Giáo án: “Từ ấy” –Tố Hữu
Ngày soạn: 21/12/2009
Số tiết: 1 tiết
TỪ ẤY
Tố Hữu
I/ Mục tiêu cần đạt.
1. Kiến thức
- Trình bày được một số nét về quê quán, con người, cuộc đời, sự nghiệp của nhà thơ Tố
Hữu.
- Trình bày được hoàn cảnh ra đời bài thơ “Từ ấy” và tập thơ “Từ ấy”
- Kể tên một số tập thơ tiêu biểu khác của Tố Hữu
- Nêu và phân tích được tâm trạng nhà thơ trong buổi đầu gặp gỡ với lý tưởng cộng sản
và tác dụng kì diệu của lý tưởng với cuộc đời nhà thơ.
- Chứng minh được sự vận động của các yếu tố trong thơ trữ tình: tứ thơ, hình ảnh, ngôn
ngữ, nhịp điệu… trong việc làm nổi bất tâm trạng của cái tôi nhà thơ.
2.Kỹ năng
- Rèn kỹ năng đọc hiểu, kỹ năng phân tích tác phẩm văn học, kỹ năng phát biểu cảm
nghĩ.
3.Thái độ
- Rèn cho học sinh thái độ trân trọng, ngợi ca lý tưởng sống của người thanh niên thời đại
bấy giờ.Từ đó, học sinh cần có thái độ sống tích cực, vun đắp cho ước mơ, lý tưởng của
bản thân.
II/ Phương pháp, phương tiện.
- Phương tiện: SGK, SGV, phấn, bảng, Giáo án
- Phương pháp: thuyết trình, thảo luận, nêu vấn đề, vấn đáp.
III/ Yêu cầu học sinh chuẩn bị.
- Đọc các phần Tiểu dẫn, văn bản tác phẩm, chú giải.
- Soạn bài trước theo câu hỏi trong phần “Hướng dẫn học bài”
[Type text]
Giáo án: “Từ ấy” –Tố Hữu
IV/ Các bước lên lớp:

1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ
1. Đọc lại phiên âm và dịch thơ của bài thơ “Chiều tối” (Mộ) – Hồ Chí Minh và
nêu nội dung chính của bài thơ này?
- ND chính: Vẻ đẹp tâm hồn của Hồ Chí Minh, vượt lên trên hoàn cảnh khắc
nghiệt, vẫn ung dung tự tại, lạc quan, hướng về sự sống và ánh sáng.
- Nghệ thuật: Bút pháp tả cảnh ngụ tình vừa cổ điển, vừa hiện đại.
Hoạt động của GV-HS Kiến thức cần đạt
GV: Tiết học trước, chúng ta đã được làm
quen với một nhà thơ chiến sĩ Hồ Chí Minh.
Hôm nay chúng ta sẽ tiếp tục tìm hiểu về một
nhà thơ chiến sĩ CM khác. Đó là Tố Hữu, một
nhà thơ tiêu biểu với chất thơ đậm chất trữ tình
chính trị và tinh thần CM qua bài thơ “Từ ấy”.
Hđ 1: Tìm hiểu Tiểu dẫn
- GV gọi 1Hs đọc phần Tiểu dẫn. Hs đọc bài
- GV hỏi: “Qua phần bạn đọc, em nào có thể
trình bày lại một số nét về con người, cuộc đời,
sự nghiệp của nhà thơ Tố Hữu?”
- Gọi Hs trả lời.
- Gv bình giảng thêm:
Sinh ra ở một mảnh đất rất giàu truyền thống
văn hóa với những làn điệu dân ca, những điệu
hò, mái nhì, mái đẩy. Bản thân cha, mẹ lại là
người say mê với việc sưu tầm ca dao tục ngữ.
Tất cả có ảnh hưởng không nhỏ đến hồn thơ
Tố Hữu. Ông là một hiện tượng đặc biệt của
thơ ca CM. Ông đã được rất nhiều phần
thưởng cao quý: Huân chương sao vang
(1994), Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học

Nghệ thuật năm 1996, Giải thưởng văn học
ASEAN(1999).
I. Tiểu dẫn
1. Tác giả:
-Cuộc đời:
+ Tố Hữu (1920- 2002), Quảng Điền, Thừa
Thiên Huế
+ Năm 17 tuổi, Tố Hữu đã giác ngộ Cách
mạng. Năm 18 tuổi (1938) được kết nạp vào
Đảng.
+ Từ đó, sự nghiệp thơ ca của ông gắn liền với
sự nghiệp Cách mạng.
- Sự nghiệp:
+ Các tập thơ tiêu biểu của Tố Hữu: “Từ ấy”,
“Việt Bắc”, “Gió lộng”, “Ra trận”, “Máu và
hoa”, “Một tiếng đờn”, “Ta với ta”.
+Nội dung : Thể hiện lẽ sống lớn, tình cảm lớn
của người công dân, chiến sĩ CM đối với
Đảng, Bác và nhân dân.
+Nghệ thuật nổi bật: phong cách trữ tình chính
trị, đậm chất dân tộc.
[Type text]
Giáo án: “Từ ấy” –Tố Hữu
-GV hỏi: “Bạn nào có thể cho biết: Bài thơ
“Từ ấy” được ra đời trong hoàn cảnh nào?
- Hs: suy nghĩ và trả lời
-GV: Gọi Hs đọc tác phẩm.
- GV hỏi: Bài thơ được chia thành 3 đoạn thơ.
Em hãy cho biết nội dung chính của mỗi đoạn
là gì?

- Hs trả lời
+Cảm hứng: chủ đạo là cảm hứng lãng mạn,
kết hợp với khuynh hướng sử thi.
2. Tác phẩm:
+ Bài thơ nằm trong phần “Máu lửa” của tập
thơ ‘Từ ấy”. (Tập thơ gồm 3 phần: “Máu
lửa”, “Xiềng xích”, “Giải phóng”)
+ Bài thơ đã ghi lại bước ngoặt quan trọng
trong cuộc đời nhà thơ. Đó là ngày nhà thơ
được đứng vào hàng ngũ của những người
cùng phấn đấu vì một lý tưởng cao đẹp.
3. Bố cục
-Khổ 1: Niềm say mê, náo nức của nhà thơ
khi đoán nhận lý tưởng của Đảng
-Khổ 2: Nhận thức mới về lẽ sống
-Khổ 3: Sự chuyển biến sâu sắc trong tình cảm
Hđ 2: Tìm hiểu văn bản
- GV gọi học sinh đọc khổ 1 của bài thơ
- GV: - Thời gian được thể hiện qua từ nào
trong khổ đầu bài thơ? Nó có ý nghĩa gì?
- Hs trả lời
-Gv nhấn mạnh thêm:
“ Từ ấy” là từ mở đầu cho cả khổ thơ và nó thể
hiện một mốc thời gian xác định. Đó cũnglà
nhan đề của bài thơ. Với Tố Hữu, đó là một
mốc hết sức quan trọng, đánh dấu bước ngoặt
trong cuộc đời người thanh niên. Chúng ta đã
biết đến qua tìm hiểu hoàn cảnh sáng tác của
bài thơ này.
- Tố Hữu viết:

“ Năm 20 của thế kỉ 20
Tôi sinh ra nhưng chưa được làm ngừời
Nước đã mất, cha đã làm nô lệ
Ôi những ngày xưa mưa xứ Huế
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Khổ 1:Niềm say mê, náo nức của nhà thơ
khi đón nhận lý tưởng của Đảng
a. Hai câu đầu
-“Từ ấy”: + thời gian xác định trong bài thơ,
thời điểm tác giả dược đứng trong hàng ngũ
của Đảng.
+ bước ngoặt trong cuộc đời và trong hồn thơ
của nhà thơ.
[Type text]
Giáo án: “Từ ấy” –Tố Hữu
Mưa sao buồn vậy quê hương ôi
Ngẩng đầu lên không thấy mặt trời
Đất lai láng những là nước mắt”
( 1 nhành xuân)
- Tố Hữu còn là người:
“ Đâu những ngày xưa tôi nhớ tôi
Băn khoăn đi kiếm lẽ yêu đời
Vẩn vơ theo mãi vòng quanh quẩn
Muốn thoát, than ôi, bước chẳng rời”
( Nhớ đồng)
Và “Từ ấy” là điểm chốt của thời gian khi mà
tác giả đã lựa chọn được cho mình con đường
đi thực hiện lý tưởng của người thanh niên đầy
nhiệt huyết.
-GV: Những hình ảnh thơ nào được nhà thơ sử

dụng để thể hiện lý tưởng CM và bày tỏ cảm
xúc của mình?
- Hs trả lời
- Gv giảng thêm:
Hình ảnh mặt trời được nhắc đến rất nhiều khi
viết về lí tưởng Đảng Cộng sản và Bác Hồ.
không chỉ trong thơ của Tố Hữu mà trong ác
nhà thơ khác cũng viết rất nhiều như bài Viếng
lăng Bác của Viễn Phương.
-GV : Tác giả thể hiện niềm vui sướng qua
những từ ngữ nào? Và có gì đặc biệt trong
cách dùng từ này?
-GV hỏi: Vậy thì niềm hạnh phúc của nhà thơ
được diễn tả qua hình ảnh nào?
- Hình ảnh
+ “nắng hạ”: thể hiện sự rực rỡ, giàu sức
sống.
+“mặt trời”: nguồn sáng ấm áp mang lại sự
sống cho muôn loài.
=> Nghệ thuật ẩn dụ với hình ảnh mặt trời và
nắng hạ với ánh sáng cách mạng, lí tưởng của
Đảng mang lại cho nhân dân ấm no.
- Từ ngữ: 2 động từ:
+ “bừng”: ánh sáng đột ngột, mạnh mẽ
+ “chói”: ánh sáng mạnh mẽ có sức xuyên
thấu
=>Hình ảnh ẩn dụ có tác dụng sâu sắc thể hiện
lý tưởng cộng sản của nhà thơ. Sự gặp gỡ lí
tưởng của nhà thơ như sự bừng sáng trong tâm
hồn, nguồn sáng đó mạnh mẽ, rực rỡ.

b. 2 câu sau: Niềm hạnh phúc của nhà thơ khi
gặp lí tưởng của Đảng.
So sánh hồn tôi với:
[Type text]
Giáo án: “Từ ấy” –Tố Hữu
-Hs trả lời
- Gv giảng bình:
Nhà thơ đã sung sướng đón nhận lý tưởng
CM cũng như cỏ cây đón nhận ánh sáng mặt
trời, chim chóc cất tiếng ngân vang. Lý tưởng
cộng sản đã mang lại sức sống và niềm tin yêu
cuộc đời cho con người.
-Con người sống cần phải có lý tưởng để theo
đuổi và như vậy cuộc đời mới có hướng để
phấn đấu, để khao khát. Cuộc đời vì thế cũng ý
nghĩa hơn
-Với Tố Hữu, thời điểm ông giác ngộ lý tưởng
CM là lúc mà có nhiều lựa chọn và lối rẽ.
Nhưng Tố Hữu đã lựa chọn cho mình một lẽ
sống, một lý tưởng sống cao đẹp: cống hiến
cho sự nghiệp giải phóng của đất nước. Đó là
một sự lựa chọn dũng cảm của một người
thanh niên yêu nước. Và lý tưởng đó Tố Hữu
đã theo đuổi cho đến suốt cuộ đời mình vì thế
với Tố Hữu, CM và thơ ca luôn là một. CM
luôn khơi nguồn và mang tới cảm hứng sáng
tạo cho thơ Tố Hữu. Điều này được thể hiện
rất rõ trong những tập thơ sau này.
+ hồn tôi -> vườn hoa lá đậm hương, rộn
tiếng chim

=> Thể hiện niềm vui, niềm say mê của nhà
thơ. Lí tưởng của Đảng như một sự hồi sinh,
sức sống mới, tươi trẻ, rộn ràng.
Tiểu kết:
=>Những hình ảnh so sánh,ẩn dụ cho thấy
được sự đổi khác, một làn gió mới có tác dụng
làm đổi thay cuộc đời của một con người.
- GV chuyển ý: Sau giây phút bừng sáng cảu
sự giác ngộ lý tưởng, người thah niên trí thức
tiểu tư sản đã có nhận thức mới mẻ về lẽ sống
và những chuyển biến sâu sắc trong tư tưởng,
tình cảm cảu mình.
-GV: Tác giả đã sử dụng một loạt các từ ngữ
chỉ sự kết nối, gắn bó, em hãy cho biết đó là từ
nào? Và có ý nghĩa của các từ ấy?
- HS trả lời
-Theo nghĩa đen, “buộc”: chỉ sự thắt nút, kết
nối một cách bền chặt -> “ tôi buộc lòng tôi
với mọi người” nghĩa là tôi đã gắn bó cuộc
3. Khổ 2
-Từ ngữ cùng trường nghĩa chỉ sự kết nối:
+ Buộc : sự gắn kết tự nguyện, tự chịu trách
nhiệm.
+ Trang trải : sự tự mở rộng tấm lòng
+ Gần gũi: thân thiết, gắn kết
=> Nhằm biểu đạt một quyết tâm, một sự tự
nguyện mới, vượt lên chính mình để gắn kết
[Type text]
Giáo án: “Từ ấy” –Tố Hữu
đời, lý tưởng, tình cảm của tôi với tất cả mọi

người. Cái Tôi của Tố Hữu đã gắn vào với cái
Ta chung, hơn nữa là sự hòa hợp, gắn bó ấy lại
hoàn toàn mang tính tự nguyện.
+ “Trang trải”: sự mở lòng, tự nguyện chia sẻ,
gắn bó, tự nguyện đón nhận tất cả những âm
thanh của cuộc sống cần lao. Nhà thơ ý thức
được sự gắn bó của mình với tập thể, đó cũng
là sự giác ngộ sâu sa.
- GV hỏi: Khổ thơ xuất hiện sự đối ứng, em
hãy chỉ ra và nhận xét ựu đối ứng này?
-Hs trả lời:
-GV bình giảng thêm:
+ Rõ ràng sự đối ứng ở đây là đối ứng giữa
một bên cá thể, là cái Tôi với một bên là cái
chung, cái Ta.
+ Giữa lòng tôi với mọi người là sự buộc, giữa
tình tôi với trăm nơi là sự trang trải, giữa hồn
tôi với bao hồn khổ là sự gần gũi, thể hiện tình
cảm chân thành, gắn bó một cách tự nhiên.
Một lần nữa ý thơ nhấn mạnh sự gắn bó, khả
năng đồng cảm sâu xa với quần chúng lao khổ
của nhà thơ.
=> Nhà thơ ý thức được sự gắn bó của mình
với tập thể, đó cũng là sự giác ngộ sâu sa. Chỉ
có hiểu sâu lý tưởng CM mới có được những
nhận thức như vậy. Sự gắn bó ở đây hoàn toàn
mang tính tự nguyện, vượt qua giới hạn của cái
tôi để chan hòa cũng cái ta.
-Tố Hữu là một thanh niên:
+ Giàu tình yêu thương con người: Nhà thơ đã

hòa nhập cuộc đời mình và cuộc đời của những
con người lao khổ. Chỉ có người biết cảm
thông, chia sẻ và nhân ái mới chọn cho mình
con đường CM đầy chông gai, đấu tranh cho
nhân dân. “gần gũi nhau”
mình với tất cả mọi người.
+Sự đối ứng: “lòng tôi” –mọi người, tình tôi-
trăm nơi, hồn tôi – bao hồn khổ
=> thể hiện khả năng đồng cảm sâu sa, sự gắn
bó với quần chúng lao khổ của nhà thơ.
=>Qua đây, nhà thơ cũng khẳng định mối liên
hệ sâu sa giữa CM, thơ ca và cuộc sống, nhất
là cuộc sống của những con người lao động
nghèo khổ.
Tiểu kết: Bằng những từ ngữ chỉ sự gắn bó,
bằng thủ pháp đối ứng, khổ thơ đã cho thấy sự
tự nhận thức lớn của nhà thơ về mối quan hệ
hòa hợp, gắn kết giữa cá nhân, giữa cái tôi của
nhà thơ với cái ta chung của dân tộc.
[Type text]
Giáo án: “Từ ấy” –Tố Hữu
+Nhà thơ đã ý thức rất rõ về khối sức mạnh
của tinh thần đoàn kết. Và ở đây đã nổi bật lên
cái tôi của người thanh niên CM, tôi hòa chung
trong cái ta nhưng vẫn có những dấu ấn cá tính
đậm nét. Tố Hữu đã thoát khỏi cái tôi cô đơn,
bế tắc để tìm thấy niềm vui và sức mạnh trong
chính cuộc đời.
GV giới thiệu: “Từ sự chuyển biến trong nhân
thức, nhà thơ đã có những chuyển biến tỏng

tình cảm. Từ đó viết lên những vần thơ chắc
nịch, đầy khẳng định”
-GV: Biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng
trong khổ thơ này?
-Hs trả lời
-GV : Tại sao tác giả không nói : “Tôi sẽ là con
của vạn nhà” mà lại nói “Tôi đã là con của vạn
nhà”?
-Hs trả lời
-GV hỏi: Đồng thời với nhận thức về tình cảm
mới, ta thấy có sự thay đổi trong cách xưng hô
3. Khổ 3
- Điệp cấu trúc: Tôi đã là…của, là….của, là…
của
+ Xác định rõ vị thế của nhà thơ trong đại gia
đình dân tộc.
+ Nó làm tăng mức độ cho lời khẳng định của
nhà thơ: “là con, là em, là anh”.
+ Nó cũng góp phần tạo nhịp thơ khỏe khoắn,
mạnh mẽ, da diết, sâu lắng.
- Điệp từ : “vạn” : Tình cảm của người cộng
sản hướng đến đối tượng rộng rãi, đông đảo.
+ Vạn nhà: lực lượng đống đảo quần chúng lao
khổ. Là con- trong vạn ngôi nhà nên ý thức
gánh vác trách nhiệm, đấu tranh lại càng sục
sôi.
+ Vạn kiếp phôi pha: những số phận cực khổ,
lầm than
+ Vạn đầu em nhỏ: Những con người không
có chỗ nương thân.

+ đã : tự nguyện gắn bó. Sẽ mang tính chất
tương lai.
- Cách xưng hô ruột thịt: Tôi -> con -> em ->
anh
[Type text]
Giáo án: “Từ ấy” –Tố Hữu
của Tố Hữu. Điều này có ý nghĩa gì không?
-HS suy nghĩ và trả lời
- Tố Hữu đã gắn mình vào mối quan hệ gia
đình thân thuộc với bao kiếp sống ấy. Nhà thơ
là một con người rất giàu tình nhân ái và thật
sự sống có trách nhiệm trước cuộc đời. Hơn ai
hết, nhà thơ ý thức được về cuộc sống của
nhân dân và chia sẻ, hòa mình vào để hiểu để
thấy được trách nhiệm to lớn của mình khi
đứng trong hàng ngũ CM- đem đến cuộc sống
mới cho nhân dân.
-GV: Bài thơ có phải chỉ là niềm say mê lý
tưởng hay không? Điều quan trọng nhất là gì?
- Niềm say mê lý tưởng chỉ là một nội dung
chính của bài thơ. Nhưng điều quan trọng
trong bài thơ mà chúng ta cần nhận thấy: Đó là
tinh thần CM, ý chí và tâm huyết của những
con người một lòng một dạ với lẽ sống cao
đẹp. Ẩn sâu trong mỗi lời thơ là lòng căm giận
trước những bất công ngang trái và là tâm
nguyện của một con người hết lòng vì nhân
dân lao khổ.

Thể hiện tình cảm yêu mến, gắn kết tự nhiên

bằng trái tim yêu thương. Đó là sự gắn bó tự
nguyện.
Tiểu kết: Nhà thơ đã có sự chuyển biến sâu
sắc trong tình hữu ái giai cấp. Cái tôi cá nhân
hòa cùng với cái ta chung của quần chúng lao
khổ, sự gắn bó máu thịt, gia đình.
-Gv: Gọi HS đọc phần ghi nhớ
-GV: Nêu vấn đề: “Có ý kiến cho rằng: Từ ấy
có thể coi là một tuyên ngôn nghệ thuật của Tố
Hữu? Ý kiến của em là gì?
- “Từ ấy”: Là sự nhận thức về mối quan hệ
giữa cá nhân và quần chúng lao khổ, là tiếng
nói đây tâm huyết lòng dặn lòng đi theo Đảng
của giai cấp vô sản của một chàng thanh niên
có lẽ sống đẹp, đẹp cả đến khi không còn trên
cõi đời này nhưng những vần thơ vẫn sống mãi
với một lý tưởng sống không phải ai cũng có
III. Tổng kết
1. Nội dung:
“Từ ấy” là khúc hát reo vui của một tâm hồn
bừng nắng hạ khi bắt gặp lý tưởng cộng sản.
“Từ ấy” cũng là lời mở đầu cho hồn thơ Cách
Mạng vô sản, một tuyên ngôn nghệ thuật của
nhà thơ.
=>Đó cũng là một tuyên ngôn nghệ thuật của
chính nhà thơ: Nghệ thuật gắn với CM, với
cuộc đời.
2. Nghệ thuật.
-Sử dụng nhiều hình ảnh ẩn dụ, so sánh đặc
sắc góp phần tô đậm chất trữ tình của bài thơ

[Type text]
Giáo án: “Từ ấy” –Tố Hữu
được.
+Giao bài tập về nhà. Hs làm phần luyện tập.
+Nhắc nhở cho bài sau:
-Đọc các bài ở phần Đọc thêm.
-Tìm thêm một số tư liệu, bài viết về Tố Hữu
để chuẩn bị cho việc chữa bài phần luyện tập ở
buổi sau.
- Điệp từ “là” ở khổ cuối của bài thơ tạo nên
những câu thơ chắc nịch.
-Nhịp điệu thơ: hào hứng, náo nức trong
những câu thơ đầu, da diết sâu lắng trong
những câu thơ cuối. Tạo dấu ấn đậm nét trong
lòng người đọc.

[Type text]