BÀI BÀI 4. TỔ CHỨC CÁC MỐI QUAN HỆ 4. TỔ CHỨC CÁC MỐI QUAN HỆ
KINH TẾ TRONG TMDVKINH TẾ TRONG TMDV
I.I. Bản chất và đặc trưng của mối quan hệ Bản chất và đặc trưng của mối quan hệ
kinh tế trong TMDVkinh tế trong TMDV
II.II. Hệ thống các mối quan hệ kinh tế trong Hệ thống các mối quan hệ kinh tế trong
TMDVTMDV
III.III.Quan hệ kinh tế trực tiếp và gián tiếpQuan hệ kinh tế trực tiếp và gián tiếp
IV.IV.Tổ chức các mối quan hệ kinh tế trong Tổ chức các mối quan hệ kinh tế trong
TMDVTMDV
V.V. Cơ sở pháp lý của các mối quan hệ kinh Cơ sở pháp lý của các mối quan hệ kinh
tế trong TMDVtế trong TMDV
I.Bản chất của các mối quan hệ kinh tế I.Bản chất của các mối quan hệ kinh tế
trong TMDVtrong TMDV
1.1. Cơ sCơ sở củở của via việệc c hìhình nh thàthành quan hnh quan hệ ệ kinh kinh
ttếế
gigiữữa a cácác DN c DN là là do: do:

Phân công lao đPhân công lao độộng ng xã xã hhộộii
đđịịnh ra snh ra sự ự ccầần n
thithiếết t phảphải trao đi trao đổổi i sảsản phn phẩẩm gim giữữa a cácác c
đơn đơn vị sảvị sản xun xuấất kinh doanh vt kinh doanh vớới nhaui nhau. .
Trao đTrao đổổi i sảsản phn phẩẩm m giả giả đđịịnh nh phảphải i có có
nhnhữững quan hng quan hệ ệ gigiữữa a cácác đơn c đơn vị ấvị ấy.y.

Sự khác nhau về sở hữu vốn, sở hữu TLSX Sự khác nhau về sở hữu vốn, sở hữu TLSX
dẫn dẫn
đến quan hệ giữa các DN mang tính đến quan hệ giữa các DN mang tính
độc lập tương đối.độc lập tương đối.
Quan hQuan hệ ệ kinh tkinh tế ế trong thương trong thương mạmạii
là là ttổổng ng
ththể ể nhnhữững mng mốối quan hi quan hệ ệ llẫẫn nhau vn nhau về ề kinh kinh

ttếế, , ttổ ổ chchứức c và và luluậật t phápháp p pháphát sinh git sinh giữữa a
cácác DN trong c DN trong quá trìquá trình mua nh mua bábán n hàhàng ng
hóhóaa, , dịdịch ch vụvụ. .
Theo Theo nghĩnghĩa ra rộộngng
, , quan hquan hệ ệ kinh tkinh tế ế trong trong
thương thương mạmại i
ththựực chc chấấtt
là là hhệ ệ ththốống ng cácác c
quan hquan hệ ệ llẫẫn nhau gin nhau giữữa a cácác DN vc DN về ề ssự ự vvậận n
đđộộng ng củcủa a hàhàng ng hóhóaa, , dịdịch ch vụ vụ trong nhtrong nhữững ng
điđiềều kiu kiệện kinh tn kinh tế ế xã xã hhộội nhi nhấất đt địịnh. nh.
22. .
Quan hQuan hệ ệ kinh tkinh tế ế trong thương trong thương mạmạii
có có nhnhữững ng
đđặặc trưng cơ c trưng cơ bảbảnn
sau:sau:
ThThứ ứ nhnhấấtt
: : CáCác mc mốối quan hi quan hệ ệ kinh tkinh tế ế gigiứứa a cácác doanh c doanh
nghinghiệệp p
mang mang títính chnh chấất t hàhàng ng hoá hoá titiềền tn tệệ
. . NóNói i cácách ch
khákhácc, , cácác quan hc quan hệ ệ kinh tkinh tế ế đđó ó trong thương trong thương mạmại đi đượược c
titiềền tn tệ hoáệ hoá
ThThứ ứ haihai
: : CáCác quan hc quan hệ ệ kinh tkinh tế ế vvề ề mua mua bábán nhn nhữững ng
hàhàng ng hóhóaa, , dịdịch ch vụ vụ quan quan trọtrọngng, , cơ cơ bảbản đn đượược thic thiếết t
llậập trên p trên
cơ scơ sở ở đđịịnh hnh hướướng kng kế hoạế hoạch ch củcủa a Nhà Nhà nnướước c
và cávà các chc chế ế đđộộ, , chíchính nh sásách hich hiệện n hàhànhnh


ThThứ ứ baba
: : TíTính nh phápháp p lý củlý của a cácác mc mốối quan hi quan hệ ệ kinh tkinh tế ế
trong thương trong thương mạmại đi đượược c
bảbảo đo đảảm bm bằằng hng hệ ệ ththốống ng
luluậật t phápháp p củcủa a Nhà Nhà nnướước.c.
ThThứ ứ tưtư
: : HHệ ệ ththốống ng cácác mc mốối quan hi quan hệ ệ kinh tkinh tế ế gigiữữa a cácác c
doanh nghidoanh nghiệệp p
bibiểểu hiu hiệện quan hn quan hệ ệ hhợợp p tátácc, , tôn tôn trọtrọng ng
llẫẫn nhau n nhau và cùvà cùng ng có có llợợi.i.
IIII. . HHệ ệ ththốống ng cácác mc mốối quan hi quan hệ ệ kinh tkinh tế ế
trong thương trong thương mạmạii

11.K/n.K/n
: : ToàToàn bn bộ cáộ các mc mốối quan hi quan hệ ệ kinh tkinh tế pháế phát t
sinh gisinh giữữa a cácác DN trong c DN trong quá trìquá trình mua nh mua bábán HHn HH, ,
DV DV tạtạo o thàthành mnh mộột ht hệ ệ ththốống ng cácác mc mốối quan hi quan hệ ệ
kinh tkinh tế ế trong ntrong nềền kinh tn kinh tế ế ququốốc dân.c dân.
CùCùng vng vớới si sự pháự phát trit triểển n củcủa na nềền n sảsản xun xuấất t xã xã hhộộii, ,
titiếến bn bộ ộ khoa khoa họhọc c kỸ kỸ thuthuậật t và và phân công lao phân công lao
đđộộng ng xã xã hhộộii, , cácác c hìhình thnh thứức quan hc quan hệ ệ kinh tkinh tế ế
trong thương trong thương mạmại đi đượược c hìhình nh thàthành nh và phávà phát t
tritriểển n ở ở nhinhiềều mu mứức đc độ kháộ khác nhau.c nhau.
Trên thTrên thựực tc tếế, , quan hquan hệ ệ kinh tkinh tế ế trong TM thtrong TM thườường ng
đđượược phân c phân loạloại theo i theo cácác tiêu thc tiêu thứức c khákhác nhau.c nhau.
2.Phân loại các mối QHKT trong TM2.Phân loại các mối QHKT trong TM
•• Theo Theo
đặc điểm hình thànhđặc điểm hình thành
: Định hướng trước và : Định hướng trước và
không định hướng trướckhông định hướng trước

•• Theo Theo
hệ thống quản lýhệ thống quản lý
: Kinh tế ngành; liên ngành; : Kinh tế ngành; liên ngành;
lãnh thổ; giữa các lãnh thổlãnh thổ; giữa các lãnh thổ
•• Theo Theo
khâu trung giankhâu trung gian
: Trực tiếp và gián tiếp: Trực tiếp và gián tiếp
•• Theo Theo
hình thức bán hànghình thức bán hàng
: Bán thẳng; qua kho trạm, : Bán thẳng; qua kho trạm,
cửa hàngcửa hàng
•• Theo Theo
độ bền vữngđộ bền vững
: Từng thương vụ; ngắn hạn; dài : Từng thương vụ; ngắn hạn; dài
hạnhạn
33. . Xu hXu hướướng ng cácác mc mốối quan hi quan hệ ệ kinh tkinh tếế
trong thương trong thương
mạmại i ngàngày y càcàng trng trở ở nên phnên phứức c tạtạp p là là do:do:
ThThứ ứ nhnhấấtt
, , quy mô SXKD quy mô SXKD ngàngày y càcàng lng lớớn n làlàm cho m cho quá trìquá trình nh
mua mua bábán HH n HH ngàngày y càcàng trng trở ở nên nên khó khó khăn khăn và và phphứức c tạtạp p
hơn. hơn.
ThThứ ứ haihai
, , mmở ở rrộộng danh ng danh mụmục c sảsản phn phẩẩm SXKDm SXKD, , ngàngày y càcàng ng
xuxuấất hit hiệện nhin nhiềều SP mu SP mớới trong ni trong nềền kinh tn kinh tếế. .
ThThứ ứ baba
, , gia tăng sgia tăng số ố llượượng ng cácác DN thuc DN thuộộc nhic nhiềều u thàthành nh
phphầần kinh tn kinh tế làế làm cho sm cho sự ự trao đtrao đổổi i sảsản phn phẩẩm mm mở ở rrộộng ng
hơn hơn và và sâu ssâu sắắc hơn. c hơn.
ThThứ ứ tưtư

, , ssự pháự phát trit triểển SXKD trên nhn SXKD trên nhữững ng vùvùng mng mớới i làlàm m
cho thay đcho thay đổổi sơ đi sơ đồ ghéồ ghép gip giữữa a cácác DN vc DN vốốn đn đã hìã hình nh
thàthành tnh từ ừ trtrướước đây.c đây.
ThThứ ứ nămnăm
, , CMH CMH sảsản xun xuấất t pháphát trit triểển. n.
Theo Theo cácác nhà chuyên môn mc nhà chuyên môn mốối quan hi quan hệ ệ kinh tkinh tế ế
tăng tăng
lênlên theo theo bìbình phương tăng nh phương tăng củcủa a sảsản xun xuấấtt

III. III. Quan Quan hệ hệ kinh kinh tế trực tiếp và tế trực tiếp và quan quan hệ hệ
kinh kinh tế gián tiếp tế gián tiếp trong trong ththươương mạing mại
11.K/n.K/n: : Quan Quan hệ hệ kinh kinh tế trực tiếptế trực tiếp là là quan quan hệ hệ mua mua bán bán
HHHH, , DVmà DVmà trong trong đđó các vấn ó các vấn đđề cề cơơ bản về bản về kinh kinh tế, tổ tế, tổ
chức và luật pháp chức và luật pháp đưđược ợc thoả thuận trực tiếpthoả thuận trực tiếp giữa giữa
ngngưười ời SX SX và ngvà ngưười ời TD. TD.
Trong Trong nền nền kinh kinh tế tế TT, TT, quan quan hệ hệ kinh kinh tế trực tiếp giữa các tế trực tiếp giữa các
DN DN bảo bảo đđảm ảm cho SX cho SX SP SP phù hợp với phù hợp với nhu nhu cầu cầu TT, TT, cho cho
phép thống nhất phép thống nhất đưđược những cố gắng của các ợc những cố gắng của các DN DN
trong trong việc giải quyết các vấn việc giải quyết các vấn đđề thuộc về tiến bộ ề thuộc về tiến bộ khoa khoa
học công nghệ, nâng học công nghệ, nâng cao cao chất lchất lưượng ợng SPSP, , giảm giá giảm giá
thànhthành, , nâng nâng cao cao khả nkhả năăng cạnh ng cạnh tranh tranh của của SP SP và bảo và bảo
đđảm quá trình ảm quá trình mua mua bán bán VT, VT, HH HH và tiêu thụ và tiêu thụ SP SP của của
các các DN DN tốt htốt hơơnn. .
. .
ưu điưu điểểmm
quan hquan hệ ệ kinh tkinh tế ế trtrựực tic tiếếpp đđốối vi vớới vii việệc nâng c nâng
cao hicao hiệệu u quả quả SXKD.SXKD.
ThThứ ứ nhnhấấtt
, , ngngườười SX i SX có có điđiềều kiu kiệện n để bảđể bảo đo đảảm cho m cho quá quá
trìtrình SX tinh SX tiếến n hàhành đnh đượược c nhịnhịp p nhànhàng ng và giảvà giảm thm thờời gian i gian

ngngừừng SX do thing SX do thiếếu VTHH hou VTHH hoặặc VTHH mua vc VTHH mua về ề chchậậm.m.
ThThứ ứ hai,hai,
nâng cao chnâng cao chấất lt lượượng HH mua ng HH mua bábánn, , cảcải tii tiếến công n công
nghnghệ ệ SX SX ở cáở các DN nhc DN nhờ có ờ có nguyên vnguyên vậật lit liệệuu, , thithiếết t bị và bị và
bábán n thàthành phnh phẩẩm vm vớới chi chấất lt lượượng cao.ng cao.
ThThứ ứ baba
, , hìhình nh thàthành hnh hợợp p lý lý llựực lc lượượng Dự trữ SX ng Dự trữ SX ở cáở các hc hộ ộ
tiêu tiêu dùdùngng, , giảgiảm đm đượược Dsx c Dsx và cảvà cải tii tiếến cơ cn cơ cấấu Dsx.u Dsx.
ThThứ ứ tưtư
,, giảgiảm đm đượược chi c chi phí phí lưu thông HH nhlưu thông HH nhờ giảờ giảm bm bớớt t
cácác khâu trung gian vc khâu trung gian về ề bbốốc xc xếếpp, , bảbảo o quảquản n , , ssử ử dung dung
hhợợp p lý lý phương tiên vphương tiên vậận n tảtảii, , bao bao bìbì
ThThứ ứ nămnăm
, , nâng cao chnâng cao chấất lt lượượng ng và giảvà giảm m giá thàgiá thành SP nh SP
nhnhờ ờ đđó mà ó mà nâng cao đnâng cao đượược sc sứức c cạcạnh tranh nh tranh củcủa DNa DN
ThThứ sáứ sáuu
, , thithiếết lt lậập p cácác mc mốối quan hi quan hệ ệ kinh tkinh tế ế trtrựực tic tiếếp p ổổn n
đđịịnh nh và và lâu lâu dàdài cho i cho phéphép p tạtạo đo đượược TT tiêu c TT tiêu thụ ổthụ ổn đn địịnh nh
cho cho cácác DN SXKDc DN SXKD

Điều kiệnĐiều kiện
áp dụng máp dụng mốối quan hi quan hệ ệ kinh tkinh tế ế trtrựực tic tiếếpp gigiữữa a
cácác DN hc DN hợợp p lýlý, , có có hihiệệu u quả quả
TrTrướước hc hếết đt đốối vi vớới nhi nhữững DNSX lng DNSX lớớn n và hàvà hàng ng loạloạtt, , có có nhu cnhu cầầu u
VTHH lVTHH lớớn n và ổvà ổn đn địịnh nh
Khi Khi cácác DN c DN có có quan hquan hệ ệ mmậật thit thiếết vt vớới nhau vi nhau về ề công nghcông nghệ ệ
SXSP cuSXSP cuốối i cùcùngng. . ĐĐó là ó là nhnhữững trng trườường hng hợợp trao đp trao đổổi i cácác SP c SP
hihiệệp p tátác gic giữữa a cácác DN c DN cùcùng tham gia ng tham gia vàvào SXSP cuo SXSP cuốối i cùcùng.ng.
Khi thiKhi thiếết t bịbị, , mámáy y mómóc nhc nhữững chi ting chi tiếếtt, , bbộ ộ phphậận n mámáyy, , vvậật lit liệệu u
SX theo đơn đSX theo đơn đặặt t hàhàng đng đặặc bic biệệtt, , ccầần n có có ssự thoả ự thoả thuthuậận trn trựực c

titiếếp vp về ề nhnhữững ng títính năng nh năng kỸ kỸ thuthuậật t củcủa a cácác SP gic SP giữữa nha nhữững ng
ngngườười SX.i SX.
Khi cung cKhi cung cấấp nguyên vp nguyên vậật lit liệệu u chíchính cho SX lnh cho SX lớớnn, , hàhàng ng loạloạt lt lớớn n
theo danh theo danh mụmục c ổổn đn địịnh nh và và vvớới si số ố llượượng đng đủ để ủ để ththựực hic hiệện n có có
hihiệệu u quả hìquả hình thnh thứức mua c mua bábán thn thẳẳngng. . ĐĐó là ó là nhnhữững trng trườường hng hợợp p
bábán kim n kim khí khí cho cho cácác DN chc DN chế tạế tạo o mámáyy, , chchế tạế tạo ô o ô tôtô; ; bábán gn gỗỗ, ,
cácác tông cho c tông cho cácác DN chc DN chế ế bibiếến đn đồ ồ ggỗỗ; ; bábán xi măng n xi măng và kívà kính nh
cho cho cácác công c công trìtrình XD lnh XD lớớn n và và than cho than cho cácác c nhà mánhà máy điy điệệnn, ,
luyluyệện kim.n kim.
2. Quan h kinh t giỏn tip2. Quan h kinh t giỏn tip ::ĐĐối với nhối với nhữững đơn vị TD có ng đơn vị TD có
nhu cầu ít và hay biến đnhu cầu ít và hay biến đng, quan hệ kinh tế qua các tổ ng, quan hệ kinh tế qua các tổ
chức KDTM lại tốt hơn. Mặc dù có nhchức KDTM lại tốt hơn. Mặc dù có nhữững nhợc điểm ng nhợc điểm
nhất định so với hnhất định so với hìình thức mua bán trực tiếp nh chi phí nh thức mua bán trực tiếp nh chi phí
bốc xếp, bảo quản HH hbốc xếp, bảo quản HH hìình thức mua bán qua tổ chức nh thức mua bán qua tổ chức
KDTM có nhKDTM có nhữững u điểm nhất định:ng u điểm nhất định:
Thứ nhấtThứ nhất, nó cho phép đơn vị TD mua bán với số lợng vừa , nó cho phép đơn vị TD mua bán với số lợng vừa
đủ cho tiêu dùng SX, vào bất kỳ thời điểm nào khi phát đủ cho tiêu dùng SX, vào bất kỳ thời điểm nào khi phát
sinh nhu cầu cho SX nhờ đó đơn vị TD sử dụng có hiệu sinh nhu cầu cho SX nhờ đó đơn vị TD sử dụng có hiệu
quả hơn đồng vốn của mquả hơn đồng vốn của mìình, giảm đợc các chi phí kho nh, giảm đợc các chi phí kho
tàng, bảo quản HH ở DN.tàng, bảo quản HH ở DN.
Thứ haiThứ hai, bảo đảm đồng bộ VTHH cho SXKD. , bảo đảm đồng bộ VTHH cho SXKD.
Thứ baThứ ba, cho phép thực hiện các hoạt động DVTM tốt hơn. , cho phép thực hiện các hoạt động DVTM tốt hơn.
IVIV. . TTổ ổ chchứức c cácác mc mốối quan hi quan hệ ệ kinh tkinh tế ế trong TMtrong TM
11 Đơn Đơn hàhàngng

LLậập đơn p đơn hàhàngng
là là mmộột trong nht trong nhữững công ving công việệc khc khởởi i
đđầầu u củcủa ta tổ ổ chchứức hc hợợp p lý cálý các mc mốối QHKTi QHKT. . Quá trìQuá trình nh
lên đơn lên đơn hàhàng đng đượược coi c coi là là viviệệc c xáxác đc địịnh nhu cnh nhu cầầu vu về ề
ttấất t cả cácả các quy c quy cácáchch, , chủchủng ng loạloại HHi HH, , DV cDV cầần thin thiếếtt, ,

ssố ố llượượng đng đặặt mua tt mua từừng quy ng quy cácáchch, , chủchủng ng loạloại i và và ththờời i
hạhạn nhn nhậận n hàhàngng
LLậập đơn p đơn hàhàngng
là là giai đgiai đoạoạn công n công tátác hc hếết st sứức quan c quan
trọtrọng trong ng trong quá trìquá trình KHH thương nh KHH thương mạmại i và và ttổ ổ chchứức c
cácác mc mốối QHKTi QHKT. . BBấất ct cứ ứ mmộột sai t sai sósót t nànào trong công o trong công
tátác lc lậập đơn p đơn hàhàng ng cũcũng ng có có ththể ể ddẫẫn n đếđến vin việệc đc đặặt mua t mua
nhnhữững HH ng HH mà hoạmà hoạt đt độộngTDngTD, , SX không cSX không cầần hon hoặặc c
không đkhông đúúng vng vớới yêu ci yêu cầầuu. . VVớới ti tầầm quan m quan trọtrọng đng đóó, ,
cácác DN cc DN cầần n phảphải i làlàm tm tốốt công t công tátác lc lậập đơn p đơn hàhàng.ng.
Muốn lập Muốn lập đơđơn hàng n hàng đưđược chính xácợc chính xác, , cần dựa vàocần dựa vào
nhiệm vụ nhiệm vụ SXSP SXSP theo theo mặt hàng cụ thể, mức tiêu mặt hàng cụ thể, mức tiêu
dùng dùng VT VT cụ thể, cụ thể, đđịnh mức ịnh mức DSX DSX , , llưượng ợng VT VT tồn tồn
kho kho thực tế và mức các thực tế và mức các SP SP dở dở dang v.vdang v.v PhPhươương ng
pháp chủ yếu pháp chủ yếu đưđược sử dụng ợc sử dụng đđể tính toán là phể tính toán là phươương ng
pháp trực tiếppháp trực tiếp
Nhiệm vụNhiệm vụ quan quan trọng trọng trong trong công tác lập công tác lập đơđơn hàng là n hàng là
chọn và chọn và đđặt ặt mua mua những loại những loại VTHH VTHH có hiệu quả có hiệu quả
kinh kinh tế tế caocao, , tức là những tức là những VTHH VTHH sử dụng sử dụng cho cho phép phép
giảm phế liệugiảm phế liệu, , phế phẩmphế phẩm, , tiết kiệm tiết kiệm lao lao đđộngộng, , giảm giảm
chi chi phí máy móc thiết bị, phí máy móc thiết bị, đđồng thời nâng ồng thời nâng cao cao khả khả
nnăăng cạnh của ng cạnh của SPSP, , bảo vệ bảo vệ đưđược môi trợc môi trưườngờng. . Tuy Tuy
nhiênnhiên, , đđể ể đđặt ặt mua mua đưđược những ợc những HH HH đđó, ngó, ngưười ời TD TD
phải có những khoản phải có những khoản chi chi trả thêm trả thêm ngoài ngoài giá giá muamua
Để đặt mua loại HH này người ta dùng công thức sau:
E=( H0. G + L0( 1+P/100)) - ( H1G (1 +K/100) + L1(1+p/100)).
Trong đó:
E - Hiệu quả kinh tế của việc sử dụng loại HH có kích thước
đặc biệt.
H0, H1- Mức tiêu dùng VTHH tương ứng với việc sử dụng

loại hàng có kích thước chuẩn và đặc biệt.
G - Giá vật tư hàng hóa.
K - Mức trả thêm do bán loại hàng có kích thước đặc biệt so
với giá bán %.
L0,L1- Tiền công lao động để SX đơn vị SP tương ứng từ loại
hàng có kích thước chuẩn và đặc biệt.
P- Tỷ lệ chi phí sử dụng đối với tiền công lao động( %).
Nếu kết quả: E > 0 thì đặt mua loại hàng có kích thước
đặc biệt là có hiệu quả hơn.
Sau khi Sau khi xáxác đc địịnh đnh đượược c loạloại VTi VT, , HH cHH cầần muan mua, , ccầần n phảphải i
xáxác đc địịnh lnh lượượng đng đặặt t hàhàng tng từừng quy ng quy cácách ch cụ cụ ththể ể theo theo
công thcông thứức sau đây:c sau đây:
Cm= N +Dck Cm= N +Dck (Ođk + C(Ođk + C0 0 X + Ph).X + Ph).
Trong đTrong đóó::
CmCm KhKhốối li lượượng HH đng HH đặặt mua trong t mua trong kỳkỳ
NN TTổổng nhu cng nhu cầầu vu về ề HH HH cụ cụ ththể ể trong trong kỳ kỳ KH .KH .
Dck Dck DDự ự trtrữ ữ HH cuối kỳ.HH cuối kỳ.
Ođk Ođk TTồồn kho đn kho đầầu u kỳ kỳ vvề ề HH.HH.
CoCo KhKhốối li lượượng VTHH đng VTHH đã ã đđặặt mua trt mua trướước c lúlúc lc lậập đơn p đơn
hàhàng mng mớới.i.
XX SSố hàố hàng xung xuấất t bábán trn trướước c lúlúc lc lậập đơn p đơn hàhàng mng mớới.i.
PhPh SSố hàố hàng đng đặặt mua chưa vt mua chưa về ề hhếết trt trướước c lúlúc lc lậập đơn p đơn
hàhàng mng mớới.i.
22. . TTổ ổ chchứức c cácác mc mốối quan hi quan hệ ệ kinh tkinh tếế
TTổ ổ chchứức c cácác mc mốối QHKT i QHKT là quá trìlà quá trình nh ghéghép mp mốối i
cácác DN vc DN vớới nhau trong mua i nhau trong mua bábán HH, DV. n HH, DV.
NhiNhiệệm m vụvụ
chủ chủ yyếếu u củcủa a quá trìquá trình nh ghéghép mp mốối i làlà::
PhPhốối hi hợợp p có có hihiệệu u quả cáquả các c loạloại phương tii phương tiệện n
trong vtrong vậận chuyn chuyểển HH n HH và và phân phphân phốối hi hợợp p lý lý

luluồồng ng hàhàng giưng giưã cáã các c loạloại phương tii phương tiệện đn đóó
BảBảo đo đảảm tm tổổng ng quãquãng đng đườường vng vậận chuyn chuyểển ngn ngắắn n
nhnhấất cho mt cho mỗỗi i loạloại phương tii phương tiệện vn vậận n tảtải.i.
BảBảo đo đảảm m giá thàgiá thành vnh vậận chuyn chuyểển n và cávà các chi c chi phí phí
liên quan liên quan khákhác c nhỏ nhỏ nhnhấấtt, , nâng cao đnâng cao đượược c khả khả
năng năng cạcạnh tranh trong mua nh tranh trong mua bábán HH.n HH.
Không ngKhông ngừừng mng mở ở rrộộng ng và củvà củng cng cố cáố các mc mốối i
QHKT trQHKT trựực tic tiếếpp, , dàdài i hạhạn gin giữữa a cácác DN nhc DN nhằằm m tạtạo o
TT tiêu TT tiêu thụ ổthụ ổn đn địịnh.nh.
Phương Phương phápháp p ghéghépp
là toàlà toàn bn bộ ộ nhnhữững bing biệện n phápháp p
phân phân títíchch, , títính nh toátoán n cácác nhân tc nhân tố ảố ảnh hnh hưởưởng ng
nhnhằằm thim thiếết lt lậập quan hp quan hệ ệ gigiữữa a cácác hc hộ ộ MH vMH vớới i cácác c
hhộ ộ BH mBH mộột t cácách hch hợợp p lý lý mang mang lạlại hii hiệệu u quả quả KD KD
caocao, , đđồồng thng thờời đi đảảm m bảbảo đo đượược lc lợợi i íích ch củcủa a cả cả hai hai
bên trong bên trong hoạhoạt đt độộng mua ng mua bábán HH, DV.n HH, DV.
ThThườường ng có cácó các phương c phương phápháp p ghéghép sau:p sau:
PP so PP so sásánh chênh lnh chênh lệệch ch khoảkhoảng ng cácách ch
PP phân PP phân títích sơ đch sơ đồồ
PP PP toátoán n họhọc c và kỸ và kỸ thuthuậật công nght công nghệ ệ thông tin.thông tin.
aa) ) Phương Phương phápháp so p so sásánh chênh lnh chênh lệệch ch khoảkhoảng ng cácách:ch:
ThThựực chc chấất PP t PP nànày y là là trong khi trong khi títính nh toátoán vin việệc c ghéghép p
cácác hc hộ ộ MH vMH vớới mi mộột trong hai ht trong hai hộ có khả ộ có khả năng cung năng cung
ứứngng, , ngngườười ta i ta phảphải i títính nh khoảkhoảng ng cácách chênh lch chênh lệệchch. .
KhoảKhoảng ng cácách chênh lch chênh lệệch đch đó là ó là kkếết t quả quả so so sásánh nh cácác c
khoảkhoảng ng cácách gich giữữa đia điểểm giao m giao và và điđiểểm nhm nhậận n hàhàng ng
hóhóaa. . DDựựa a vàvào ko kếết t quả quả so so sásánh chênh lnh chênh lệệch ch khoảkhoảng ng
cácáchch, , ngngườười ta tii ta tiếến n hàhành nh ghéghép p cácác hc hộ ộ vvớới nhau i nhau để để
ttổổng ng quãquãng đng đườường vng vậận chuyn chuyểển n củcủa HH nga HH ngắắn nhn nhấất t . .
Đây Đây là là PP PP ghéghép thp thườường ng ááp p dụdụng trong đing trong điềều kiu kiệện n có có

nhinhiềều hu hộ ộ mua mua hàhàng nhưng sng nhưng số ố llượượng ng cácác hc hộ báộ bán n
hàhàng không ng không quá quá 2 2 đơn đơn vịvị. . Và Và đđó chíó chính nh là hạlà hạn chn chế ế
củcủa phương a phương phápháp p nànàyy

b)b) Phương Phương phápháp phân p phân títích sơ đch sơ đồồ
: : ThThựực chc chấất t củcủa PP a PP
nànày y là là thithiếết lt lậập mp mộột sơ đt sơ đồ cáồ các tuyc tuyếến đn đườường vng vậận n
chuychuyểển HH tn HH từ cáừ các hc hộ ộ BH BH đếđến n cácác hc hộ ộ MHMH
Trên cơ sTrên cơ sở ở sơ đsơ đồ ồ đđóó, , trong nhitrong nhiềều tru trườường hng hợợpp, , ngngườười i
ta ta có có ththể ể thithiếết lt lậập đp đượược c cácác mc mốối QHKT hi QHKT hợợp p lý lý trong trong
TM TM mà mà không ckhông cầần thin thiếết t phảphải bii biếết tht thậật t cụ cụ ththể ể vvề ề
khoảkhoảng ng cácách ch và tívà tính nh toátoán n khoảkhoảng ng cácách chênh lch chênh lệệch.ch.
PP phân PP phân títích sơ đch sơ đồ ồ đđượược c ááp p dụdụng ng chủ chủ yyếếu u là để giảlà để giải i
quyquyếết t cácác vc vấấn n đề có tíđề có tính chnh chấất t và mụvà mục đc đíích ch phụphụ, ,
như kinhư kiểểm tra sm tra sự ự vvậận đn độộng ng củcủa HH trong ka HH trong kỳ̀ ỳ̀ đđã ã qua qua
cũcũng như trong trng như trong trườường hng hợợp p ghéghép p cácác hc hộ ộ mua mua bábán n
vvớới nhau đi nhau đã ã đđượược thc thựực hic hiệện bn bằằng ng cácác PP c PP khákhác c
nhnhằằm thim thiếết lt lậập sơ đp sơ đồ cáồ các tuyc tuyếến đn đườường VC hay khu ng VC hay khu
vvựực VC hc VC hợợp p lý để trálý để tránh vnh vậận chuyn chuyểển HH đn HH đườường ng
vòvòngng, , VC ngVC ngượược chic chiềều v.v u v.v
cc) ) PP PP toátoán n họhọc c và kỸ và kỸ thuthuậật công nght công nghệ ệ thông tinthông tin
::
MụMục đc đíích ch củcủa PP a PP toátoán n họhọc c là dùlà dùng ng toátoán n họhọc c títính nh toátoán n
phân phân títích ch để tìđể tìm ra phương m ra phương áán n ghéghép tp tốối ưui ưu, , mang mang lạlại i
hihiệệu u quả quả KD cao nhKD cao nhấất t ((ThThựực chc chấất t là álà áp p dụdụng ng giảgiải i bàbài i
toátoán vn vậận n tảtảii, , tìtìm phương m phương áán tn tốối ưu). i ưu).
Trong điTrong điềều kiu kiệện hin hiệện nayn nay, , thàthành tnh tựựu KHCN đu KHCN đượược c ứứng ng
dụdụng rng rộộng ng rãrãi trong SX i trong SX và và KDKD, , đđặặc bic biệệt t là là thương thương mạmại i
điđiệện tn tử ử đđã và ã và đang đđang đượược c ứứng ng dụdụng rng rộộng ng rãrãi i ở cáở các c
nnướướcc. . Thông qua INTERNET Thông qua INTERNET và cávà các phương tic phương tiệện n

truytruyềền thông hin thông hiệện đn đạại i giúgiúp cho ngp cho ngườười tham gia i tham gia ((cácác c
DNDN) ) taọ taọ ddựựng ng và củvà củng cng cố ố quan hquan hệ bạệ bạn n hàhàngng, , ththựực c
hihiệện n cácác c hoạhoạt đt độộng mua ng mua bábán HH, DVn HH, DV
VV. . Cơ sCơ sở pháở pháp p lý củlý của a cácác mc mốối QHKTi QHKT
Giai đGiai đoạoạn kn kếết t thúthúc c cuả cuả viviệệc thic thiếết lt lậập p cácác mc mốối QHKT i QHKT là ký là ký
kkếết t cácác HĐ kinh tc HĐ kinh tế ế vvề ề mua mua bábán HH, DV.n HH, DV.
HHợợp đp đồồng kinh tng kinh tếế, , trong đtrong đó ó ggồồm HĐ mua m HĐ mua bábán HH n HH và và HĐ HĐ
ngoạngoại thươngi thương, , là là cơ scơ sở pháở pháp p lý củlý của a cácác mc mốối QHKT i QHKT
trong thương trong thương mạmại.i.
11. . HHợợp đp đồồng kinh tng kinh tếế

HĐKT HĐKT là là ssự thoả ự thoả thuthuậận bn bằằng văn ng văn bảbảnn, , tàtài lii liệệu giao u giao dịdịch ch
gigiữữa a cácác bên c bên ký ký kkếết vt về ề viviệệc thc thựực hic hiệện công vin công việệc SXc SX, ,
trao đtrao đổổi HHDVi HHDV, , nghiên cnghiên cứứu u ứứng ng dụdụng ting tiếến bn bộ ộ KHKT KHKT
và cávà các c thoả thoả thuthuậận n khákhác c có mụcó mục đc đíích KD vch KD vớới si sự ự quy quy
đđịịnh nh rõ ràrõ ràng quyng quyềền n và nghĩvà nghĩa a vụ củvụ của ma mỗỗi bên i bên để để xây xây
ddựựng ng và và ththựực hic hiệện KH n KH củcủa a mìmìnhnh
22. . HHợợp đp đồồng mua ng mua bábán n hàhàng ng hóhóaa
HĐ mua HĐ mua bábán HH n HH là là mmộột t loạloại HĐ kinh ti HĐ kinh tếế, , do đdo đó́ phảó́ phải tuân i tuân
thủ thủ quy đquy địịnh nh củcủa a phápháp lup luậật vt về ề HĐ kinh tHĐ kinh tếế
LuLuậật Thương t Thương mạmại i 19971997 đđượược Quc Quốốc hc hộội i khókhóa IX thông a IX thông
qua đqua đã ã quy đquy địịnh mnh mộột st số ố chchế tàế tài liên quan i liên quan đếđến HĐ n HĐ
mua mua bábán HH.n HH.
HĐ mua HĐ mua bábán HH n HH là là ssự thỏự thỏa thua thuậận bn bằằng văn ng văn bảbản n có tícó tính nh
chchấất t phápháp p lý lý đđượược c hìhình nh thàthành trên cơ snh trên cơ sở ở mmộột t cácách ch
bìbình đnh đẳẳngng, , ttự ự nguynguyệện gin giữữa a cácác c chủ chủ ththể ể nhnhằằm m xáxác lc lậậpp, ,
ththựực hic hiệện n và và chchấấm dm dứứt mt mộột quan ht quan hệ ệ trao đtrao đổổi HHi HH
HĐ mua HĐ mua bábán HH đn HH đượược thc thựực hic hiệện bn bằằng lng lờời i nónóii, , bbằằng văn ng văn
bảbản hon hoặặc bc bằằng ng hàhành vi nh vi cụ cụ ththểể
ĐốĐối vi vớới i cácác c loạloại HĐ mua i HĐ mua bábán HH n HH mà phámà pháp lup luậật quy đt quy địịnh nh

phảphải đi đượược lc lậập p thàthành văn nh văn bảbản n thì phảthì phải tuân theo i tuân theo cácác c
quy đquy địịnh đnh đóó; ; điđiệện n bábáoo, , telextelex, , faxfax, , thư đithư điệện tn tử và cáử và các c
hìhình thnh thứức thông tin đic thông tin điệện tn tử kháử khác c cũcũng đng đượược coi c coi là là
hìhình thnh thứức văn c văn bảbản.n.
HĐ mua HĐ mua bábán HH n HH phảphải i có cácó các c
nnộội dung i dung chủ chủ yyếếu sauu sau
::
Tên Tên hàhàngng; ; ssố ố llượượngng; ; quy quy cácáchch, , chchấất lt lượượngng; ; giá cảgiá cả; ;
phương thphương thứức thanh c thanh toátoánn; ; đđịịa đia điểểm m và và ththờời i hạhạn giao n giao
nhnhậận n hàhàng và ng và cácác nc nộội dung i dung thỏthỏa thua thuậận n khákhác c
HĐ mua HĐ mua bábán HH đn HH đượược coi c coi là là đđã ký ã ký kkếết kt kể ể ttừ ừ ththờời đii điểểm m
cácác bên c bên có có mmặặt t ký vàký vào HĐ. o HĐ.
Trong trTrong trườường hng hợợp p cácác bên không c bên không cùcùng ng có có mmặặt t để ký để ký
HĐHĐ, , HĐ mua HĐ mua bábán HH đn HH đượược coi c coi là là đđã ký ã ký kkếết kt kể ể ttừ ừ ththờời i
điđiểểm bên m bên chàchào o hàhàng nhng nhậận đn đượược thông c thông bábáo o
chchấấp nhp nhậậ
n n
toàtoàn bn bộ cáộ các đic điềều kiu kiệện đn đã ã ghi trong ghi trong chàchào o hàhàng trong ng trong
ththờời i hạhạnn qui địnhqui định
củcủa nga ngườười i chàchào o hàhàng.ng.
TTừ ừ ththờời đii điểểm HĐ mua m HĐ mua bábán HH đn HH đượược c ký ký kkếếtt, , mọmọi thư ti thư từ ừ
giao giao dịdịch ch và và đđààm m pháphán trn trướước đc đó ó vvề ề HĐ HĐ đềđều hu hếết hit hiệệu u
llựựcc, , trtrừ ừ trtrườường hng hợợp p cácác bên c bên có thỏcó thỏa thua thuậận n khákhác.c.
33 HHợợp đp đồồng mua ng mua bábán n ngoạngoại thương i thương
aa. . HĐ mua HĐ mua bábán n ngoạngoại thươngi thương
hay hay còcòn n gọgọi i là là HĐ mua HĐ mua bábán n
ququốốc tc tế ế hohoặặc HĐ XNK c HĐ XNK là là ssự thoả ự thoả thuthuậận gin giữữa nha nhữững ng
đương sđương sự có trụ ự có trụ ssở ở KD KD ở cáở các nc nướước c khákhác nhauc nhau, , theo đtheo đó ó
mmộột bên t bên gọgọi i là là bên XK bên XK ((bên bên bábánn) ) có nghĩcó nghĩa a vụ vụ chuychuyểển n
vàvào quyo quyềền sn sở ở hhữữu u củcủa ma mộột bên t bên khákhác c gọgọi i là là bên NK bên NK

((bên muabên mua) ) mmộột t tàtài i sảsản nhn nhấất đt địịnh nh gọgọi i là là HHHH, , Bên mua Bên mua
có nghĩcó nghĩa a vụ vụ nhnhậận n hàhàng ng và trả và trả titiềền.n.
Chủ Chủ ththể củể của HĐ mua a HĐ mua bábán n ngoạngoại thương i thương là là bên bên bábán n
((bên XKbên XK) ) và và bên mua bên mua ((bên NKbên NK) ) họ có trụ họ có trụ ssở ở KD KD ở cáở các c
nnướước c khákhác nhau.c nhau.
ĐốĐối ti tượượng ng củcủa HĐ mua a HĐ mua bábán n ngoạngoại thương i thương là tàlà tài i sảsản n
đđượược đem ra mua c đem ra mua bábánn, , tàtài i sảsản n nànày try trở thàở thành HHnh HH. . HH HH
nànày y có có ththể là hàể là hàng đng đặặc đc địịnh nh ((specific goodsspecific goods) ) và cũvà cũng ng
có có ththể là hàể là hàng đng đồồng ng loạloại (generic goods). i (generic goods).
NNộội dung i dung củcủa HĐ a HĐ là toàlà toàn bn bộ nghĩộ nghĩa a vụ củvụ của a cácác bên xung c bên xung
quanh viquanh việệc chuyc chuyểển giao quyn giao quyềền sn sở ở hhữữu vu về ề HH tHH từ ừ ngngườười i
bábán sang ngn sang ngườười muai mua, , xung quanh vixung quanh việệc c làlàm thm thế nàế nào o để để
ngngườười i bábán ln lấấy đy đượược tic tiềền n và và ngngườười mua nhi mua nhậận đn đượược c
hàhàng ng
bb. . HĐ mua HĐ mua bábán n ngoạngoại thương i thương có có đđặặc đic điểểmm
::
++Chủ Chủ ththể củể của HĐ mua a HĐ mua bábán n ngoạngoại thương i thương là là
ngngườười mua i mua và và ngngườười i bábán n phảphải i có có cơ scơ sở ở KD KD
đăng đăng ký tạký tại hai qui hai quốốc gia c gia khákhác nhau.c nhau.
+ + HàHàng ng hóhóa a là là đđốối ti tượượng mua ng mua bábán n củcủa ha hợợp đp đồồng ng
đđượược di chuyc di chuyểển ra n ra khỏkhỏi biên gii biên giớới qui quốốc gia.c gia.
+ + ĐồĐồng ting tiềền thanh n thanh toátoán n có có ththể là ngoạể là ngoại ti tệ ệ đđốối i
vvớới mi mộột bên hot bên hoặặc đc đốối vi vớới i cả cả hai bên.hai bên.