Sở GD& ĐT Hà Tĩnh

Kỳ thi chọn học sinh giỏi cấp tỉnh lớp 9
Năm học 2010-2011
Môn thi : ngữ văn
Thời gian làm bài: 150 phút, không kể thời gian giao đề

Câu 1. ( 4,0 điểm)
Nhận xét cách kết thúc Chuyện ngời con gái Nam Xơng của Nguyễn Dữ, có ý
kiến cho rằng: " Truyện kết thúc có hậu, thể hiện đợc ớc mong của con ngời về sự công
bằng trong cuộc đời", Song ý kiến khác lại khẳng định: " Tính bi kịch của truyện vẫn
tiềm ẩn ở ngay trong cái kết lung linh kì ảo".
Hãy trình bày suy nghĩ của em về hai ý kiến trên.
Câu2. ( 4,0 điểm)
Lỗi lầm và sự biết ơn.
Hai ngi bn cựng i qua sa mc. Trong chuyn i, gia hai ngi cú xy ra mt
cuc tranh lun, v mt ngi ni núng, khụng kim ch c mỡnh ó nng li mit th
ngi kia. Cm thy b xỳc phm, nhng anh khụng núi gỡ, ch vit lờn cỏt: Hụm nay
ngi bn tt nht ca tụi ó lm lm khỏc i nhng gỡ tụi ngh.
H i tip, tỡm thy mt c o, v quyt nh i bi. Ngi b mit th lỳc nóy bõy gi b sa
ly v lỳn dn xung, v ngi bn kia ó tỡm cỏch cu anh. Thoỏt khi vng ly, anh ly mt
ming kim loi khc lờn ỏ: Hụm nay ngi bn tt nht ca tụi ó cu sng tụi.
Ngi kia hi: Ti sao khi tụi xỳc phm anh, anh vit lờn cỏt, cũn bõy gi anh li khc lờn
ỏ?
Anh ta tr li: Nhng iu vit lờn cỏt s mau chúng xúa nhũa theo thi gian, nhng
khụng ai cú th xúa c nhng iu tt p ó c ghi tc trờn ỏ, trong lũng ngi.
Vậy mỗi chúng ta hãy học cách viết những nỗi đau buồn, thù hận lên cát và khắc ghi những
ân nghĩa lên đá"
( Dẫn theo ngữ văn 9, tập một, NXB giáo dục, 2009, tr 160)
Từ câu chuyện trên, em hãy viết một bài văn ngắn ( Khoảng 300 từ) bàn về sự tha thứ và
lòng biết ơn của con ngời trong cuộc sống.

Câu3 ( 12,0 điểm)
Sự khám phá và thể hiện vẻ đẹp tình cảm gia đình qua bài thơ Con cò ( Chế Lan
Viên), Bếp lửa ( Bằng Việt), Nói với con ( Y Phơng).
( Ngữ văn 9, NXB giáo dục, 2009)
Hết
Đề Chính Thức
HƯỚNG DẪN CHẤM HSG MÔN NGỮ VĂN 9 -NĂM HỌC 2011
(Hướng dẫn chấm có 03 trang)
1. Yêu cầu chung:
- Giám khảo cần nắm bắt được nội dung được thể hiện trong bài để đánh giá một
cách tổng quát năng lực của thí sinh: năng lực tái hiện, vận dụng, sáng tạo kiến
thức và khả năng tạo lập văn bản.
- Chủ động, vận dụng linh hoạt Hướng dẫn chấm, cân nhắc từng trường hợp cụ
thể để cho điểm: nếu thí sinh làm bài theo cách riêng nhưng đáp ứng được yêu
cầu cơ bản hoặc có những kiến giải một cách mới mẻ, thuyết phục, giám khảo
vẫn cho điểm tối đa.
- Khuyến khích những bài viết có cảm xúc và sáng tạo, tránh việc đếm ý cho
điểm.
2. Yêu cầu cụ thể
Câu 1 (4 điểm )
- Tóm lược về kết thúc tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương của
Nguyễn Dữ
- Trình bày suy nghĩ của người viết về hai ý kiến nhận xét trên:
+ Mỗi ý kiến trên là một góc nhìn về việc khám phá dụng ý của nhà văn
Nguyễn Dữ :
* Khi nói: Truyện kết thúc có hậu, thể hiện được ước mong của con người
về sự công bằng trong cuộc đời, bởi vì người nói đã thấy được giá trị nhân
đạo, nhân văn của tác phẩm: người tốt dù có gặp bao nhiêu oan khuất, cuối
cùng cũng sẽ được minh oan, được trả lại thanh danh và phẩm giá. Cách kết
đó mang dáng dấp một kết thúc có hậu của truyện cổ tích.

*Khi nhận xét: Tính bi kịch của truyện vẫn tiềm ẩn ở ngay trong cái kết lung
linh kì ảo, bởi ý kiến đó xuất phát từ việc nắm bắt giá trị hiện thực của tác phẩm:
tuy nhân vật Vũ Nương vẫn được miêu tả với kiếp sống ở chốn thuỷ cung và sự
trở về lung linh kì ảo để thể hiện ước mơ của con người về sự công bằng trong
cuộc đời, nhưng tính bi kịch cũng tiềm ẩn ngay từ cái kết này bởi sự trở về và
ước mơ hạnh phúc của Vũ Nương mang màu sắc ảo ảnh, hư vô, con người chỉ
biết tìm đến cho mình hạnh phúc ở một thế giới không hiện hữu.
+ Hai ý kiến trên tưởng chừng là mâu thuẫn, đối lập nhưng thực chất là bổ
sung, soi sáng trong việc khám phá dụng ý nghệ thuật của nhà văn Nguyễn Dữ,
nó được xem là hai mặt của một vấn đề.
- Mở rộng và nâng cao vấn đề :
+ Mỗi ý kiến trên đều xuất phát từ một góc nhìn, cách khám phá và tiếp cận ở
phần kết của tác phẩm
+ Lí giải cách kết thúc tác phẩm cần phải có cái nhìn toàn vẹn và những cơ sở
để phát hiện ra những dụng ý mà nhà văn Nguyễn Dữ gửi gắm qua phần kết. Vì
vậy, không nên tuyệt đối hoá một trong hai ý kiến trên mà cần phải thấy được sự
bổ sung, thống nhất, nhằm soi sáng hai mặt của một vấn đề.
+ Từ hai ý kiến trên, người đọc sẽ thấy được tài năng nghệ thuật của Nguyễn
Dữ trong việc “dồn nén tư tưởng và cảm xúc” ở một cái kết độc đáo.
+ Từ việc tìm hiểu những ý kiến bàn về dụng ý cách kết của một tác phẩm văn
học đã đặt ra trách nhiệm, vai trò cho độc giả trong quá trình tiếp cận, giải mã
văn bản văn học.
Câu 2 (4 điểm)
a) Yêu cầu về kỹ năng: biết cách làm bài văn nghị luận xã hội ; kết cấu chặt
chẽ, diễn đạt trôi chảy ; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.
b) Yêu cầu về kiến thức: trên cơ sở hiểu biết của bản thân về nội dung câu
chuyện Lỗi lầm và sự biết ơn, và từ câu chuyện đó gợi lên trong mình có những
suy nghĩ về sự tha thứ và lòng biết ơn của con người trong cuộc sống, có thể
triển khai theo nhiều cách, song bài viết cần làm rõ các nội dung sau:
1. Giới thiệu vấn đề cần nghị luận.

2. Khái quát chung và nắm bắt được ý nghĩa mà câu chuyện muốn đề cập.
3.Trình bày suy nghĩ của bản thân về sự tha thứ và lòng biết ơn của con
người trong cuộc sống mà được gợi lên từ câu chuyện :
- Giải thích về vấn đề cần bàn luận :
+ Thế nào là sự tha thứ và lòng biết ơn : tha thứ là việc bỏ qua, không trách
cứ, chấp nhặt, hay trừng phạt những sai trái, lỗi lầm của người khác ;lòng biết
ơn là sự thể hiện việc hiểu và nhớ công ơn của người khác đối với mình.
+ Vì sao trong cuộc sống con người cần có sự tha thứ và lòng biết ơn ?:
trong cuộc sống ai cũng có lúc gây ra những lỗi lầm, sai trái vì vậy cần phải
nhận được sự tha thứ, bao dung của mọi người. Bởi chính sự tha thứ giúp
cho người mắc lỗi có cơ hội được sửa chữa; giúp cho bản thân tìm thấy được
sự thanh thản và làm cho cuộc sống bớt đi sự căng thẳng, xung đột và thêm đi
sự hoà hợp, yêu thương, có nghĩa là phải biết viết những nỗi đau buồn, thù
hận lên cát …; phải biết khắc ghi những ân nghĩa vào lòng, phải biết ơn
những người đã đem đến cho mình những điều tốt đẹp, và biết khắc ghi
những ân nghĩa lên đá, như cách ứng xử giữa những con người trong câu
chuyện trên.
- Suy nghĩ của bản thân :
+ Sự tha thứ và lòng biết ơn là một trong phẩm chất cần thiết, cao đẹp để hình
thành nên một con người chân chính, bởi bên cạnh việc thu nhận kiến thức thì
việc tu dưỡng, rèn luyện cho bản thân những đức tính về sự tha thứ và lòng
biết ơn có một ý nghĩa rất lớn trên con đường hoàn thiện nhân cách của mỗi
con người
+ Sự tha thứ và lòng biết ơn không chỉ được thể hiện ở một cá nhân hay một
bộ phận mà những đức tính đó cần phải được gắn kết và tạo thành những
phẩm chất, đạo lí trong cuộc sống. Bởi đó chính là những nét đẹp truyền thống
của con người Việt Nam.
4. Bài học nhận thức và hành động :
- Cần phải biết sống có tấm lòng bao dung, vị tha; biết ghi ơn những con
người đã mang lại cho mình những điều tốt đẹp.

- Cần phải được thể hiện sự tha thứ và lòng biết ơn của mình trên cả nhận
thức và hành động cụ thể.
Câu 3 (12 điểm)
a) Yêu cầu về kĩ năng:
Biết làm bài nghị luận về một vấn đề văn học, kết hợp các thao tác lập luận
để tìm hiểu những khám phá và thể hiện của các nhà thơ qua vẻ đẹp hình tượng
văn học của ba thi phẩm; kết cấu chặt chẽ, bố cục rõ ràng, diễn đạt tốt; không
mắc lỗi chính tả, dùng từ và ngữ pháp.
b) Yêu cầu về kiến thức:
Trên cơ sở hiểu biết về giả, tác phẩm và vẻ đẹp tình cảm gia đình trong bài
thơ Con cò (Chế Lan Viên), Bếp lửa (Bằng Việt) và Nói với con (Y Phương),
học sinh có thể có nhiều cách làm bài khác nhau, song cần đáp ứng được nội
dung cơ bản sau:
1. Giới thiệu vấn đề cần nghị luận.
2. Giới thiệu chung vài nét về đề tài tình cảm gia đình và sự khám phá thể
hiện vẻ đẹp tình cảm gia đình trong các tác phẩm văn học: đó là tình cảm của
những thành viên, thế hệ trong gia đình (ông, bà, cha, mẹ, con, cháu, anh em
dành cho nhau); tình cảm của sự sinh thành, nuôi dưỡng, chở che, đùm bọc và
tấm lòng ứng xử của những con người trong gia đình với nhau; vẻ đẹp tình
cảm gia đình được các nhà văn, nhà thơ khám phá và thể hiện vừa có nét gần
gũi vừa khác biệt; tình cảm gia đình lại được hoà quyện với tình yêu quê
hương đất nước…
3. Phân tích sự khám phá và thể hiện vẻ đẹp tình cảm gia đình qua 3 bài thơ :
3.1. Sự khám phá và thể hiện vẻ đẹp tình cảm gia đình trong bài thơ Con cò
của Chế Lan Viên:
- Vẻ đẹp tình mẹ con
+ Khám phá về tình mẹ con : tình yêu mẹ dành cho con trong câu hát, lời ru,
nguồn sữa ngọt ngào- vẻ đẹp của “Đấng sinh thành” mà một đời gắn bó suốt
đời vì con : “Con dù lớn vẫn là con của mẹ. Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con”
và tình cảm đó được đứa con cảm nhận theo sự lớn khôn trong nhận thức …

+ Cách thể hiện trong tác phẩm: nhà thơ Chế Lan Viên đã tạo cho bài thơ
mang âm hưởng lời ru ngọt ngào, vận dụng chất liệu văn học dân gian một
cách sáng tạo, hình ảnh thơ mang tính biểu tượng, giọng suy ngẫm, triết lí…
3.2. Sự khám phá và thể hiện vẻ đẹp tình cảm gia đình trong bài thơ Bếp lửa
của Bằng Việt:
- Vẻ đẹp tình bà cháu
+ Khám phá về tình bà cháu : tình yêu bà dành cho cháu - tình cảm hết sức
bình dị và thiêng liêng, một cuộc đời vất vả, tần tảo, giàu đức hy sinh vì con
cháu, trải qua bao khó khăn nhưng ngọn lửa của tình yêu thương, niềm tin hy
vọng bà luôn nhen nhóm trong người cháu thân yêu; là vẻ đẹp của tình cảm
người cháu dành cho bà qua sự hồi tưởng được thể hiện trong thi phẩm…
+ Cách thể hiện trong tác phẩm : nhà thơ Bằng Việt đã kết hợp nhuần nhuyễn
giữa biểu cảm với miêu tả, tự sự và bình luận, sáng tạo hình ảnh, giọng điệu
phù hợp với cảm xúc hồi tưởng và suy ngẫm.
3.3. Sự khám phá và thể hiện vẻ đẹp tình cảm gia đình trong bài thơ Nói với
con của Y Phương :
- Vẻ đẹp tình cha con
+ Khám phá về tình cha con : tình yêu người cha dành cho con được thể hiện
qua lời dặn dò, nhắc nhở về nguồn cội sinh dưỡng, cho con thấy được sức
sống mạnh mẽ, bền bỉ và những truyền thống tốt đẹp của quê hương; Là tình
yêu của người người cha muốn thắp sáng ý chí, nghị lực và niềm tin cho con
mình trong cuộc sống…
+ Cách thể hiện trong tác phẩm : nhà thơ Y Phương đã lựa chọn hình thức
mượn lời, ngôn ngữ tự nhiên mộc mạc thể hiện cách nghĩ và diễn đạt của
người dân miền núi, dẫn dắt tự nhiên hợp lí…
4. So sánh, đánh giá, mở rộng và nâng cao vấn đề
4.1. So sánh
- Những nét giống nhau trong việc khám phá và thể hiện vẻ đẹp tình cảm gia
đình qua 3 tác phẩm : tình yêu thương của sự chăm sóc, ân cần dạy dỗ, tấm
lòng vị tha, đức hy sinh một đời vì cháu, con, một tình cảm mang tính phổ

quát; tình cảm ấy lại tìm tìm đến với một thể loại thơ trữ tình để phù hợp trong
việc bày tỏ cảm xúc, thể hiện chất suy tưởng, triết lí sâu sắc
- Những nét riêng trong việc khám phá và thể hiện vẻ đẹp tình cảm gia đình
qua 3 tác phẩm: hoàn cảnh, tình cảm, xuất phát từ mối quan hệ, tình cảm bà -
cháu, mẹ-con, cha-con , và nét riêng trong hình thức thể hiện
4.2. Đánh giá, mở rộng và nâng cao vấn đề:
- Tình cảm gia đình là một trong những thứ tình cảm thiêng liêng và quý giá
của mỗi con người, mỗi nhà thơ bằng sự khám phá và thể hiện của mình đã
đem đến cho văn học những tác phẩm giàu giá trị nhân bản, nhân văn sâu sắc,
có ý nghĩa giáo dục và lay thức tình cảm tốt đẹp của con người
- Vẻ đẹp của tình cảm gia đình trong ba tác phẩm như những nét vẽ góp phần
hoàn thiện bức chân dung gia đình của mỗi con người. Tình cảm ấy lại được
hoà quyện thống nhất, gắn bó chặt chẽ với tình yêu quê hương đất nước. Đây
cũng là một mạch nguồn tình cảm được lưu chuyển qua dòng chảy truyền
thống của thơ ca dân tộc nhưng luôn có những khám phá, phát hiện và cách
thể hiện theo những nét riêng, một đặc trưng quan trọng trong sáng tạo nghệ
thuật.