Văn bản V I Ộ
V NGÀ

XUÂN DIỆU
Trường THPT Thái Bình
Tiết 43
I. TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
1. XUÂN DIỆU:

Vài nét về tiểu sử:
•
Xuân Diệu (1916 – 1985), tên khai sinh là
Ngô Xuân Diệu.
•
Xuất thân trong một gia đình nhà nho, quê
cha ở Hà Tĩnh, quê mẹ ở Bình Định. Xuân
Diệu lớn lên ở Quy Nhơn.
•
Sau khi tốt nghiệp tú tài, ông làm công
chức ở Mỹ Tho rồi ra Hà Nội gia nhập
nhóm Tự lực văn đoàn, sống bằng nghề
viết văn.
•
Tham gia Mặt trận Việt Minh từ trước
CMT8 và là một trong những trụ cột của
Hội nhà văn Việt Nam.
•
Được bầu làm Viện sĩ thông tấn Viện Hàn
lâm nghệ thuật Cộng hòa dân chủ Đức.
 Sự nghiệp sáng tác:
Xuân Diệu để lại một sự nghiệp

văn học lớn, tiêu biểu là các tập
thơ:
• Thơ thơ (1938)
• Gửi hương cho gió (1945)
•
Riêng chung (1960)…
 Phong cách thơ:
• Xuân Diệu là nhà thơ của tình
yêu, của mùa xuân và tuổi trẻ với
một giọng thơ sôi nổi, đắm say,
yêu đời tha thiết.
•
Thơ Xuân Diệu thể hiện một sức
sống mới, một nguồn cảm xúc
mới, quan niệm sống mới mẻ
cùng với những cách tân nghệ
thuật đầy sáng tạo.
• => Xuân Diệu được mệnh danh
là “ông hoàng của tình yêu”,
“nhà thơ mới nhất trong các nhà
thơ mới”. (Hoài Thanh)
2. TÁC PHẨM
•
Vội vàng in trong
tập “Thơ thơ”.
•
Là một trong
những bài thơ tiêu
biểu nhất của Xuân
Diệu trước Cách

mạng tháng Tám.
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. Bố cục:
Bài thơ có thể chia làm 3 phần:
+ Phần 1: Từ đầu… “Nắng hạ mới hoài xuân” => Tình
yêu cuộc sống trần thế tha thiết.
+ Phần 2: Tiếp theo… “Chẳng bao giờ, ôi! Chẳng bao
giờ nữa…” => Nỗi băn khoăn trước sự trôi đi nhanh
chóng của thời gian và sự ngắn ngủi của kiếp
người.
+ Phần 3: Còn lại => Lời giục giã mọi người hãy tận
hưởng những giây phút quý giá, tươi đẹp của cuộc
sống.
2. Phân tích
THẢO LUẬN NHÓM
+ Nhóm 1: Tìm tất cả những danh từ chỉ sự vật,
thiên nhiên. Từ “xuân” được sử dụng bao
nhiêu lần trong bài thơ?
+ Nhóm 2: Tìm tất cả những động từ tác giả đã
sử dụng trong bài thơ và nhận xét về hệ thống
động từ ấy?
+ Nhóm 3: Tìm tất cả những tính từ tác giả đã
dùng và nhận xét về những tính từ ấy?
2.1 Tình yêu cuộc sống trần thế thiết tha
“Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi”
=> Mở đầu bài thơ, tác giả đã thể hiện những mong
muốn táo bạo, mãnh liệt của mình (tắt nắng, buộc

gió) để giữ mãi những vẻ đẹp, hương sắc của trần
gian.
+ Từ “này đây” được nhắc lại 5 lần trong những câu tiếp
theo có tác dụng nhấn mạnh, thể hiện sự say mê, tha
thiết của nhân vật trữ tình (tôi) trước vẻ đẹp của thiên
nhiên, đất trời.
+ Hệ thống hình ảnh: “ong bướm- tuần tháng mật”, “hoa
của đồng nội xanh rì”, “lá của cành tơ phơ phất”, “yến
oanh”, “ánh sáng”… đã cho thấy một bức tranh thiên
nhiên của mùa xuân tươi mới, căng tràn sức sống, với
tất cả sự “xanh non, biếc rờn” của cỏ cây, hoa lá.
+ “Và này đây ánh sáng chớp hàng mi”; “Tháng giêng
ngon như một cặp môi gần”: Xuân Diệu đã lấy con
người làm chuẩn mực cho thiên nhiên, quy chiếu thiên
nhiên về vẻ đẹp của 1 giai nhân => Cách cảm nhận mới
mẻ, hiện đại của Xuân Diệu.
Tiểu kết
=> Đó là bức tranh mùa xuân của thiên nhiên,
của tuổi trẻ và của lòng người. Xuân Diệu đã
nhìn thiên nhiên qua lăng kính của tình yêu,
qua cặp mắt của tuổi trẻ, nhờ vậy mà thiên
nhiên, cảnh vật đều nhuốm màu tình tứ, tràn
ngập xuân tình. Hình ảnh thiên nhiên và sự
sống vừa gần gũi, thân quen, vừa quyến rũ.
Xuân Diệu đã phát hiện ra một thiên đường
ngay trên mặt đất mà không hề xa lạ với
chúng ta.
“Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa”
•
Câu thơ bị ngắt nhịp một cách bất ngờ, đột

ngột (dấu chấm giữa dòng thơ) + từ “nhưng”
=> báo hiệu cho một sự biến đổi tâm trạng,
cảm xúc của nhân vật trữ tình trong những
câu thơ tiếp theo.
•
Đó là sự chuyển biến từ trạng thái say mê, vội
vàng, cuốn quýt sang tâm trạng băn khoăn,
hoài nghi của tác giả trước bước đi nhanh
chóng của thời gian.
CÂU HỎI THẢO LUẬN
CÂU HỎI THẢO LUẬN
CHUNG
CHUNG


Em có nhận xét gì về sự thay
Em có nhận xét gì về sự thay
đổi giữa các câu thơ đầu và
đổi giữa các câu thơ đầu và
những câu thơ tiếp theo?
những câu thơ tiếp theo?
Gợi ý:
Gợi ý:
+ Về hình ảnh
+ Về hình ảnh


+ Về từ ngữ
+ Về từ ngữ



+ Về nhịp điệu thơ.
+ Về nhịp điệu thơ.
2.2 Nỗi băn khoăn trước sự trôi đi nhanh chóng của thời gian và
sự ngắn ngủi của kiếp người.
“Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua,
Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già
Và xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất.”
+ Cấu trúc: A nghĩa là B (câu định nghĩa)
⇒
Thể hiện sự chiêm nghiệm, triết lí về thời gian, về cuộc sống.
+ Phép đối: đương tới >< đương qua
còn non >< sẽ già

Ý thức về sự trôi chảy của thời gian. Sự cảm nhận của Xuân Diệu về thời
gian rất “mới”: thời gian tuyến tính, một đi không trở lại. Nó khác với
quan niệm thời gian tuần hoàn của người xưa.
+ “Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất”: cuộc đời con người ngắn ngủi,
hữu hạn. Mùa xuân của đời người, của tuổi trẻ rồi cũng sẽ trôi đi nhanh
chóng, “chẳng hai lần thắm lại”.
=> Với sự nhạy cảm về bước đi nhanh chóng của thời gian, lấy cái hữu
hạn của đời người, lấy tuổi trẻ làm thước đo thời gian, Xuân Diệu được
coi là “nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới”.

Do ý thức sâu sắc về sự trôi chảy quá nhanh của thời
gian như vậy, cảm nhận của Xuân Diệu về thời gian
mang đầy tính mất mát:
“Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi
Khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt
Con gió xinh thì thào trong lá biếc

Phải chăng hờn vì nỗi phải bay đi?
Chim rộn ràng bỗng đứt tiếng reo thi
Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa?”
=> Cái nhìn độc đáo của Xuân Diệu: mỗi khoảnh khắc
trôi qua là một sự mất mát, chia lìa. Mỗi sự vật trong
vũ trụ đang từng giây, từng phút ngậm ngùi, chia ly,
tiễn biệt.
TIỂU KẾT
Cảm nhận thời gian tuyến tính, chảy
trôi, một đi không trở lại, xét đến
cùng là do sự ý thức sâu sắc về cái
tôi cá nhân, về
sự tồn tại có ý nghĩa

của mỗi cá nhân trong đời người;
nâng niu, trân trọng từng phút, từng
giây của cuộc đời, nhất là những
tháng năm tuổi trẻ.
2.3 Lời giục giã mọi người hãy tận hưởng những giây phút quý
giá, tươi đẹp của cuộc sống.
“Ta muốn ôm
Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều.”
=> Cụm từ “ta muốn” được nhắc lại 4 lần, đặt ở đầu
câu, và việc sử dụng hàng loạt động từ mạnh (ôm,
riết, say, thâu) => nhấn mạnh khao khát mãnh liệt,
tột bậc của nhà thơ: muốn “ôm” lấy tất cả, chiếm
lĩnh và tận hưởng tất cả vẻ đẹp của thiên nhiên, cuộc

sống và của cả tình yêu khi chúng đang còn ở độ tươi
mới, căng tràn.
“Cho chếnh choáng mùi hương, cho đã đầy ánh sáng
Cho no nê thanh sắc của thời tươi”
=> Những động từ chỉ mức độ mạnh, có tính chất
tăng tiến, thể hiện sự đắm say, khao khát tận
hưởng tất cả những gì mà cuộc đời ban tặng cho
mình.
“Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi”: Câu thơ là
đỉnh điểm của sự khao khát mãnh liệt muốn
“chiếm hữu” của nhà thơ. (động từ “cắn” đã thể
hiện điều đó).
=> Niềm “khát khao giao cảm với đời”.
TIỂU KẾT
Không thể níu kéo được thời gian, vậy thì
chỉ còn một cách là hãy mau lên, “vội vàng”
lên, hãy sống mãnh liệt, sống hết mình cho
những giây phút của tuổi trẻ, đừng để hoài
phí bất kì một giờ khắc nào.
=> Quan niệm sống mới mẻ, tích cực,
thấm đượm tinh thần nhân văn.
“Sống toàn tim, toàn trí, toàn hồn
Sống toàn thân và thức nhọn giác quan”.
(Xuân Diệu)
III. TỔNG KẾT
1. Về nội dung:
Bài thơ thể hiện niềm khao khát sống mãnh liệt,
sống hết mình và quan niệm về thời gian, tuổi trẻ,
hạnh phúc của Xuân Diệu.
2. Về nghệ thuật:

+ Thể thơ tự do diễn tả mạch cảm xúc dồi dào của
tác giả.
+ Sự kết hợp hài hòa giữa cảm xúc và luận lí.
+ Giọng điệu thơ sôi nổi, nồng thắm.
+ Hình tượng thơ phong phú, mới mẻ, giàu sáng tạo.

Chúc các em học tốt!