễn thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng và thuế tiêu
thụ đặc biệt (nếu có) nếu tổng giá trị hàng hóa không vượt quá 500.000
5
đồng/người/ngày. Nếu tổng giá trị hàng hóa mua vượt mức quy định trên, thì phần
vượt mức phải chịu sự điều chỉnh đối với hàng hóa nhập khẩu thông thường khác.
Thời gian vừa qua, dư luận và các phương tiện thông tin đại chúng đều rất
quan tâm tới các vấn đề xung quanh việc thực hiện chính sách ưu đãi của nhà
nước kể trên. Trên thực tế, bằng nhiều mánh khoé, các đầu nậu đã lợi dụng
chính sách này để kiếm lợi bất chính.
Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, bình quân mỗi ngày có trên
3.000 người sử dụng giấy chứng minh thư nhân dân và hộ chiếu để vào Khu
thương mại công nghiệp Mộc Bài mua hàng, trong đó, khách du lịch mua sắm
thực sự chỉ khoảng 1/3, còn lại là các đối tượng mua gom hàng cho đầu nậu.
Tổng cục Hải quan nhận định, họ đã lợi dụng chính sách ưu đãi, nhiều doanh
nghiệp kinh doanh trong Khu thương mại công nghiệp Mộc Bài đã khai báo giá
thấp hơn thực tế rất nhiều khi nhập khẩu hàng hóa từ nước ngoài vào đây. Sau
đó, chính các doanh nghiệp này móc nối với đầu nậu thuê người mua gom hàng
hóa của mình mang về Thành phố Hồ Chí Minh tiêu thụ. Đồng thời, để hợp

thức hóa số hàng mà những người “đi chợ thuê” mang ra ngoài, nhiều doanh
nghiệp đã “cung cấp” hóa đơn khống cho các đầu nậu ở ngoài…
Đứng trước thực trạng trên, việc phân tích, đánh giá tình hình và đề xuất
những biện pháp khắc phục kịp thời hiện tượng buôn lậu và gian lận thương
mại tại Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài là một việc hết sức cấp bách.
1.2. Mô tả tình huống
Bằng nhiều mánh khoé, các đầu nậu đã lợi dụng chính sách ưu đãi mua
hàng miễn thuế đối với khách tham quan du lịch để kiếm lợi bất chính.
Ở Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài, các “trùm” mua gom hàng miễn thuế
như H, T, P được xem là “có đai, có đẳng”. Các “trùm” này vừa mua gom hàng
ngoài bến xe GC, vừa thuê một người Campuchia vào khu miễn thuế mua hàng,
rồi chuyển về tiêu thụ ở Thành phố Hồ Chí Minh. Riêng “trùm” N.T.M, đóng
chốt tại thị trấn Gò Dầu, điều khiển đàn em đánh hàng từ khu thương mại Hiệp
Thành về, rồi đưa đi tiêu thụ.
6
Theo tính toán của một cán bộ hải quan, bia Heineken (loại cao 550ml) có
giá bán miễn thuế 455.000 đồng/thùng, vừa ra khỏi khu miễn thuế, đã có thể
bán trao tay với giá 485.000 đồng/thùng và chuyển về các nhà hàng ở Thành
phố Hồ Chí Minh, có giá lên tới 890.000 đồng/thùng. Loại bia Heineken 24 lon
(330ml), từ 270.000 đồng/thùng, các “trùm” mua gom tại bến xe GC đã là
308.000 đồng/thùng… Thủ đoạn của các “trùm” là dùng giấy chứng minh thư
nhân dân của người khác hoặc giấy chứng minh thư nhân dân photocopy,
“đánh” khoảng 100 thùng bia/ngày, rồi mang về bán ở thị trấn Gò Dầu.
Tuy nhiên, sau nhiều cuộc họp bàn kéo dài giữa Ban quản lý Khu kinh tế
cửa khẩu Mộc Bài, Tổng cục Du lịch, Tổng cục Hải quan, tiêu chí “khách tham
quan, du lịch” ở Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài vẫn chưa được xác định rõ
ràng. Trên thực tế, trong nhiều năm qua, Ban quản lý Khu kinh tế cửa khẩu
Mộc Bài đã áp dụng tiêu chí: “Khách du lịch là người ở bên ngoài vào Khu
thương mại công nghiệp Mộc Bài để mua sắm kết hợp du lịch tham quan, trừ cán
bộ công nhân viên chức đến đây làm việc thường xuyên hoặc hành nghề để

nhận thu nhập…”. Lợi dụng quy định này, “trong vai” khách tham quan du
lịch, mỗi ngày có hàng ngàn lượt người thuê, mượn giấy chứng minh thư nhân
dân vào Khu thương mại công nghiệp Mộc Bài mua gom hàng miễn thuế cho đầu
nậu.
Người ta gọi đội quân này là những người “đi chợ thuê”. “Đội quân” này
ngoài việc đi chợ thuê còn kiêm “nghề kinh doanh” phiếu mua hàng miễn thuế.
Với khách du lịch, một người chỉ nhận được một phiếu mua hàng miễn thuế với
số tiền 500.000 đồng/ngày. Thế nhưng, mỗi người đi chợ thuê lại có đến hàng
chục phiếu như thế.
Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, bình quân mỗi ngày có trên
3.000 người sử dụng giấy chứng minh thư nhân dân và hộ chiếu để vào Khu
thương mại công nghiệp Mộc Bài mua hàng, trong đó, khách du lịch mua sắm
thực sự chỉ khoảng 1/3, còn lại là các đối tượng mua gom hàng cho đầu nậu. Cụ
thể, trong khoảng 2.000 đối tượng mua gom hàng miễn thuế, có khoảng 1.500
người là dân các tỉnh lân cận và Thành phố Hồ Chí Minh; dân các huyện Gò
7
Dầu, Bến Cầu, thị xã Tây Ninh có khoảng 500 người. Các mặt hàng được mua
gom gồm sữa hộp, hàng kim khí, điện máy, bia, rượu ngoại, phụ tùng xe gắn
máy, dầu ăn, thuốc lá điếu và bia…
Trong năm 2007, có hơn 2 triệu lượt khách trong nước và quốc tế đến
tham quan, mua sắm tại Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài. Doanh số bán ra của
các doanh nghiệp tại Khu Thương mại - công nghiệp Mộc Bài đạt 900 tỷ đồng
trong năm. Tính “sơ sơ”, mỗi năm Nhà nước bị mất hàng trăm tỷ đồng tiền thuế
do gian lận thương mại “hợp pháp”.
Tình trạng lực lượng gom hàng mượn giấy chứng minh thư nhân dân của
người khác để mua hàng diễn ra phổ biến. Lực lượng quản lý thị trường của
tỉnh trong tháng 11/2008 đã phát hiện 68 vụ vi phạm mua gom hàng hoá miễn
thuế trong Khu Thương mại - công nghiệp Mộc Bài. Cũng trong năm 2008, lực
lượng hải quan đã thu giữ gần 1.000 giấy chứng minh thư nhân dân được mượn
để mua hàng; đồng thời, 6 doanh nghiệp bị tạm đình chỉ kinh doanh 30 ngày vì

bán hàng hoá không đúng đối tượng theo quy định; in vé mã vạch khống theo
số giấy chứng minh thư nhân dân photocopy; bán hàng và xuất hoá đơn khống,
đó là Công ty TNHH Thiên Quang, Công ty cổ phần Đầu tư Ruby đỏ, Công ty
TNHH Văn Châu, Công ty TNHH Toàn Phúc, Công ty TNHH Vĩnh Hưng và
Công ty cổ phần siêu thị Tiết Kiệm. Những kẻ thu gom hàng thường cố tình
chen lấn, tạo lộn xộn tại nơi kiểm tra, gây khó dễ cho việc kiểm tra của nhân
viên hải quan.
Bên cạnh đó, ngay cả khi hành vi gian lận bị phát hiện thì việc xử lý vẫn
chưa đủ mức độ răn đe. Với số lượng 1.000 chứng minh thư nhân dân bị thu giữ
trên, biện pháp xử lý cũng chỉ là phạt 100.000 đồng/người đối với chủ nhân của
những chứng minh thư nhân dân; đồng thời "khoá" không cho họ mua hàng
miễn thuế trong 3 tháng, còn những kẻ mua gom dùng chứng minh thư nhân
dân của người khác trên thì không hề bị xử lý.
8
II. PHÂN TÍCH TÌNH HUỐNG
2.1. Mục tiêu phân tích tình huống
Trước tình hình phức tạp như trên, mục tiêu đặt ra là phải kịp thời khắc
phục một cách cơ bản những hạn chế, yếu kém trong công tác quản lý nhà
nước, ngăn chặn và đẩy lùi những hành vi buôn lậu và gian lận thương mại.
Bên cạnh đó, vẫn phải đảm bảo được những điều kiện thuận lợi để khuyến
khích phát triển thương mại tại Khu kinh tế cửa khẩu, thu hút đầu tư và khách
tham quan du lịch, qua đó phát triển được kinh tế - xã hội khu kinh tế cửa khẩu.
Trên cơ sở đó, đề xuất một số giải pháp cụ thể để xử lý dứt điểm tình
huống như báo đã nêu, đáp ứng yêu cầu quản lý Nhà nước.
2.2. Cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý
Phát triển khu kinh tế cửa khẩu là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà
nước, gắn liền với việc xây dựng và phát triển mối quan hệ chính trị hữu nghị,
ổn định, bền vững giữa nước ta với các nước láng giềng; qua đó tăng cường hợp
tác quốc tế, thu hút đầu tư trong và ngoài nước qua các khu kinh tế cửa khẩu.
Theo Quyết định số 52/2008/QĐ-TTg ngày 25/4/2008 của Thủ tướng Chính phủ

về phê duyệt Đề án “Quy hoạch phát triển các khu kinh tế cửa khẩu của Việt
Nam đến năm 2020” thì phát triển kinh tế cửa khẩu và khu kinh tế cửa khẩu
trong chiến lược và kế hoạch dài hạn, theo thứ tự ưu tiên trong từng giai đoạn,
phù hợp với điều kiện cụ thể và phù hợp với định hướng phát triển của quốc
gia; Kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế cửa khẩu với phát triển nguồn
nhân lực, đồng bộ với quy hoạch nguồn nhân lực, quy hoạch các công trình hạ
tầng xã hội (trường học, cơ sở y tế, văn hoá, thể thao, khu dân cư ); Phát triển
kinh tế cửa khẩu và khu kinh tế cửa khẩu phải chú ý tới yêu cầu bảo vệ môi
trường và yêu cầu an ninh, quốc phòng.
Theo đó, mục tiêu phát triển chủ yếu của Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài
là nhằm xây dựng và phát triển Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài trở thành vùng
động lực của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và là một đô thị cửa khẩu, một
9
trung tâm liên kết trên hành lang kinh tế Đông Tây tạo động lực cho quá trình
phát triển của vùng Đông Nam Bộ. Phát huy lợi thế về vị trí địa lý, điều kiện tự
nhiên, nhân lực để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Tây Ninh, góp phần
tạo ra động lực mới chuyển đổi cơ cấu kinh tế của Tây Ninh trong thời kỳ mới,
tạo ra khu vực thực hiện chương trình hợp tác tiểu vùng, phát triển kinh tế hư-
ớng ngoại, trở thành trung tâm giao dịch thương mại quốc tế, phát triển sản xuất
công nghiệp kết hợp với du lịch sinh thái. Thực hiện công nghiệp hóa - hiện đại
hóa nông thôn, đặc biệt khu vực biên giới và hạn chế tác động tiêu cực đến môi
trường xã hội, môi trường sinh thái, văn hoá, xã hội, trật tự an ninh quốc phòng
trên cơ sở tạo được nhiều việc làm, thúc đẩy đào tạo, nâng cao dân trí và chất
lượng nguồn nhân lực, thu hẹp khoảng cách phát triển giữa khu vực này với các
vùng khác trong cả nước.
Bên cạnh đó, Nghị quyết số 30/2008/NQ-CP ngày 11/12/2008 của Chính
phủ về những giải pháp cấp bách nhằm ngăn chặn suy giảm kinh tế, duy trì tăng
trưởng kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội yêu cầu phải có biện pháp hiệu quả
chống buôn lậu, gian lận thương mại, trốn lậu thuế.
Cơ sở pháp lý chủ yếu để giải quyết tình huống này là:

- Nghị định số 29/2008/NĐ-CP ngày 14/3/2008 quy định về khu công
nghiệp, khu chế xuất và khu kinh tế;
- Quyết định số 140/2007/QĐ-TTg ngày 24/8/2007 của Thủ tướng Chính
phủ về việc ban hành Quy chế hoạt động của Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài;
- Thông tư số 08/2005/TT-BTC ngày 26/01/2005 và Thông tư số
92/2005/TT-BTC ngày 20/10/2005 của Bộ Tài chính hướng dẫn chế độ tài chính
áp dụng đối với Khu Thương mại - công nghiệp thuộc Khu kinh tế cửa khẩu
Mộc Bài tỉnh Tây Ninh.
2.3. Phân tích diễn biến và nguyên nhân xảy ra tình huống
Tình hình buôn lậu và gian lận thương mại tại Khu kinh tế cửa khẩu Mộc
Bài được thực hiện chủ yếu thông qua thủ đoạn mua gom hàng miễn thuế theo
định lượng của khách tham quan du lịch bằng cách mượn, thuê chứng minh thư,
10
sau đó vận chuyển về tiêu thụ trong nội địa. Bên cạnh đó, công tác quản lý của
các ngành chức năng, cũng như hệ thống thông tin quản lý khách mua hàng của
các cửa hàng miễn thuế cũng còn nhiều bất cập. Đây cũng là một trong những
nguyên nhân tạo thuận lợi cho hoạt động gian lận thương mại phát triển.
a/ Về cơ chế chính sách
Chủ trương cho phép khách tham quan du lịch là một trong những biện
pháp ưu đãi của Chính phủ để thúc đẩy hoạt động thương mại khu kinh tế cửa
khẩu. Đây cũng là một biện pháp để khuyến khích các doanh nghiệp quan tâm
đầu tư xây dựng hệ thống các gian hàng, siêu thị, cửa hàng miễn thuế. Chính
sách này được quy định tại Quyết định số 144/2004/QĐ-TTg ngày 12/8/2004 và
tiếp tục hoàn thiện theo Quyết định số 140/2007/QĐ-TTg ngày 24/8/2007 của
Thủ tướng Chính phủ. Để thực hiện chính sách này, Bộ Tài chính đã có Thông
tư số 08/2005/TT-BTC ngày 26/01/2005 và Thông tư số 92/2005/TT-BTC ngày
20/10/2005 hướng dẫn chế độ tài chính áp dụng đối với Khu Thương mại -
công nghiệp thuộc Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài tỉnh Tây Ninh, theo đó:
khách du lịch trong và ngoài nước khi vào Khu thương mại công nghiệp Mộc
Bài được phép mua các loại hàng hoá mang về nội địa và được miễn thuế nhập

khẩu, thuế giá trị gia tăng và thuế tiêu thụ đặc biệt (nếu có) nếu tổng giá trị
hàng hoá không vượt quá 500.000 đồng/người/ngày. Trường hợp tổng trị giá
hàng hoá mua vượt mức quy định trên đây, thì phần vượt mức phải chịu sự điều
chỉnh của pháp luật hiện hành đối với hàng hoá nhập khẩu thông thường khác.
Khách du lịch có mua hàng hoá tại Khu Thương mại - công nghiệp Mộc Bài đem
vào nội địa phải làm thủ tục kê khai hải quan tại Trạm kiểm soát hải quan cửa
khẩu Mộc Bài hoặc các Trạm kiểm soát hải quan trong Khu Thương mại - công
nghiệp Mộc Bài. Bên cạnh đó, để được hưởng chính sách ưu đãi này, Thông tư
cũng giao trách nhiệm cho Ban quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài trao đổi
với Uỷ ban nhân dân tỉnh Tây Ninh để hướng dẫn cụ thể các tiêu chuẩn, xác
định đối tượng qua lại Khu thương mại công nghiệp là khách du lịch.
Theo hướng dẫn của Ban quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài thì
khách du lịch nước ngoài là người nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước
11
ngoài vào Việt Nam du lịch; công dân Việt Nam, người nước ngoài thường trú
tại Việt Nam ra nước ngoài đi du lịch. Khách du lịch trong nước là công dân
Việt Nam, người nước ngoài thường trú tại Việt Nam vào Khu thương mại công
nghiệp Mộc Bài để đi du lịch hoặc kết hợp đi du lịch, tham quan, mua sắm.
Theo quy định của Luật Du lịch, khách du lịch là người đi du lịch hoặc
kết hợp đi du lịch, trừ trường hợp đi học, làm việc hoặc hành nghề để nhận thu
nhập ở nơi đến; gồm khách du lịch nội địa và khách du lịch quốc tế. Khách du
lịch nội địa là công dân Việt Nam, người nước ngoài thường trú tại Việt Nam đi
du lịch trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam; Khách du lịch quốc tế là người nước
ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài vào Việt Nam du lịch; công dân
Việt Nam, người nước ngoài thường trú tại Việt Nam ra nước ngoài du lịch.
Mặc dù việc hướng dẫn của Ban quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài
tương đối phù hợp với Luật Du lịch nhưng lại chưa được cụ thể hoá thêm để
phù hợp với tình hình thực tiễn tại địa phương, cụ thể:
Thứ nhất, cư dân sinh sống tại Khu kinh tế cửa khẩu cũng có thể được coi
là khách tham quan du lịch. Theo đó, phạm vi thụ hưởng chính sách là khá rộng

và khó kiểm soát.
Thứ hai, việc hướng dẫn không quy định cụ thể các điều kiện, tiêu chuẩn
thế nào là khách du lịch, tức là chỉ cần có chứng minh thư hoặc giấy liên quan
đều có thể mua được hàng miễn thuế. Trong khi đó, theo quy định thì trách
nhiệm của Ban quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài phải quy định cụ thể các
tiêu chuẩn để xác định thế nào là khách tham quan du lịch.
Thứ ba, chưa có quy định cụ thể về các mặt hàng được bán tại cửa hàng
miễn thuế phù hợp với đối tượng là khách tham quan du lịch. Nói một cách
khác, nhiều mặt hàng chưa phù hợp với tính chất tham quan du lịch theo quy
chế kinh doanh bán hàng miễn thuế
1
như phụ tùng kim khí điện máy, phụ tùng
xe gắn máy, sữa hộp.
1
Quyết định số 205/1998/QĐ-TTg ngày 19 tháng 10 năm 1998 và Quyết định số 206/2003/QĐ-TTg
ngày 07 tháng 10 năm 2003 của Thủ tướng Chính phủ được thay thế bằng Quyết định số 24/2009
ngày 17/02/2009 của Thủ tướng Chính phủ , có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 7 năm 2009.
12
b/ Về tổ chức thực hiện
Trên phương diện tổ chức thực hiện chính sách cũng có nhiều yếu kém.
Việc kết nối thông tin để quản lý khách mua hàng miễn thuế, mặt hàng và số
lượng hàng bán giữa doanh nghiệp kinh doanh hàng miễn thuế và cơ quan quản
lý nhà nước cũng gặp nhiều bất cập. Hiện tượng chứng minh thư quay vòng
chứng tỏ công tác quản lý kinh doanh cửa hàng miễn thuế còn nhiều bất cập,
đặc biệt là còn thiếu ý thức chấp hành pháp luật của các cửa hàng miễn thuế.
Công tác theo dõi quản lý không kịp thời phát hiện hiện tượng nhiều chứng
minh thư chủ yếu của cư dân biên giới, của một số nhóm đối tượng nhất định.
Đồng thời, việc kiểm tra kiểm soát hải quan và phòng chống buôn lậu cũng có
một số hạn chế.
Xét về mặt hàng bị lợi dùng, chủ yếu là những mặt hàng có giá trị và

được tiêu dùng hàng ngày như thuốc lá, rượu, bia, nồi cơm điện, quạt điện. Như
vậy, nếu như công tác theo dõi quản lý được chấp hành nghiêm túc thì dễ dàng
phát hiện ra một số chứng minh thư/đối tượng chủ yếu mua những mặt hàng
này. Do thiếu sơ kết, tổng kết đánh giá nên không có những kiến nghị kịp thời
để ngăn chặn những hiện tượng đó. Tồn tại trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân
như việc phối hợp chưa chặt chẽ giữa các lực lượng kiểm tra, kiểm soát trên địa
bàn; thiếu hàng rào cứng phân cách giữa khu phi thuế quan và các khu khác.
III. XỬ LÝ TÌNH HUỐNG
Trên cơ sở phân tích tình hình thực tế và đối chiếu với các văn bản quy
phạm pháp luật hiện hành, có thể đưa ra một số giải pháp cụ thể như sau:
Trước mắt, để tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý cho việc quản lý hoạt
động mua bán hàng miễn thuế đối với khách du lịch, nhằm tăng cường công tác
chống buôn lậu gian lận thương mại; để ngăn chặn phòng chống tình trạng lợi
dụng chính sách ưu đãi đối với khách du lịch để buôn lậu, trốn thuế, Ban quản
lý Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài tỉnh Tây Ninh cần phối hợp với các cơ quan
Nhà nước liên quan tại địa phương kiểm tra việc thực hiện các quy định về
quản lý hoạt động của Khu thương mại công nghiệp thuộc Khu kinh tế cửa
13
khẩu Mộc Bài; thực hiện trách nhiệm của Ban Quản lý đã được hướng dẫn tại
Thông tư số 08/2005/TT-BTC ngày 26/01/2005 và Thông tư số 92/2005/TT-
BTC ngày 20/10/2005 của Bộ Tài chính, theo đó ban hành Quy định về tiêu
chuẩn để xác định đối tượng vào Khu Thương mại - công nghiệp là khách du
lịch được hưởng chính sách miễn thuế.
Trường hợp Ban quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài chưa ban hành
Quy định về việc xác định đối tượng là khách du lịch qua lại Khu Thương mại -
công nghiệp thuộc Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài thì có thể tạm dừng việc thực
hiện chính sách ưu đãi thuế đối với khách du lịch tại Khu Thương mại - công
nghiệp thuộc Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài cho đến khi hoàn thành việc ban
hành quy định.
Bên cạnh đó, qua nắm bắt thực tiễn, nhiều đối tượng ngày nào cũng mua

hàng miễn thuế. Hiện tượng này phần nào chưa phù hợp với bản chất của hoạt
động tham quan du lịch. Xuất phát từ tình hình trên, cần nghiên cứu và sửa đổi
quy định về số lượt mua hàng miễn thuế tại Khu Thương mại - công nghiệp
Mộc Bài. Việc đặt ra quy định số lần mua hàng miễn thuế đối với khách du lịch
chủ yếu nhằm mục đích ngăn chặn một số đối tượng lợi dụng để ngày nào cũng
vào Khu Thương mại - công nghiệp mua hàng miễn thuế, song nếu đúng là
khách du lịch thì không phải ngày nào cũng vào Khu Thương mại - công
nghiệp. Đây là biện pháp mà một số nơi đã áp dụng có hiệu quả, tuy nhiên để
phù hợp với thực tế tỉnh Tây Ninh thì có thể đề nghị Uỷ ban nhân dân tỉnh chỉ
đạo Ban quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài phối hợp với các ngành chức
năng (như Hải quan, thuế, tài chính) để có quy định cụ thể phù hợp cho từng
thời gian, bảo đảm phát hiện ngăn chặn kịp thời các biểu hiện lợi dụng chính
sách để mua hàng miễn thuế đưa vào nội địa.
Đối với các trường hợp mua sắm hàng hoá bình thường có thể cho phép
thực hiện ngay quy định 1 tuần/lần. Đối với một số hàng hoá thuộc danh mục
nhạy cảm xác định rõ có việc lợi dụng chính sách để mua gom hàng, ngoài việc
khống chế theo định lượng như đã làm cần có quy định việc mua theo tháng, cá
biệt có trường hợp theo quý, theo năm. Danh mục các mặt hàng này do Uỷ ban
14
nhân dân tỉnh quy định theo đề nghị của Ban quản lý Khu kinh tế cửa khẩu
Mộc Bài và các ngành chức năng.
Do cơ sở pháp lý của chính sách này là Quyết định của Thủ tướng Chính
phủ nên để triển khai được thì cần có báo cáo Thủ tướng Chính phủ để các cơ
quan liên quan và Uỷ ban nhân dân tỉnh Tây Ninh có cơ sở hướng dẫn thực
hiện. Bên cạnh đó, quy định này cũng có thể gây phản ứng từ phía các doanh
nghiệp kinh doanh cửa hàng miễn thuế cũng như một số đối tượng lợi dụng
chính sách, do đó việc tuyên truyền, phổ biển và quán triệt đến các doanh
nghiệp, đặc biệt là cư dân sống tại địa bàn huyện Bến Cầu (địa bàn của Khu
kinh tế cửa khẩu) là hết sức quan trọng.
Trong việc tổ chức thực hiện chính sách ưu đãi, để tăng cường hơn nữa

công tác quản lý hoạt động mua bán hàng miễn thuế, cần có quy định kiểm soát
việc mua hàng miễn thuế của khách du lịch, ngăn chặn việc lợi dụng chính sách
quay vòng mua hàng nhiều lần; tăng cường trách nhiệm của các tổ chức, cá
nhân kinh doanh thương mại trong Khu Thương mại - công nghiệp trong việc
bán đúng đối tượng, trên hoá đơn bán hàng ghi rõ số chứng minh nhân dân
hoặc số hộ chiếu của khách hàng; vào sổ bán hàng tên, địa chỉ, số chứng minh
nhân dân hoặc hộ chiếu của khách hàng để lưu và xuất trình cho cơ quan hải
quan, cơ quan có trách nhiệm khi kiểm tra đột xuất hoặc định kỳ theo yêu cầu
quản lý. Hoàn thiện quy trình quản lý việc mua hàng miễn thuế của khách du
lịch bảo đảm thực hiện việc thu thuế đối với người mua hàng vượt mức quy
định.
Các lực lượng chức năng tại Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài phối hợp
Ban quản lý Khu kinh tế cửa khẩu tăng cường kiểm tra, giám sát các doanh
nghiệp bán hàng miễn thuế, khách mua hàng miễn thuế trong địa bàn Khu
Thương mại - công nghiệp bảo đảm bán hàng đúng đối tượng, đúng định mức
theo quy định của pháp luật hiện hành; riêng khách mua hàng là người nhập
cảnh bằng hộ chiếu chỉ được mua hàng tại cửa hàng kinh doanh miễn thuế theo
quy định tại Quy chế về cửa hàng kinh doanh miễn thuế của Thủ tướng Chính
phủ; thực hiện kiểm tra, đối chiếu hồ sơ thanh khoản; kiểm tra hàng tồn kho khi
15
cần thiết; xử lý vi phạm, truy thu thuế theo quy định của pháp luật. Đối với
hàng hoá nhập khẩu để đưa vào bán trong cửa hàng miễn thuế, để ngăn chặn
trường hợp hạ giá khai báo nhập khẩu hàng hoá sau đó đưa ra với số lượng lớn
để hưởng chế độ miễn thuế, cơ quan Hải quan cần tăng cường công tác kiểm tra
thực tế hàng hoá trong quá trình thông quan, kiểm tra sau thông quan, đồng thời
với việc áp dụng cơ chế tham vấn giá, ấn định giá theo quy định kết hợp với
hoạt động điều tra chống buôn lậu.
Về lâu dài, để tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý cho việc thực hiện chính
sách ưu đãi phát triển khu kinh tế cửa khẩu, Bộ Tài chính cần ban hành Thông
tư mới thay thế Thông tư số 08/2005/TT-BTC ngày 26/01/2005 và Thông tư số

92/2005/TT-BTC ngày 20/10/2005, do cơ sở pháp lý để ban hành Thông tư đã
bị thay thế bởi Quyết định 140/2007/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.
Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cần yêu cầu Uỷ ban nhân dân tỉnh Tây Ninh
cũng như Uỷ ban nhân dân các tỉnh có Khu kinh tế cửa khẩu tiến hành đánh giá
cụ thể những mặt được và hạn chế của chính sách cho phép khách du lịch mua
hàng miễn thuế tại khu phi thuế quan. Trên cơ sở đó, có những phương án giải
quyết cơ bản tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại tại các khu kinh tế cửa
khẩu. Nếu tình hình buôn lậu diễn ra trầm trọng, công tác quản lý chưa đáp ứng
được thì có thể không tiếp tục thực hiện chính sách ưu đãi mua hàng miễn thuế.
Theo phương án này sẽ đảm bảo ngăn chặn được hoạt động buôn lậu và gian
lận thương mại nhưng sẽ có ảnh hưởng nhất định đến các doanh nghiệp đã đầu
tư xây dựng hệ thống cửa hàng miễn thuế, cũng như gián tiếp ảnh hưởng đến
người lao động tại các doanh nghiệp này do doanh số bị giảm.
Nếu tiếp tục thực hiện chính sách miễn thuế đối với khách du lịch nhưng
cần quy định rõ chỉ áp dụng đối với một số mặt hàng hoặc chỉ thực hiện miễn
thuế nhập khẩu và thuế giá trị gia tăng hàng nhập khẩu. Tức là khách du lịch
vẫn phải nộp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với một số mặt hàng như bia, thuốc lá,
rượu. Thực hiện theo phương án này thì ít tác động xấu đến doanh nghiệp và
người lao động hơn phương án dừng thực hiện chính sách ưu đãi. Tuy nhiên,
phương án này đòi hỏi các doanh nghiệp phải tăng cường đầu tư cho hệ thống
16
thông tin, theo dõi khách mua hàng và mặt hàng, cũng như tăng cường vai trò
giám sát kiểm tra của các lực lượng chức năng. Theo phương án này thì cũng
cần phải hoàn thiện thêm các chế tài xử phạt trong trường hợp vi phạm của cá
nhân, tổ chức mua hàng (đình chỉ việc mua hàng trong trường hợp cho thuê,
cho mượn chứng minh thư), các doanh nghiệp bán hàng miễn thuế (đình chỉ
kinh doanh có thời hạn, thu hồi giấy phép), cũng như các chế tài về xử lý cán
bộ công chức có liên quan trong việc buông lỏng quản lý.
Bên cạnh đó, để từng bước đưa việc quản lý đối với hàng hoá ra, vào Khu
Thương mại - công nghiệp Mộc Bài vào nề nếp, Uỷ ban nhân dân tỉnh Tây

Ninh cần chỉ đạo các ngành liên quan nghiên cứu các biện pháp hỗ trợ khác,
đặc biệt là việc tạo điều kiện cho người dân huyện Bến Cầu, Trảng Bàng, Gò
Dầu có việc làm, thu nhập ổn định để không bị lợi dụng, lôi kéo vào Khu
Thương mại - công nghiệp Mộc Bài mua hàng miễn thuế kiếm lời, ảnh hưởng
đến chính sách ưu đãi thu hút đầu tư phát triển Khu kinh tế cửa khẩu.
IV. KIẾN NGHỊ
Trên cơ sở tình hình thực tế tại địa phương, phân tích và đối chiếu với các
văn bản quy phạm pháp luật hiện hành, cân đối các phương án và biện pháp
giải quyết, cần tập trung khẩn trương triển khai các công việc sau:
4.1. Đối với Bộ Tài chính
Cần có công văn đề nghị Uỷ ban nhân dân tỉnh Tây Ninh chỉ đạo Ban
quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài ban hành quy định về tiêu chuẩn để xác
định đối tượng vào Khu Thương mại - công nghiệp Mộc Bài là khách du lịch.
Cần có báo cáo Thủ tướng Chính phủ về tình hình thực hiện chính sách
mua hàng miễn thuế đối với khách tham quan du lịch tại Khu kinh tế cửa khẩu
Mộc Bài, qua đó kiến nghị cho phép áp dụng thí điểm định mức mua hàng miễn
thuế theo tuần, tháng… thay vì theo ngày như hiện nay.
17
Có văn bản chỉ đạo Tổng cục Hải quan yêu cầu Cục Hải quan Tây Ninh
phối hợp với các lực lượng trên địa bàn để tăng cường công tác quản lý, giám
sát hoạt động mua bán hàng miễn thuế.
Cần có văn bản đề nghị Uỷ ban nhân dân các tỉnh có Khu kinh tế cửa
khẩu được phép bán hàng miễn thuế cho khách du lịch thực hiện việc đánh giá
tính hiệu quả của chính sách này để có cơ sở báo cáo Thủ tướng Chính phủ về
phạm vi, mặt hàng và sắc thuế cần ưu đãi, vừa đảm bảo phù hợp với trình độ
quản lý, vừa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.
4.2. Đối với Uỷ ban nhân dân tỉnh Tây Ninh
Cần chỉ đạo tốt công tác tuyên truyền, vận động quần chúng trong việc
nhận thức, và thực hiện tốt chủ trương của Nhà nước.
4.3. Đối với Bộ Công thương

Cần nghiên cứu tăng mức xử phạt vi phạm hành chính đối với những
hành vi gian lận thương mại trong việc thực hiện các quy định về mua bán hàng
miễn thuế.
V. KẾT LUẬN
Phát triển khu kinh tế cửa khẩu là một trong những giải pháp quan trọng
trong việc thực hiện chủ trương kết hợp kinh tế với quốc phòng, tạo điều kiện bảo
vệ chủ quyền quốc gia và an ninh biên giới, giải quyết có hiệu quả các vấn đề
xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, tăng cường mối
quan hệ hợp tác hữu nghị với các nước láng giềng. Để thực hiện được điều này,
Thủ tướng Chính phủ đã cho phép các Khu kinh tế cửa khẩu, bao gồm cả Mộc
Bài được thực hiện thể chế, cơ chế chính sách đổi mới, tạo môi trường đầu tư hấp
dẫn, đồng thời tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước; qua đó cũng góp
phần hạn chế buôn lậu, gian lận thương mại qua biên giới.
Tuy nhiên, hiện tượng lợi dụng chính sách để buôn lậu, gian lận thương mại
xảy ra ngay chính tại Khu kinh tế cửa khẩu vừa làm suy giảm tính cạnh tranh của
các sản phẩm trong nước, vừa làm thất thu cho ngân sách nhà nước, đồng thời cũng
18
làm giảm hiệu quả của chính sách ưu đãi. Việc hoàn thiện cơ sở pháp lý để hướng
dẫn chính sách là một biện pháp cơ bản, hết sức cần thiết và quan trọng. Bên cạnh
đó, việc tổ chức thực hiện chính sách ưu đãi thật tốt, đúng với mục đích, đường lối
chủ trương của Đảng và Nhà nước sẽ góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế, nâng cao
kỷ cương pháp luật của Nhà nước./.
19
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nghị định số 29/2008/NĐ-CP ngày 14/3/2008 của Chính phủ quy định về
khu công nghiệp, khu chế xuất và khu kinh tế
2. Quyết định số 140/2007/QĐ-TTg ngày 24/8/2007 của Thủ tướng Chính
phủ về việc ban hành Quy chế hoạt động của Khu kinh tế cửa khẩu Mộc
Bài
3. Thông tư số 08/2005/TT-BTC ngày 26/01/2005 và Thông tư số

92/2005/TT-BTC ngày 20/10/2005 của Bộ Tài chính hướng dẫn chế độ
tài chính áp dụng đối với Khu Thương mại - công nghiệp thuộc Khu kinh
tế cửa khẩu Mộc Bài tỉnh Tây Ninh.
4. Bách khoa toàn thư mở Wikipedia về Cửa khẩu Quốc tế Mộc Bài. Báo:
Lao động (số 283 ngày 06/12/2008); Thanh niên điện tử (ngày
06/12/2009) và Dân trí (Thứ Sáu, ngày 16/01/2009)
20