PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN CAO LÃNH
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN CAO LÃNH
HỘI THI GIÁO VIÊN GIỎI CẤP THCS
HỘI THI GIÁO VIÊN GIỎI CẤP THCS
2
2
Kiểm tra kiến thức cũ :
Kiểm tra kiến thức cũ :
Câu1:
Câu1:
Nhiệt lượng là gì?.Ký hiệu và đơn vị của nhiệt lượng.
Nhiệt lượng là gì?.Ký hiệu và đơn vị của nhiệt lượng.
Câu 2:
Câu 2:
Một vật khi thu thêm một nhiệt lượng thì nhiệt độ
Một vật khi thu thêm một nhiệt lượng thì nhiệt độ
của vật sẽ thay đổi như thế nào?
của vật sẽ thay đổi như thế nào?
Trả lời:
Trả lời:


Khi thu thêm một nhiệt lượng thì nhiệt độ của vật sẽ tăng
Khi thu thêm một nhiệt lượng thì nhiệt độ của vật sẽ tăng
lên.
lên.
Trả lời:
Trả lời:


Nhiệt lượng là phần nhiệt năng vật nhận được thêm hay

Nhiệt lượng là phần nhiệt năng vật nhận được thêm hay
mất bớt đi trong quá trình truyền nhiệt. Ký hiệu là:Q
mất bớt đi trong quá trình truyền nhiệt. Ký hiệu là:Q
Đơn vị là: J
Đơn vị là: J
Tiết 30 – Bài 24: CÔNG THỨC TÍNH NHIỆT LƯỢNG
I. Nhiệt lượng một vật
thu vào để nóng lên phụ
thuộc vào những yếu tố
nào?
- Khối lượng (m)
- Độ tăng nhiệt độ (∆t)

- Chất làm nên vật.

Đun hai ấm nước trên bếp (lửa cháy đều),
để nước sôi thì ấm có nhiều nước với ấm có
ít nước, ấm nào phải thu vào nhiệt lượng
lớn hơn?
Trả lời: Ấm nhiều nước
Nhiệt lượng thu vào để nóng lên đã phụ
thuộc vào một yếu tố, đó là gì?
Trả lời: Khối lượng của vật
Với những vật khác nhau, có khối lượng
bằng nhau thì nhiệt lượng chúng thu vào
để nóng lên cũng luôn bằng nhau. Nói vậy
đúng không?
VD: Đốt hai quả cầu có cùng khối lượng
một quả bằng đồng, một quả bằng đất sét.
Nhiệt lượng chúng thu vào để cùng nóng

lên một nhiệt độ có như nhau không?
Trả lời: Không
Vậy nhiệt lượng của vật thu vào không chỉ
phụ thuộc vào khối lượng mà còn phụ
thuộc vào yếu tố khác nữa đó là gì?
Trả lời: Chất làm nên vật
Nếu hai quả cầu trên cùng làm bằng đồng thì
vẫn còn một trường hợp chúng không thu
vào một nhiệt lượng, đó là khi nào?
Trả lời: khi độ tăng nhiệt độ của chúng
không giống nhau.
Tiết 30 – Bài 24: CÔNG THỨC TÍNH NHIỆT LƯỢNG
I. Nhiệt lượng một vật
thu vào để nóng lên phụ
thuộc vào những yếu tố
nào?
- Khối lượng (m)
- Độ tăng nhiệt độ (∆t)

- Chất làm vật.

1. Quan hệ giữa nhiệt
lượng vật thu vào để
nóng lên và khối lượng
của vật
0
01234
5ph 12345678910ph
20
0

C
40
0
C
.
100g
nước
50g
nước
Bảng số liệu kết quả thí nghiệm 24.1
Bảng số liệu kết quả thí nghiệm 24.1
Chất Khối
lượng
(m)
Độ tăng
nhiệt độ
(∆t)
Thời gian
đun
So sánh
khối
lượng
So sánh
nhiệt
lượng
Cốc 1 Nước 50 g ∆t
1
0
=
20

0
C
t
1
= … ph
Cốc 2 Nước 100 g
∆t
2
0
= 20
0
C
t
2
=… ph
m
1
=
Q
1
=
m
2
Q
2
5
10
C1:
C1:
Trong thí nghiệm này, yếu tố nào ở hai cốc

Trong thí nghiệm này, yếu tố nào ở hai cốc
được giữ giống nhau, yếu tố nào được thay đổi ?
được giữ giống nhau, yếu tố nào được thay đổi ?
Tại sao phải làm như thế ?
Tại sao phải làm như thế ?




C1
C1
: Độ tăng nhiệt độ và chất làm vật
: Độ tăng nhiệt độ và chất làm vật
được giữ giống nhau; khối lượng khác
được giữ giống nhau; khối lượng khác
nhau. Để tìm hiểu quan hệ giữa nhiệt
nhau. Để tìm hiểu quan hệ giữa nhiệt
lượng và khối lượng
lượng và khối lượng
Hãy hoàn thành bảng số liệu 24.1
Hãy hoàn thành bảng số liệu 24.1
(Điền số thích hợp vào chỗ trống)
(Điền số thích hợp vào chỗ trống)
Chất Khối
lượng
Độ tăng
nhiệt độ
Thời gian
đun
So sánh

khối
lượng
So sánh
nhiệt
lượng
Cốc 1 Nước 50 g ∆t
1
0
=
20
0
C
t
1
=5 ph
Cốc 2 Nước 100 g ∆t
2
0
=
20
0
C
t
2
=10 ph
1/2
m
1
=
Q

1
=
m
2
Q
2
1/2
C2:
C2:
Kết luận gì về mối quan hệ giữa nhiệt
Kết luận gì về mối quan hệ giữa nhiệt
lượng vật cần thu vào để nóng lên và khối
lượng vật cần thu vào để nóng lên và khối
lượng của vật?
lượng của vật?




C2
C2
:
:
Khối lượng
Khối lượng
càng lớn thì nhiệt
càng lớn thì nhiệt
lượng vật thu vào càng lớn
lượng vật thu vào càng lớn
2.Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên

và độ tăng nhiệt độ:
Thí nghiệm: (SGK)
50g
nước
50g
nước
0
012345ph
12345678910ph
20
0
C
40
0
C
60
0
C
.
C3:
C3:
Trong thí nghiệm này phải giữ không đổi
Trong thí nghiệm này phải giữ không đổi
những yếu tố nào? Muốn vậy phải làm thế
những yếu tố nào? Muốn vậy phải làm thế
nào?
nào?





C3
C3
: Phải giữ khối lượng và chất làm
: Phải giữ khối lượng và chất làm
vật giống nhau. Muốn vậy 2 cốc phải
vật giống nhau. Muốn vậy 2 cốc phải
đựng cùng một lượng nước .
đựng cùng một lượng nước .




C4
C4
: Phải thay đổi độ tăng nhiệt độ .
: Phải thay đổi độ tăng nhiệt độ .
Muốn vậy phải để cho nhiệt độ cuối của 2
Muốn vậy phải để cho nhiệt độ cuối của 2
cốc khác nhau, bằng cách cho thời gian
cốc khác nhau, bằng cách cho thời gian
đun khác nhau.
đun khác nhau.
C4:
C4:
Trong thí nghiệm này phải thay đổi yếu tố
Trong thí nghiệm này phải thay đổi yếu tố
nào? Muốn vậy phải làm thế nào?
nào? Muốn vậy phải làm thế nào?
Hãy hoàn thành bảng số liệu 24.2:

Hãy hoàn thành bảng số liệu 24.2:
(Tìm số thích hợp cho ô trống)
(Tìm số thích hợp cho ô trống)
Chất
Chất
Khối
Khối
lượng
lượng
Độ tăng
Độ tăng
nhiệt độ
nhiệt độ
Thời
Thời
gian đun
gian đun
So sánh
So sánh
độ tăng
độ tăng
nhiệt độ
nhiệt độ
So sánh
So sánh
nhiệt
nhiệt
lượng
lượng
Cốc 1

Cốc 1
Nước
Nước
50 g
50 g
∆
∆
t
t
1
1
0
0
=
=
20
20
0
0
C
C
t
t
1
1
= 5 ph
= 5 ph
∆
∆
t

t
1
1
0
0


=
=

∆
∆
t
t
2
2
0
0


Q
Q
1
1
=
=





Q
Q
2
2
Cốc 2
Cốc 2
Nước
Nước
50 g
50 g
∆
∆
t
t
2
2
0
0
=
=
40
40
0
0
C
C
t
t
2
2

=10 ph
=10 ph
1/2
1/2
1/2
1/2
C5:
C5:
Em có kết luận gì về mối quan hệ giữa nhiệt
Em có kết luận gì về mối quan hệ giữa nhiệt
lượng vật cần thu vào để nóng lên và độ tăng
lượng vật cần thu vào để nóng lên và độ tăng
nhiệt độ?
nhiệt độ?




C5
C5
:
:
Độ tăng nhiệt độ
Độ tăng nhiệt độ
càng lớn thì nhiệt
càng lớn thì nhiệt
lượng vật thu vào càng lớn
lượng vật thu vào càng lớn
3.Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên
và chất làm vật:

Thí nghiệm: (SGK)
50g
nước
50g
băng
phiến
20
0
C
40
0
C
01234ph
012345ph
.
Hãy hoàn thành bảng số liệu 24.3
Hãy hoàn thành bảng số liệu 24.3
Chất
Chất
Khối
Khối
lượng
lượng
Độ tăng
Độ tăng
nhiệt độ
nhiệt độ
Thời
Thời
gian đun

gian đun
So sánh
So sánh
nhiệt lượng
nhiệt lượng
Cốc 1
Cốc 1
Nước
Nước
50 g
50 g
∆
∆
t
t
1
1
0
0
= 20
= 20
0
0
C
C
t
t
1
1
= 5 ph

= 5 ph
Q
Q
1
1


Q
Q
2
2
Cốc 2
Cốc 2
Băng
Băng
phiến
phiến
50 g
50 g
∆
∆
t
t
2
2
0
0
= 20
= 20
0

0
C
C
t
t
2
2
= 4 ph
= 4 ph
>
>
( Điền dấu
( Điền dấu
<
<
,
,
>
>
,
,
=
=
vào ô trống )
vào ô trống )
C6:
C6:
Trong thí nghiệm này những yếu tố nào
Trong thí nghiệm này những yếu tố nào
thay đổi, không thay đổi ?

thay đổi, không thay đổi ?




C6
C6
: Khối lượng, độ tăng nhiệt độ giống
: Khối lượng, độ tăng nhiệt độ giống
nhau, chất làm vật khác nhau.
nhau, chất làm vật khác nhau.
C7:
C7:
Nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên có
Nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên có
phụ thuộc chất làm vật không ?
phụ thuộc chất làm vật không ?




C7
C7
: Nhiệt lượng vật cần thu vào để
: Nhiệt lượng vật cần thu vào để
nóng lên phụ thuộc vào
nóng lên phụ thuộc vào
chất làm vật
chất làm vật
Gọi

Gọi
: m
: m
: khối lượng của vật (kg)
: khối lượng của vật (kg)
∆
∆
t = t2-t1
t = t2-t1
là độ tăng nhiệt độ (0C hoặc K) .
là độ tăng nhiệt độ (0C hoặc K) .


c
c
: đại lượng đặc trưng cho chất làm vật gọi là
: đại lượng đặc trưng cho chất làm vật gọi là
nhiệt
nhiệt
dung riêng
dung riêng
( J/kg.K)
( J/kg.K)
Thì nhiệt lượng Q
Thì nhiệt lượng Q


được tính bằng công thức
được tính bằng công thức
:

:




Q = m.c.∆t
Q = m.c.∆t
II.
CÔNG THỨC TÍNH NHIỆT LƯỢNG
CÔNG THỨC TÍNH NHIỆT LƯỢNG


* Khi vật tỏa nhiệt thì:
* Khi vật tỏa nhiệt thì:
∆t
∆t (độ giảm nhiệt độ)
= t
= t
1
1
– t
– t
2
2

Nên
Q
Q
tỏa
tỏa


= m.c. (t
= m.c. (t
1
1
– t
– t
2
2
)
)


* Khi vật thu nhiệt thì:
* Khi vật thu nhiệt thì:
∆
∆
t
t
(
(
độ tăng nhiệt độ)
độ tăng nhiệt độ)
= t
= t
2
2
– t
– t
1

1

Nên
Q tỏa
Q tỏa
= m.c. ∆t = (t
= m.c. ∆t = (t
2
2
– t
– t
1
1
)
)
Chất
Chất
Nhiệt dung
Nhiệt dung
riêng(J/kg.K)
riêng(J/kg.K)
Chất
Chất
Nhiệt dung
Nhiệt dung
riêng(J/kg.K)
riêng(J/kg.K)
Nước
Nước
4200

4200
Đất
Đất
800
800
Rượu
Rượu
2500
2500
Thép
Thép
460
460
Nước đá
Nước đá
1800
1800
Đồng
Đồng
380
380
Nhôm
Nhôm
880
880
Chì
Chì
130
130
Nhiệt dung riêng của một số chất

Nhiệt dung riêng của một số chất


- Nhiệt dung riêng của một chất cho biết gì ?
- Nhiệt dung riêng của một chất cho biết gì ?
* Nhiệt dung riêng của một chất cho biết nhiệt
* Nhiệt dung riêng của một chất cho biết nhiệt
lượng cần truyền cho 1 kg chất đó để nhiệt độ
lượng cần truyền cho 1 kg chất đó để nhiệt độ
tăng thêm 1
tăng thêm 1
0
0
C ( 1 K )
C ( 1 K )
III.
III.
VẬN DỤNG:
VẬN DỤNG:
C8
C8
: Muốn xác định nhiệt lượng vật thu vào cần
: Muốn xác định nhiệt lượng vật thu vào cần
tra bảng để biết độ lớn của đại lượng nào và đo
tra bảng để biết độ lớn của đại lượng nào và đo
độ lớn của những đại lượng nào, bằng những
độ lớn của những đại lượng nào, bằng những
dụng cụ nào ?
dụng cụ nào ?





C8
C8
:
:
Tra bảng để biết nhiệt dung riêng;
Tra bảng để biết nhiệt dung riêng;
cân vật để biết khối lượng, đo nhiệt độ để
cân vật để biết khối lượng, đo nhiệt độ để
xác định độ tăng nhiệt độ.
xác định độ tăng nhiệt độ.
C9
C9
: Tính nhiệt lượng cần truyền cho 5 kg đồng để
: Tính nhiệt lượng cần truyền cho 5 kg đồng để
tăng nhiệt độ từ 20
tăng nhiệt độ từ 20
0
0
C lên 50
C lên 50
0
0
C
C
Tóm tắt
Tóm tắt
: m = 5 kg;

: m = 5 kg;
c = 380 J/kg.K
c = 380 J/kg.K
; t
; t
1
1
= 20
= 20
0
0
C; t
C; t
2
2
= 50
= 50
0
0
C
C


Q = ?
Q = ?
Bài làm:
Bài làm:
Áp dụng công thức Q =
Áp dụng công thức Q =
Thay số ta có: Q = =

Thay số ta có: Q = =
Vậy nhiệt lượng cần truyền cho 5kg đồng để tăng nhiệt
Vậy nhiệt lượng cần truyền cho 5kg đồng để tăng nhiệt


độ từ 20
độ từ 20
0
0
C lên 50
C lên 50
0
0
C là
C là
m.c.
m.c.
∆t
∆t
5.380.(50-20)
5.380.(50-20)
57000 (J)
57000 (J)
57000 (J)
57000 (J)
C10
C10
: Một ấm đun nước bằng nhôm có khối lượng 0,5
: Một ấm đun nước bằng nhôm có khối lượng 0,5
kg chứa 2 lít nước ở 25

kg chứa 2 lít nước ở 25
0
0
C. Muốn đun sôi ấm nước này
C. Muốn đun sôi ấm nước này
cần một nhiệt lượng bằng bao nhiêu ?
cần một nhiệt lượng bằng bao nhiêu ?
Gợi ý về nhà làm:
Gợi ý về nhà làm:
- Muốn đun cho nước sôi thì nhiệt độ nước phải
- Muốn đun cho nước sôi thì nhiệt độ nước phải
đạt đến bao nhiêu
đạt đến bao nhiêu
0
0
C ?
C ?


- Ngoài nước ra còn có vật nào cần thu nhiệt để
- Ngoài nước ra còn có vật nào cần thu nhiệt để
nóng lên, và nóng lên bao nhiêu
nóng lên, và nóng lên bao nhiêu
0
0
C ?
C ?


- Muốn tìm nhiệt lượng cần cho cả ấm & nước

- Muốn tìm nhiệt lượng cần cho cả ấm & nước
đạt tới nhiệt độ sôi của nước ta phải làm gì ?
đạt tới nhiệt độ sôi của nước ta phải làm gì ?
23
23
.
Nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng
Nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng
lên phụ thuộc khối lượng, độ tăng nhiệt độ
lên phụ thuộc khối lượng, độ tăng nhiệt độ
của vật và nhiệt dung riêng của chất làm
của vật và nhiệt dung riêng của chất làm
vật.
vật.
.
Công thức tính nhiệt lượng vật thu vào
Công thức tính nhiệt lượng vật thu vào

Q = m.c.
Q = m.c.
∆t
∆t


Trong đó: Q: nhi
Trong đó: Q: nhi
ệt lượng (
ệt lượng (
J
J

); m: khối
); m: khối
lượng của vật (kg);
lượng của vật (kg);
∆t:
∆t:
độ tăng (giảm) nhiệt
độ tăng (giảm) nhiệt
độ của vật (
độ của vật (
0
0
C hoặc K); c:
C hoặc K); c:
nhiệt dung riêng
nhiệt dung riêng
( J/kg.K)
( J/kg.K)
.
Nhiệt dung riêng của một chất cho biết
Nhiệt dung riêng của một chất cho biết
nhiệt lượng cần thiết để làm cho 1kg chất
nhiệt lượng cần thiết để làm cho 1kg chất
đó tăng thêm 1
đó tăng thêm 1
0
0
C.
C.
24

24


Trên Trái Đất hằng ngày xảy ra rất nhiều sự trao đổi
Trên Trái Đất hằng ngày xảy ra rất nhiều sự trao đổi
nhiệt, một vật có thể nhận nhiệt lượng của vật này truyền
nhiệt, một vật có thể nhận nhiệt lượng của vật này truyền
cho rồi lại truyền
cho rồi lại truyền


nhiệt cho vật khác, nhờ đó sự sống mới
nhiệt cho vật khác, nhờ đó sự sống mới
được tồn tại.
được tồn tại.


Tuy nhiên,việc
Tuy nhiên,việc


đốt
đốt


phá rừng bừa bãi, ô nhiễm môi
phá rừng bừa bãi, ô nhiễm môi
sinh, khí thải công nghiệp là nguyên nhân gây
sinh, khí thải công nghiệp là nguyên nhân gây
“hiệu

“hiệu
ứng nhà kính
ứng nhà kính


nhân loại ”
nhân loại ”


làm Trái Đất ngày càng nóng
làm Trái Đất ngày càng nóng
lên, dẫn đến thiên tai, thảm họa
lên, dẫn đến thiên tai, thảm họa


Hãy giữ gìn “Ngôi nhà chung” của chúng ta luôn
Hãy giữ gìn “Ngôi nhà chung” của chúng ta luôn




Xanh - Sạch - Đẹp
Xanh - Sạch - Đẹp
( Theo: Bách khoa toàn thư Wikipedia )
( Theo: Bách khoa toàn thư Wikipedia )
Thiên tai và tổn thất ngày càng nặng nề
CERED
1950: 20 vụ, tổn thất 40 tỷ USD; 1990: 86 vụ, tổn thất 816 tỷ
Nguồn: State of the World 2001
0

100
200
300
400
500
600
700
1950s 1960s 1970s 1980s 1990s
Tæn thÊt kinh tÕ (tû USD)
Sè lîng thiªn tai