BAO
cAo
KET
QUA
DE TAI NGHIEN
citu
KHOA
HQC
v A
c6NG
NGH¥
TRQNG
DIEM
cAP
BQ
MA
SO:
B2006-0946TD
KHU
VUC
KINH TE PHI CHINH
THirC
•
THANH
PH6
H6
CHi
MINH
THUC TRANG
VA
GIAI

PHAP
• •
CHU
NHI$M
: GS.TS.
HO
DUC
HUNG
THANH VIEN
: TS. NguySn
T&n
Khuyen
TS. Truong Quang Thong
ThS.
Duong
Dang Khoa
Ong.
HB
Due Nguyen
CN.
NguySn Duy Tam
CN. NguySn Thanh Sir (thu
k)T)
.
~·-,o ·-··-·-·1
BO
GIAO
DUC
DAO
TAO

TRUONG
D~l
HQC
KINH
rE'TP.HCM
THu'VI~
I
)j!))(
I
~·
-···'-""""''
.


-
:.'-' '-~ : ·· =.,-·
.
-~
•
Ngay thang nam 2008 NgayAVthang
12
nam 2008
Chu
nhi~m
d~
tai
CO'
quan
chu
tri

(Ky ten, d6ng
dAu)
(HQ
va ten,
ky
ten)
Ngay thang nam 2008
CO'
quan
chti
quan
duy~t
TL.
Bq
trU'O'Dg
Bq
Giao dye
va
Dao t\lo
Vy.
trll'O'Dg
Vy.
Khoa
hqc-
Cong
ngh~
DIEM
MOl
CUA DE
TAl

T6ng luqc
m()t
s6 nghien cful
tru&c
day c6 lien quan d€n khu
V\fC
kinh
t€
phi chinh
thirc
1.
Dua ra
h¢
thimg cac tieu chi ad nh(in
dc;mg
au()'c
khu
vvc
kinh ti
phi
chinh
thuc trong aiJu ki¢n
cy
thd cita
TP
HCM, aong gop cho nh(in thuc
vJ
vai tro
cita
khu

vvc
nay a TPHCM noi rieng va
Vi¢t
Nam noi chung. Dijc
bi¢t,
h¢
th6ng cac tieu chi nay
au()'c
phiin ra thanh 3 nhom: aijc aidm con nguai, aijc
aidm hoqt a(mg va nh(in dqng
khu
vvc
kinh ti
phi
chinh thuc tqi thanh
ph6
HCM
2.
KVKTPCT la
mt}t
tbng thd khong a6ng chdt, rdt aa dqng va phong phu,
do
ao,
cflng rdt
phuc
tqp ad aua ra cac chinh sach chung cho tbng
thd,
chiing hqn
sv
khac bi¢t

vJ
thu nh(ip cita nhom nguai lam nghJ
tv
do
co ham
lu()'ng
chdt xam
cao,
(gia su, lu(it gia
tu
vdn,
giiing vien, nghien
ciru
vien

.) vai nhom nguai
lao at}ng chfm
tay.
3.
Danh gia
au()'c
thvc trqng cong tac quiin ly nha nuac thong qua
sv
bitt
c(ip
a
mt}t
s6
van ban phap quy, chinh sach kinh ti va cong tac quiin ly cita cac sa,
nganh, chinh quyJn a6i vai khu

vvc
nay
4.
Trong qua trinh cong nghi¢p hoa va hi¢n aqi hoa a TPHCM co m6i lien
h¢
giua KVKTPCT va khu
vvc
KTCT.
5.
Mt}t
s6
giiii phap aJ xudt buac adu
nh&m
myc
aich quiin ly cho PVKTPCT.
f>~
tai nghien cful c6 lien quan d€n KVKTPCT ldn nay c6 gdng
m()t
ldn nfra
t~p
trung
vao
m()t
s6
di~m
m&i
sau day:
1.
Xac atnh ro rang han aijc trung va aijc aidm nh(in dqng KVKTPCT a TPCHM,
aijc bi¢t trong thai

kY
ht}i
nh(ip kinh ti qu6c
ti.
2.
Nh(in dqng
mt}t
s6
nhom nhiin t6 chit
yiu
tac at}ng
ain
sv
t6n
tqi,
phat
tridn va
xu huang
v(in
at}ng cita khu
vvc
nay.
3.
Due
kit
mt}t
s6
bai
h(Jc
kinh nghi¢m quiin ly trong KVKTPCT

4.
Lu(in chirng vai tro KVKTPCT a6i vai
sv
phat
tridn KT-XH a TPHCM
5.
Xu huang
phat
tridn, chuydn aJi cita khu
vvc
nay
6.
Khiing atnh
mt}t
s6
quan aidm
vJ
t6n tqi va
phat
tridn cita KVKTPCT.
7.
Tiip tyc aJ xudt
mt}t
s6
giiii
phap-
kiin
nght
nh&m
quiin ly khu

vvc
kinh ti
PCT.
MUCLUC
. .
1.
V~n
d€
nghien cfru 1
2.
Mvc tieu 2
3.
Quy trinh nghien cfru 2
4.
Nghien cfru dinh luqng
sa
b('>
2006 3
5.
Nghien cfru chinh thuc 2007 4

h"~
,
6.
Dot
tuqng
ng ten cuu 4
7.
Ph~m
vi nghien cuu 6

8.
Phuang phap nghien
Clru
6
9.
Cong cv phan tich 7
10.
Mo hinh nghien
Clru
8
v , , -
CH
ONG
1:
CO
SOLYLU~N
9
"
1
""
'
kh
,.
.,
1.1.
MQt
so quan nt¥m
va
at ntym 9
1.1.1. Quan

ni~m
cua
tA
chuc lao
d('>ng
thS
gi&i
(ILO)
10
1.1.2. Quan
ni~m
cua
Ha
Lan
11
1.1.3. Quan
ni~m
cua
tfi
chuc Hgp tac
va
Phat
tri~n
kinh
tS
(OECD)
12
1.1.4. Quan
ni~m
cua

C('>ng
Hoa Lien Bang
f>uc

13
1.1.5. Quan
ni~m
cua Lien Minh
Au
Chau (EU)
15
1.1.6. Quan
ni~m
cua Ngan hang thS gi6i
15
1.1. 7. Quan
ni~m
cua Lien
Hi~p
Qu6c theo
h~
th6ng tai khoim qu6c gia
17
1.1.8. Quan
ni~m
cua cac
tfi
chuc va cac nha khoa
hQc
khac

17
1.2. Nguyen nhan hinh thanh
va
phat
tri~n
cua khu V\fC kinh
tS
phi chinh thuc 24
1.3.
f>?c
trung, d?c
di~m
va vai tro cua khu V\fC kinh
tS
phi chinh thuc &
Vi~t
Nam
va
& thanh
ph6 H6
Chi Minh 28
1.3.1. Quan
ni~m
v~
khu V\fC kinh
tS
phi chinh thuc
Vi~t
Nam
va

thanh ph6 H6 Chi Minh 28
1.3.2.
M('>t
s6 d?c
di~m
nh~n
d~g
khu
vgc
kinh
tS
phi chinh thuc &
Vi~t
Nam 29
1.3 .3. Vai tro cua khu
V\fC
kinh te phi chinh thfrc trong
n~n
kinh te a
Vi~t
Nam
va
thanh
ph6
Hf>
Chi Minh 36
1.4.
M(}t
s6
kinh

nghi~m
t6 chfrc
va
quim ly khu
V\IC
kinh t€ phi chinh thfrc
cua
m(}t
s6
qu6c
gia 47
1.4.1.
D~c
di~m
cua
khu
V\fC
kinh t€
phi
chinh thfrc cua
m(}t
s6 qu6c gia 4 7
1.4.2.
Bai
hQC
kinh
nghi~m
vS
each thfrc quim ly khu
V\fC

kinh t€
phi
chinh thfrc
cua
m(}t
s6
:
. "
h:
. ,.
quoc gta tren t e
gt<Jt
48
1.5.
Tom
t~t
m(}t
s6 k€t qua nghien cfru
va
hu6ng
nghien cfru
cua
dS
tai
51
CHV0NG
II:
THl/C
TM.NG
HO~

T D<)NG
KHU
VljC
KINH
TE
PHI
CHfNH
THUC
THANH
PH6
HO
CHi
MINH
52
2.1.
Ljch sir hinh thanh khu
V\fC
kinh t€ phi chinh thfrc
TPHCM
52
2.2. Khu
V\IC
kinh t€ phi chinh thfrc
di~n
m~o,
d.u
true cua thanh ph6 59
2.3.
Ket
qua

khao sat khu
V\IC
kinh t€
phi
chinh thfrc
t~i
thanh
ph6
Hf>
Chi
Minh

64
2.3 .I. Nhfrng thong tin t6ng quan
vS
CO'
sa

64
2.3.2 Th\fc
tr~ng
ho~t
d(}ng

67
2.3.1.1. Lao
d(}ng-v6n
69
2.3.1.2.
Khach hang/ thi

trubng
tieu thv: 76
2.3.1.3.
D6i thu
c~nh
tranh 76
2.3.1.4.
D~c
di~m
ho~t
d(}ng
78
2.3 .1.5.
Hi~u
qua
ho~t
d(}ng
san xufit kinh doanh 92
2.3.1.6 Tinh hinh
tai san
va
djch
VI)
cong
cua
cac
CO'
sa
ho~t
d(}ng

trong linh
V\fC
phi chinh
thfrc 93
2.4.
Tom
t~t
chu<Jng III 95
CHU0NG
III: GIAI
PHAP
VA KIEN NGHJ 98
3.1.
Nhan
t6
tac
d(}ng
den khu
V\fc
kinh t€ phi chfnh thfrc a
TP.HCM
98
3.1.1.
Tang tru&ng kinh t€
va
phat
tri~n
kinh
t€
98

3.1.2.
Nhan t6 van
hoa-
ljch sir 106
3.1.3. Nhan t6 chfnh sach
Ill
3.1.4.
Nhan
t6
v~
qua trlnh do thi
hoa
l21
ii
3.1.5. Nhan t6
v~
di
dan
tlJ
do
va giai quy€t
vi~c
lam cho
ngu<'Yi
lao
d<)ng
122
3.1.6.
Nhan t6
v~

nhu
d.u
tH!u
dung cac hang h6a va dich
VI)
cftp
thftp
122
3.2.
Xu
hu6ng cua khu
VIJC
kinh
t€
phi chinh thirc tren dia ban thanh
phfi
HCM 124
3 .2.1.
Xu
hu6ng
v~
d<)ng
chung 124
3.2.2.
D6i
v&i
nh6m
ho~t
d<)ng
ca

th€
125
3.2.3.
D6i
v&i
nh6m san
xuftt
kinh doanh
c6
t6 chirc 126
3.2.4.
Ngu6n g6c
xuftt
xu cua lao
d<)ng
ho~t
d<)ng
trong khu
VIJC
kinh
t€
phi chinh thirc

126
3.2.5.
V~
CO'
CftU
nganh
ngh~

127
3.3.
M<)t
s6
quan
di€m
d6i
v&i
khu
VIJC
kinh
t€
phi chinh thirc
t~i
thanh ph6 HCM 128
3.3.1.
Khu
VIJC
kinh
t€
phi chinh thirc
t~i
thanh ph6 HCM
Ia
m<)t
b9
ph~n
cua
m<)t
th€

th6ng
nhAt
cua
n~n
kinh
t€
nhi~u
thanh
phAn,
ct6ng
thai cua m9t b9
ph~n
"khong th€ tach
n1i
cua
cac
tAng
I6p
dan cu xa h9i trong thanh phfi" 128
3.3.2 Khu
VIJC
kinh
t€
phi chinh thirc
Ia
m<)t
khu
VIJC
c6
kha nang

t~o
cong an
vi~c
lam
cho
m<)t
b9
ph~n
khong nh6 lao
d<)ng
d~c
bi~t
Ia
lao
d<)ng
ngheo thanh thi 128
3.3 .3.
Khu
VIJC
kinh
t€
phi chinh thirc
th€
hi~n
va g6p
phAn
t~o
nen
m<)t
I6i

s6ng
t1J
chu,
t1J
l~p,
khong "trong
ch<'Y,
y
l~i"
129
3.3.4.
Phat tri€n khu
VIJC
kinh
t€
phi chinh thirc trong
SIJ
bao
dam
v~
tr~t
tlJ,
van minh
do
thi,
" •

' ' A " d
h;t
hA"


• h h d "
V((
smh
mm
truang, gop phan xay
IJllg
t e c e van
mm
,
s~c
((p
129
3.3.5.
S!J
chuy€n h6a khu
VIJC
kinh
t€
phi chinh thirc sang khu
VIJC
kinh
t€
chinh thirc d.n
h
,. ,
h'.
. '
•?•
h'

" h'" 9
p
a1
co
t
O'I
g1an
va
g1a1
p
ap
can t
Iet

12
3.3.6. Coi
trQng
d~c
bi~t
vai tro
qu<'m
ly
cua nha
nu&c,
cua chinh
quy~n
thanh ph6
d€n
khu
VIJC

kinh
t€
phi chinh thirc 130
3.3.7. Phat tri€n
khu
v!Jc
kinh
t€
phi chfnh thirc
Ia
m9t giai phap tinh
th€,
khong nen coi
d6
Ia
chi€n luqc phat tri€n lau dai. 130
3.4. Giai phap cho khu
VIJC
kinh
t€
phi chinh thirc thanh ph6
H6
Chi Minh 130
3 .4.1. Nh6m giai phap
v~
quan
ly
hanh chinh
131
3.4.2. Nh6m

ghii
phap thi
tru<'rng
133
3.4.3.
Nh6m giai phap
v~
tai chinh, tin dvng 133
3.4.4.
Giai phap
ky
thu~t
va
an
toan trong san xuftt- kinh doanh 134
3.4.5.
Giai phap
v~
giao
di)C,
dao
t~o,
huftn
luy~n
va nang cao tay
ngh~
135
3.5.
Mot
s6

ki8n
nghi 138
. .
iii
3.6.
K~tLu~n
142
3.7.
Nhiing
di~u
chinh
va
bl>
sung (qua gop y cua h9i dbng bao
v~
cO'
s&)
142
3.8.
H~itn
ch~
cua
d~
tai 143
PHlJ
LlJC 144
1.
K~t
qua nghien c(ru djnh lugng sa b9 nam 2006: 144
2.

Ccic
van ban
pha.p
quy c6 lien quan
d~n
khu
vvc
kinh
t~
phi chinh thuc 149
3
,
A h h" b•"
"'•
d '
kh'•
•"
1
. Bang tong
gp p an H(t
nQI
ung cac
at
mym
15
4.
Nh6m nganh
ngh~
kinh
t~

via he 152
' '
).
5.
Ccic
lang nghe
tliti
thanh pho
Ho
Chi Minh 160
6.
Ccic
k~t
qua
xu
li
trong
dQt
khao sat nam 2007 165
TAr
Lr.Su
THAM
KHAo

179
HVONG
DAN
CHI TIET THI
HANH
M<)T

SO
DIEU CUA
LU~
T DOANH NGHI.SP 193
BANG
cAu
H6r
KHAo
sAT
194
IV
DANH
MTJC
cAc
BANG
KET
QUA
XU
Li
Bang
1:
D6i
tUQ'llg
nghien ciru 5
Bang
2:
Cac khai
ni~m
dugc
su

dvng trong nghien ciru, khu
V\fC
kinh
t~
phi
chfnh thuc
t~;ti
Ha
Lan

11
Bang 3: Tom
t~t
m()t s6
ti~p
c~n
khac nhau theo kinh
nghi~m
dS
djnh nghia khai
ni~m
khu
vl)'c
kinh
t~
phi chfnh th(rc a cac nu&c 20
Bang
4: Tieu th(rc xac djnh cac
CO'
sa

khu
VI)'C
kinh
t~
phi chfnh th(rc 22
Bang 5: Bang tom
luge
cac
d~c
diSm
nh~n
d~;tnh
KVKTPCT
TPHCM
33
Bang
6:
Ban tom luge cac
d~c
diSm
nh~n
d~;tng
KVKTPCT
TPHCM
35
Bang
7:
Ty
1~
dong gop cua khu

V\fC
kinh
t~
phi chfnh thuc cua
Vi~t
Nam
39
Bang 8: GDP thl)'c
t~
cua thanh ph6 Hb Chf Minh (tfnh theo gia 1994) (danvj:
Ty
VND) .40
, ' ,
Bang
9:
M()t so chi tieu
CO'
ban
ve
dan so
va
djch
V\1
cong .43
Bang 10:
TuAi
cua
chu
CO'
sa

phan theo nhom 64
Bang
11
:
Lo~;ti
hinh kinh
t~
phi chfnh thuc theo
d()
tuAi
ngm1i lao d()ng 65
Bang
12:
Trinh
d()
hQC
v~n
cua chu
CO'
sa

67
Bang
13:
Ca
du
cac ca
sa
phi chfnh
thuc

theo dja ban
qu~n
t~;ti
TPHCM 68
Bang 14: Quan
h~
gifra
nguai
lao d()ng
va
chu
CO'
sa···································································· 70
Bang
15: Nhfrng ky nang
CO'
ban cua cac
CO'
sa
co
dugc
khi tham gia
ho~;tt
d()ng phi chfnh thuc

71
Bang
16:
v6n
ban

dAu
theo
lo~;ti
hinh kinh doanh 72
Bang 17:
v6n
ban
dAu
binh quan phan theo
h()
khfru
73
Bang 18:
v6n
dAu
tu ban
dAu
phan theo
gi&i
tfnh 73
Bang 19: Cac
lo~;ti
ngubn v6n ban
dAu
CO'
ban
cua
CO'
sa
76

Bang 20:
Thai
gian
ho~;tt
d()ng trong nam
cua
cac
CO'
sa

83
Bang 21: Nhfrng
phuang
thuc
c~;tnh
tranh cua cac d6i thu
85
B
,
22
Nh-
A

, h,
/
dA
•,
85
ang :
ung

nguon can
cu
c u yeu e
ra
g1a
.
Bang 23: Thj truO'ng tieu thv cua cac
CO'
sa
ho~;tt
d()ng phi chfnh thuc 76
Bang 24: D6i thu
c~;tnh
tranh
cua
cac
CO'
sa
ho~;tt
d()ng phi chfnh thuc 77
Bang 25: Doanh thu binh quan phan theo linh
vl)'c
ho~;tt
d()ng 87
Bang 26: Doanh thu binh quan phan theo
gi&i
tfnh 87
Bang 27: Doanh thu binh quan cua cac
CO'
sa

phan theo
h()
khfru
88
Bang 28:
s6
CO'
sa
n()p
thu~
cho cac
CO'
quan nha nu&c 90
Bang
29: Ti€n
thu~/phf
cac ca
sa
n()p cho cac ca quan nha
nu&c

91
Bang 30:
CO'
quan thu
thu~/phf/1~
phf cac
CO'
sa
phi chfnh thuc

91
Bang 31: Lgi
nhu~n
binh quan
cua
cac
CO'
sa
phan theo linh
VI)'C
ho~;tt
d()ng 92
Bang 32: Lgi
nhu~n
binh quan theo v6n
dAu
tu
93
Bang 33: Lgi
nhu~n
binh quan theo lao d()ng
tirng
linh
VIJC
kinh doanh 93
Bang 34:
Thai
gian thue nha cua cac
CO'
sa

ho~;tt
d()ng phi chfnh thuc 94
Bang 35: Bang tAng
hgp
xu
hu&ng chuySn
dAi
va
thanh
l~p
cac
ho~;tt
d()ng phi chfnh thuc l41
Bang 36: TAng quan v€
h()
khfru khao sat
SO'
b()
2006 146
Bang 3
7:
K~t
qua thu
nh~p
trung binh m6i thang trong khao sat
SO'
b()
2006 148
v
DANH MUC

cAc
HiNH
VA
HOP
. .
Hinh
1:
Quy trinh nghien cfru 2
Hinh 2:
Mo hinh nghien cfru 8
H<)p
1 :
H~
th6ng cfra hfmg ban le
tir
sau WTO 84
H<)p
2: Lo
l~ng
cua ngm)'i
dan
tru&c nghi
quy~t
32 117
KVKTPCT
KVKTCT
TPHCM
DANH
MT)C
cAc

TU
VIET
TAT
Khu
vgc
kinh
t~
phi chinh thirc
Khu
VIJC
kinh
t~
chinh thirc
Thanh ph6 Hb
Chi Minh
VI
TONGQUAN
1
V
~
ct"'
h""
,
. an e ng
1en
CU'U
Khu
V\fC
kinh
t~

phi chinh thuc (informal sector- secteur informel) la
m(>t
khai
ni~m
xuAt
hi~n
tlr cu6i nhfrng nam 1960. Tuy nhien, cho
d~n
nay
vful
chua c6 ten
gQi,
chua
c6
m(>t
khai
ni~m
th6ng
nhAt
v~
khu
V\fC
kinh
t~
nay, do
xuAt
phat tir
nhi~u
nguyen
nhan: (1) Khu

V\fC
nay
CO
th~
dUQ'C
nghien
CUU
du6'i
nhi~U
quan
di~m
Va
g6c
d(}
khac
nhau va (2) Khu
V\fC
nay da
d~ng,
phong phu va
rAt
phuc
t~p.
T~i
Vi~t
Nam, khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh thuc chua duqc bao quat trong

h~
th6ng
th6ng ke va
chua c6
sg
quan tam du
l&n
va thuemg xuyen, lien
f\lc,
vi
v~y,
c~n
phai c6
nhfrng nghien
CUu,
di~U
tra, khao
Sat
d~
nh~n
d~ng
cac
d~c
di~m,
nhfrng thay d6i
va
di~n
bi~n
phat
tri~n

cua khu
V\fC
nay.
Vi~c
di~u
tra, khao sat nay dbng thai
Ia
m(>t
bi~n
phap t6t
d~
d6i
chi~u,
so sanh
v&i
nhfrng
nh~n
djnh, phan tich, danh gia
v~
m~t
vi
mo
khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh thuc. Khi
di~U
tra, khao sat khu
V\fC

nay,
m(}t
di~U
dang luu
y
Ia
c~n
phai quan tam
d~n
ca
d~c
trung
chuy~n
d6i cua
n~n
kinh
t~
Vi~t
Nam, theo d6,
nhi~u
ho~t
d(>ng
duqc coi
Ia
"phi chinh thuc" nhung thgc
chAt
Ia
chinh thuc do khung
kh6
lu~t

phap va
th~
ch~
kinh
t~
thi truemg chua hoan
thi~n,
cling nhu do
y~u
kern cua
chinh sach nen khong
ho~c
chua
khuy~n
khich cac
ho~t
d(>ng
nay tra thanh
ho~t
d(>ng
chinh thuc. d
m(>t
s6
ca
sa
chinh thuc c6
nhi~u
ho~t
d(>ng
phi chinh thuc,

nhi~u
ca
nhan
ho~t
d(>ng
trong khu
V\fC
nay.
Ch~ng
h~n,
can
b(>,
cong nhan vien khu
V\fC
nha
nu&c,
ben
c~nh
ngh~
chinh con tham gia cac
ho~t
d(>ng
kinh
t~
phv, tuc
Ia
cac
ho~t
d(>ng
phi chinh thuc. Theo

u&c
tinh cua cac chuyen gia khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh thuc
"chuy~n
d6i"(l) nay c6 qui mo khong nho.
XuAt
phat
tir
nhfrng
li
do tren, nh6m nghien
cll'u
da
chQn
d6i tuqng nghien
cll'u
khao
sat
Ia
nhfrng nguai
ho~c
CO'
sa
ho~t
d(>ng
san
xuAt

- kinh doanh, dich
V\1
trong khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh thuc
t~i
thanh ph6
Hb
Chi Minh,
Ia
nhfrng ca nhan
thu(>c
"t~ng
w
nhien" cua khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh thuc a thanh ph6
Hf>
Chi Minh.
Dqt
khao sat duqc
ti~n
hanh tren
11
qu~n
cua thanh ph6 HCM. Tieu cua khao sat nay

chu
y~u
nh~m
nh~n
thuc
dUQ'C
d~c
di~m
Va
nh~
d~ng
cua khu
V\fC
nay tlr
mfiu
di~u
tra
c6 d6i
chi~u,
so sanh
v&i
cac phan tich
vi
mo,
tir
d6 lam
ti~n
d~
cho
vi~c

xem xet
nhfmg
ki~n
nghi
v~
chinh sach. Kinh
t~
khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh thuc a
nu&c
ta n6i
chung,
d~c
bi~t
a TP HCM n6i rieng, c6
nhi~u
vAn
d~
d~t
ra
v~
m~t
kinh
t~,
xa
h(>i
c~n

duqc nghien
cll'u,
giai
quy~t
thoa dang
v~
m~t
ly
lu~n
va
thgc
ti~n:
khu
V\fC
kinh
t~
phi
chinh
thuc
Ia
gi? C6 nhfrng
d~c
di€m gi? Vai tro cua khu
V\fC
nay trong phat
tri~n
kinh
1
Le Dang Doanh (1997)
1

t~
xa
h{>i?
sv tbn
t~i
va xu hu6ng phat
tri~n,
chuy~n
dbi cua khu
V\fC
nay ra sao?
H~u
qua
Va
tac
d{>ng
V~
m~t
kinh
t~
- xa
h{>i
CUa
khu
V\fC
nay?
Cdn
thiit
phai
co Slf nghien

cU:u
toim di?n va nghiem tuc
vJ
khu
Vlfc
kinh
ti
nay nhlim
aJ
xudt
nhfmg
giai phap,
kiin
nght chinh sach thich
h9]J.
2.
Mvc
tieu
Mt]c tieu chung
Nghien ciru xac dinh dinh hu6ng cac giai phap,
ki~n
nghi
v~
chinh sach thich hgp
nh~m
khai thac c6
hi~u
qua
ti~m
nang, lqi

th~
cua khu
V\fC
kinh
t~
nay phu hgp v6i sv
phat
tri~n
cua thanh ph6 theo hu6ng van minh,
hi~n
d~i.
Mt]c tieu
c\1
th~
Nghien c(ru
S\f
hinh thanh va phat
tri~n
cua khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh thirc cua
th~
gi6i va
t~i
Vi~t
Nam, due
k~t
nhimg kinh

nghi~m
v~
S\f
phat
tri~n
va kinh
nghi~m
quan
ly
cho khu
V\fC
nay.
- Danh gia thvc
tr~ng
hinh thanh va phat
tri~n
cua khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh thirc
TP.HCM
(nguyen nhan hinh thanh,
d~c
di~m,
nhan t6 anh
hu&ng,
tac
d{>ng
kinh

t~
xah{>i )
Phan
tich thvc tqmg
nh~m
dua ra
nh~n
djnh, danh gia
v~
sv hinh thanh, duy tri,
phat
tri~n
va
chuy~n
dbi nhimg
ngh~
trong khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh thirc.
- Xac dinh quan
di~m, d~
xufrt
giai phap,
ki~n
nghi chinh sach.
3. Quy trinh nghien
cll'u
IDnh 1: Quy trinh nghien

cu·u
2
4. Nghien cuu djnh
lll'Q'Dg
s«
b(}
2006
Thong qua
k~t
qua nghien ciru djnh
luQ'llg
sa
b<)
nam 2006(
2
),
nh6m nghien ciru c6
th~
neu
m<)t
vai
d~c
di~m
nh~n
d~ng
d6i
v&i
cac d6i
tuQ'llg
nghien c(ru

va
gqi y cho dqt
nghien ciru 2007
nhu
sau:
1.
B6i
tuQ'llg
dan cu: kha da
d~ng,
trong d6, chu
y~u
la
d6i
tuQ'llg
c6
h<)
khdu
t~i
thanh ph6
Hb
Chi Minh. Nhfing d6i
tuQ'llg
dan
cu
con
l~i
thu<)c
dan
cu

tAt
ca cac vling
mi~n
con
l~i
tren ca
nu&c.
2.
B~c
di~m
ho~t
d<)ng:
tuy theo nhfing
ho~t
d<)ng
khac nhau c6
th~
di
d<)ng
ho~c
ho~t
d<)ng
t~i
m<)t
nai
duy
nhAt.
Ho~t
d<)ng
tl,f

do, khong quy djnh
thai
gian lam
vi~c.
D~
dang tham gia
va
d~
dang rut khoi
ho~t
d<)ng.
Ba
s6
la
cac
ho~t
d<)ng
tham dvng lao
d<)ng
3. Quy mo v6n: quy
mo
v6n khong Ian,
d~c
bi~t
d6i
v&i
cac ca
sa
ho~t
d<)ng

trong linh
V\fC
thuang
m~i.
(Binh quan khoang 3
tri~u
dbng.
4. Hinh thuc
ho~t
d<)ng:
Chu
y~u
la
ho~t
d<)ng
dan
Ie,
ca
th~
mang tinh
chAt
h<)
gia dinh.
M<)t
vai
ho~t
d<)ng
c6 tinh
chAt
t~p

th~,
nh6m
kinh doanh, lang
ngh~
ti~u
thu cong
nghi~p
trong cac linh
V\fC
san
xuAt,
thuang
m~i,
djch
Vl),
v~n
tai hang h6a, hanh khach

5. Tinh
chAt
cong
vi~c:
da
s6
ho~t
d<)ng
ca nam nhung khong
thuang
xuyen
vao cac ngay

trong thang. Vi
th~,
thu
nh~p
khong 6n djnh.
6.
Ky
nang, kinh
nghi~m:
da s6 khong qua
truang
16p
dao
t~o,
trinh
d<)
h<;>c
vAn
thAp.
B~c
bi~t,
lao
d<)ng
ho~t
d<)ng
trong khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh thuc

thi~u
cac ky nang quan ly tai chinh,
d~u
tu. Vi
th~,
kh6 c6
kha
nang cai
thi~n
,
cu<)c
song.
7. Thi truang: chu
y~u
trong
n<)i
thanh ph6.
M<)t
s6 cac ca
sa
ti~u
thu cong
nghi~p,
lang
ngh~
c6 san phdm
m&
r<)ng
ra
cac tinh thanh Ian

c~n
va
xuAt
khdu san phdm cua minh
8.
Y~u
t6 phap ly:
Ho~t
d<)ng
khong dang
kY
kinh doanh
va
ho~t
d<)ng
trong
moi
truang
phap ly chua hoan
thi~n
V~
quan ly
df>i
tUQ'llg
ho~t
d{)ng
phi
chinh
thuc.
2

Xem
phvlvc
v~
nghien
cuu
djnh luQllg
sa
b()
2006
3
5. Nghien cull chinh thuc 2007
K~t
qua khao sat nam 2006 cho thfty,
hi~u
qua
ho~t
d(>ng
cua cac
C<Y
sa
phi chinh thfrc
ph1,1
thUQC
nhi~u
vao qua trinh
ho~t
d(>ng
CUa
C<Y
sa,

VaO
qui mo ngu6n
vf>n
dfru
tu, dja
diem
kinh doanh,
lo~i
hinh kinh doanh,
h(>
khfru, gi6i tinh cua nhilng
nguai
ho~t
d(>ng
trong linh
V\fC
phi chinh thfrc
va
chiu tac
d(>ng
cua nhfmg nhan t6
vi
mo.
N(>i
dung
CUQC
khao sat nam 2007 chu
trc,mg
vao:
- Nhfmg thong tin

C<Y
ban
v~
C<Y
sa
san xufit - kinh doanh - djch V1)
ho~t
d(>ng
t~i
thai diem 2007
nhu
ten, tubi, gi6i tinh,
h(>
khfru, trinh
d(>
h<;>c
vAn,
s6 thanh vien
trong
h(>
va dan
t(>c
cua
nguai
Ia chu
C<Y
sa
kinh doanh.
Thong tin
v~

tinh hinh
ho~t
d(>ng
3
cua cac
h(>
san xufit kinh doanh phi chinh
thfrc tren dja ban thanh ph6
H6
Chi Minh g6m: s6
ho~t
d(>ng
phi chinh thfrc
trong
m(>t
ca
sa,
thai
gian, dja diem, v6n ban
dfru,
chi phi,

-
H~
th6ng tai san
va
dich V1) cong cua cac
C<Y
sa
phi chinh thfrc.

-
Nhfmg
nh~n
dinh, danh gia
v~
xu
huang
ho~t
d(>ng
cua cac
ho~t
d(>ng
san xuftt-
kinh doanh - djch V1) vira qua
va
nhfmg
nh~
dinh trong thai gian t6i.
Ben
c~nh
nhfmg
d~c
diem
nh~n
d~ng
d6i v6i khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh thfrc,

nh~m
ti~n
hanh nghien cfru chinh thfrc nam 2007. Nh6m nghien cfru con xet
d~n
cua cac nhan t6
vi
mo tac
d(>ng
nhu
th~
nao
d~n
qua trinh hinh thanh, chuyen. dbi, duy trinh va phat
trien cua cac
ho~t
d(>ng
thUQC
khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh thfrc bao g6m nhfmg nhan
tf>
v~:
- Tang
truang
kinh
t~
- Van h6a, lich sir
-

Chinh sach, the
ch~
-
v~
qua trinh do thi h6a
- Di dan
va
giai
quy~t
vi~c
lam
-
v~
cfru
tieu dung
va
dich V1)
cftp
thftp
6.
DBi
tll'gng nghien cull
D6i tuqng nghien cfru chinh cua
d~
tai Ia khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh thuc tren dia ban
thanh ph6

HCM-
Ia cac ca
sa
kinh
t~
khong dang
kY
kinh doanh, khong c6 rna s6
thu~.
3
Ph\ll\lc :
Bang
ciiu
hOi
2007
4
Nh6m nghien cll'u khong tham
vc,mg
nghien
cll'u
tm\n b9 d6i
tuQ'Ilg
Ia
cac h9 gia dinh
thu()c
S\l'
chi ph6i cua Nghi dinh
88/NE>-CP
t~i
thanh ph6 HCM rna chi

t~p
trung
nghien
cll'u
nhtlng d6i
tuQ'Ilg
ho~t
d()ng trong khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh
tht'rc
trong
ph~m
vi nhtlng
ho~t
d()ng khong hi
cAm:
Bang
1:
Boi
ttrQllg nghien clfu
Hoat
don2
Bon
vi
san
xuAt
HQ'P

phap
BAt hflP
phap
Khong "ngam"
Ngam
Doanh
nghi~p
trong
khu
V\fC
kinh
t~
chinh
tht'rc
Doanh
nghi~p
trong khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh
tht'rc
H9 gia dinh
X
Hoat
d()ng
N2h@
n_g_hi~p
Bon
vi

san
xuAt
HQ'P
phap
BAthflP
Khong
"ngim"
Ngim
phap
Doanh
nghi~p
trong khu
V\fC
kinh
t~
chinh
tht'rc
Doanh
nghi~p
trong khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh
tht'rc
H9 gia dinh X
Cv
th~
c6
th~

li~t
ke nhtlng d6i
tuQ11g
nhu
sau:
-L:Trong linh
V\l'C
thuong
m~i:
cac
ti~u
thuong & cac chq, huon ban thvc phfrm,
t~p
phfrm, hang tieu dung ( ca chu
va
ngm)'i lam cong).
- Trong
linh
V\fC
dich
Vl):
cac
lo~i
djch
V\l
sua
chua va phvc
vv
c~t
may, u6n toe,

photocopy, chvp anh,
v~
sinh do thi, nguai giup
vi~c
gia dinh thuang xuyen
ho~c
theo gia, nhtrng
nguai
lam cac dich
V\l
moi
gi&i
nha
dAt,
tu
vAn
cac
Io~i
- Trong linh
V\fC
san
xuAt
ti~u
thu cong
nghi~p:
may
m~c,
in viii, san
xuAt
db

dung
gia dinh,
nhu
cac ca
s&
nho & Chq
L&n.
Thq
thu cong my
ngh~
truy~n
th6ng
va
m()t
s6 lang
ngh~
t~i
thanh ph6 H6 Chi Minh
nhu
lang
ngh~
giay dep
(qu~n
4), khu lam banh mfrt
(qu~
10),
ngh~
lam den I6ng (Tan Binh) .
- Trong
linh

V\fC
xay dvng: thq xay d\fllg, m()c,
n~,
di~n,
nu6c gia dinh,

.
- Trong
linh
V\fC
v~n
tai: nguai
d~p
xich lo, ba gat, honda om,
ch~y
xe buyt
- Kinh
t~
via he: lam cac djch
V\l
va
huon ban khong c6 ch8
bn
dinh
nhu
chi~m
dvng via he va ban hang rong
(rAt
nhi~u
lo~i

nganh
ngh~
khac nhau), huon ban
trong cac hem, danh giay, ban ve s6 ,ban bao, thu luqm rae,
ph~
li~u

5
Nhfing nganh
ngh~
khac
ho~t
d()ng
trong llnh
V\fC
phi chinh
tht'rc
d6i v6i nhfrng lao
d()ng
c6 trinh
d()
h<;>c
vAn
cao va hanh
ngh~
t11
do nhu sinh vien, giao vien
ngo~i
ngu,
giang vien

d~i
h<;>c,
cao
d~ng
Nhfrng nguai
mly
c6
th~
ho~t
d()ng
d()c
l~p
ho~c
c6
th~
ho~t
d()ng
theo.
H~n
ch~
cua
vi~c
ch<;>n
d6i
tm;mg
nghien ciru: Trong qua trinh
ti~p
c~n
d6i
tm;mg,

nhfing d6i
tm;mg
ho~t
d()ng
t¥
do, c6 tay
ngh~,
ky nang cao
ho~t
d()ng trong llnh
V\fC
phi chinh thuc trong
th11c
t~
l~i
ho~t
d()ng
chinh thuc trong
m()t
t6
cht'rc
chinh
tht'rc.
Vi
S\f
khong ro rang
V~
d6i tuqng nay nen trong qua trinh
ti~p
C~n,

s6 d6i
tu<;mg
nay chi
duqc
ti~p
c~n
du6i g6c
d()
nhfrng sinh vien lam gia
su
t~i
gia. Nhfrng d6i tuqng khac,
vi
c6
nhfing rang
bu()c
nhAt
djnh nen s6 luqng khao sat khong duqc
nhi~u.
7.
Ph'm
vi
nghien c.ru
Xet
v~
m~t
vj tri, cac
ca
s&
duqc

ch<;>n
d~
di~u
tra
t~i
thanh ph6
Hb
Chi Minh tren binh
di~n
t6ng
th~
duqc phan thanh hai khu
V\fC
chinh: (1) khu
V\fC
c6
sv
phat
tri~n
t~p
trung cong
nghi~p
va djch
V\1
va (2) khu
V\fC
CO
S\f
phat tri6n dan xen gifra nong
nghi~p

- cong
nghi~p
va
djch
V\1.
Bbng thai,
nh~m
dam bao
cy
tr<;>ng
ca
cAu
cac nganh
ngh~
duqc khao sat la hoan toan
ng~u
nhien, khong xac djnh tru6c ty
tr<;>ng
cac d6i tuqng
duqc
ch<;>n.
M()t
d~c
di~m
khac, cac
h()
kinh doanh phi chinh
tht'rc
c6
d~c

di~m
gia
giAc
ho~t
d()ng
khong c6 djnh, khong theo gia hanh chinh. Do d6,
d()i
ngfi phong
vAn
vien
duqc phan
ra
nhi~u
thai gian khao sat khac nhau
d~
c6
th~
ti~p
c~n
duqc
nhi~u
lo~i
d6i
tuqng khao sat. Phuang phap khao sat con duqc
din
ct'r
tren
k~t
qua
va

phuang phap
khao sat cua nam 2006,
Vi
th~,
nhfrng
qu~n
dUQ'C
chQn
d~
khao sat
CO
S\!
l11a
ch<;>n
tru6c
gbm
11
qu~n:
qu~n
1,
3, 5, 6, 10, 11, Binh
Th~nh,
Tan Binh, Go
VAp,
Phu
Nhu~n
va
TanPhu.
8.
Phll'O'ng

phap
nghien c.ru
Phuang phap
ti~p
can
du
lieu:
Du
li~u
duqc
ti~p
c~n
theo ca hai ngubn:
du
li~u
thu
cAp
va
du
li~u
sa
cAp.
Du
li~u
tht'r
cAp
duqc
ti~p
c~n
tir

b()
du
li~u
VHLSS cua t6ng q1c
thbng ke, nhfrng ban bao cao
V~
n~n
kinh
t~
xa
h(}i
CUa
cac
CO'
quan - chinh
quy~n
tren
dja ban thanh ph6
HCM, cvc thbng ke thanh ph6 HCM,
m()t
s6 tham
lu~n
c6 lien quan
d~n
khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh
tht'rc

thanh ph6 HCM
t~i
cac bu6i
h()i
thao va
m()t
s6 tai
li~u
thu
cAp
tir cac nghien ciru lien quan tru6c day va tir cac website, V 6i du
li~u
sa
cAp,
nh6m nghien ciru
ch<;>n
hinh thuc
ti~p
c~n
- phong
vAn
tr11c
ti~p
b~ng
bang cau hoi
nh~m
thu
th~p
nhung thong tin
hfru

ich
nhAt
lien quan
d~n
d6i tuqng nghien ciru.
6
Phuong phap
ti~p
can d6i tuong:
Tir
mvc dich nghien ctru,
din
cu tren
m()t
s6
nghien
ctru
tAng
quan tai li¢u thu
cdp
tir
eve Th6ng ke thanh ph6 H6 Chinh Minh va cac bao
cao
kinh
t~
xa
h()i
thanh ph6 H6 Chi Minh. Chung toi sir dvng
phuang
phap khao sat

phiin
nh6m theo khu vgc, m6i nh6m la
m()t
dia ban
qu~n.
Trong m6i nh6m, phuong
phap phi
ng~u
nhien -
thu~n
ti¢n -
ph{m
doan duqc cac khlto sat vien
ti~n
hanh thgc
hi¢n
d~
ti~p
c~n
d6i tuqng.
D~
dam bao cho cac thong tin duqc khao sat phan tuong d6i thgc
t~,
cac phong vdn
vien
dUQ'C
dua
t<Ji
nhfing khu
V\fC

khac nhau trong cac dia ban
dUQ'C
ChQn
tru<Jc:
cac
via he, cac trung tam thuong
m~i
(chq, sieu thi,
),
ba kinh, trub'ng
hQc,
lang
ngh~
va
cac
con hem
d~c
trung cua thanh ph6
t~i
cac dia ban.
Hinh thuc
ho~t
d()ng
cua cac
h9
kinh doanh phi chinh thuc kha da
d~ng,
tir cac
h()
huon ban c6 dinh

d~n
di
d()ng,
(huon ganh, ban bung,
ho~c
cac xe ba banh tg
chS,
),
tir cac h9 gia dinh
ho~t
d()ng
rieng le
dSn
nhfing
h9
ho~t
d()ng
theo hinh thuc nh6m h9
kinh doanh, lang
ngh~
ho~c
hinh thuc ca nhan
ho~t
d()ng
dich
V\1
don Ie,. . . da duqc
chung toi khao sat va
ti~p
c~

kha da
d~g.
V
&i
quan
di~m
xem thanh phdn kinh
tS
phi
chinh
th(rc
quy mo
h9
gia dinh la
m()t
b()
ph~n
quan
trQng
cua
n~n
kinh
t~
qu6c dan,
chung toi c6
g~ng
dua ra
kSt
qua
v~

ca
cdu thanh phkn,
ca
cdu
ngh~
nghi¢p cua cac d6i
tuqng
ho~t
d()ng
nh~m
c6
th~
mo ta chinh xac hon
nil'a
v~
lo~i
hinh
ho~t
d()ng
nay.
Vi
tinh da
d~ng
cua d6i tuqng, trong qua trinh khao sat, chung toi da c6
g~ng
d~
tiSp
c~n
tdt ca cac
lo~i

d6i tuqng, nhung thgc
tS,
m()t
s6
d6i tuqng khao sat rdt kh6
ti~p
c~n
vi nhil'ng
li
do
khach quan
v~
thai gian,
ho~c
nhil'ng
li
do
chu quan
tir
phia ngub'i cung
cdp
thong tin, khong mu6n cung
cdp
thong tin
v~
ho~t
d()ng
cua chinh cas&,
ho~c
do

S\f
nhkm
l~n
giil'a
chung toi va cac can b9
C<Y
quan
thuS,
C<Y
quan nha
nu&c
dSn
di~u
tra
v~
ho~t
d()ng
cua
ca
s&,
nen nhil'ng thong tin thu
th~p
duqc
c6
khi chua
l()t
ta duqc
chinh xac nhfing vdn
d~
thgc

t~
dang
di~n
ra.
Vi
v~y,
nhfing
m~u
phi~u
khao sat duqc
c6 khi
t~p
trung vao nhfing d6i tuqng khao sat theo phuong phap
ng~u
nhien
(g~p
t~i
dia ban khao sat)
kSt
hqp
v&i
phuong phap
thu~n
ti¢n (nhfing d6i tuqng
d~
ti~p
c~n).
9. Cong cy phan tich
KSt
qua nghien ctru chu

y~u
sir dvng ba phkn
m~m
ca
ban g6m SPSS, Stata, va Excel.
Phkn
m~m
Stata duqc chu
y~u
sir
dvng cho b9 du li¢u thu
cdp
(VHLSS).
V&i
b9
dil'
li¢u khao sat
tf\lC
ti~p
nam 2006, 2007, nh6m nghien ctru xu
ly
chu
y~u
tren SPSS va
Excel.
7
10.
Mo
hinh nghien
CtfU

Hinh 2: M6 hinh nghien clfu
I
£)~t
van
a~
I
l
I
M1,1c
tieu
nghien
c(ru
I
+
-•
•
CO'
sa
ly
lu~n
va
thi,I'C
Xac
ajnh
nhan
t6
anh
hU'ang,
cau
true,

a~c
ti~n
khu
VI,I'C
kinh
t~
phi
ait§m
CUa
khu
VU'C
kinh
chinh
th(rc
t~
phi
chinh
th(rc
I
Thu
th~p
va
xu
ly
thong
tin
SO'
cap
(ajnh
hU'&ng-ajnh

tinh)
I
1
I
8anh
gia
thl,l'c
trt;ing
hinh
thanh
va
phat
tri€m
khu
vl,l'c
I
kinh
t~
phi
chinh
th(rc
a
TP
HCM
~
I
TOng
k~t.
nhCrng
van

a~
a~t
ra
can
giai
quy~t
I
~
I
Giai
phap/kien
ngh!/
I
chinh
sach
8
CHUONG
1:
CO
SO
LY
LU~N
1.1. Mqt
sa
quan
ni~m
va
khai
ni~m
Khu

VIJC
kinh
t~
phi chinh thuc tbn
t~i
nhu m9t
Sl)'
tAt
tAt
y~u
khach quan, luon chju
sl)'
tac
d{>ng
cua cac quy
lu~t
kinh
t~,
cua chinh sach phat tri€n kinh
t~
-
xa
h9i ciing nhu
hi~u
ll)'c
6 mire
d9
khac nhau tuy thu9c vao m6i nu6c. Khu
V\l'C
nay da tr6 thanh m9t

b9
ph~n
cAu
thanh cua
n~n
kinh
t~
cac nu6c tren
th~
gi6i,
d~c
bi~t
d6i v6i cac nu6c
dang phat tri€n.
Cho
d~n
nay
vfin
chua c6 m9t ten
gQi
ciing nhu chua c6 m9t khai
ni~m
th6ng
nhAt
v~
khu
VIJC
kinh
t~
phi chinh thuc. Do m9t dinh nghia

ngin
gQn
khong th€
di~n
d~t h~t
duqc tinh
chAt,
d~c
di€m cua khu
VIJC
nay, nen cac nha kinh
t~
va
tb
ch(rc qu6c
t~
thuemg chi neu len nhfrng
d~c
di€m chinh
d€
nh~n
d~ng,
qua d6 ghli thich cho ten
gQi
va
khai
ni~m
dua ra.
Ngaynay:
- Khu

VIJC
phi chinh quy (Informal sector)
- Kinh
t~
b6ng den (Shadow economy)
- Kinh
t~
chim (Underground economy)
- Kinh
t~
ngfim
(Hidden economy)
- Kinh
t~
phi chinh thuc (Unofficial economy)
- Kinh
t~
khong duqc giam sat (Non-observered economy, Unobservered
economy)
- Khu
VIJC
phi
ca
cAu
(Unstructural economy)
- Kinh
t~
song song (Parallel economy)
- Kinh
t~

den (Black economy)
- Kinh
t~
xam (Grey economy)
- Kinh
t~
bAt
hQ'P
phap (Illegal economy)
- Kinh
t~
vo hinh (Invissible economy)
- Kinh
t~
giAu
di~m
(Concealed economy)
Ngoai ra con c6 m9t s6 ten khac nhu
- Khu
VIJC
phi doanh
nghi~p
(Unincorporated Informal sector)
- Khu
VIJC
kinh
t~
phi chinh thuc thanh thi (Urban Informal sector)
- Khu
VIJC

djch
V\1
phi chinh quy (Urban service sector)
- Kinh
t~
nhan dan (People's economy)
9
Du
ten
gQi
duqc dung khac nhau, chung quy
l~i
cac khai
ni~m
tren
d~u
phi'm
anh ban
chftt cac
ho~t
d(}ng
kinh
t~
cua
m(}t
khu
V\fC
trai
ngUQ'C
v6i khu

V\fC
chinh
thf>ng
va no
la
m<)t
b<)
ph~n
rftt
quan trQng cua
n~n
kinh
t~
cua m6i qubc gia. a day nh6m nghien
ctru thbng nhftt
sfr
d\}ng
khai
ni~m
khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh thuc.
Lftn
dftu
tien khai
ni~m
Khu
V\fC

kinh
t~
phi chinh thirc (Informal Sector)
duqc
d~
ra 6
m<)t
di~n
dan qubc
t~
la
do
Tb
chirc Lao
d<)ng
qubc
t~
(ILO) qua
m<)t
ban tuemg trinh
k~t
qua khao sat KVKCT 6 Kenia nam 1972
t~i
H<)i
nghi thuemg
Icy
cua
tb
chirc nay.
Tir mbc thai

gian nay,
t~i
cac
h<)i
nghi cua ILO hang nam
d~u
co
d~
c~p
d~n
vi~c
nghien ctru khu
V\fC
nay. Trong ky
hQp
lftn
th(r 78 vao nam 1991, vftn
d~
khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh thirc
duqc
chQn
lam
d~
tai chinh cho ban phuc trinh cua Tbng giam dbc
ILO.
HQc

vi~n
Ky
thu~t
Chau A (AIT) la
m<)t
nai
c6
nhi~u
quan tam nghien ctru khu
VlJC
kinh
t~
phi chinh thirc trong
ph~m
vi nhfmg vftn
d~
quy
ho~ch
va
phat
tri€n do thj.
Nganh
Dan
sf>
th~
gi6i
da
it
nhi~u
chu y

d~n
KVKCT. Cac
nha
nghien ctru
va
cac
h<)i
nghi qubc
t~
v~
dan sb cling thuemg
d~
c~p
d~n
vftn
d~
KVKCT ben
c~
nhfmg vftn
d~
truy~n
thbng cua nganh
nhu
mire sinh, di dan,
M<)t
di€m chung, nbi
b~t
rna cac
tb
chirc, cac nha nghien ciru khi

ti~p
c~n
d€
dua
ra
khai
ni~m
va
d~c
di€m cua khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh th(rc
d~U
b~t
dftu
tir
vi~c
xem
xet
va
phan tich nhung
d~c
trung cua khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh thirc. Cac tieu chi thuemg
dUQ'C

xem xet
la:
tinh
hQ'P
phap, dang k)',
thu~
va
cac khoan
n(}p,
sf>
li~u
thf>ng
ke
va
duy tri cac tieu chudn do nha
nu&c
quy dinh. Ngoai ra, con co
nhi~u
tieu chi khac duqc
k~t
hqp
sfr
d\lng
d€
nh~n
d~ng
va
xac djnh khu
V\fC
kinh

t~
phi chinh thirc, n6
ph\1
thu(}c
VftO
trinh
d(}
phat
tri~n
kinh
t~
va cac
ti~p
c~n
cua tac giaJtb ch(rc,
d~c
trung cua
m6i
n~n
kinh
t~
va
ph\1
thu<)c
vao
n<)i
dung nghien ciru. Du&i day, xin trinh bay
m<)t
each tfmg quan khai
ni~m

V~
khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh th(rc cua
m(}t
tb
ch(rc
Va
quf>c
gia tren
th~
gi&i.
1.1.1. Quan
ni~m
cua
tA
chuc lao dqng
thS
gi6i (ILO)
Nam
1972, ILO da nghien ciru va
dua
ra
djnh nghia
v~
khu
V\fC
kinh

t~
phi chinh thirc
nhu
sau: do la cac
dan
vi kinh
t~
co quy mo nho, san xuftt, phan phbi hang hoa
va
djch
V\1
do ngueri lao
d<)ng
tg
do, ngueri lao
d<)ng
trong gia dinh va
m<)t
sb it ngueri lao
d<)ng
dam
nh~.
D~c
di€m cua khu
V\fC
nay
la
d~
xam
nh~p,

yeu cftu
v~
vf>n
thftp, sfr
d\}ng
cong
ngh~
va
ky nang
dan
gian, nang suftt lao
d<)ng
thftp.
M<)t
sb tai
li~u
cua ILO
da
dua
ra cac tieu chi
d~c
trung cho
m<)t
doanh
nghi~p
san xuftt
trong khu
vgc
kinh
t~

phi chinh thirc
nhu
sau:
La
doanh
nghi~p
c6
sf>
lao
d<)ng
nh6
han
10
ngueri.
Ho~t
d<)ng
bftt
hqp phap, khong tuan thu cac quy djnh cua nha
nu&c.
10
Cac thfmh vien gia dinh cua chu doanh
nghi~p
cling
h1m
trong doanh
nghi~p,
d6
thuemg
Ia
doanh

nghi~p
s&
hiiu gia dinh.
Ho~t
d()ng tren quy mo nho.
- Khong c6 dinh
gi<'Y
lam
vi~c
va ngay lam
vi~c,
tham
dt,mg
lao
d()ng.
Dia
di~m,
nha
xu&ng
cua doanh
nghi~p
khong c6 d!nh hay phai
chuy~n
chb.
- Nhu cdu tin dvng khong phv thu()c vao cac
tf>
chirc tin dvng chinh thuc.
San phdm
t~o
ra duqc ban cho ngm)'i tieu dung cu6i cung.

- Nhfrng
ngu<'Yi
lam
vi~c
trong doanh
nghi~p
hdu
nhu
chi duqc dao
t~o
ca
ban khong
qua
6 thang, ky nang
nghi~p
vv
c6 duqc ngoai
h~
th6ng
nghi~p
vv
chinh thirc.
1.1.2. Quan
ni~m
ctia
Ha
Lao
0 Ha Lan, khu
V\fC
kinh

t~
phi chinh thirc duqc phan chia
m()t
each
C\1
th~
han
so
v&i
cac
nu&c
OECD. Truemg hqp khong
d~
c~p
d~n
m()t
khai
ni~m
rieng thi
ngu<'Yi
ta
v~n
su
dvng khai
ni~m
khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh thirc

ho~c
ho~t
d()ng phi chinh thirc.
Nhu
v~y,
theo quan
di~m
cua cac nha khoa
hQC
Ha
Lan, khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh th(rc se
bi~n
d~ng
thanh
m(}t
trong cac khu
V\fC
kinh
t~
dUQ'C
th~
hi~n
trong bang 2 tuy theo tieu
chi duqc
chQn.
Ch~ng

h~n,
kinh
t~
ngdm
bi~u
thi kinh
t~
phi chinh thirc duqc xac d!nh
theo tieu chi tai chinh.
M()t
di~m
luu y
Ia
phuang phap xac dinh cac
ho~t
d()ng kinh
t~
phi chinh thirc c6 tac
d()ng
l&n
d~n
k~t
qua nghien ciru khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh thuc, trong d6
vi~c
su
dvng

nhi~u
tieu chi khac nhau
d~
phan
bi~t
gifra chinh thirc va phi chinh thirc da lam cho
nhi~U
cong trinh nghien
Clru
khong
th~
SO sanh
dUQ'C.
Bang 2: Cac khai
ni~m
duqc sir dvng trong nghien ciru, khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh thirc
t~i
HaLan
Khai
ni~m
Cac cO' quan Tieu
Ban
chAt
quan tam chi
1.
Kinh

t~
khong duqc
Cac
ho~t
d()ng le ra phai
giam sat
(non-
eve
th6ng ke
Th6ng
duqc
li~t
ke nhung
l~i
ke
khong
li~t
ke, trong s6
li~u
observed economy)
th6ng ke chinh thirc.
2.
Kinh
t~
song song
B()
Lao d()ng va
Tai
Cac
ho~t

d()ng san xuat
djch
vv
khong duqc tra
(Parallel
economy)
vi~c
lam
chinh
"
cong.
3. Kinh
t~
ngdm
Kho
b~c,
N gan Tai Cac
ho~t
d()ng khong bao
hang
trung uang chinh cao
CO'
_guan
tai chinh.
4.
Kinh te bat hqp
Lu~t
Cac
ho~t
d()ng vi

ph~m
phap (illegal
B()Tuphap
phap
phap
lu~t
economy)
11
Tieu
chi
tai chfnh gi6i
h~n
cac
ho~t
d()ng kinh
t~
phi chinh thirc khong khai bao tru6c
CO'
quan
Uti
chinh va do d6 khong thgc
hi~n
quy djnh
v~
thu~,
duqc
gQi
la kinh
t~
ngfim.

ChAng
h~n,
cong ty
dAu
m()t
phfin doanh s6 khong khai bao v6i
ca
quan tai
chinh thi d6 duqc coi la
ho~t
d()ng
kinh
t~
ngfim.
Tieu chi th6ng ke, khai
ni~m
kinh
t~
phi chinh thirc duqc
gQi
la kinh
t~
khong duqc
giam sat.
Khu
V\fC
nay am chi cac
ho~t
d()ng kinh
t~

le ra phai
dUQ'C
li~t
ke trong s6
li~u
th6ng ke, song tren thgc
t~
khong duqc
li~t
ke vao s6
li~u
th6ng ke chinh thirc.
Di~u
nay cho
thAy,
cac phuang phap giam sat khong du kha nang
d~
do duqc
tAt
ca cac
ho~t
d()ng
duqc mo ta trong tieu chi th6ng ke, vi le d6 nen n6 duqc
gQi
la cac
ho~t
d<)ng
rna tieu chi th6ng ke khong giam sat duqc.
Khi nghien
Clru

khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh th(rc rna ap
dl,lng
tieu chi
phap
lu~t
h1c
d6
d~
c~p
d~n
kinh
t~
bAt
hqp phap.
D6la
cac
ho~t
d()ng
kinh
t~
rna phap
lu~t
cAm,
chAng
h~n
nhu huon ban rna tuy


1.1.3.
Quan
ni~m
cua
tB
chuc
HQ'p
tac
va
Phat
tri~n
kinh
t~
(OECD)
Cac nu6c OECD quan tiim va nghien ciru khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh thirc du6i
m()t
g6c
d<)
khac. Cac nu6c nay da
ti~n
hanh
nhi~u
nghien ciru
nh~m
dua ra cac

bi~n
phap do
lubng cac
ho~t
d()ng
kinh
t~
se phai duqc tinh vao GDP theo
h~
th6ng tai khoan qu6c
gia cua cac nu6c OECD nhung thgc
t~
khong tinh duqc do nguai
ta
khong khai bao
cac
k~t
qua
ho~t
d()ng
d6. Cac
ho~t
d()ng kinh
t~
nay duqc
gQi
chung la kinh
t~
ngfim
(Hidden economy).

T~i
cac nu6c OECD (Italia, Anh

) kinh
t~
ngfim duqc
hi~u
la cac
ho~t
d()ng
kinh
t~
tg
do hoan toan hqp phap nhung cac chu
th~
thgc
hi~n
cac
ho~t
d()ng
d6 khong khai bao v6i
ca
quan nha nu6c (
di~u
nay
bAt
hqp phap)
nh~m
tr6n
thu~

va
cac khoan phi tuang tl,l. Khu
V\fC
ngfim bao gbm cac
ho~t
d()ng kinh
t~
sau:
-
San
xuAt
hang hoa va djch
vv
hqp phap nhung khong khai bao
- San
xuAt
hang hoa va djch
vv
hqp phap (san
xuAt
va phan ph6i ruqu, thu6c
phi~n,
thu6c la, t6 chirc danh
co
b~c

)
-
Cac khoan thu duqc che
d~y,

giAu
di~m
(thi dv
sfr
dvng
thi~t
hi cong
s&
lam
vi~c
rieng,
sfr
dvng xe cua cong
s&,
sfr
dvng may copy,
di~n
tho~i.
)
Trong
m()t
bao cao
v~
do lubng cac
ho~t
d()ng phi chinh thirc trong
h~
th6ng tai khoan
qu6c
gia, OECD. Nam 1996, Derek Bledes mieu ta

v~
khu
V\fC
kinh
t~
phi chinh thirc
nhu
sau :
"N
6 bao gbm cac
ho~t
d()ng san
xuAt
hang hoa va djch
V\1
cua cac
h()
gia
dinh.
San phfrm
t~o
ra duqc dem ban
tfl,lc
ti~p
cho cac h9 gia dinh khac. Thong
thubng,
chi cac thanh vien gia dinh tham gia qua trinh d6, nhung doi khi h9 con duqc
b~n
be, h9 hang giup
da

va thue nhung nguai khac lam
vi~c
cho h9". Theo tac gia,
12
trong
n~n
kinh
t~
k~
ho~ch
t~p
trung, hdu
h~t
mQi
nguai him
vi~c
trong cac doanh
nghi~p
nha nu6'c
ho~c
cho chinh phu, chi c6 s6 it lam
vi~c
trong khu vvc kinh
t~
phi
chinh
tht'rc.
Nguqc
l~i,
trong

n~n
kinh
t~
thi truang,
ho~t
d(>ng
phi chinh thirc
Ia
chuy~n
binh thuang. D6 la nhfrng nguai khong tim duqc
vi~c
lam
bu(>c
phai lam
vi~c
trong
khu
vvc nay, nhung cilng c6 nguai mu6n lam
vi~c
cho khu vvc nay vi h9
ki~m
duqc
nhi~u
ti~n
hon
ho~c
vi h9 khong mu6n lam
vi~c
cho nguai khac


Bao cao cua OECD nam 1994
v~
"Cac
ho~t
d(>ng
phi chinh thirc trong khu
V\IC
tu
nhan
trong cac
n~n
kinh
t~
chuy€n dbi"
l~i
quan
ni~m
r~ng,
cac
ho~t
d(>ng
phi chinh thirc
diSn
ra trong hdu
h~t
cac khu vvc th€
ch~
cua
m(>t
n~n

kinh
t~.
Cac
ho~t
d(>ng
nay c6
th€ xay ra trong khuon kh6 cac don vi kinh
t~
ho~c
la cac
ho~t
d(>ng
kinh
t~
khong
dang
kY
kinh doanh. Vi ban chdt phi chinh thirc, cac
ho~t
d(>ng
nay khong duqc khai
bao
v6'i
ca quan th6ng ke, ca quan hanh chinh, chfulg
h~n
nhu ca quan
thu~.
Cac
ho~t
d(>ng

c6 th€ bi c6 y che gidu
ho~c
khong duqc
li~t
ke chinh thirc do thu
tl)c
dang
kY
khong hoan chinh
ho~c
do tinh kern
hi~u
h,rc
v~
yeu
cAu
khai bao
ho~c
chung khong
n~m
trong
ffil,lC
tieu
CUa
yeu cdu bao cao thfJng ke
va
thu
nh~p.
1.1.4. Quan
ni~m

cua
C(}ng
Hoa Lien Bang Due
Brentano va Schmitter trong cu6n sach "Tinh sang
t~o
va lam
vi~c
du6'i nfulg
m~t
trai"
da
dua ra khai
ni~m
v~
khu vvc kinh
t~
phi chinh thirc va cac
d~c
di€m cua n6 nhu sau:
khu
vvc kinh
t~
phi chinh thirc trong
th~
gi6'i
thir 3
Ia
manh ddt nuoi duang hang
tri~u
con nguai mu6n c6

vi~c
lam nhung khong c6 ca may tim duqc
vi~c
lam trong
h~
th6ng kinh
t~
chinh th6ng. D6 la cac
ho~t
d(>ng
don le cua nhfrng nguai huon ban tren
via he, nhfrng xi
nghi~p
gbm hang tram lao
d(>ng
lam
vi~c
t~i
nha.
D~c
di€m chung cua
khu vvc nay la nguai lao
d(>ng
& day khong tuan thu cac quy dinh phap
lu~t
ca ban, vi
d\l
ch~
d(>
bao hi€m lao

d(>ng
va nghia
V\1
n(>p
thu~.
Tuy nhien,
m(>t
di~u
khong th€ phu
nh~n
la khu vvc kinh
t~
phi chinh thirc khong nhfrng
t~o
di~u
ki~n
lam
vi~c
cho hang
tri~u
nguai rna con la
m(>t
y~u
t6 quan
trQng
d6i
v&i
n~n
kinh
t~

qu6c dan va xa
h(>i.
Theo Altmann
J.
trong "SfJng sot trong bong
tfJi"
thi khu vvc kinh
t~
phi chinh thirc
trong cac nu6'c thir 3 bi€u thi cho cac
ho~t
d(>ng
kinh
t~
ngoai vong phap
lu~t,
khong
c6 cdu true va khong ap
dl,lng
cac tieu chudn quy djnh nhu d6i
v6'i
quy djnh nhu d6i
v6'i
khu vvc duqc nha nu6'c
di~u
ti~t
va h6 trq.
Trong cu6n sach "Kha nang t6 chirc cua khu vvc phi chinh quy" cua
B(>
Hqp Tac va

Phat tri€n
CHLB Dire 1995,
Schneider-
Barthold da cho
r~ng,
khai
ni~m
khu vvc kinh
t~
phi chinh th(rc khong phai la
ph~m
tru phan tich rna la
ph~m
tru mieu ta. N6
Ia
S\f
k~t
hqp cua hai khai
ni~m
nho sau: Thir nhdt, d6 la hinh thirc lao
d(>ng
kinh doanh nho
(hinh thirc san xudt nho) va thir hai, Ia khong
thu(>c
nha
nu&c
( c6 th€ hi€u khu vvc kinh
13
t~
phi chinh thuc

Ia
m()t
b()
ph~n
cua
n~n
kinh rna khong
ho~c
chi
rfit
it khi duqc
li~t
ke
vao cac
ho~t
d()ng thuong
m~i
cua nha nu6c). Theo khai
ni~m
nay thi khu V\fC kinh
t~
phi chinh thuc
ct1ng
co the
Ia
cac linh V\fC kinh
t~
xoay quanh cac doanh
nghi~p
nho,

chAng
h~n,
nguai cho vay tin dvng
lo~i
nho, nha ddu
tu
xay d\fllg
ca
sa
h~
tfr11:g,
huon
ban (ke ca huon
l~u)
hqp thanh
tb
chuc. Tuy nhien,
m()t
khi phai noi
d~n
khu V\fC kinh
t~
phi chinh thuc thi thuang am chi doanh
nghi~p
nho.
M()t each
ti~p
c~n
khac de di
d~n

khai
ni~m
kinh
t~
phi chinh thuc duqc the
hi~n
trong
cu6n "Dfiu tranh ch6ng ngheo
doi-
T~i
sao, de lam gi
va
tru6c
h~t
phai nhu
th~
nao?"
cua
B()
hqp tac va Phat trien CHLB Due 1995. Theo quan diem nay, khu V\fC kinh
t~
phi chinh chinh thuc duqc hieu nhu sau: so sanh cac chi s6 trung binh cua cac nu6c thi
khu
V\fC kinh
t~
phi chinh th(rc bao
gf>m
cac
ho~t
d(}ng

nho phi nong
nghi~p
va
no ffil)C
dich thu
nh~p.
Cac
ho~t
d()ng nay duqc g9i Ia phi chinh thuc
bai
Ie
chung khong
n~m
trong cac quy dinh cua nha nu6c
ho~c
c()ng dbng cling nhu khong
Ia
d6i tuqng
di~u
ti~t
thu~,
do
Ia
nhfrng doanh
nghi~p
ho~t
d()ng khong dang
kY
kinh doanh.
M~t

khac,
cac
ho~t
d()ng nay cling khong duqc tinh vao
h~
th6ng tai khoan qu6c gia. No bao gbm
nhfrng
ho~t
d()ng do
m()t
nguai
thl,Ic
hi~n
trong chinh nha minh (thi dv san xufit xoi
t~i
nha)
ho~c
tren via he
va
nhfrng xi
nghi~p
nho v6i nha xu&ng hyp nhung s6 lao d()ng
tuong d6i
nhi~u.
Schneider H. trong cu6n "Khu V\fC kinh
t~
phi chinh thuc cong
nghi~p
nho va san xufit hang hoa gian don" nam 1986
l~i

quan
ni~m
khu vvc kinh
t~
phi chinh th(rc bao gbm cac
ho~t
d()ng
kinh
t~
phdn
16n
khong duqc cong
nh~n,
li~t
ke
vao
h~
th6ng th6ng ke, khong duqc
di~u
ti~t
va
bao
v~.
Altamann J.
dada
phan tich va dva va dua ra nhii'ng
d~c
diem de phan
bi~t
kinh

t~
bong den
(ti~ng
Due-
Schattenwirtschaft) va khu V\fC kinh
t~
phi chinh thuc nhu sau:
Ia
ph~m
tru kinh
t~
khong duqc tinh vao
h~
th6ng th6ng ke chinh th6ng va vi
v~y
cling
khong duqc
tinh vao tbng san phdm xa
h()i
ho~c
thu
nh~p
qu6c dan,
ho~c
khong duqc
phan anh
trong s6
li~u
th6ng ke
V~

lao
d(}ng.
Khu V\fC nay bao
gf>m
cac
ho~t
d(}ng
hqp
phap
nhu cong
vi~c
gia dinh,
vi~c
lam
tl,I
do, giup hang xom

Nhung cling bao gbm
cac
ho~t
d()ng huon ban chq den. Tuy nhien, co
sv
khac nhau giua hai khai
ni~m
tren.
Trong cac nu6c dang phat trien thuang hay noi
d~n
khu
Vl,IC
kinh

t~
phi chinh thuc,
trong khi a cac nu6c duqc g9i
Ia
kinh
t~
bong den bao gbm
vi~c
gia dinh va
vi~c
huon
ban chq
den. Tuy nhien, a cac nu6c cong
nghi~p,
Sl,I
khac
bi~t
giii'a khu
Vl,IC
kinh
t~
chinh th(rc va kinh
t~
bong den khong ro rang nhu kinh
t~
chinh thuc va phi chinh thuc
a cac nu6c dang phat trien.
14
1.1.5. Quan
ni~m

cua Lien Minh Au Chan (EU)
Tac gia Lean - Charles Willard trong
T~p
chi kinh
t~
va thbng ke,
sb
226, thang
1111989
(trang
35-
51) da dua ra khai
ni~m
kinh
t~
chim cua EU nhu sau: d6 la "khu
VlJC kinh
t~
trbn thoat khoi
m~ng
lu&i
thbng ke va khong djnh luqng duqc". Vi ffil,lC
dich do lu(mg cac
ho~t
d<)ng
chim: (1) trbn va tranh
thu~,
(2) lao
d<)ng
ng~p.

Phuang
~~~~~~~~~~~~~~~~~ri~
d<)ng
chi mang tinh
chuy~n
giao thu
nh~p
ho~c
vbn. Do
v~y,
khu vgc chim bao gbm:
cac
ho~t
d<)ng
hqp phap nhung khong khai bao, cac
ho~t
d<)ng
san
xufrt
hang hoa va
djch
V\1
bfrt
hqp phap (san
xufrt
thubc
phi~n,
buon ban rna tuy
).
Khac

v&i
quan
ni~m
v€ khu V\fC kinh
t~
phi chfnh thfrc khac, cac
ho~t
d(}ng
san
XUfrt
hang hoa
Va
djch Vl,l
sau day khong duqc
li~t
ke vao khu V\fC chim nay: ca nhan thgc
hi~n
cong
vi~c
gia
dinh,
vi~c
lam khong duqc tra cong cho cac
tb
chuc phi lqi
nhu~n,
ho~t
d<)ng
phi san
xufrt

bfrt
hqp phap
(tr<)m
cAp,
thu
do~n
)
C1,1c
thbng ke cua EU (EUROSTAT) con
gQi
la cac
ho~t
d<)ng
hqp phap nhung khong
khai bao la kinh
t~
den. Trong khuon khb cua kinh
t~
den nguai ta
l~i
phan
bi~t
giua
cac
ho~t
d<)ng
khong khai bao nhung do cac doanh
nghi~p
c6 dang ky kinh doanh thgc
hi~n

(nhAm
trbn, tranh
thu~

) va cac
ho~t
d<)ng
khong khai bao nhung do cac dan vi
san
xufrt
khong dang
kY
thgc
hi~n
(duqc xem xet la lao
d<)ng
chq den) (xem bang
1).
Nhu
v~y,
trai
v&i
quan
di~m
cua nhi€u nguai, kinh
t~
den
l~i
chi cac
ho~t

d<)ng
kinh
t~
hqp phap.
1.1.6. Quan
ni~m
cua Ngan hang
th~
gi6i
Trong cubn Hoa nh(lp nJn kinh
ti
phi
chinh thuc vao Sl! nang tl(mg cita cac nJn kinh
ti
h(lu XHCN:
m<)t
khuon khb phan tich va
bAng
chfrng, 1995, tac gia Daniel Kaufmann
va
Alecksander Lailiberda
(thu<)c
Ngan hang
th~
gi&i
t~i
Ukraina), da dua ra khai
ni~m
khu V\fC kinh
t~

phi chinh thuc tir quan
di~m
kinh
t~
trong cac
nu&c
Trung - Dong Au
va cac
nu&c
C<)ng
hoa
thu<)c
Lien Xo cu. Theo quan
ni~m
nay,
m<)t
ho~t
d<)ng
duqc coi
la phi chinh thuc la gia tri gia tang khong duqc ghi
nh~n,
la
k~t
qua cua
vi~c
cac doanh
nghi~p
ho~c
ca nhan cb y khong khai bao.
v€

ban
chAt,
no lien quan
d~n
thu
nh~p
trbn
thu~
va vbn khong khai bao. Trai
v&i
cac quan
ni~m
v€
kinh
t~
bong den
ho~c
phi
chinh thuc
t~i
Chau
My
Latin va Chau
A,
kinh
t~
phi chinh thuc
t~i
Ukraina va cac
nu&c

Trung - Dong Au c6 nhfrng
d~c
di~m
rieng.
M{jt
Ia,
n6
th~
hi~n
sg cling tbn
t~i
cua cac
ho~t
d<)ng
nha
nu&c
va phi nha
nu&c.
D~c
di~m
nay
nhfrn
m~nh
ho~t
d<)ng
phi chinh thuc tbn
t~i
song song
v&i
ho~t

d<)ng
cua khu
VlJC nha
nu&c
va
bAt
ngubn tir khu V\fC nha
nu&c
d~
ho~t
d<)ng
linh
ho~t
han va
t~o
ra
ngubn thu
nh~p
tu nhan
do
su
d1,1ng
tai san nha
nu&c.
Thgc
t~
da tbn
t~i
cac kenh nbi
15

gifra
ca
quan nha nu6c va n6
bAt
ngubn tir khu vvc nha nu6c. Sg
chuy~n
giao tai san
phi chinh thuc tir khu vvc nha nu6c sang ca nhan
tr&
thanh
ca
ch~
quan
trQng,
la
cftu
n6i gifra thgc
th~
nha nu6c va cac
ho~t
d()ng
phi chinh thuc.
Hai
Ia,
n6
th~
hi~n
tinh
hfru
hinh va quy mo

ho~t
d()ng.
Cac
ho~t
d()ng
phi chinh thuc
khong
nhfit
thi~t
phai c6 quy mo nho va vo hinh. Tuy nhien,
ho~t
d()ng
va tinh
hfru
hinh khong
d~
che
dfiu
duqc ban
chfit
"phi chinh thuc" cua chung.
B&i
le,
rfit
nhi~u
ho~t
d()ng
phi chinh thuc xay ra trong khuon khb cac doanh
nghi~p
nha nu6c, trong

d6
phftn
chinh thuc va phftn khong chinh thuc dan xen nhau. Ca hai
ho~t
d()ng
nay
d~u
c6
th~
nh~n
bi~t
duqc trir mvc dich
h~ch
toan va
ki~m
toan. Thgc
t~
cho
thfiy,
c6
nhi~u
ho~t
d()ng
phi chinh thuc c6 quy mo
16n,
ap
dvng cong
ngh~
cao chu khong chi la cac
ho~t

d()ng
"via he" cua khu vvc kinh
t~
phi chinh thuc nhu
vfin
thu(mg duqc mo ta nhu
& cac nai khac.
Ba
Ia,
ho~t
d()ng
phi chinh thuc
th~
hi~n
qua y nghia
di~u
ti~t
kinh
t~.
Theo quan
di~m
cua tac gia, cac
ho~t
d()ng
phi chinh thuc & day khong mang tinh
b~o
lgc hay hay hinh
sg (nhu huon ban rna tuy).
T~i
nhi~u

nu6c dang tbn
t~i
"mafia hinh sg" thu(mg duqc
gQi
la kinh
t~
bong den, nhung
t~i
Ukraina va cac nu6c Trung - Bong Au
l~i
tbn
t~i
nhi~u
ho~t
d()ng
"phi chinh thuc hinh sg". Thgc
chfit
phi chinh thuc & day chi c6 y
nghia la tr6n tranh cac quy djnh hanh chinh d6i v6i cac
ho~t
d()ng
kinh
t~
cua chung
(thi
dv
nhu khong c6
gifiy
phep, tr6n
thu~

) vi
v~y
n6
mangy
nghia
di~u
ti~t
kinh
t~.
Ban
Ia,
c6
sg
dan xen gifra
ph~m
vi
ho~t
d()ng
chinh thuc va phi chinh thuc. Trai v6i
phi chinh thuc & chau
My
Latin va Chau
A,
& Ukraina va cac nu6c Trung - Bong Au
khong
c6
sg
phan chia ro rang gifra cac
ho~t
d()ng

chinh thuc va phi chinh thuc. Tuy
thu()c
vao tinh
chfit
cua m6i
ho~t
d()ng,
muc
d()
phi chinh thuc
bi~n
dbi trong
m()t
khuon kh6
ho~t
d()ng
chinh thuc cho
d~n
hoan toan phi chinh thuc hay
phftn
16n
cac
ho~t
d()ng
d~u
di~n
ra trong hai
ph~m
vi d6.
Nlim

Ia,
cac
ho~t
d()ng
phi chinh thuc
th~m
chi c6
th~
ti~p
c~
cac djch
V\1
xa
h()i
va
trq
cfip
cua nha nu6c. La
m()t
d~c
di~m
trai nguqc v6i cac
ho~t
d()ng
phi chinh thuc
duqc phan
tich & tren. Do tinh
hi~u
lgc cua
h~

th6ng
lu~t
phap trong cac nu6c nghien
CUu
va
do
cac
d~c
di~m
da neu tren,
rfit
nhi~u
ho~t
d()ng
phi chinh thuc da
ti~p
C~n
duqc v6i nhfrng ngubn lgc cua nha nu6c va
d6
chinh la
dftu
tau quan
trQng
cho tang
tru&ng
CUa
khu
Vl,fC
nay.
Stiu

Ia,
do
phftn
16n
cac
ho~t
d()ng
phi chinh thuc
di~n
ra
rfit
gftn
giii v6i cac
ho~t
d()ng
chinh thuc (thu(mg xay ra trong khuon khb cua cung
lo~i
ho~t
d()ng
kinh doanh) va vi
n6
phan
Ung
l~i
cac
d()ng
lgc kinh
t~
rna
phftn

16n
xufit
phat tir chinh sach
do
chinh phu
thgc
thi nen khu vgc kinh
t~
phi chinh thuc chu
y~u
c6 ban
chfit
tuc thai, nong
c~n,
16