UBND TỈNH ĐIỆN BIÊN
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH ĐIỆN BIÊN
BÀI GIẢNG
Chương trình vật lý 10
Giáo viên: Nguyễn Thị Liên
Trường: PTDTNT THPT Mường Chà
Mường Chà, tỉnh/tp Điện Biên
Tháng 1/2015
Tiết 31: CÁC DẠNG CÂN BẰNG CÂN BẰNG
CỦA MỘT VẬT CÓ MẶT CHÂN ĐẾ
TIẾT 31 BÀI 20 : CÁC DẠNG CÂN BẰNG CÂN
BẰNG CỦA MỘT VẬT CÓ MẶT CHÂN ĐẾ
Nghệ sĩ
xiếc lúc
đang đi
trên dây
có cầm
trong tay
một cái
gậy nặng,
dài nhằm
mục đích
gì?
3
Tại sao cần
phải khom
người và
dạng chân
khi nâng tạ?
3
TIẾT 31 BÀI 20 : CÁC DẠNG CÂN BẰNG CÂN
BẰNG CỦA MỘT VẬT CÓ MẶT CHÂN ĐẾ
4
Tại sao cần
phải khom
người khi
trượt tuyết
trên mặt
phẳng
nghiêng?
44
TIẾT 31 BÀI 20 : CÁC DẠNG CÂN BẰNG CÂN
BẰNG CỦA MỘT VẬT CÓ MẶT CHÂN ĐẾ
5
Tại sao xe
chở hàng
cồng kềnh
lại dễ bị
đổ ở chỗ
đường
nghiêng?
55
TIẾT 31 BÀI 20 : CÁC DẠNG CÂN BẰNG CÂN
BẰNG CỦA MỘT VẬT CÓ MẶT CHÂN ĐẾ
6
Tại sao ôtô
chất lên nóc
nhiều đồ nặng
sẽ dễ bị lật đổ
ở chổ đường
nghiêng?
66
TIẾT 31 BÀI 20 : CÁC DẠNG CÂN BẰNG CÂN
BẰNG CỦA MỘT VẬT CÓ MẶT CHÂN ĐẾ
7
Các em
có biết tại
sao không
lật đổ
được con
lật đật
không?
Bài học hôm
nay của
chúng ta sẽ
trả lời các
câu hỏi này.
TIẾT 31 BÀI 20 : CÁC DẠNG CÂN BẰNG CÂN
BẰNG CỦA MỘT VẬT CÓ MẶT CHÂN ĐẾ
8
BÀI 20: CÁC DẠNG CÂN BẰNG
CÂN BẰNG CỦA MỘT VẬT CÓ MẶT CHÂN ĐẾ
CÁC DẠNG CÂN BẰNG
CÂN BẰNG CỦA MỘT
VẬT CÓ MẶT CHÂN ĐẾ
I. CÁC DẠNG CÂN BẰNG
1. CÂN BẰNG BỀN
2. CÂN BẰNG KHÔNG BỀN
3. CÂN BẰNG PHIẾM ĐỊNH
II. CÂN BẰNG CỦA MỘT VẬT
CÓ MẶT CHÂN ĐẾ
1. MẶT CHÂN ĐẾ LÀ GÌ?
2. ĐIỀU KIỆN CÂN BĂNG
3. MỨC VỮNG VÀNG CỦA CÂN BẰNG
10
Quan sát các hình sau
các em có nhận xét gì
trạng thái của chúng
không?
Hình 1
Hình 2 Hình 3
Chúng đang ở trạng
Thái cân bằng
Vậy các trạng
thái cân bằng đó
có giống nhau
không ?
Các em hãy nhận xét các hiện tượng diễn ra?
Hiện tượng diễn ra có giống nhau không?
Các bạn
quan
sát thí
nghiệm
sau
12
Hình 1
Hình 3
Hình 2
F
F
F
Các em thấy hiện
tưởng diễn ra như
thế nào?
Có giống nhau
không?
Vì hiện tượng diễn
ra không giống nhau
,nên các vị trí cân
bằng này khác nhau
về tính chất.
Ta nói vật có 3 dạng
cân bằng khác nhau.
1.Cân bằng không
bền (hình 1)
2.Cân bằng bền (hình
2)
3.Cân bằng phiếm
định (hình 3)
Bây giờ chúng ta tìm
hiểu các dạng cân bằng
này về tình chất và
nguyên nhân.
13
I. CÁC DẠNG CÂN BẰNG
1. Cân bằng không bền
Hình 1
F
Các em quan sát khi vật
lệch ra hỏi vị trí cân bằng.
Vật có thể trở lại vị trí cũ
không ?
Quan sát TN
Vậy một vật lệch khỏi vị trí
cân bằng nó không thể trở về
vị trí ban đầu gọi là cân bằng
không bền
.
14
Nguyên nhân
G
Em có nhận xét gì về
trọng tâm của vật so với
trục quay
Khi vật ở trạng thái cân
bằng không bền thì trọng
tâm của vật ở vị trí cao nhất
so với các vị trí lân cận. Đây
chính là nguyên nhân gây ra
trạng thái CBKB.
Trọng tâm của vật
Vì trọng tâm của vật ở vị trí
cao nhất nên có xu hướng trở về
vị trí thấp nhất do đó khi lệch ra
khỏi VTCB, trọng lực P gây ra
mômem lực khác 0 đưa vật ra xa
VTCB ban đầu
G
P
d
15
Mômen lực khác không
Hợp lực khác không
Vậy: Khi kéo vật ra khỏi vị trí cân bằng một chút
mà trọng lực của vật có xu hướng kéo nó ra xa vị trí
cân bằng, thì đó là vị trí cân bằng không bền.
Vât lệch khỏi VTCB không bền
Tác dụng
Đưa vật rời xa VTCB ban đầu
16
Hãy quan sát hình !
2.Cân bằng bền
Vị trí cân bằng
Hiện tượng
xảy ra như thế
nào khi vật
lệch khỏi
VTCB?
I. CÁC DẠNG CÂN BẰNG
17
I. CÁC DẠNG CÂN BẰNG
2.Cân bằng bền
Vậy khi vật lệch ra khỏi vị trí
Vậy khi vật lệch ra khỏi vị trí
cân bằng mà nó có thể trở lại vị
cân bằng mà nó có thể trở lại vị
trí cân bằng ban đầu thì người ta
trí cân bằng ban đầu thì người ta
nói vật ở trạng thái cân bằng bền.
nói vật ở trạng thái cân bằng bền.
18
I. CÁC DẠNG CÂN BẰNG
Hãy quan sát hình vẽ !
P
r
N
r
P
r
N
r
F
r
2.Cân bằng bền
P
r
Nguyên nhân
Hợp lực tác dụng lên
vật có xu hướng đưa
vật về VTCB
Trọng lực
tạo ra
mômen
lực có xu
hướng
đưa vật
về vị trí
cân bằng.
Trọng tâm ở vị trí thấp
nhất so với các vị trí
lân cận.
19
Mô men lực khác khôngHợp lực khác không
Vât lệch khỏi VTCB bền
Tác dụng
Đưa vật trở về VTCB ban đầu
Vây: Khi kéo vật ra khỏi VTCB một chút mà trọng
lực của vật có xu hướng kéo nó trở về vị trí cân
bằng, thì đó là vị trí cân bằng bền.
20
I. CÁC DẠNG CÂN BẰNG
G
N
uur
P
ur
p
ur
N
uur
Hãy quan sát hình vẽ !
3.Cân bằng phiếm định
Hình 3
P
ur
21
I. CÁC DẠNG CÂN BẰNG
3.Cân bằng phiếm định
Hiện tượng xảy ra như
Hiện tượng xảy ra như
thế nào khi vật rắn lệch
thế nào khi vật rắn lệch
khỏi VTCB?
khỏi VTCB?
Vật cân bằng ở vị trí mới
Vậy khi vật lệch ra khỏi VTCB mà
vật có xu hướng ở vị trí cân bằng
mới giống như ban đầu thì người
ta gọi là cân bằng phiếm định
Nguyên nhân gây dạng CB phiếm định?
22
I. CÁC DẠNG CÂN BẰNG
Nguyên nhân
Tương tự trước khi tìm
Tương tự trước khi tìm
nguyên nguyên các em hãy cho
nguyên nguyên các em hãy cho
biết trọng tâm của vật rắn ở
biết trọng tâm của vật rắn ở
dạng CBFĐ có đặc điểm gì?
dạng CBFĐ có đặc điểm gì?
Trọng tâm của
vật không đổi
23
G
N
uur
P
ur
p
ur
N
uur
Khi lệch
khỏi
VTCB,
trọng lực
không gây
ra mômen
quay, vật
lại CB ở
VT mới
Khi lệch khỏi VTCB,
hợp lực không gây ra
mômen nên vật lại CB
ở VT mới
Nguyên nhân
Hình 3
P
ur
24
G
N
uur
P
ur
N
uur
Nguyên nhân gây ra dạng cân bằng phiếm định
Vị trí của trọng tâm không thay đổi
hoặc ở một độ cao không đổi
Hình 3
P
ur
25
Mô men lực bằng không
Hợp lực bằng không
Vât lệch khỏi VTCB phiếm định
Tác dụng
Đưa vật đứng yên ở VTCB mới
Vây: Khi kéo vật ra khỏi vị trí cân bằng một chút mà
trọng lực của vật có xu hướng giữ nó đứng yên ở vị trí
cân bằng mới, thì đó là vị trí cân bằng phiếm định.